27
Jesús qa wetka'xii pa' Pilato.
(Marcos 15:1; Lucas 23:1-2; Juan 18:28-32)
Ma' qa in hats leefiju' iye, qa week pa'aj hekhewe' tenek'enhe'yij he' pa'il qa hekhewe' iye tenek'enheiji' ha' witset, qa not'axij wetju'ƚ iye qe qa' nilan ha' Jesús.* Mt 26:34; Jn 13:38; Hch 3:13-14 Ma' qa in hats yophe'ƚ qa yeka'xii qu' netisij ha' Pilato, hikha' romano gobernador ipji' ne' judiol.* Mt 20:19; Lc 13:1; Hch 3:13; 1Ti 6:13
Wa'm pa' Judas'ik'i.
Ka' Judas hik kakha' t'ihinij ha' Jesús. In yi'wen in hats yijaa'ija qu' natlanhetii hatse' ha' Jesús qa qi in itawje'met qa yepilettaxets pa'aj pe' treinta (30) nijketits ne'ej plata hekhewe' tenek'enhe'yij he' pa'il qa he' tenek'enheiji' na' witset.* Mt 21:29; 26:14-15 Qa yit'ijets: —Qi in yuƚ'ax qe he'yihinij ma' qa' nawa'm nakha' jukhew ham uƚ'axe' qu' naqsiijkii.— Qa hekhewe'en qa yit'ijiju'ƚ pa'aj: —¡Nite' tsatsat'etsi'ƚij pa'qu' natawje'meten! ¡Akha'ƚe in ƚantsat'axij!— Ma' qa ka' Judas qa nijele'ejifi pe' ƚ'astayik'i ke' witlijtsitjii, qa ikfik'i pa'aj qa wetsifinpha'm.* 2S 17:23; Lc 1:19,21; Hch 1:18 Qa hekhewe' tenek'enhe'yij he' pa'il qa nat'a'ak'i pa'aj pe' ƚ'astayik'i, qa yit'ijju': —Ene' ƚ'astai hats nite' ƚeke' qu' netenenik'iju' nekhe' ti'najki' t'ejuyets ne' witlijtsitjii, qe enewe'en hats tajayij pe' wit'athits.—* Mr 2:24; Jn 18:31 Ma' qa in hats week ƚexkelij iye, qa pe' ƚ'astai qa taqhayijets pa' ewi'ƚ sehe' ƚii Campo del Alfarero, hats'inha qa' hik pakha'ye' qu' ƚenimeƚku'wet'i'ij pe'qu' jukhewiikali'ik'i. Qa hik ta'ƚijupi' ha'ne sehe' in ƚenqiyij “Wit'athits Ƚetset.” Qa yamijii hane'ej in ƚenqiyij. Ma' qa hats yafits kakha' yit'ij pa'aj pa' Dios in i'nijji' pa' profeta'ik'i Jeremías qa yit'ij pa'aj: —Pekhewe'en qa t'eku'mi' pe' treinta (30) ƚ'astai nijketits plata, hik aka' ƚajanye'j pa' ewi'ƚ jukhew ƚaqjanyejeyij nekhewe' Israel ƚeiƚets.(Zac 11:12)* Jer 32:6-9; Mt 1:22 10  Ma' qa pe' ƚ'astai qa taqhayijets pa' sehe' ƚii Campo del Alfarero. Hik aka' yit'ij yiwets pa' Yatsat'axyij.—(Zac 11:13)
Jesús qa wetka'xii pa' Pilato.
(Marcos 15:2-5; Lucas 23:3-5; Juan 18:33-38)
11 Ha' Jesús qa wattsap'anhetijup pa'aj hakha' gobernador, qa hane'en qa nifaakan, qa yit'ijets: —¿Me akha' pakha' qi ƚatata ene' judío?— Qa yeku'ƚ pa'aj ha' Jesús: —I'woyaxijik'iha ka' ƚit'ij.— * Mt 2:2; 1Ti 6:13 12 Qa hekhewe' tenek'enhe'yij he' pa'il qa hekhewe' iye tenek'enheiji' hakha' witset in yittaxijetskii kekhewe' wekwek uƚ'ets yit'ijets in yaqsiijkii ha' Jesús, qa hakha'ƚe Jesús qa nite' yeku'ƚik'i.* Mt 26:63; Jn 19:9 13 Qa hik ta'ƚijupi' pa'aj ha' Pilato in yit'ijets: —¿Me nite' ƚepiye' kekhewe' wekwek uƚ'ets wenit'ij ewetskii qu' aqsiijkii?— 14 Qa ha' Jesús qa nite' yeku'ƚ. Qa nite' ewii'ƚe' iye pa'qu' nekuƚik'i pe' uƚ'etsik'i wenit'ijets in yaqsiijkii. Qa hik ta'ƚijupi' hakha' gobernador in qi in yitjuƚaxijpha'm.
