21
Jesús qa uiji'teje'm pa' Jerusalén.
(Marcos 11:1-11; Lucas 19:28-40; Juan 12:12-19)
In hats metitsi'm ha' Jerusalén, hats yamets ha' witset ƚa's ƚii Betfagé, qa ke' utek ƚii Olivos. Ha' Jesús qa yukin he' wetsjuk ƚ'ijatshenhei,* Zac 14:4; Mt 24:3; 26:30; Lc 19:37; 21:37; Jn 8:1; Hch 1:12 qa yit'ijets: —Ma'aƚetsteje'm na' witset ƚa's. Qa' hikna' i'weni'ƚi' pe'qu' matikkatekiye' wo'nophe'ƚ qa ewi'ƚ wo'nopheƚiƚiju' pa'qu' ƚa'se'. Qa' enit'iƚijii pe' wetsjuk qa enka'xi'ƚyii. Qa qu' nana'l pa'qu' nayajitaxiƚijets, qa' it'iƚijiju'ƚ: “Ha' Yatsat'axi'ƚyij yisu'un. Aje'eƚƚete' ek nepilet hatse'.”— Aka'an in ƚunye'j ma' qa hats yasiinik'iha pa' nifel pa'aj pa' profeta in yit'ij: —Enfeli'ƚi'm na' witset Sión, qa' it'iƚijets: “Jeƚju', hats nam ei ha'ne qiji' wittata. Nite' weniwqinhetji', i'nipji' na' ewi'ƚ matikkatax, ewi'ƚ matikkatax ƚa's.”—(Zac 9:9)* Is 62:11 He' wetsjuk ƚ'ijatshenhei qa ikkii qa yaqsiijkii ka' hats yit'ijets ha' Jesús. Qa neka'x ke' matikkateki' qa ha' ƚa's iye, qa yipk'eni'pji' he' ƚe'ntaafitits ƚaqlatiyij, qa i'nipji' ha' Jesús. Olootsija he' jukhew qa efuts iye, yipk'enik'uijiju'kii ha' wit'ikheyi'j ke' ƚe'ntaafitits qa hekhewep qa yifekinik'i ek ke' najkakui ƚesejets qa yenik'uiji' ha' wit'ikheyi'j. He' yojo'ok'oi ha' Jesús qa he' teke'lenijupju' iye qa week ewi'ƚ ka' ƚ'anyejei in taya'yijipji'kii: —¡Qi in ƚe'wis ha'ne Ƚa's pa' David'ik'i! ¡Qi in ƚe'wis ha'ne namij ka' ƚii pa' Yatsat'ax'inij! ¡Qi in ƚe'wis pa' Intata wa'sji'!—(Sal 118:26)* Mt 9:27; 23:39; Lc 2:14 10 Ha' Jesús in hats yamji'teje'mha ha' Jerusalén, qa week ha' witset in yeƚ'ilax wetju'ƚ qa yit'ijju': —¿Pa'n ƚunye'j ha'ne nam inwets?— 11 Qa yeku'ƚji'ij hekhewe' yojo'ok'oi: —Hik ha'ne Jesús, profeta, ta'ƚii na' witset Nazaret Galilea ƚeqe sehe'.—* Mr 6:15; Lc 7:16; 13:33; 24:19; Jn 1:21; 4:19; 6:14
Jesús qa yiwutshenfik'ikii pe' t'ihintaxij pe' wekwek pe' witlijtsitjiyifi.
(Marcos 11:15-19; Lucas 19:45-48; Juan 2:13-22)
12 Ha' Jesús qa uyifi ke' qi witlijtsitjii qa yiwutshenfik'ikii week hekhewe' taqha'yets qa he' t'ihinij iye ke' wekwek. Qa yiwu'mkii iye ke' ƚeqe mesal he' yepiletets ƚ'astai qa yiwu'mkii iye ke' ƚots'oji'laxits he' ofol t'ihinij.* Jn 2:14-16; Ex 30:13; Lv 1:14; 5:7; 12:8; Dt 14:25 13 Qa yit'ijets: —Ke' we'nika'ajji' yit'ij: “Ene' yitsi' qu' ƚenqiyi'ij wit'iyinhetjii,”(Is 56:7) qa ekhewelƚi'iƚ qa ƚaqsiiƚijkii in “ƚewejij ne' ejtenhetsits.”—(Jer 7:11) 14 He' puk'alets qa he' onqokits qa he' otshimetetsju' iye qa nekets ha' Jesús ke' witlijtsitjiyifi, qa niƚinju'. 