28
Atsǝkbu mala okiru
(Ace Apǝris 26:3-13; Ɓǝs Nggur 7:12-24)
Musa banggi amǝ Isǝrayila ama:
Nǝ̀ do ama, ɓǝ̀ wun nǝ̀ kwakikir wun pepè, wun nǝ̀ okî Yahweh Ɓakuli ma'wun, sǝ wun nǝ̀ kpata anzongcau male mǝnana ǝn nggǝ pa wun yalung ace mǝnana ɓǝ̀ wu peǎ ka, Yahweh Ɓakuli ma'wun nǝ̀ loasǝ wun a kùli amur anzali mala ɓanza kat. Ɓǝ̀ wun nǝ̀ kpata gì Yahweh Ɓakuli ma'wun ngga, amǝnia yi atsǝkbu kat ka à nǝ̀ yiu amur wun, à nǝ̀ yia akà wun dǝmba.
Wun nǝ̀ kum tsǝkbu aɓa là, sǝ wun nǝ̀ kum tsǝkbu a ɓaban.
Wun nǝ̀ kum tsǝkbu mala ɓǝl amuna pas, andǝ kum girɓaban kpǝm, andǝ ɓǝla mala agirkusǝu ma'wun nyangsang; andá ma'wun, andǝ ambul ma'wun, andǝ anzur ma'wun nǝ̀ hatǝki nǝ ɓǝl amunia.
Ndakade mò, andǝ tasau sùrǝ̀ gir mò nǝ̀ kum tsǝkbu.
Puro mô andǝ kutio mô ka, nǝ̀ dum nǝ tsǝkbu.
Yahweh nǝ̀ tsǝk aɓiwun amǝbura mǝnana à kǝ lo arǝ wun ngga ɓǝà kpa aɓadǝm wun. Yia ka à nǝ̀ pur aban yiu arǝ wun a njar mwashat, sǝ à nǝ̀ ɓangŋa aɓadǝm wun arǝ anjar tongno-nong-ɓari.
Yahweh nǝ̀ tasǝ tsǝkbu amur abah ma'wun, andǝ gir mǝnana kat wu tsǝk bù wun amurí ka; yì ka nǝ̀ tsǝka wun bù aɓa nzali mǝnana yì Yahweh Ɓakuli ma'wun kǝ pà wun ngga.
Ɓǝ̀ wu bwal anzongcau mala Yahweh Ɓakuli ma'wun, sǝ wu kpata anjar male ka, Yahweh nǝ̀ pa wun kusǝu came kǝla aɓwana amǝfele male, kǝla mǝnana pàcau nǝ kángìr aban aká wun ama nǝ̀ pàk ka. 10 Sǝ aɓwapǝndǝa mala anzali a ɓanza kat nǝ̀ sǝni ama, à kǝ tunǝ wun nǝ lullǝ Yahweh, sǝ yià ka à nǝ̀ ɓangga wun. 11 Yahweh nǝ̀ tsǝa kume ma'wun nǝ̀ hatǝki kǝ̀rkǝ́r aɓa nzali mǝnana kánbì aká wun, ama nǝ̀ pà wun ngga; wun nǝ̀ ɓǝl amuna pas, agirkusǝu ma'wun nǝ̀ hatǝki, sǝ nzali ma'wun nǝ̀ pusǝa wun agir-ɓaban kpǝm. 12 Yahweh nǝ̀ mǝnba wun ndà mala ram gìrɓoarna male a kùli, nǝ̀ pa wun mbulo a nzali ma'wun a kúnì male, sǝ nǝ̀ tsǝka wun bù arǝ atúró mǝnana kat wu tsǝk bù wun arǝia ka. Wun nǝ̀ pè anzali pas tangna, sǝ pà wu nǝ̀ ak tangna ɗàng. 13 Ɓǝ̀ wun nǝ̀ kpata anzongcau mala Yahweh Ɓakuli ma'wun, mǝnana ǝn nggǝ tsǝka wuni yalung, sǝ wun nǝ̀ tsǝkir wun, wun nǝ̀ peǎ ka, Yahweh Ɓakuli ma'wun nǝ̀ tsǝk wun, wun nǝ̀ duk múrû, pà wun nǝ̀ duk nggilatau ɗàng.*28:13 wun nǝ̀ duk múrû, pà wun nǝ̀ duk nggilatau ɗàng ko <<wun nǝ̀ duk mǝdǝmba amúr anzali, pà wun nǝ̀ duk rítǎu aɓatea ɗàng.>> 14 Cè wu kyanggi kǝɓè atà anzongcau mǝnana ǝn nggǝ pà wun yalung ngga, a bu-mǝlì ko a bu-mǝnggare, aban kpata aɓea aɓakuli andǝ peri abania ɗàng.
