Ɨkalaata ɨlya Paʉlo ku
Bhaluumi
Ʉwandɨlo
Umusundikwa ʉPaʉlo ásimbile ɨkalaata ili ku Bhakilisiti abhɨ nhaaya ɨya mu Luumi ʉmwanha ʉwa 56 we uKilisiti apapiilwe, kʉnongwa ye akhanzaga kʉbhapanjɨla intumi zye álʉmbɨlɨɨye mʉ nsɨ izinji. Akʉbhapanjɨla kʉtɨ iNtumi iNyinza ɨya Yeesu yɨkʉlolesya she ʉMʉlʉngʉ akʉbhabhaazɨzya uwugolosu abhantʉ abhɨ nsɨ zyonti kʉ lwɨtɨkho. Ku Bhayahuudi aBhakilisiti, akʉbhapanjɨla kʉtɨ intumi ɨnɨ yɨlɨ na mu Lufingo ʉlwa Khalɨ. Kʉ bhe te Bhayahuudi akʉbhalanga kʉtɨ intumi yɨnɨɨyo yɨkʉbhɨmvwanya nʉ Mʉlʉngʉ na kʉbha bhantʉ bhaakwe. Akʉpanga kʉtɨ kʉ lwɨtɨkho ʉMʉlʉngʉ atubhaziziizye uwugolosu pamiiso gaakwe. Pe shɨnɨɨsho, ʉMʉlʉngʉ atakʉtʉbhaazɨzya uwugolosu kwɨ dala ɨlya kʉzɨlandata ɨndajɨzyo zyakwe. Lyoli ɨnga tʉkʉmʉleshela uMupepu uMufinjile kʉtʉlongola mʉ wɨɨkhalo wɨɨtʉ, pe tʉkwɨkhala anza she ʉMʉlʉngʉ akwanza.
Kʉwʉmalɨlɨshɨlo mu shitaabu ishi (mʉ malyango aga 12-15), ʉPaʉlo akʉpanga ɨnjendo ɨya Bhakilisiti ye bhakwanzɨwa kʉbha nayo mʉ wɨɨkhalo waabho. Akʉmanyɨzya ɨzya kʉbhagana abhantʉ abhanjɨ. Akʉmalɨɨlɨzya (mʉ mʉlyango ʉwa 16) kʉbhalamʉkha abhamanyani bhaakwe abha ku Luumi, akʉmʉlamʉkha weeka weeka kwɨ taawa lyakwe.
Zye zɨlɨ mu shitaabu ishi Ʉmʉlyango
Intumi ɨya musimbi na bhe akubhasimbila ɨkalaata ili 1:1-15
ɄMʉlʉngʉ akʉbhabhaazɨzya uwugolosu abhantʉ kwɨ dala lyeka lyene ɨlya lwɨtɨkho 1:16-4:25
Ɨmanyɨzyo ɨzya wuumi uwupwa ʉwa Bhakilisiti 5:1-8:39
ɄMʉlʉngʉ ábhasabhʉʉye aBhayahuudi, akhayɨbhapokha 9:1-11:36
Ɨnjendo zya Bhakilisiti, nɨ mbombo ya Paʉlo 12:1-15:33
Ɨndamʉkho kʉ bhe bhitishile abhamwabho abha shɨbhanza 16:1-27
1
Ɨndamʉkho
Ɨne ne Paʉlo, ne ne mubhombi wa Yeesu Kilisiti. Imbilishiliilwe na kʉsaabhʉlwa kʉbha ne musundikwa, ɨnga ɨndʉmbɨlɨlaje iNtumi iNyinza ɨzya Mʉlʉngʉ. Intumi zɨnɨɨzyo, zye ʉMʉlʉngʉ álajile kufuma ɨmaandɨ, kwɨ dala ɨlya bhakuwi bhaakwe mu Wusimbe uWufinjile. Zɨnɨɨzyo ntumi ɨzya Mwana waakwe we ɨshɨmʉbhɨlɨ ápapiilwe mʉ shɨkholo sha mwene uDaudi.