Pa' Pilato qa inaqyaji'ij qu' natlanhetii pa' Jesús.
(Marcos 15:6-20; Lucas 23:13-25; Juan 18:38–19:16)
15 Hakha' gobernador ha' witset, in hayiits ƚeqfenye'jji'jij qa yamji'jets ekewe' ƚe'sits neƚuts Pascua qu' niwejin pa'qu' ewi'ƚ wit'opheƚik'e' pakha' qu' niyinen pekhewe' jukhew. 16 Qa na'l pa'aj hakha' ewi'ƚ qi in yinikfe'l wit'opheƚik ƚii Barrabás. 17 Qa in hats ewi'ƚ i'ni' pa'aj pekhewe' olots, ha' Pilato qa nifaakanji'ju': —¿Ƚekpa' ƚisu'uni'ƚ qu' netwejinhetii ne' wit'opheƚii, me hakha' Barrabás, me i'nƚi'i nakha' Jesús, ƚenqii iye Cristo?—* Mt 1:16; 27:22 18 Qe ha' Pilato nikfe'lets hekhewe'en in tisij qe ta'ƚets in teqemtshenƚe'etskii. 19 Ha' Pilato in mexe i'nipji' pa'aj ha' ƚots'oji'la'x t'ejuyets in yejeƚik'ui pa'qu' ƚunye'je'kii (juez), pe' ƚewhe'ye' qa inqekenijii pe' ƚe'lijei, qa yit'ij pe' ƚe'lijei pe' efu: —Hasu'uj ma'ajets pa' ƚenifenye'j nakha' jukhew yatsathen, qe juka'x qi in uƚ'axik'i ka' yitsowoƚ'ax ta'ƚets nakha'an.—* Gn 20:6; Nm 12:6; Job 33:14-16; Mt 2:12; Jn 19:13 20 Qa hekhewe' tenek'enhe'yij he' pa'il qa hekhewe' iye tenek'enheiji' ha' witset qa yaqsiijijetskii in yiyaji'etskii hekhewe' olots jukhew, ma' qa week iyinets qu' netwejinhetii ha' Barrabás qa hakha'ƚe Jesús qa' natlanhetii. 21 Ha' gobernador qa ewi'ƚij iye in nifaakanji'ju' iye: —¿Pa'n ƚunye'j pa'qu' netwejinhetii ene' wetsjuk wit'opheƚii?— Pekhewe'en qa yeku'ƚ: —¡Barrabás qu' netwejinhetii!— 22 Qa ha' Pilato qa nifaakanji'ju' iye: —¿Qa pa'n qu' yeqfenyeji'ijek ha'ne Jesús ƚii iye Cristo?— Qa week yeku'ƚ pa'aj pe' jukhew qa yit'ijju': —¡Ne'nenji'pha'm pe'qu' cruze'!— * Mt 1:16; Hch 13:28 23 Ha' Pilato qa yittaxij iye pa'aj: —¿Inhats'ek? ¿Ƚekpa' uƚ'ax yaqsiijkii hane'en?— Pe' jukhew qa les yit'unhetik'i in taya'yijipji'kii, qa yit'ijju' iye: —¡Eni'ƚji'pha'm cruze'!—* Lc 23:41; Jn 8:46 24 Ha' Pilato in yi'wen in hats ham ƚeqfenye'ji'ij, qe ewi'ƚƚe in hats les yiwakanintaxkii hekhewe' jukhew, ma' qa inq'ukinii pa'aj pa'qu' iweli'ye' qa tetka'xii, qa yethinij he' week in wa'nqa', qa yit'ij: —Yakha' nite' ta'ƚ yiwets qu' nawa'm ha'ne jukhew yatsathen. Ekhewele'ƚi'iƚij.