13
A walamata ata Barnabas ta Sawl
1 Daa *mecəmey-ray ŋga ndəhay ŋga Yesu daa berney ŋga Antiyaws masa da Siri na, ndəhay ma təla mey ŋga Gazlavay daha, asaya, ndəhay maa sərkadam mey ŋga Gazlavay daha. Ndəhay a na, ara ata *Barnabas, Simeyaŋw masa ma pamar sləmay-wazlay «Matara», Lusiyus, ndaw Siren, Manayaŋ masa ma gəlam ta Bay *Herawt daa slam a, leŋ *Sawl. 13.1 11.27 2 Ta pas laŋgar daha, ata fa dəram daŋgay a Gazlavay, fa kam *daliyam. Ta’, *Mesəfney ŋga Gazlavay a ləvtar: «Pamatiwa ata Barnabas ta Sawl wal ŋga key sləra masa yah ma zəlta maja.» 13.2 9.15; 10.19; 22.19; Gal 1.15-16 3 Anda keɗe, fa dəɓa ha masa ata ma ndəvdamara mekey daliyam ta medərey-daŋgay cay na, a pamatar har a ray ata Barnabas ta Sawl heyey, ta’, a mbəkdamata ŋga diyam aa sləra ha. 13.3 6.6
Ata Barnabas ta Sawl daa hwayak ŋga Sipəre
4 Anda keɗe, *Mesəfney ŋga Gazlavay a slərdata ata *Barnabas ta *Sawl. A diyam aa berney ŋga Selesi. Feteɗe, a ndəkwam aa kwambiwal ŋga daw aa hwayak ŋga Sipəre masa da wuzlah bəlay. 13.4 10.19; 15.39 5 A wusam aa berney ŋga Salamin daa hwayak ŋga Sipəre he. Feteɗe, a wuzdamara mey ŋga Gazlavay a ndəhay *Jəwif hay daa *way-mewuzey-mey ŋga Gazlavay a. Jaŋ-Mark, aa da wuzlah ata ŋga jənta. 13.5 17.2
6 A pəkmara hwayak a tabiya haa kasl a wusam aa berney ŋga Pafaws. Feteɗe, a hətfamar ndaw Jəwif mezəley Bar-Yesu. Aŋga fa key maazla hay ma sawa ta fa Gazlavay ba. A mbərzley, a ləvey aŋga *ndaw ma təla mey ŋga Gazlavay. 7 Bar-Yesu a, aŋga madərlam ŋga bay ŋga hwayak a. Bay a, mezəley Serziyas Pawlas, aŋga ndaw ta leŋgesl. A zəltərwa ata Barnabas ta Sawl a way aŋga, maja a wuɗey ŋga cəney mey ŋga Gazlavay fa ata. 8 Bar-Yesu, ndaw ma ka maazla ha, a zəlmara ta mey Gərek, Elimas. Ama Elimas na, a wuɗey mey ŋga ata Barnabas ta Sawl ba. A səpey cəveɗ amba a təka bay a ŋga təɓa mey ŋga Gazlavay. 13.8 2Tm 3.8
9 Da ray ŋgene, Sawl, masa ata ma zəlmara ta mey Gərek Pawl, marəhkaya ta Mesəfney ŋga Gazlavay, a nəkfa ndaw aha, 10 a ləvar: «Kah ndaw membərzley! Kah, ndaw ma təknata ndəhay tabiya! Kah, bəzey ŋga bay-malula! Kah, masa-gəra ŋga cek hay maaya tabiya! Sləra masa Bay Gazlavay ma ka na, ara sləra maaya ta cəveɗ e. Ama kah, ka fa səpey cəveɗ mandaw mandaw ŋga nəsa sləra ha! 11 Ehe, wure keɗe, Bay Gazlavay a da nəska, ka da wulfey. Haa ɗar nekəɗey, ka fa da hətar meweɗey ŋga pas daa ba.» Wure wure ŋgene, slam tabiya a tərey ləvaŋ fa mey aŋga, a hətar dey saba. A səpey ndaw ŋga ɗaɗa fa har. 13.11 9.8; 22.11 12 Bay heyey ma hətar cek ma key anda keɗe la na, a rəzley ga da ray mey ŋga Bay Mahura Yesu, ta’, a təɓa mey ŋga Gazlavay.