Tangnakusǝu mala mgbikiru
Musa lidǝmba nǝ banggi amǝ Isǝrayila cau ama:
15 Sǝama ɓǝ̀ wu ɓinǝ okî Yahweh Ɓakuli ma'wun, sǝ pà wun nǝ̀ bwal anzongcau andǝ angguracau male mǝnana ǝn nggǝ tsǝka wun yalung nǝ ɓabum wun kat raka, amǝnia yì asuban kat ka, à nǝ̀ sulǝ amur wun, sǝ à nǝ̀ akà wun dǝmba.
16 Suban nǝ̀ do amur wun aɓa là, sǝ suban nǝ̀ do amur wun a ɓaban.
17 Suban nǝ̀ do amur ndakade andǝ tasau sùrǝ̀ gir mò.
18 Suban nǝ̀ sulǝ amur ɓǝl amuna ma'wun, andǝ ɓǝlagir mala nzali ma'wun, sǝ amur domwan mala amuna-ndá, andǝ amuna-mbùl andǝ amuna-nzur ma'wun.
19 Aɓa puro mô andǝ kutio mô ka suban nǝ̀ yiu amuro.
20 Yahweh nǝ ɓamúrì, nǝ̀ tasǝa wun asuban, andǝ múrzurǝkya, andǝ ɗwanyi kum lùmsǝo mala kàné ma'wun aɓa gìr mǝnana kat wu tsǝk bù wun arǝì ama wun nǝ̀ pè ka, she ɓǝ̀ wu kiɗikina, tà wun twalna akaurǝa ka, atàcau mala atúró mǝɓike ma'wun mǝnana à tsǝa wu pǝlǝ nzǝm wun arǝ Yahweh, wu ginǝki ka. 21 Yahweh nǝ̀ tasǝa wun akwánó-twàl-là amǝ'wal-luî, mǝnana à nǝ̀ lanzǝ arǝ wun, she ɓǝà twalnata wun aɓa nzali mǝnana wu kǝ kutio ace ê ɓǝ̀ duk ma'wun ngga. 22 Yahweh nǝ̀ kok wun nǝ akwánó mal-ɓwa, andǝ ɓauwa, andǝ bàndà, andǝ ɓiki pi mala bân, andǝ tǝla-mbulo,28:22 tǝla-mbulo ko <<nggeabyau ko lwa>> andǝ kiɗiki mala agirɓaban nǝ nyàɗàng andǝ kwàpì; amǝnia yì agir'mur'mwana ka à nǝ̀ pǝrta wun she ɓǝà twalnata wun ngga. 23 Ɓamǝsǝ kuli mǝnana amur wun ngga nǝ̀ pàk kǝla bolo-bángŋá, sǝ nzali mǝnana aɓata kusǝ wun ngga nǝ̀ candǝe kǝla bolo-candǝa. 24 Yahweh nǝ̀ tsǝk mbulo mala nzali ma'wun ɓǝ̀ pǝlǝ kǝkǝri. Kǝkǝri nǝ̀ sulǝo amur wun nǝ kuli she ɓǝ̀ wu kiɗikina ka.