* 1:3 UDaudi Bhaazya mu Wilulanyo ʉwa mazwi amajeni. Wʉnʉʉyo we ʉMʉlʉngʉ ámuzyusiizye, kʉ makha ga Mupepu waakwe uMufinjile. Kwɨ dala lɨnɨɨlyo, ámusimishiziizye kʉtɨ Mwana wa Mʉlʉngʉ 1:4 ɄMwana wa Mʉlʉngʉ Bhaazya mu Wilulanyo ʉwa mazwi amajeni. ʉwa makha gonti. Wʉnʉʉyo we wʉ Mwene wɨɨtʉ uYeesu Kilisiti. Kʉshɨlɨla kʉkwakwe, ʉMʉlʉngʉ andoleeye uwiila, kʉtɨ ɨmbe ne musundikwa. Ábhombile shɨnɨɨsho ɨnga ɨmbalʉmbɨlɨlaje abhantʉ bhonti bhe te Bhayahuudi, bhamwɨtɨshe ʉMwene uYeesu na kʉlandata ɨshɨgane shaakwe ɨnga ɨtaawa lyakwe lɨpalwaje. Nɨɨmwe bhʉʉlo mʉlɨ mʉ mpʉga yɨnɨɨyo ɨya bhantʉ bhe bhabhilishiliilwe kʉbha bhantʉ bha Yeesu Kilisiti.
Pe shɨnɨɨsho, inkubhasimbila ɨmwe mwe mwitishile mwenti mwe mʉlɨ mʉ nhaaya ɨya mu Luumi, mwe ʉMʉlʉngʉ abhaganile nhaani, abhabhɨlɨshɨɨye ɨnga mʉbhe mwe bhafinjile. 1:7 Abhafinjile Bhaazya mu Wilulanyo ʉwa mazwi amajeni. ɄTaata wɨɨtʉ ʉMʉlʉngʉ nʉ Mwene uYeesu Kilisiti bhabhalolelaje uwiila na kʉʉbhapa uwutengaanu.
ɄPaʉlo akʉsɨɨbha kʉyaatɨla ɨnhaaya ɨya mu Luumi
Kʉwandɨlo, inkumusalifwa ʉMʉlʉngʉ kwɨ dala ɨlya Yeesu Kilisiti kʉnongwa yiinyu ɨmwe mwenti, kʉnongwa ye intumi ɨzya lwɨtɨkho lwinyu zivwinshile mʉ nsɨ zyonti. ɄMʉlʉngʉ we ɨnkʉmʉbhombela kʉ mwoyo waanɨ wonti, kwɨ dala ɨlya kʉbhalʉmbɨɨlɨla abhantʉ iNtumi iNyinza ɨzya Mwana waakwe, amanyile she inkubhapuutila ɨmwe akhabhalɨlo khonti. 10 Akhabhalɨlo khonti ɨnkʉmʉlaabha ʉMʉlʉngʉ kʉtɨ, ɨnga ayɨgana, anigulile ɨdala ɨlya kwɨnza kʉbhayaatɨla ɨmwe. 11 Kʉnongwa ye insambile nhaani kʉbhalola, ɨnga ɨmbape ɨshɨkʉnjɨlwa ɨsha shifinjile ɨnga mʉgome amooyo. 12 Kwe kʉtɨ, ʉlwɨtɨkho lwinyu lʉngomwe ɨne, nʉ lwɨtɨkho lwanɨ lʉbhagomwe ɨmwe.
13 Ɨmwe bhanholo bhɨɨtʉ mʉ lwɨtɨkho, ɨnkwanza mʉmanye kʉtɨ, akhinji bhʉʉlo nasɨbhɨlɨlaga nhaani kwɨnza kʉbhalola ɨmwe. Ɨleelo, inkudindanjilwa kufishila akhabhalɨlo ɨkha. Ɨnkwanza ɨnɨnze ɨndʉmbɨɨlɨle iNtumi iNyinza zɨnɨɨzyo kukwinyu, ɨnga ɨmbakwese abhantʉ bhamwɨtɨshe ʉMwene uYeesu, anza she nábhombile kʉ bhantʉ abhanjɨ bhe te Bhayahuudi. 14 Yeenya, ʉMʉlʉngʉ andajiziizye ɨndʉmbɨlɨlaje iNtumi iNyinza kʉ bhantʉ bhonti, ku Bhayunaani na kʉ bhe te Bhayunaani, kʉ bhabhaazye na kʉ bhe te bhabhaazye. 15 Ye nongwa insambile nhaani kwɨnza kʉlʉmbɨɨlɨla iNtumi iNyinza kukwinyu ɨmwe mʉbhantʉ abha ku Luumi.