Ata Pawl ta Barnabas da Antiyaws daa hwayak ŋga Pisidi
13 Fa dəɓa ha, Pawl ta ndəhay ma ləgdamara a təpam aa kwambiwal, a sləkɗam daa berney ŋga Pafaws. A təŋgam bəlay, a diyam a Perze masa daa hwayak ŋga Pamfili. Feteɗe na, Jaŋ-Mark a mbəkdata, a vəhwa a *Jeruzelem. 13.13 13.5; 15.38 14 Ata na, a sləkɗam daa berney ŋga Perze he, a diyam a Antiyaws daa hwayak ŋga Pisidi. Ta *pas meməskey-vaw, a diyam, a njam aa *way-mewuzey-mey ŋga Gazlavay feteɗe. 13.14 17.2 15 Daa way a, ndəhay a jaŋgamara ɗerewel ŋga *kwakwas ŋga Mawiz leŋ ŋga ndəhay ma təla mey. Fa dəɓa ha, *bay-ray hay daa way a, a sləram ndaw fa ata Pawl ta *Barnabas ŋgaa guzltar, a ləvtar: «Məlma ala hay, da akwar ta mey daha ŋga vəltar gədaŋ a ndəhay makustakaya keɗe na, ka gwamara ŋgaa guzlam wure keɗe.» 13.15 15.21 16 Pawl, ta’, a sləkɗey, a lecey, a baŋgaɗa har aŋga, a zlar meeguzley, a ləvey:
«Akwar, ndəhay Israyel hay, ta akwar masa daa səkway ŋga Jəwif hay ba ma səpam mey ŋga Gazlavay, jəkfamaya sləmay. 17 Gazlavay masa ndəhay *Israyel hay ma namar ray na, ta walata papaŋ ŋga papa aləkwa hay la zleezle. Ta səkdata la ga daa masa ata daa hwayak ŋga *Ejip. Fa dəɓa ha, ta badatərwa la daa hwayak ŋga Ejip ta gədaŋ aŋga mahura. 13.17 Mab 1.7; Mew 5.15 18 A key mevey kwakwar məfaɗ aŋga fa nəkfatar dey da wuzlah-ley. 13.18 Mab 16.35; Mesl 14.33-34; Mew 29.4 19 Fa dəɓa ha, a paslata səkway hay maasala da *Kanaŋ cəpa, a vəldatara hwayak a, a ndəhay Israyel hay ŋga wamara. 13.19 Mew 7.1; Jes 14.1 20 Mevey masa Israyel hay ata daa beke ta masa ata da wuzlah-ley na, a key mevey temere məfaɗ ta kwakwar zlam.
«Fa dəɓa ha, a patar bay-ray hay ŋga jənta papaŋ ŋga papa aləkwa hay a, haa kasl fa *ndaw ma təla mey ŋga Gazlavay mezəley Samiyel ma sawa. 13.20 NMH 2.16; 1Sam 3.20 21 Daa ŋgene, ta’, aa cəfɗam bay. Anda keɗe, Gazlavay a vəltar *Sawl, bəzey ŋga Kis, daa səkway ŋga Benjameŋ ŋga key bay ata. A wa hwayak a, mevey kwakwar məfaɗ. 13.21 1Sam 8.5, 19; 10.21; 11.15 22 Ta’, Gazlavay a bada Sawl daa bay, a patar *Davit ŋga bay ata. Gazlavay aa guzley da ray a, a ləvey: “Ya ta hətey ndaw ma mbafaya la, ara Davit, bəzey ŋga Jese. A da key sləra tabiya masa yah ma wuɗey.” 13.22 1Sam 16.12; 13.14 23 Daa səkway ŋga Davit e na, Gazlavay ta bawa ndaw pal la ma da ləhdata Israyel hay anda aa ma ləvey zleezle *13.23 Gazlavay ta ləvar la a Davit, ndaw pal daa səkway aŋga a bawa la ŋga ləhdata Israyel hay, a da wey ŋga sərmataw. Nəka 2Sam 7.11-16.. Ndaw aha na, ara Yesu. 13.23 Iz 11.1; Rm 1.3; CWJ 5.5 24 Wuskwaa Yesu a da zlar sləra aŋga na, *Jaŋ-Baptis ta wuzdatara la a ndəhay Israyel hay tabiya, a ləvtar: “Mbəɗdamara menjey akwar, mbəkdamara mekey mebərey, hətam *baptem.” 13.24 Lk 3.3 25 Mamba Jaŋ-Baptis a ndəvda sləra aŋga na, a ləvtar a ndəhay: “Ka wulkam yah na, wa? Yah na, ndaw masa akwar ma səkwmara heyey ba. Ama jəkam sləmay, ndaw ma da sawa fa dəɓa aɗaw daha, a fənya, kwa ya wusa ŋga pəska zeweɗ ŋga tarak aŋga ba.”» 13.25 Lk 3.15-16