25 Yahweh nǝ̀ tsǝk aɓiwun amǝbura ɓǝà gandǝ wun. Wun nǝ̀ pur aban ká arǝ aɓiwun amǝbura a njar mwashat, sǝ wun nǝ̀ mesǝ nǝ mire a ɓadǝmbia arǝ anjargula tongno-nong-ɓari. Wun nǝ̀ duk gìr kàrmúrû aban anzali-murǝm mala ɓanza. 26 Alú wun nǝ̀ duk girlina ace koya nyal a bumkuli, andǝ anyam-ɓabondo, sǝ kǝɓwa pà kàm nǝ̀ pǝria ɗàng. 27 Yahweh nǝ̀ kok wun nǝ ceakúmsǝǎm mala Masar, nǝ rǝu-mwarkya andǝ npenye-gula, andǝ kwa'nzwari andǝ kwánó oakiban, mǝnana à pà nǝ̀ gandǝ sonzǝia raka. 28 Yahweh nǝ̀ kok wun nǝ ɓamúr-pǝlǝa, andǝ do-nte, andǝ zurǝì mala ɗenyicau. 29 Nǝ pwari a kùli, wun nǝ̀ nggǝ harǝkiban kǝla nte mǝnana kǝ harǝkiban aɓa pǝndǝa ka. Pà wun nǝ̀ kum lidǝmba aɓa koyagir mǝnana wu pè ka ɗàng. Kǝ parban andǝ kum ɓǝmbǝriban na wun nǝ̀ do aɓate koya pwari ka, sǝ kǝɓwa pà kàm nǝ̀ amsǝ wun ɗàng.
30 Awu nǝ pur'amur ɓwama sǝ ɓeɓwa nǝ̀ yia gbárí. Awu nǝ ɓak ɓala sǝ a pà wunǝ do aɓalǝi ɗàng. Awu nǝ pandǝ anggun-anap sǝ a pà wunǝ lì ɓǝlea ɗàng. 31 Aɓio amǝbura nǝ̀ wàl ndá mô a mǝsǝo, sǝ a pà wunǝ ok nyame a kuno ɗàng. À nǝ̀ umnǝ mǝdambǝriso mò a mǝsǝo nǝ̀ rǝcandǝa, sǝ à pà nǝ̀ nyesǝo wi ɗàng. Aɓio amǝbura nǝ̀ pwan domwan mala anzur mô, sǝ kǝɓwa pà kàm nǝ̀ amsǝo ɗàng. 32 A mǝsǝo, sǝ à nǝ̀ bwalki amunio amuna-burana andǝ amuna-mamǝna, à nǝ̀ umnǝia a nzali mala aɓea ɓwana; awu nǝ soamǝsǝo nǝ nzal kullimuria pwari anzǝm pwari, sǝ rǝcandǝa pà kàm a buo mala pàk kǝgir ɗàng. 33 Aɓwana mala ɓè nzali mǝnana wu súrǝ̀ia raka à nǝ̀ lì ɓǝlagir mǝnana nzali ma'wun pusǝ ka, andǝ mala koya gìr mǝnana wu pàktúró ace kǝ̀rkǝ́r ka. Pà wu nǝ̀ kum kǝgir ɗàng shekǝ parban andǝ gìr'kwanrǝu koya pwari. 34 Gìr mǝnana amǝsǝo nǝ̀ sǝn ngga nǝ̀ tsǝo a múrpǝlǝa. 35 Yahweh nǝ̀ kok wun arǝ ankūnǝ wun andǝ akusǝ wun nǝ ceakúmsǝǎm mǝɓike, mǝnana à pà nǝ̀ gandǝ sonzǝe raka; à nǝ̀ aki rǝ wun kat, twal a ɓakusǝ wun aban ká a ɓong wun. 36 Yahweh nǝ̀ umnǝ wun andǝ murǝm ma'wun mǝnana wun nǝ̀ tsǝa amur wun ngga a ɓè nzali mǝnana wu súrǝì ɗàng, sǝ aká wun gbal ka à súrǝì raka. Akano ka wun nǝ̀ peri aban aɓea ɓakuli mana à peǎ nǝ nggun andǝ tali ka. 37 Wun nǝ̀ duk agir kàrmúrû, andǝ oalban, andǝ ɓangginǝban aɓalǝ aɓwana mǝnana kat Yahweh nǝ̀ tsǝa à nǝ̀ umnǝ wun kàm ngga.
