12
Mǝtala Sabbat
(Markus 2:23-28; Luka 6:1-5)
Anzǝm amǝno yì acau ka, a ɓè pwari Sabbat Yesu andǝ alaggana male na aban gya nǝ ban aɓaban mǝssa. Alaggana male ka nzala walia sǝ à kùtí a harki kir mǝssa, à kǝ she.*12:1 Ɓalli gbal aɓa: Nggur 23:25. Amǝ Farisi nǝ̀ yia sǝnia ka, à banggi Yesu ama, <<Sǝni, gìr mǝnia alaggana mô kǝ pè a pwari Sabbat ka, yàl Nggurcau ma'sǝm na.>>
Sǝ pǝlǝia wia ama:
Wu ɓal gìr mǝnana Dauda pak a pwari mana yì andǝ ɓwana male ka nzala walia ka re? Yi kutio a Ndà mala Ɓakuli sǝ yì andǝ aɓwana mana atè ka, à kya shak bǝredi mǝnana à tàrì ɓǝ̀ duk mǝfele ka, mana ɓoaro ɓǝà li ka ɗàng, ace mǝnana bǝredinî ka, nda ace apǝris nǝmurǝia.12:4 Ɓalli gbal aɓa: 1Sam 21:1-6; Pǝris 24:9. Ko wu ɓal mbo aɓa Nggurcau mala Musa ama, koya pwari Sabbat a Ndàmǝgule mala Ɓakuli ka apǝris kǝ yâl nzongcau mala Sabbat sǝ à sǝnia nǝ cauɓikea raka?12:5 Ɓalli gbal aɓa: Ɓal 28:9,10. Ən nggǝ na wun ama, ɓwa mǝnana kútì Ndàmǝgule mala Ɓakuli nǝ gulo ka nda kani. Ɓǝ̀ wu sùrǝ́nà rǝ ɓá mǝnia yì cau mǝnana ama, <<Mǝsǝswatǝr na ǝn earkiyice ka, pà gir'nkila na raka,>> ɓǝ́ pa wun nǝ̀ ɓǝsǝki aɓwana mana à panǝ cau arǝia raka ɗàng.§12:7 Ɓalli gbal aɓa: Mat 9:13; Hos 6:6. Mim, Muna mala Ɓwa ka Mǝ nda Mǝtala Sabbat.
Yesu nying ban mǝno ka, yi kutio aɓa ndakpapi malea. 10 Ɓè ɓwabura mǝnana ɓè buì wu ka ndakam abanì. Amǝ Farisi ka, à ndarǝ alta njar à nǝ̀ kum mǝɓane mǝnana à nǝ̀ na arǝ Yesu ka. Pǝlǝa à ɗì ama, <<Nggearǝì ka, Nggurcau ma'sǝm eare ama ɓǝà twalban rǝkwana a pwari Sabbat le?>>
11 Pǝlǝa earia wia ama, <<Ɓǝ̀ ɓè kǝɓwa atà wun ndanǝ nzur male, sǝ nzurnì yi kpa a tūli, a pwari Sabbat ka, ɓwe pà nǝ̀ nggá bwali nǝ̀ eamsǝi re?*12:11 Ɓalli gbal aɓa: Luk 14:5. 12 Ɓwapǝndǝa ka kútì nzur. Acemani ka Nggurcau eare ama ɓǝà amsǝ ɓwa mana nda aɓa tanni ka a pwari Sabbat.>>
13 Pǝlǝa banggi ɓwabure ama, <<Sárǝ́ buò.>> Ɓwabure pǝlǝa sárǝ́ buì, sǝ buì nyare pak pepe kǝla ɓì. 14 Amǝ Farisi pǝlǝa à puro a nza à kya kurkunarǝia amur njar mǝnana à nǝ̀ kùmô à nǝ̀ wal Yesu ka.
Yesu nda Guro mala Ɓakuli
mana tàrrì ka
15 Yesu yi sǝlǝia wia ka, pǝlǝa nying banì. Aɓwana pas o atè. Amǝkwánó mǝnana aɓalǝia ka, Yesu yi twalia wia ban arǝkwana malea kat. 16 Yi nunkiria ɓǝà kǝa ne kǝɓwa yan nda yì ɗàng. 17 Mǝnia ka nda lùmsǝ cau mala Ishaya mǝɓangnǝa mala Ɓakuli ka. Na ama:
18 <<Guro mem mǝnana
ǝn tarrì ka ndya ka,
mǝnana ǝn nggǝ earce
sǝ bumam kǝ pwasǝa rǝì ka.
Mǝ nǝ tsǝki wi Bangŋo
mem amurí,
sǝ yì ka nǝ̀ hamnǝ ɓashi
mem mǝ'mǝsǝcaunì
aban aɓwana a ɓanza
ama à nǝ̀ kum amsǝban
a buàm.
19 Pà nǝ̀ pǝlǝki rǝì andǝ kǝɓwa,
ko nǝ̀ loàsǝ̀ban ɗang;
kǝɓwa pà nǝ̀ ok gì
aɓalǝ aɓwana ɗàng.
20 Yì ka, nda ɓukɓuk
aban aɓwana mǝnana
à pànǝ rǝcandǝa raka,