26 Pawl a ləvtar saya: «Məlma aɗaw hay, akwar masa daa səkway ŋga *Abəraham, ta masa daa səkway ŋga *Jəwif hay ba ma namar ray a Gazlavay, Gazlavay ta slərdandakwara *Mey-maaya-mawiya la ŋgada aləkwa amba a ləhdandakwar daa mebərey. 27 Fara fara, ndəhay da Jeruzelem ta bay-ray ata hay ta sərmara Yesu ara wa na, daa ba. Mey ŋga ndəhay ma təla mey ŋga Gazlavay masa ata ma jaŋgamara mandaw mandaw ta pas meməskey-vaw na, ta cəndamara daa ba may. Ama ta pas masa ata ma kamar sariya a Yesu ŋga kəɗey vagay na, ta kamara la anda mey a ma ləvey. 13.27 3.17 28 Kwa ta hətam mey fa aŋga təɗe ŋga kar sariya ŋga kəɗey vagay na, daa ba. Ta ŋgene he cəpa, ta’, a kamar ambahw a Pilat ŋga kəɗa vagay. 13.28 Lk 23.4, 14-15, 21-23 29 Masa ata ma kamara cay tabiya anda ɗerewel ŋga Gazlavay maa guzley da ray Yesu a na, ta’, a bərŋgadamərwa da ray hwadam, a pəshamara aa cəvay. 13.29 Lk 23.50-56 30 Ama Gazlavay ta sləkɗadərwa sem daa meməcey. 13.30 3.15 31 Yesu ta wuztar vaw la a ndəhay ɗar weewe, ndəhay masa zleezle ata ma pəkam bama daa hwayak ŋga *Galile haa kasl a Jeruzelem. Wure keɗe, ndəhay a fa kam sede da ray a fa mey ŋga Israyel hay. 13.31 1.3, 8
32 «Ala may, ya fa wuzdamakwara mey maaya da ray cek masa Gazlavay ma ləvtar zleezle a papaŋ ŋga papa aləkwa hay a katara la heyey. 13.32-33 Ps 2.7; Rm 1.3-4 33 Wure keɗe Gazlavay ta kandakwara cek aha la ŋgada aləkwa, bəz ata hay, ta fa masləkɗawa ŋga Yesu daa meməcey. Aŋga letek ta mey mawuzlalakaya daa *Pəsam cew ma ləvey:
“Kah na, Bəzey aɗaw,
dəga tasana yah Papakw.”
34 Yaw, Gazlavay ta sləkɗadərwa la daa meməcey, amba kwa a zey ba səlak. Zleezle Gazlavay ta ləvey la:
“Ya pəskwar mey la, anda yah ma ləvar a Davit.
Fara fara, ya kakwara cek aha la.” 13.34 Iz 55.3
35 Maja ŋgene, mawuzlalakaya daa ɗerewel mekele saya, a ləvey:
“Ndaw ma ka sləra akah na,
ka fa da mbəkda ŋga zey daa cəvay daa ba səlak.” 13.35 Ps 16.10
36 Davit e, daa masa aŋga ta dey na, fa key sləra anda Gazlavay ma wuɗey. Ta’, a məcey, a pəshamara aa cəvay a cakay papaŋ ŋga papaha hay, vaw aŋga na, ta zey sem. 13.36 2.29 37 Ama ndaw masa Gazlavay ma sləkɗadərwa daa meməcey na, ta zey daa ba. 38 Məlma aɗaw hay, si ka sərmara fara fara, ala fa wuzdamakwara, Gazlavay a mbəkdatara mebərey ŋga ndəhay na, ta fa Yesu. Gazlavay ta mbəkdakwara mebərey akwar maja akwar ma səpmara kwakwas ŋga Mawiz na, daa ba. 13.38 10.43; 15.10 39 Ama kwa waawa ma pa Yesu ŋga ndaw aŋga fara fara na, Gazlavay ta mbəkdara mebərey aŋga sem. 13.39 Rm 4.25; 6.7; 10.4 40 Maja ŋgene, wam vaw fa mey ŋga ndəhay ma təla mey hay zleezle ma kadamara, amba cek masa ata ma kadamara ha a wusfakwar ba. Ndəhay a, a ləvam:
41 “Akwar ndəhay ma rəsmara mey ŋga Gazlavay, nəkmara!
Ka da rəzlam, fa dəɓa ha, ka daa zəɗam,
maja yah, Bay Gazlavay,
ya da key sləra mahura ta pas masa akwar ta dey keɗe.