Amakha gi Ntumi iNyinza
16 Ɨne ɨntakʉlola insoni poope nakhati kʉzɨvwɨnsya iNtumi iNyinza zɨnɨɨzyo zye makha ga Mʉlʉngʉ aga kʉbhapokha abhantʉ bhonti bhe bhakʉmwɨtɨkha uYeesu, kwandɨla ku Bhayahuudi kufishila kʉ bhe te Bhayahuudi. 17 INtumi iNyinza zɨnɨɨzyo zɨkʉlolesya apazelu she ʉMʉlʉngʉ akʉbhabhaazɨzya abhantʉ uwugolosu. Abhantʉ bhakʉbhaazɨwa uwugolosu kwɨ dala ɨlya lwɨtɨkho lwene, anza she yisimbiilwe mu Wusimbe uWufinjile kʉtɨ, “Umuntu umugolosu atɨposheele uwuumi kʉ lwɨtɨkho.”§ 1:17 Bhaazya Habakuuki 2:4.
Ʉmʉlakha wa Mʉlʉngʉ kʉ bhantʉ abhi mbiibhi
18 ɄMʉlʉngʉ akʉlolesya apazelu ʉmʉlakha waakwe kufuma kʉmwanya kʉ bhantʉ bhe bhakʉkhaana, khabhɨlɨ bhe kwɨ dala ilyi mbiibhi zyabho, bhakuwudindanjila uwanalyoli waakwe wʉtamanyɨkhaje. 19 Te kʉtɨ bhatamanyile khokhonti kʉ zya Mʉlʉngʉ, ndaali. Yeenya, gaala ge nhanɨ gakʉmanyɨkha galɨ apazelu, kʉnongwa ye ʉMʉlʉngʉ wʉʉyo agagubuuye kʉ bhantʉ. 20 Kʉwandɨlo ʉwɨ nsɨ zyonti, ʉMʉlʉngʉ ápelile ivintu vwonti. Pe kufuma akhabhalɨlo khanaakho na kwɨ dala ɨlya vintu vɨnɨɨvwo, abhantʉ bhangakhola kʉmanya she ʉMʉlʉngʉ alɨ, poope she bhatakʉmʉlola. Ivintu vwe ápelile vɨkʉlolesya kʉtɨ ʉMʉlʉngʉ alɨ na makha aga wiila na wiila, khabhɨlɨ ʉweene wʉ Mʉlʉngʉ wʉʉyo mwene, atalɨɨpo ʉwamwabho. Ye nongwa abhantʉ bhatangakhola kʉlonga kʉtɨ bhatamumanyile ʉMʉlʉngʉ. 21 Poope she bhamumanyile ʉMʉlʉngʉ she alɨ, bhatakʉmʉpaala awe kumusalifwa anza she akhondeeye. Lyoli abheene bhakʉbha nɨ nsɨɨbho imbiibhi, na mooyo gaabho gakʉbha wʉlema weene. 22 Abheene bhakʉyɨbaada kʉtɨ bhalɨ nɨ njeele, fwanɨ bhalema. 23 Bhaleshile kumupuuta ʉMʉlʉngʉ we alɨɨpo wiila, bhakupuuta ivifwani ɨvwa bhamʉlʉngʉ vwe vikholiine na bhantʉ, vimo vikholiine nɨ vɨkhanʉ, ni nyonyi, nɨ vɨpelwa vwe vikudendelukha, poope she ɨvɨpelwa vɨnɨɨvwo vwonti vikufwa.