38 Wun nǝ̀ ɓealɓeale kpǝm a ɓaban ma'wun, sǝ wun nǝ̀ pwan bǝti acemǝnana doshi nǝ̀ ya lì. 39 Wun nǝ̀ pandǝki anggun-anap sǝ wun nǝ̀ būnzǝia, sǝama pà wu nǝ̀ nu mùr aɓǝla-nggunì, ko wun nǝ̀ tūki aɓǝlea ɗàng, acemǝnana anggwaso nǝ̀ lia. 40 Anggun-olif nǝ̀ to a koya ban aɓa nzali ma'wun, sǝama pà wu nǝ̀ hasǝ mùruí arǝ wun ɗàng acemǝnana aɓǝla-olif nǝ̀ rá. 41 Wun nǝ̀ ɓǝl amuna-burana andǝ amuna-mamǝna sǝ à pà nǝ̀ duk ama'wun ɗàng, acemǝnana aɓiwun amǝbura nǝ̀ pwania à nǝ̀ umnǝia a nzali guro. 42 Adoshi nǝ̀ li anggun ma'wun kat andǝ agirɓaban mala nzali ma'wun. 43 Amǝ'kúnɗàngna mǝnana à do aɓalǝ wun ngga, à nǝ̀ nggǝ loapa wun a kùli aɓa kum lidǝmba, sǝ wun ngga, wun nǝ̀ nggǝ nyar a nzali aɓa ká tǝ̀r. 44 Yià ka à nǝ̀ nggǝ pa wun tangna, sǝ pà wun nǝ̀ kumô wun nǝ̀ pea wia tangna ɗàng. A masǝlǝate ka à nǝ̀ duk múrû, sǝ wun nǝ̀ duk nggilatau.28:44 à nǝ̀ duk múrû, sǝ wun nǝ̀ duk nggilatau ko <<à nǝ̀ duk mǝdǝmba amúr wun, sǝ wun nǝ̀ duk rítǎu aɓatea.>> 45 Amǝnia yì asuban kat ka à nǝ̀ yiu amur wun. À nǝ̀ pǝrta wun, sǝ à nǝ̀ yia kasǝmúr wun, sheɓǝ̀ kiɗikina ka, acemǝnana wu okî Yahweh Ɓakuli ma'wun ɗàng, sǝ wu bwal anzongcau male andǝ anê male mǝnana pa wun ngga ɗàng. 46 Amǝnia yì asuban ngga, à nǝ̀ duk gir'lǝmdǝa, andǝ gir-gyambǝliban, aban wun wunǝ amǝ'kà wun tàtǝ́k. 47 Mǝnia ka nda acemǝnana wu kpata cau mala Yahweh Ɓakuli ma'wun nǝ banɓoarnado andǝ ɓabumpwasǝa raka, kat andǝ amani ama yì ka pa wun agir kat nyangsang ngga. 48 Acemani ka, aɓiwun amǝbura mǝnana Yahweh nǝ̀ tasǝia arǝ wun ngga, wun nǝ̀ pàkkia wia túró kǝla aguro, aɓa nzala, andǝ mǝsamur, andǝ ɗwanyi gìr'nggūrǝu, andǝ tǝla agir kat. Yahweh nǝ̀ gangndǝia wun nggun-rya mala bolo-candǝa a myal wun, she ɓǝ̀ kiɗikina wun ngga.