sǝ nǝ̀ sǝn mǝsǝswatǝr
mala aɓwana mǝnana
à nda ɓá tanni ka,
nǝ̀ bwalia wia kam. 12:20 Yì ka, nda ɓukɓuk aban aɓwana mǝnana à pànǝ rǝcandǝa raka, sǝ nǝ̀ sǝn mǝsǝswatǝr mala aɓwana mǝnana à nda ɓá tanni ka, nǝ̀ bwalia wia kam. Ko: Nzuno mǝnana à pari ɓun ngga pà nǝ̀ kasǝi ɗàng, sǝ bǝsa mǝnana kǝ ɓariki nǝ̀ lo earke arǝ kǝkar ka pà nǝ̀ lìmì ɗàng.
Nǝ̀ lidǝmba nǝ pa rǝcandǝa
arǝ pe anggo
she ɓǝ̀ tsǝ̀ngŋǝ̀nà
kpata-mǝsǝcau
linamurǝm ngga.
21 Arǝì sǝ aɓwana kat
a ɓanza nǝ̀ tsǝkɓalǝia.>>12:21 Ɓalli gbal aɓa: Isha 42:1-4.
Yesu kutì Murǝm mala Akukwar
(Markus 3:23-24; Luka 11:17-22; 12:10)
22 Pǝlǝa aɓea ɓwana yinǝ ɓè nte mǝnana kukwar na arǝì sǝ mǝtalasǝ-ɓunna na ka, aban Yesu. Yesu twali wi ban kwánó male, sǝ ɓwe tita nacau sǝ kǝ sǝnban. 23 Ɓwabunda kat ndali sǝ à ɗìban ama, <<Ko Yesu ka nda Muna mala Dauda,§12:23 Muna mala Dauda: Ko <<Mǝkà Dauda.>> Mǝ'amsǝban mǝnana sǝm kundǝkiyi yiu male ka le?>>
24 Sǝ amǝ Farisi ka, lang à ok mǝnia yì cau ka à bang ama, pa ɓà ɗàng, nǝ rǝcandǝa mala Be'elzebul, Murǝm mala akukwar sǝ kǝ pusǝki akukwar.*12:24 Ɓalli gbal aɓa: Mat 9:24; 10:25.
25 Yesu súrǝ̀ ɗenyicau malea pǝlǝa nea wia ama:
Nzali mana kat aɓwana male kǝ munǝo arǝarǝia ka12:25 Nzali mana kat aɓwana male kǝ munǝo arǝarǝia ka: Ko <<Ɓǝ̀ kún murǝm kǝ ɓua andǝ amǝtè ka>>domurǝm malea nǝ̀ kìɗìkì. Là ko ɓala mǝnana gau ka pà nǝ̀ cam ɗang. 26 Ɓǝ̀ Shetan kǝ pusǝ Shetan ngga, ɓala gauna arǝì. Lang sǝ domurǝm male nǝ̀ came? 27 Ɓǝ̀ ǝn nggǝ pusǝ akukwar nǝ rǝcandǝa mala Be'elzebul ka, nǝ mana sǝ aɓwana ma'wun kǝ pusǝia? Yia na à nǝ̀ ɓashia wun ngga. 28 Sǝ ɓǝ̀ nǝ Bangŋo mala Ɓakuli sǝ ǝn nggǝ pusǝ akukwar ka, lǝmdǝ ama Domurǝm mala Ɓakuli yina aɓalǝ wun.
29 Sǝ ɗǝm ngga, lang sǝ ɓwa nǝ̀ kutio a ɓala mala ɓwabura-ɓwa nǝ̀ pwan agirkuma male, sǝ ak dǝmba taka abú yì ɓwabura-ɓwa ɗàng? Ɓǝ̀ pa anggo raka pà nǝ̀ gandǝ pwan agirkuma male ɗàng.
30 Ɓwa mǝnana pà atàm raka nda a ɓibura nǝ mim, sǝ ɓwa mǝnana kǝ bwalàm ramgi gìr raka, ndarǝ mesǝke.12:30 Ɓalli gbal aɓa: Mar 9:40. 31 Ace mani ka ǝn nggǝ na wun ama, koya cauɓikea andǝ na caukyauwikiban mǝnana aɓwana ne amur Ɓakuli ka, à nǝ̀ twalbani, sǝ ɓwa mǝnana na caukyauwikiban amur Bangŋo mala Ɓakuli ka, à pà nǝ̀ twali wi banì ɗàng. 32 Ɓwa mǝnana na caukyauwikiban amur Muna mala Ɓwa ka, à nǝ̀ twali wi banì, sǝ ɓwa mǝnana na caukyauwikiban amur Bangŋo Mǝfele ka, à pà nǝ̀ twali wi banì ɗang, a ɓanza mǝnia andǝ ɓanza mǝnana nǝ̀ yiu ka.§12:32 Ɓalli gbal aɓa: Luk 12:10.
Nggun andǝ aɓǝle
(Luka 6:43-45)