—* Dt 21:6-8; Sal 26:6; Mt 26:5; 27:4,19 25 Qa yeku'ƚ pa'aj pekhewe' week jukhew: —Ehe, yekheweli'ƚ qa enewe' yilitsi'ƚ, he'yeku'mi'ƚiju'ƚ qu' he'yenheti'yi'ƚi' qu' nata'ƚi'ƚ yiwets qu' nawa'm nakha'an.—* Jos 2:19; Hch 5:28 26 Ma' qa ha' Pilato qa yiwejin pa'aj ha' Barrabás. Qa hakha'ƚe Jesús in hats yili'ij in yeqsilankii, ma' qa tisij pa'aj he' oq'opheƚinetsilets qe qa' ne'nenji'pha'm pe' cruz.* Is 53:5; Mr 15:15; Lc 23:16; Jn 19:1 27 Ma' qa pe' oq'opheƚinetsilets ƚelits pa' gobernador qa yeka'xifi pa'aj ha' Jesús ke' palacio, ma' qa he' oq'opheƚinetsilets qa week not'axij wetju'ƚ pa'aj hakha'an.* Mr 15:16-20; Jn 18:28,33; 19:2-3,9; Hch 10:1 28 Qa nit'ijji' pa'aj ke' ƚeqhinatai ma' qa yi'ntaafinij pa'aj pa' s'e' ƚeqi'ntaafit'ij.* Lc 23:11; Jn 19:2 29 Qa yuihinji'ju' iye pa'aj pekhe' yifti'yik'i tii, qa pa' yiya'yik'i ƚokoi qa yekumhini' pa' tutsi'latax. Ma' qa wonokok'enifikii yawitjiƚe, qa yi'tjiijets: —E'ƚe'wisi'imkii, qi ƚatata ene' judiol.— 30 Qa tek'iyi'kii iye qa t'eku'mijets iye pa' tutsi'latax ma' qa yilanijkii ƚeiƚa'.* Is 53:7; Mt 26:67 31 In hats yili'ijju' in qi in yawitji pa'aj hakha'an, qa nifte'ji' iye pa' yi'ntaafinij s'e' qa yuihinik'ipha'm iye pa'aj ke' ƚeqhinataayija. Ma' qa yeka'xfik'i qe qa' nenji'pha'm pe' cruz.
Jesús qa we'nenji'pha'm pe' cruz.
(Marcos 15:21-32; Lucas 23:26-43; Juan 19:17-27)
32 In hats k'esitsiyu'uk'uifik'i ha' witset, qa weikutiju'ƚ ha' ewi'ƚ jukhew Cirene ƚeiƚe' ƚii Simón. Qa he' oq'opheƚinetsilets qa yiyaji'ijets qu' neka'xi'm ke' ƚeqe cruz ha' Jesús.* Nm 15:35; He 13:12 33 Qa in hats yamijets hakha' ƚenqii Gólgota, ikji' aka'an, witjiƚa'ak'i ƚetset. * Mr 15:22-32; Lc 23:33-43; Jn 19:17-24 34 Qa t'iyahanhetiitaxji' pa'aj pa' wino yetsji'ƚ pe' ewi'ƚ ne'ej inqa'metets ƚ'aftuk, ma' qa in hats yijaajintax pa'aj, qa yili'ij qa nite' niyayu'ji' qa t'oqowe'yiju'ƚ pa'aj. * Sal 22:17; 69:21 35 Qa in hats yenji'pha'm ke' cruz, qa ke' ƚeqhinatai qa watk'esaxijju', ikij wetju'ƚ. 36 Ma' qa i'nijupju'kii qe qa' nejeƚets. 37 Qa ka' wankaaju'ƚetsju' ƚejiƚa' we'nika'ajji', hik kakha' ka' ta'ƚijupi' in talanhetii, qa yit'ij ka' we'nika'ajji': —Hane'en Jesús, hik ha'ne qi ƚatata ene' judiol.— 38 Qa ƚe'nenhifetsji'pha'm iye ke' cruzits ke' wetsjuk ejtenhetsits. Ewi'ƚ ka' te'weyij yiya'yik'i qa kakhap qa ƚefeyi'j te'weyijek. * Is 53:12; Mt 20:21; Jn 18:40 39 Hekhewe' nekjiijup qa yawitjijeetspha'mkii, qa yitjiij iye qhet tetet ƚeiƚal,* Job 16:4; Sal 22:7; 109:25; Lm 2:15; Mr 15:29 40 ma' qa yitjiijetspha'm: —Akha' in ƚonopƚetju' hatse' ne' witlijtsitjii qa' wetshetk'ewi'ƚ neƚuts qu' eniihinpha'm iye, meteƚinƚe. Qu' yijaa'ija qu' Ƚa'se'ejha pa' Dios qa' ilit'ik'uiju' ne' cruz.