15 Qa he' tenek'enhe'yij he' pa'il qa he' i'nq'ijatshenij iye ke' Moisés ƚe'lijei in yi'wenij ke' yaqsiijkii in ham ƚunyejeyi'iju'ƚ qa in yepi'ye' iye he' omehets in taya'yijipji'kii ke' witlijtsitjiiyifi in yit'ijju': —Qi in ƚe'wis ha'ne Ƚa's pa' David'ik'i,— ma' qa qi in nayutaxkii hekhewe'en, 16 qa yiyajitaxets ha' Jesús: —¿Me nite' ƚepiye' enewe'en aka' yit'ijju'?— Ha' Jesús qa yeku'ƚ: —Ehe, hepi'ye'. Qa ekheweli'ƚ ¿me nite' les qu' ejeƚi'ƚ kekhewe' we'nika'ajji' in iyetij aka'an, qa yit'ij: “Ene' omehets qa ene' mexe tu'f, hats watji'let e'm qu' netlijtsii ei qa' newqinhetija iye”?—(Sal 8:2)* Mt 11:25; 12:3,5; 19:4; 22:31 17 Ma' qa ha' Jesús qa yiwejinƚe hekhewe'en, qa ikik'uifik'i iye ha' witset qa wapilii ha' witset ƚa's ƚii Betania qa hikha' i'wi' wete'm.* Mt 26:6; Mr 11:1; Lc 19:29; 24:50; Jn 11:18
Pe' higokuk wa'mji' qa yisƚax.
(Marcos 11:12-14,20-26)
18 Qa neƚukii leefiju' qa wapilii iye ha' witset, ha' Jesús qa yoksi'wentax in iyipkun. 19 Qa yi'wen ke' ewi'ƚ higokuk metetsju' ha' wit'ikheyi'j qa iktaxets wo'taxiikii ƚeye' qa hamƚe, uja'xƚe kekhewe' ƚesejets. Ma' qa yit'ijets: —Nite' ƚ'anuyi' hane'ej qu' nana'l pe'qu' eye'.— Ma' qa aje'eƚ wa'mji' ke' higokuk'ik'i qa yisƚax. 20 In yi'wen aka'an hekhewe' ƚ'ijatshenhei qa yitjuƚaxijpha'mkii, qa nifaakan ha' Jesús: —¿Pa'n ƚunye'j eke' higokuk'ik'i in aje'eƚ yisƚax?— 21 Qa yeku'ƚ ha' Jesús: —Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets qu' nana'liƚ'em pa' nite' witqekuye'j qa' qu' nite' eqeku'yi'iƚik'i iye, nite' ewi'ƚƚe qu' ƚeke'ye' qu' aqsiiƚijkii aka' yeqfenye'jij ke' higokuk'ik'i, qe ƚeke' iye qu' it'ijets ne' utek: “Ma'ak'ui na' ƚa'ni' qa' anamji'ju' na' qi lejtax,” qa' hik aka' qu' ƚunye'je'.* Mt 17:20; Lc 17:6; 1Co 13:2; Stg 1:6 22 Week pa'qu' iyini'ƚets qu' iyini'ƚ, qu' nite' eqeku'yi'iƚik'i pa'qu' iyinheyejeyi'iƚ ma' qa' yijayejek qu' esti'yi'ƚij.—* Mt 7:7-8; Jn 11:22
¿Ƚekpa' ta'ƚets pa' ƚet'unha'x pa' Jesús?
(Marcos 11:27-33; Lucas 20:1-8)
23 In hats yamii iye ha' Jesús ke' witlijtsitjii, qa he' tenek'enhe'yij he' pa'il qa hekhewe' iye tenek'enheiji' ha' witset qa nekets ha' Jesús in mexe i'nq'ijatshen, qa yit'ijets: —¿Pa'n ƚii pa' tenek'enhei neƚisij qu' aqsiijkii ekewe' wekwek in ƚaqsiijkii? ¿Ƚekpa' neƚisij in ƚaqsiijkii?—* Ex 2:14; Mt 26:55; Hch 4:7; 7:27 24 Ha' Jesús qa yeku'ƚ: —Yakhap ji'jek iye qu' k'afaakani'ƚ. Qu' enfeli'ƚ ye'm pa'qu' k'afaakani'ƚij, qa' henfeljii'ƚ e'mek nakha' ta'ƚets in haqsiijkii ekewe' wekwek. 25 ¿Ƚekpa' ta'ƚijets in inqimpuujin ka' Juan'ik'i? ¿Me ta'ƚijets na' Dios? ¿Me i'nƚi'i ene' jukhewƚe?