49 Yahweh nǝ̀ yinǝ aɓwana mala ɓè nzali kuko a masǝlǝata ɓanza arǝ wun; à nǝ̀ yia zuppi amur wun kǝla nkwang; aɓwana mala nzali na mǝnana pà wun nǝ̀ bwalta lasǝia raka; 50 aɓwana na nǝ dǝm-ndwakan, mǝnana à kǝ lǝmdǝ pagulo aban ajamgula ɗang, sǝ à kǝ sǝn mǝsǝswatǝr mala amuna raka. 51 À nǝ̀ lì agirkusǝu ma'wun andǝ agirɓaban ma'wun, sheɓǝ̀ wu kiɗikina ka. À pà nǝ̀ nyingga wun kǝ mǝsǝsa, ko bǝsa mùr ɓǝla-anap, ko mùrú olif, ko kǝ muna-ndá, ko kǝ muna-mbul, ko kǝ muna-nzur ɗang, sheɓǝ̀ à tsǝ̀ngŋǝ̀nà wun wu uenaɓà ka. 52 À nǝ̀ gumbǝli wun nǝ lwa a koya là ma'wun sheɓǝ̀ akanggǝrang sheran amǝ'dāh'rike mǝnana wu gūlì arǝia ka, à kpakina kat arǝ alá ma'wun aɓa nzali mǝnana Yahweh Ɓakuli ma'wun pà wun ngga. 53 Wun nǝ̀ shak nyam amuna ma'wun amuna-burana andǝ amuna-mamǝna mǝnana Yahweh Ɓakuli ma'wun pà wun ngga,§28:53 Ɓalli aɓa: Pǝris 26:29; 2Amur 6:25-29; Ir 19:9; Keb 2:20; 4:10; Ezǝk 5:10 atàcau mala gumbǝliban nǝ lwa andǝ tanni mǝkǝ̀rkǝ́rnì mǝnana aɓiwun amǝbura nǝ̀ túr wun aɓalǝi ka. 54 Nggearǝ ɓwabura mǝnana mǝ'ɓukɓuka na sǝ mǝ'sǝn-mǝsǝswatǝr na aɓalǝ wun ngga, pà nǝ̀ earî mǝ'eambi, ko māmí mǝnana earkiyice ka, ko acili amuni mana à ue ka ɓǝà lì girlina atè ɗàng; 55 pà nǝ̀ eare nǝ̀ pè kǝɓwa ateà nyam amuni mana kǝ̀ shak ka ɗàng, acemǝnana kǝgìr ueki wi ɗàng, atàcau mala gumbǝliban nǝ lwa andǝ tanni mǝkǝ̀rkǝ́rnì mala tǝla girlina mǝnana aɓiwun amǝbura nǝ̀ yinǝi amur wun arǝ alá ma'wun kat ka. 56 Ɓwama mǝnana mǝ'ɓukɓuka na sǝ mǝ'sǝn-mǝsǝswatǝr na aɓalǝ wun, mana pà nǝ̀ eare ɓakusǝi ɓǝ̀ je nzali raka, ace ɓukɓuka male andǝ tsǝkiru male ka, nǝ̀ dumnǝ ɓike aban burí mǝnana earkiyice ka, andǝ muni muna-ɓwabura, andǝ muni muna-ɓwama; 57 yale gó mǝnana pur arǝì, andǝ bangna-muna male mǝnana loa ɓǝle ka, nǝ̀ shè aɓa sǝmbǝrǝa, ace tǝla koyagir aɓa gumbǝliban nǝ lwa andǝ tanni mǝkǝ̀rkǝ́rnì mana aɓiwun amǝbura nǝ̀ yinǝi amur wun arǝ alá ma'wun kat ka.
Mgbikiru kǝ yinǝ kiɗikiban
Musa banggi amǝ Isǝrayila ama:
58 Ɓǝ̀ pà wun nǝ̀ tsǝkir wun, wun nǝ̀ kpata acau mala nggurcau mǝnia kat, mǝnana à gilǝia aɓa mǝnia yì malǝmce, ace mǝnana wun nǝ̀ ɓanggî mǝnia yì lullǝu mǝɓoarɓwe andǝ mǝkàrmuruì mala Yahweh Ɓakuli ma'wun raka, 59 Yahweh nǝ̀ tasǝa wun wunǝ amuna ma'wun andǝ amǝkà wun akwánó-twàl-là amǝ'wal-luî, andǝ arǝkwana mǝɓike mǝnana à kǝ gandǝ sonzǝia ɗàng, andǝ arǝpangŋa mǝnana tea pà nǝ̀ mal raka. 60 Nǝ̀ yinǝ akwánó mala Masar ɗǝm amur wun, akwánó mǝnana wu ɓanggia wia ka; à nǝ̀ lanzǝ arǝ wun. 61 Ɗǝm ngga, Yahweh nǝ̀ yinǝ arǝpangŋa andǝ koya gìr'mur'mwana amur wun mǝnana à bang cau malea aɓa mǝnia yi Malǝmce mala nggurcau raka, she ɓǝà kiɗikina wun ngga. 62 Wun mǝnana wu làkkì kǝla anlero mǝnana a bumkuli ka, aɓwana kpokyak na à nǝ̀ ue ka, acemǝnana wu okî Yahweh Ɓakuli ma'wun raka. 63 Kǝla mǝnana Yahweh pàk banɓoarnado amur wun ace pakka wun mǝɓoarne, sǝ ace hatǝki wun ngga, anggo gbal sǝ Yahweh nǝ̀ pàk banɓoarnado amur wun ace kiɗiki wun andǝ twalta wun. À nǝ̀ ukki nlerǝ wun a nzali mǝnana wun ndo wu kǝ ká ê ɓǝ̀ duk ma'wun ngga.