24 Kʉnongwa yɨnɨɨyo, ʉMʉlʉngʉ abhaleshile bhalandataje ɨnsʉngʉkho zyabho imbiibhi, bhabhombelaje ɨnongwa izyi nsoni mʉ mabhɨlɨ gaabho. 25 Bhaleshile kwɨtɨkha uwanalyoli ʉwa Mʉlʉngʉ, bhakʉlandata ɨlenga. Bhakʉvɨbhombela ɨvɨpelwa na kuvipuuta sita kumupuuta ʉMʉlʉngʉ, uMupeli we akhondeeye kʉpaalwa wiila! Zɨbhe shɨnɨɨsho.
26 Kʉnongwa yɨnɨɨyo, ʉMʉlʉngʉ abhaleshile bhalandataje ɨnsʉngʉkho zyabho izyi nsoni, she bhakwanza. Kwe kʉtɨ, abhantanda bhaleshile kʉbhombela amabhɨlɨ gaabho kʉ bhasakhaala bhaabho she yɨkwanzɨwa. Lyoli bhandile kubhembukha bhɨɨbho na bhɨɨbho. 27 Shɨnɨɨsho na bhasakhaala bhoope, bhaleshile kʉbhombela amabhɨlɨ gaabho kʉ bhantanda bhaabho she yɨkwanzɨwa. Lyoli bhandile kʉsʉngʉnhana bhɨɨbho na bhɨɨbho. Bhakʉbhomba ɨnongwa izyi nsoni. Kufumilana na lɨnɨɨlyo, bhayɨsebheeye bhɨɨbho ulufundo lwe lukwiliine nɨ mbombo zyabho imbiibhi zɨnɨɨzyo.
28 Pe anza she abhantʉ bhanaabho bhakhaanile uwumanyi ʉwa nalyoli ʉwɨ nongwa zya Mʉlʉngʉ, ʉMʉlʉngʉ woope abhaleshile bhalandataje ɨnsɨɨbho zyabho imbiibhi. Bhakʉbhomba ɨnongwa zye zɨtakhondeeye kʉbhombwa. 29 Bhizuuye uwubhiibhi nʉʉwo nʉʉwo, ɨnsʉngʉkho ɨya vintu vwonti ivibhiibhi, nʉ mwone. Bhalɨ ni bho, uwugoji, uwulumanyi, ɨlenga, ɨnsɨɨbho imbiibhi, na masenha. 30 Khabhɨlɨ bhakwandɨlana amalenga, bhakumuviisya ʉMʉlʉngʉ, bhatakʉsaajɨla ɨnongwa ɨzya bhamwabho, bhantʉ bha mabaado na kʉyɨpaala, bhakwanza amadala amapwa aga kʉbhomba imbiibhi. Bhatakubhatinikha abhapaafi bhaabho, 31 bhantʉ bhe bhalema, bhatakʉbhomba kʉlandatana ni mfingo zyabho, bhatalɨ nʉ lʉgano ni shisa. 32 Abhantʉ bhanaabho bhamanyile akhinza ɨndajɨzyo ɨya wugolosu wa Mʉlʉngʉ kʉtɨ, umuntu ɨnga abhomba ɨmbombo imbiibhi anza ziniizi, akhondeeye kufwa. Poope shɨnɨɨsho, bhatakʉsaajɨla zɨnɨɨzyo! Bhakʉjendeelela kʉbhomba imbiibhi sita kwogopa khokhonti, khabhɨlɨ bhakwɨtɨnhana na bhantʉ bhe bhakʉbhomba ɨmbombo imbiibhi anza zɨnɨɨzyo.

*1:3 1:3 UDaudi Bhaazya mu Wilulanyo ʉwa mazwi amajeni.

1:4 1:4 ɄMwana wa Mʉlʉngʉ Bhaazya mu Wilulanyo ʉwa mazwi amajeni.

1:7 1:7 Abhafinjile Bhaazya mu Wilulanyo ʉwa mazwi amajeni.

§1:17 1:17 Bhaazya Habakuuki 2:4.