— Ma' qa wapilij wetju'ƚ in iyetijju', qa yit'ijju': —Qu' jintit'ijets ta'ƚijets pa' Dios, ma' qa nit'ij inwets: “¿Qa inhats'ek in nite' ƚ'ek'eni'ƚets?”* Mt 13:54; Lc 7:30; 15:18,21; Jn 3:27 26 Qa nite' ƚeke' iye qu' jintittaxijets qu' nata'ƚets ene' jukhew, qe ji'nijiweyiju'ƚ ene' jukhew qe week yit'ijets ka' Juan'ik'i in profeta.—* Mt 11:9; 14:5; 21:46; Mr 6:20; 11:32; 12:12 27 Ma' qa hekhewe'en in yeku'ƚ ha' Jesús qa yit'ijju': —Nite' tsikfe'li'ƚets.— Ha' Jesús qa yit'ijiju'ƚek: —Qa' yakhape' ji'jek qu'nte' k'efeli'iƚi'm ƚekpa' tenek'enhei tseƚisij qa haqsiijkii ekewe'en.—
Pa' jukhew wetsjuk pe' ƚelits.
28 Ha' Jesús qa nifaakan iye hekhewe'en: —¿Pa'n qu' eqjunyejeyi'iƚij aka'an? Pa' jukhew wetsjuk pe' ƚelits. Qa yit'ijets pa' ewi'ƚ pekhewe'en: “Ya's, hane'ej qu' ma'aiju' qu' ithayiki na' yeqe uwaket.”* Mt 20:1 29 Pa' wita's qa inku'ƚ: “Nite' ts'ikheyu'uiju'.” Ma' qa i'nk'aƚe qa yijamtikii, ma' qa ikiiju'. 30 Ma' qa pa' ƚatata qa yiyaji'ets iye pakhap iye ƚa's, qa aka' hats ƚ'anye'jets iye pa'aj. Qa pakha'an qa yeku'ƚ qa yittaxijets yijat'ij: “Ehe tata, hakiiju' hane'ej.” Qa nite'ƚe ikiiju'. 31 ¿Ƚek pakha' enewe' wetsjuk yaqsiijkii pa' yisu'un pa' ƚatata?— Hekhewe'en qa yeku'ƚ: —Pa' yojo in nifaakan.— Qa yit'ij ha' Jesús: —Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets nekhewe' yijaninkii wekwek t'ejuyets pa' Roma ƚatata qa nekhewe' iye efuts natkinkii ene' jukhew, enewe'en yojo'oƚ ek'ui qu' nuiji'teje'm na' tenek'enheiji' na' Dios. 32 Qe in namtaxi'ƚ ei ka' Juan Bautista'ik'i qa nijatshentaxiƚij pa' yatsathen qu' ejunyejeyi'iƚ yijat'ij, qa nite'ƚe ƚ'ek'eni'ƚets. Qa enewe'ƚe yijaninkii wekwek t'ejuyets pa' Roma ƚatata qa nekhewe' iye efuts natkinkii ene' jukhew qa qi in tek'enets yijat'ij. Qa ekheweli'ƚ qa hats ƚi'wentaxi'ƚha aka'an, qa ƚunye'j ji'ij in nite' ƚitujtseikanini'ƚ pa'qu' ejunyejeyi'iƚ hats'inha qu' ek'eni'ƚets.—* Pr 8:20; Mt 3:8-12; 2P 2:21
Pe' uƚ'ets witeqjeƚinenheyij pa' uwaket.
(Marcos 12:1-2; Lucas 20:9-19)
33 Qa yit'ijets ha' Jesús hekhewe'en: —Ek'eni'ƚik'i iye aka' qu' hejeyumtshenijupi' iye. Ewi'ƚ pa' jukhew yeni'ju' pa' ƚeq'ejinqa'wet pa' uwaket qa yeqetsitenijijup pe' utel. Qa tijju' iye pa' ewi'ƚ ƚeq'itset'ij qu' nenq'umutju' pe'qu' ƚeye'. Qa yaqsiijkii iye pe' ewi'ƚ qipha'm t'ejuyets qu' nejeƚipji'kii pa' uwaket.(Is 5:1,2) Ma' qa i'nk'aƚe qa yatkinhenets pe' jukhew pa' uwaket, ma' qa ik inji'witshen.