33 Ɓǝ̀ nggun ɓoar ka ɓǝle gbal ka nǝ̀ ɓoaro, sǝ ɓǝ̀ nggun ngga mǝɓane na ka, ɓǝle gbal ka nǝ̀ duk mǝɓane; nggun ka à surǝ́ki arǝ ɓǝle.*12:33 Ɓalli gbal aɓa: Mat 7:20; Luk 6:44. 34 Wun amuna baffu, lang sǝ cau mǝɓoarne nǝ̀ pur a kun wun, yi mǝnana wu nda ka amǝ'ɓealɓikea ka? Gìr mǝnana nda a ɓabum ngga, nda kún banggiyi ka.12:34 Ɓalli gbal aɓa: Mat 3:7; 15:18; 23:33; Luk 3:7; 6:45. 35 Ɓwa mǝɓoarne kǝ pusǝ aɓa cau mǝɓoarne mǝnana ramba a ɓabumi ka, sǝ ɓwa mǝɓane gbal ka, kǝ pusǝ aɓa mǝɓane mǝnana ramba a ɓabumi ka. 36 Sǝ ǝn nggǝ na wun ama a pwari ɓashi ka, aɓwana nǝ̀ bǝlki ɓá koya cau mǝɓane na pur a kunia ka. 37 Acau mǝnana à pur a kuno ka, à nda à nǝ̀ pakko ɓashi nǝia ka. À nǝ̀ amsǝo ko à nǝ̀ kùró.
Aɓwana alta gir'lǝmdǝa nǝ kuli
(Markus 8:11-12; Luka 11:29-32)
38 Aɓea amǝ Farisi andǝ amǝkani Nggurcau ne wi ama, <<Malǝm, sǝm nggǝ earce sǝn ɓè kǝgìr mǝgule mǝnana nǝ̀ lǝmdǝa sǝm ama rǝcandǝa mò ka pur nǝban Ɓakuli.>>12:38 Ɓalli gbal aɓa: Mat 16:1; Mar 8:11; Luk 11:16.
39 Sǝ nyesǝia wia ama:
Kǝ nza mala amǝ'ɓealɓikea andǝ amǝ'ɗwanyi súrǝ̀ Ɓakuli na à nǝ̀ alta sǝn gìr'ndali ka. Sǝ ɓekǝ gìr'ndali pà kàm à nǝ̀ lǝmdǝa wun ɗàng shekǝ mala mǝɓangnǝa Yunana.§12:39 Ɓalli gbal aɓa: Mat 16:4; Mar 8:12. 40 Kǝla mǝnana Yunana pak pwari tàrú andǝ du tàrú a bum nggea nji ka, anggo gbal sǝ Muna mala Ɓwa nǝ̀ pak pwari tàrú andǝ du tàrú aɓa nzali.*12:40 Ɓalli gbal aɓa: Yun 1:17. 41 A pwari ɓashi ka amǝ Nineva nǝ̀ lo à nǝ̀ mak wun amǝ nza mǝnia. Acemǝnana à nying acauɓikea malea lang à oangna hama mala Yunana ka, sǝ ɓwa mǝnana kútì Yunana ka ndakani.12:41 Ɓalli gbal aɓa: Yun 3:5. 42 A pwari ɓashi ka Mā-murǝm mala amǝ Sheba nǝ̀ lo nǝ̀ mak amǝ nza man; acemǝnana pur a nzali male kuko a njar-kunmur sǝ yiu ace ok sǝlǝe mala Solomon; sǝ ɓwa mǝnana kútì Solomon ngga ndakani.12:42 Ɓalli gbal aɓa: 1Amur 10:1-10; 2Kpa 9:1-12.
Nyare mala bangŋo mǝɓane
43 Ɓǝ̀ bangŋo mǝɓane purî rǝ ɓwa ka, pak ka kǝ gāli arǝ aban mǝ'ime ace alta ban usǝlǝo, sǝ ɓǝ̀ kum raka, 44 pǝlǝa nǝ̀ na ama, <<Mǝ nǝ nyare a ɓala mǝnana ǝn pur kàm ngga.>> Sǝ ɓǝ̀ nyare yi kum ɓala na atarǝì, à esǝkini sǝ à gilǝkini ka, 45 pǝlǝa nǝ̀ o nǝ̀ nggá yinǝ aɓea bangŋo tongno-nong-ɓari mǝnana à kútì nǝ ɓealɓikea ka, sǝ à nǝ̀ yia kutio à nǝ̀ do aɓalǝi. Masǝlǝata mǝnia yì ɓwa ka nǝ̀ ɓike nǝ̀ kútì mǝdǝmbe. Anggo sǝ nǝ̀ pang nǝ nza mǝɓealɓike mǝnia.
Nggea Yesu andǝ Amǝ'eambi
(Markus 3:31-35; Luka 8:19-21)
46 Yesu na mur banggi ɓwabundǝa cau sǝ nggè andǝ amǝ'eambi yiu à yi came a nza. À kǝ earce ama à nǝ̀ bang cau nǝi. 47 Ɓè ɓwa banggi wi ama, <<Sǝni, nggò andǝ amǝ'eambo nia came a nza ka, ama à nǝ̀ no cau.>>
48 Pǝlǝa Yesu pǝlǝi wi ama, <<Yana nda nggèm, sǝ ayana à nda ka amǝ'eambam?>> 49 Pǝlǝa lǝmdǝ buì arǝ alaggana male sǝ bang ama, <<Amǝnia ka, à nda ka nggem andǝ amǝ'eambam. 50 Ɓwa mǝnana kat kǝ pak gìr mǝnana Tárrám mana a kùli ka earkiyice ka, nda mǝ'eambam, andǝ mǝ'nggaulem, andǝ nggem.>>