—* Mt 4:3,6; 26:61,63; Jn 2:19 41 Qa hik ƚunyejei iye hekhewe' tenek'enhe'yij he' pa'il qa he' i'nq'ijatshenij ke' Moisés ƚe'lijei qa hekhewe' iye tenek'enheiji' ha' witset in yawitji'etspha'mkii iye qa yit'ijju': 42 —Niƚinji'ijju' pekhewep qa ƚakha'ƚe qa nite' ƚeke' qu' neteƚinƚe. Hik ha'ne pa' ƚatata ne' Israel, ye'ehe, qa' net'ilitju' in we'nenji'pha'm ne' cruz, ma' qa hayitse' yijat'ij qu'nte' jinteqekuye'.* Jn 1:49; 12:13 43  In nite' yeqeku' pa' Dios, ye'ehe qa' hik pakha'ye' qu' niƚin hane'ej qu' yijaa'ija pa' Dios qu' nisu'un nakha'an,(Sal 22:8) qe nakha'an yit'ij: “Yakha' Ƚaa'sija pa' Dios.”—* Lc 23:39-43 44 Qa hik ƚunyejei iye ke' ejtenhetsits ƚenenhefetsji'pha'm ke' cruzits uƚ'etsik'i iye ƚe'lijeyetskii.
Wa'm pa'aj pa' Jesús.
(Marcos 15:33-41; Lucas 23:44-49; Juan 19:28-30)
45 In hats natsathenju' junu' qa weekij ha' sehe' in nookii yamijii in las tres metju' junu'. 46 Hik pakha'aj ha' Jesús qa t'unik'i in tayaikii: —Elí, Elí, ¿lema sabactani?— Ikji' aka'an: —Dios Yatsat'axyij, Dios Yatsat'axyij, ¿inhats'ek in ƚetswu'm?—(Sal 22:1)* He 5:7 47 Qa hekhewe' i'nijup, hekhewe' uja'x in yepi'ye', qa yit'ijju': —Hats taya'yiikii pa' profeta'ik'i Elías.— 48 Qa aje'eƚ hakha' ewi'ƚ hekhewe'en qa wekuma'xii ka' ewi'ƚ jupayek (esponja) qa yuihinji'ju' ka' wino na'aj ewtsik'iiji' yilke'ej ji'teje'm ka' tutsi'latax ma' qa iktaxijets qu' nifunenij qe qa' niyahan.* Sal 69:21; Mr 15:36; Lc 23:36; Jn 19:29 49 Qa hekhewepƚe qa yit'ijju': —Iwejinƚe, qa' jintejeƚijju' pa' Elias'ik'i qu' nanamii qa' niƚin.— 50 Ma' qa ha' Jesús, qa ewi'ƚij iye in t'unik'i in tayai iye, ma' qa wa'm.* Mr 15:37; Lc 23:46; Jn 10:18 51 Qa hik pakha'aj kakha' ƚenjilafi' hakha' yeqet'axetsji' ke' witlijtsitjii qa ja'fik'iju' ƚeqewuk'u ta'ƚijiipha'm in ja'fik'iju' ka' te'weipha'm qa yamijiiju' ka' sehe' eju'. Qa ha' sehe' qa me'le'le'l iye qa ke' utel qa jaf'afju' iye.* Ex 26:31-33; 2Cr 3:14; He 9:3 52 Qa pe' nimeƚkui qa qhofik'i iye pa'aj qa olots pe' jukhew'ik'i, efuts'ik'i yatsathen ma' qa' iƚii iye. 53 Qa ikik'uifik'ikii pe' ƚenimeƚkui in hats iƚa'x iye pa'aj ha' Jesús, pekhewe'en qa ikji'teje'm iye na' qi ƚe'wis witset Jerusalén qa olots he' yi'wen pa'aj. 54 Hakha' centurión* Centurión ikji', tenek'enhe'yipji' ek pe' cien (100) oq'opheƚinetsilets, Roma ƚeiƚe'. qa hekhewe' iye i'nijup yejeƚets ha' Jesús, in yi'wen in wapja' ha' sehe' qa kekhewe' iye wekwek ƚunyejeikii qa qi in nijiwei wetju'ƚ, ma' qa yit'ijju': —Yijaa'ija aka'an in hik aka' pa' Ƚaa'staxija pa' Dios.