* Mt 13:3,34-36; 15:15; 22:1; 24:32; 25:14; Lc 14:28; Sal 80:8; Cnt 8:11-12 34 In hats k'esiyu'ets ƚahats'ij qu' netenifte'ji' pe' ƚei, qa nukintaxii pe' ƚeqejkunenhei pekhewe' natkin pa' uwaket, hats'inha qu' netisij qa neka'xii pe'qu' natsat'etsijek ƚeqei pa' yatsat'axij pa' uwaket. 35 Qa pe' amaneyij in natkin pa' uwaket, qa t'eku'mi' pe' wit'ukinheitax, qa ewi'ƚ pa' yilanje'mkii, qa pakhap qa yilaanija qa pakhap iye qa nijele'ejkii pe' utel.* 2Cr 24:21; Neh 9:26; Mt 5:12; 23:34,37; Hch 7:52; 1Ts 2:15; He 11:36-37 36 Pa' yatsat'axij pa' uwaket qa ewi'ƚij iye in yukin pekhewep iye ƚeqejkunenhei, qa hats les in olotstax. Qa pekhewe'en qa hik ƚeqfenyejeyij iye pa' hats ƚeqfenyejeyij pe' yojo. 37 Ma' qa teke'lenju' in yukintax pa' ƚaa'sija, qa yit'ij: “Tees qu' ƚeqfenyejeyi'ij pe'ye' ha'ne ya's.” 38 Qa in yi'weniju'ƚ pekhewe'en qa yit'ijju' pa'aj: “Hik ha'ne ha' ƚaa'sija. Hik ha'ne qu' naya'xtaxij ha'ne ƚetset ha' ƚatata. Jitalan hats'inha qa' jinatsat'etsij ha'ne sehe' yatsat'axij ha' ƚatata.” * Sal 2:8; He 1:2 39 Ma' qa t'eku'mi' qa yeka'xik'uifik'i pa' uwaket qa yilan. 40 Qa hane'ej, qu' nanamtax pa' yatsat'axij pa' uwaket, ¿pa'n ƚumti'iƚ qu' ƚeqfenyejeyi'ij pekhewe' nejettaxij yatkinhenintaxets pa' ƚeq'ejinqa'wet?— 41 Qa yeku'ƚ hekhewe'en: —Nilanju' tees qu' ne'nq'eletij ene' uƚ'ets natkintax pa' uwaket. Qa' ni'nk'aihit iye pe'qu' nejeƚinenij qu' nanatkin iye pa' ƚeqe uwaket qa' hik pekhewe'ye' yijat'ij qu' netisji'jij pa' uja'x pe'qu' netisji'jij pa' yatsat'axij pa' uwaket qa yamji'jets ƚahats'ij qu' netenifte'ji'.— * Mt 8:11; Hch 13:46; 18:6; 28:28 42 Qa ha' Jesús qa yit'ij: —¿Me nite' les qu' ejeƚi'ƚ ke' we'nika'ajji' in yit'ij: “Ne' ute yuten qa yiwu'mfik'i ne' niihinpha'm ne' wititsi', hane'ej qa ewi'ƚƚe in les weju'ƚij in teniihinijpha'm ne' wititsi'. Qa pa' Yatsat'ax'inij hikpa' yaqsiijkii aka'an qa in jitejeƚju' qa qi in ƚe'sits ine'm”?(Sal 118:22)* Hch 4:11; Ro 9:33; 1P 2:7 43 Qa hik ta'ƚijupi' in hit'iƚij ewets qu' itkamhiti'yi'ƚij na' tenek'enheiji' na' Dios qa' netesti'yij pakhap witset'e, qa hik pakha'ye' yijat'ij qu' olotse' pe'qu' ƚeqeye'. 44 Yakha' hik ƚunye'j ute, pakha' qu' nanamipji' ene' ute, qa' qaƚaƚe'ju'. Qa ene'ƚe ute pa'qu' nanamipji' qa' netweyik'uiju', ma' qa' ƚipipeju'.—* Is 8:14-15; Ro 9:32-33; 1P 2:8 45 Hekhewe' tenek'enhe'yij he' pa'il qa he' fariseol iye in yepi'ye' ek'i ekewe' yejeyumtshenijupi' ha' Jesús, ma' qa nikfe'lik'i in ƚekhewelƚe in t'ejuyets.* Mt 13:3,35; 15:15; 21:33; 22:1; 24:32 46 Qa in yisu'untax qu' nophe'ƚ qa nijiweiƚi'iju'ƚ he' olots jukhew qa efuts, qe enewe'en nikfe'lets ha' Jesús in profeta.* Mt 26:4; Mr 11:18; Lc 19:47-48; Jn 7:25,30,44