64 Yahweh nǝ̀ mesǝki wun arǝ anzali kat, twal a ɓè kún ɓanza aban ká ɓè kúni. Akàm sǝ wun nǝ̀ nggá kpata aɓea aɓakuli mǝnana à peǎ nǝ nggun andǝ tali ka, aɓakuli mǝnana wun wunǝ aká wun ngga wu kǝ peri abania ɗiɗyal raka.*28:64 Ɓalli gbal aɓa: Pǝris 26:33; Nggur 4:27; Nehe 1:8; Ezǝk 22:15. 65 Aɓalǝ anzali mǝno ka pà wun nǝ̀ kum makrǝu ɗang, sǝ ban usǝlǝo pa kàm ace ɓakusǝ wun ɗàng; Yahweh nǝ̀ pa wun ɓabum gǝggǝlya andǝ mǝsǝkialǝkya andǝ ɓabum ɓungia. 66 Yilǝmi wun nǝ̀ gyar aɓa bumtutya a ɓadǝm wun. Wun nǝ̀ do aɓa ɓangciu du andǝ pwari, sǝ pà wun nǝ̀ kum makɓalǝu mala àwá mala yilǝmi wun ɗàng. 67 Nǝ dǝmbari ka wun nǝ̀ bang ama, <<Ɓǝ́ pwarikpana,>> sǝ nǝ pwarikpǝra ka, wun nǝ̀ bang ama, <<Ɓǝ́ dǝmbari na>> ace ǝn'o mala ɓabum mǝnana wun nǝ̀ oè, andǝ agir mǝnana amǝsǝ wun nǝ̀ sǝnia ka. 68 Yahweh nǝ̀ nyesǝ wun a Masar aɓalǝ awaru-bǝsa, nǝ njar mǝnana ǝn bang nǝma pà wun nǝ̀ sǝni ɗǝm raka. Akano ka wun nǝ̀ pà ɓamurǝ wun kǝla aguro aburana andǝ amamǝna aban aɓiwun amǝbura, sǝ kǝɓwa pà nǝ̀ kúr wun ɗàng.

*28:13 28:13 wun nǝ̀ duk múrû, pà wun nǝ̀ duk nggilatau ɗàng ko <<wun nǝ̀ duk mǝdǝmba amúr anzali, pà wun nǝ̀ duk rítǎu aɓatea ɗàng.>>

28:22 28:22 tǝla-mbulo ko <<nggeabyau ko lwa>>

28:44 28:44 à nǝ̀ duk múrû, sǝ wun nǝ̀ duk nggilatau ko <<à nǝ̀ duk mǝdǝmba amúr wun, sǝ wun nǝ̀ duk rítǎu aɓatea.>>

§28:53 28:53 Ɓalli aɓa: Pǝris 26:29; 2Amur 6:25-29; Ir 19:9; Keb 2:20; 4:10; Ezǝk 5:10

*28:64 28:64 Ɓalli gbal aɓa: Pǝris 26:33; Nggur 4:27; Nehe 1:8; Ezǝk 22:15.