*12:1 12:1 Ɓalli gbal aɓa: Nggur 23:25.

12:4 12:4 Ɓalli gbal aɓa: 1Sam 21:1-6; Pǝris 24:9.

12:5 12:5 Ɓalli gbal aɓa: Ɓal 28:9,10.

§12:7 12:7 Ɓalli gbal aɓa: Mat 9:13; Hos 6:6.

*12:11 12:11 Ɓalli gbal aɓa: Luk 14:5.

12:20 12:20 Yì ka, nda ɓukɓuk aban aɓwana mǝnana à pànǝ rǝcandǝa raka, sǝ nǝ̀ sǝn mǝsǝswatǝr mala aɓwana mǝnana à nda ɓá tanni ka, nǝ̀ bwalia wia kam. Ko: Nzuno mǝnana à pari ɓun ngga pà nǝ̀ kasǝi ɗàng, sǝ bǝsa mǝnana kǝ ɓariki nǝ̀ lo earke arǝ kǝkar ka pà nǝ̀ lìmì ɗàng.

12:21 12:21 Ɓalli gbal aɓa: Isha 42:1-4.

§12:23 12:23 Muna mala Dauda: Ko <<Mǝkà Dauda.>>

*12:24 12:24 Ɓalli gbal aɓa: Mat 9:24; 10:25.

12:25 12:25 Nzali mana kat aɓwana male kǝ munǝo arǝarǝia ka: Ko <<Ɓǝ̀ kún murǝm kǝ ɓua andǝ amǝtè ka>>

12:30 12:30 Ɓalli gbal aɓa: Mar 9:40.

§12:32 12:32 Ɓalli gbal aɓa: Luk 12:10.

*12:33 12:33 Ɓalli gbal aɓa: Mat 7:20; Luk 6:44.

12:34 12:34 Ɓalli gbal aɓa: Mat 3:7; 15:18; 23:33; Luk 3:7; 6:45.

12:38 12:38 Ɓalli gbal aɓa: Mat 16:1; Mar 8:11; Luk 11:16.

§12:39 12:39 Ɓalli gbal aɓa: Mat 16:4; Mar 8:12.

*12:40 12:40 Ɓalli gbal aɓa: Yun 1:17.

12:41 12:41 Ɓalli gbal aɓa: Yun 3:5.

12:42 12:42 Ɓalli gbal aɓa: 1Amur 10:1-10; 2Kpa 9:1-12.