—* Jn 5:19; He 1:2 55 Olots he' efuts nejeƚi'iikii totsi'mii ha' i'ni', hik hekhewe' ƚijts'eyekkii ha' Jesús in ta'ƚiji' ek ha' Galilea'ai in t'ifti'ts'etskii.* Sal 38:11; Lc 8:2-3; Jn 19:25 56 Hekhewe'en i'nji'teje'm ke' María Magdalena qa ke' María ƚenene ha' Jacobo (Santiago) qa ha' José qa ke' ƚenene he' ƚelits ha' Zebedeo.* Mt 20:20; Mr 15:40; Jn 19:25
Jesús qa we'nenifi pe' ƚenimeƚuk.
(Marcos 15:42-47; Lucas 23:50-56; Juan 19:38-42)
57 In hats metiyu'ju' junu' qa namets pa'aj ha' ewi'ƚ jukhew yiwq'axin wekwek, ƚii José Arimatea ƚeiƚe', ƚakha' iye hats yijayan qa tek'enets iye ha' Jesús.* Mt 10:42; 28:19; Lc 14:26; Jn 8:31; 13:35; 15:8; Hch 6:1 58 Ha' José qa mexe yamii pa'aj ha' Pilato qu' niyinijets ka' Jesus'ik'i qu' neka'x. Ha' Pilato qa inaqyaji'ij qu' netesti'yij. 59 Ha' José qa t'eku'mi'fi pa'aj ka' Jesús ma' qa yijuphe'ƚji' ka' penyilo ƚe'wis. 60 Ma' qa yenifi ke' yatsat'axij in ƚenimeƚuktax ink'aiki' inqajkaninijju' pa'aj ke' utekji'teje'm. Ma' qa in hats yikoyoyinhetets in yit'onijji' ke' qi ute ha' ƚenuihiyi'jteje'm ke' nimeƚuk, ma' qa ik. * Is 53:9; Mt 27:66; 28:2; Mr 16:4 61 Qa ke' María Magdalena qa kikhep iye María iye, qa ipƚu' pa' i'nijupi'ju'kii pa'aj ke' nimeƚuk.
Pekhewe' oq'opheƚinetsilets yejeƚets pe' ƚesehek pa' Jesús.
62 Ka' neƚuji' watji'letji' pe' witqats qa kakhap neƚuji', qa hekhewe' tenek'enhe'yij he' pa'il qa hekhewe' iye fariseol qa yamii pa'aj ha' Pilato,* Mr 15:42; Lc 23:54; Jn 19:14,31,42 63 qa yit'ijets pa'aj: —Yatsat'axyij, hijamti'iƚik'i ka' yit'ij ka' ejtitsi'l jukhew'ik'i in mexe iƚa'x, qa yit'ij: “Qu' namets wetshetk'ewi'ƚ neƚuts qa' yi'ƚa'xe' iye.”* Mt 16:21; 17:22-23; 20:19; Mr 8:31; 10:34; Lc 9:22; 18:33 64 Qa hik ta'ƚijupi', akha' qu' inaqyaji'ij qu' netjeƚitiyetsha ke' ƚenimeƚuk namijii qu' wetshetk'ewi'ƚe' neƚutse', hats'inha qu' nite' neneki'ii he' ƚ'ijatshenhei ma' qa' net'ejtenij, ma' qa' i'nk'aƚe nit'ijets ha'ne witset: “Hats iƚa'x iye.” Qa pakha' teke'lenju' qu' ƚe'wejtitsiye' qa' les qu' qi qu' uƚ'axe' wiikfik'i, qa' nite' hik ƚunye'je' ka' yojo.—* Mt 10:1; 26:56; Mr 3:7; 16:20; Lc 6:13; Jn 12:16 65 Qa yit'ijiju'ƚ ha' Pilato: —Enewe'en oq'opheƚinetsilets eka'xi'ƚ, qa' ejeƚineni'ƚij pe' ƚesehek qa aqsiiƚijkii pakha' hats ƚenikfe'li'ƚets qu' aqsiiƚijkii.— 66 Ma' qa ikkii qa yijanithen pe' nimeƚuk, qa yeni' pa' ƚeji' pe' ƚeq'ikati' qa' jutsiqaxi'ij qu' ham nit'i'ij qhof. Ma' qa amaneyijup he' oq'opheƚinetsilets qa yejeƚ.* Dn 6:17; Mt 28:2,11