*21:1 Zac 14:4; Mt 24:3; 26:30; Lc 19:37; 21:37; Jn 8:1; Hch 1:12

*21:5 Is 62:11

*21:9 Mt 9:27; 23:39; Lc 2:14

*21:11 Mr 6:15; Lc 7:16; 13:33; 24:19; Jn 1:21; 4:19; 6:14

*21:12 Jn 2:14-16; Ex 30:13; Lv 1:14; 5:7; 12:8; Dt 14:25

*21:16 Mt 11:25; 12:3,5; 19:4; 22:31

*21:17 Mt 26:6; Mr 11:1; Lc 19:29; 24:50; Jn 11:18

*21:21 Mt 17:20; Lc 17:6; 1Co 13:2; Stg 1:6

*21:22 Mt 7:7-8; Jn 11:22

*21:23 Ex 2:14; Mt 26:55; Hch 4:7; 7:27

*21:25 Mt 13:54; Lc 7:30; 15:18,21; Jn 3:27

*21:26 Mt 11:9; 14:5; 21:46; Mr 6:20; 11:32; 12:12

*21:28 Mt 20:1

*21:32 Pr 8:20; Mt 3:8-12; 2P 2:21

*21:33 Mt 13:3,34-36; 15:15; 22:1; 24:32; 25:14; Lc 14:28; Sal 80:8; Cnt 8:11-12

*21:35 2Cr 24:21; Neh 9:26; Mt 5:12; 23:34,37; Hch 7:52; 1Ts 2:15; He 11:36-37

*21:38 Sal 2:8; He 1:2

*21:41 Mt 8:11; Hch 13:46; 18:6; 28:28

*21:42 Hch 4:11; Ro 9:33; 1P 2:7

*21:44 Is 8:14-15; Ro 9:32-33; 1P 2:8

*21:45 Mt 13:3,35; 15:15; 21:33; 22:1; 24:32

*21:46 Mt 26:4; Mr 11:18; Lc 19:47-48; Jn 7:25,30,44