*27:1 Mt 26:34; Jn 13:38; Hch 3:13-14

*27:2 Mt 20:19; Lc 13:1; Hch 3:13; 1Ti 6:13

*27:3 Mt 21:29; 26:14-15

*27:5 2S 17:23; Lc 1:19,21; Hch 1:18

*27:6 Mr 2:24; Jn 18:31

*27:9 Jer 32:6-9; Mt 1:22

*27:11 Mt 2:2; 1Ti 6:13

*27:12 Mt 26:63; Jn 19:9

*27:17 Mt 1:16; 27:22

*27:19 Gn 20:6; Nm 12:6; Job 33:14-16; Mt 2:12; Jn 19:13

*27:22 Mt 1:16; Hch 13:28

*27:23 Lc 23:41; Jn 8:46

*27:24 Dt 21:6-8; Sal 26:6; Mt 26:5; 27:4,19

*27:25 Jos 2:19; Hch 5:28

*27:26 Is 53:5; Mr 15:15; Lc 23:16; Jn 19:1

*27:27 Mr 15:16-20; Jn 18:28,33; 19:2-3,9; Hch 10:1

*27:28 Lc 23:11; Jn 19:2

*27:30 Is 53:7; Mt 26:67

*27:32 Nm 15:35; He 13:12

*27:33 Mr 15:22-32; Lc 23:33-43; Jn 19:17-24

*27:34 Sal 22:17; 69:21

*27:38 Is 53:12; Mt 20:21; Jn 18:40

*27:39 Job 16:4; Sal 22:7; 109:25; Lm 2:15; Mr 15:29

*27:40 Mt 4:3,6; 26:61,63; Jn 2:19

*27:42 Jn 1:49; 12:13

*27:43 Lc 23:39-43

*27:46 He 5:7

*27:48 Sal 69:21; Mr 15:36; Lc 23:36; Jn 19:29

*27:50 Mr 15:37; Lc 23:46; Jn 10:18

*27:51 Ex 26:31-33; 2Cr 3:14; He 9:3

*27:54 Centurión ikji', tenek'enhe'yipji' ek pe' cien (100) oq'opheƚinetsilets, Roma ƚeiƚe'.

*27:54 Jn 5:19; He 1:2

*27:55 Sal 38:11; Lc 8:2-3; Jn 19:25

*27:56 Mt 20:20; Mr 15:40; Jn 19:25

*27:57 Mt 10:42; 28:19; Lc 14:26; Jn 8:31; 13:35; 15:8; Hch 6:1

*27:60 Is 53:9; Mt 27:66; 28:2; Mr 16:4

*27:62 Mr 15:42; Lc 23:54; Jn 19:14,31,42

*27:63 Mt 16:21; 17:22-23; 20:19; Mr 8:31; 10:34; Lc 9:22; 18:33

*27:64 Mt 10:1; 26:56; Mr 3:7; 16:20; Lc 6:13; Jn 12:16

*27:66 Dn 6:17; Mt 28:2,11