Kwa ndaw ta wuzdakwara mey da ray sləra ha la na,
akwar fa da təɓmara daa ba.”» 13.41 Hab 1.5
42 Masa ata Pawl ta Barnabas heyey ma bamawa daa way-mewuzey-mey ŋga Gazlavay la na, ndəhay a, a ləvmatar ŋga vəhmawa ta pas meməskey-vaw mekele ma da sawa, amba aa guzlmatar da ray mey a saya. 43 Fa dəɓa ha ndəhay maa waham ray cay na, ndəhay ga ta diyam la asi ata Pawl ta Barnabas. Ma diyam a na, ara Jəwif hay ta ndəhay siya hay ma mbəzam ŋga səpey kwakwas ŋga Jəwif hay. Daa maɗay ata ta ndəhay a na, ata Pawl ta Barnabas a vəlmatar gədaŋ amba a njam mandaw mandaw daa maaya ŋga Gazlavay. 13.43 11.23
44 Masa pas meməskey-vaw mekele heyey ma wuswa cay na, har-gədaŋ ŋga ndəhay daa berney a, a kusam ŋga cəney mey da ray Bay Mahura Yesu. 13.44 17.2 45 Ama Jəwif hay a nəkmata ndəhay ga makustakaya feteɗe na, səleŋ a katar. A cəɗmara Pawl, a wuɗam mey aŋga ba. 46 Ata Pawl ta Barnabas heyey ta’, aa guzlmatar ta mandərzay daa dey daa ba, a ləvmatar: «Teeseɗ na, anja si cəma ya wuzdamakwara mey ŋga Gazlavay ŋgada akwar Jəwif hay ɗagay. Ama, ka təɓmara mey a ba. Anda keɗe akwar fa wuzdamara, akwar təɗe ŋga njam da vaɗ ta Gazlavay ŋga sərmataw ba. Da ray ŋgene, ya mbəkdamakwar, ya diyam fa ndəhay mekele masa Jəwif hay ba. 13.46 3.26; 18.6 47 Ehe, Bay Gazlavay ta vəlndar *mewey aŋga la, a ləvey:
“Ya ta paka la ŋga weɗey fa mey ŋga ndəhay
masa Jəwif hay ba hay,
amba ka wuzdatara a ndəhay tabiya da bəla
ya da ləhdata na, kwara.”» 13.47 Iz 49.6
48 Ndəhay masa Jəwif hay ba ma cəndamara mey a na, aa səmam ga. Aa həmdamara mey ŋga Bay Gazlavay. Ndəhay masa Gazlavay ma walata la ŋga hətey heter mendəvey ba na, a təɓmara mey ŋga Yesu. 13.48 11.18
49 Anda keɗe, ndəhay fa wuzdamara mey ŋga Bay Gazlavay kwa daa wura daa wura daa hwayak a ŋgene. 13.49 2.41 50 Ama Jəwif hay da Antiyaws a həldamata ŋgusay masa-zleley hay ma səpa kwakwas ŋga Jəwif hay leŋ ndəhay mahura hay daa berney a, ŋga sərdamata banay ta ata Pawl ta Barnabas. A ɓəlmatərwa daa hwayak ata. 51 Ata Pawl ta Barnabas, a raramara lagwada fa salay ata hay †13.51 raramara lagwada fa salay ata hay: Da Jəwif hay fa pəkam daa hwayak ŋga Jəwif hay ba hay na, a raramara lagwada fa salay ata hay leŋ fa zana ata hay maja a wulkam lagwada ha a da zləɓta. Yesu a ləvtar a gula aŋga hay, da ndəhay daa berney a təɓmara mey ata da ray aŋga ba na, ŋga raramara lagwada fa salay ata hay kəne. Nəka Mt 10.14; Lk 9.5.Anda keɗe, ata Pawl ta Barnabas a wuzdamatara a ndəhay daa berney a na, ata ta mebərey, mey ŋga ata Pawl ta Barnabas da hwaɗ a daa saba.. Ta’, a diyam aa berney ŋga Ikwaniyum. 13.51 18.6; Lk 9.5 52 Ama ndəhay ma səpa cəveɗ ŋga Yesu da Antiyaws a na, a njam daa meesəmey fara fara, ata marəhtakaya ta *Mesəfney ŋga Gazlavay.
13:1 13.1 11.27
13:2 13.2 9.15; 10.19; 22.19; Gal 1.15-16
13:3 13.3 6.6
13:4 13.4 10.19; 15.39
13:5 13.5 17.2
13:8 13.8 2Tm 3.8
13:11 13.11 9.8; 22.11
13:13 13.13 13.5; 15.38
13:14 13.14 17.2
13:15 13.15 15.21
13:17 13.17 Mab 1.7; Mew 5.15
13:18 13.18 Mab 16.35; Mesl 14.33-34; Mew 29.4
13:19 13.19 Mew 7.1; Jes 14.1
13:20 13.20 NMH 2.16; 1Sam 3.20
13:21 13.21 1Sam 8.5, 19; 10.21; 11.15
13:22 13.22 1Sam 16.12; 13.14
*13:23 13.23 Gazlavay ta ləvar la a Davit, ndaw pal daa səkway aŋga a bawa la ŋga ləhdata Israyel hay, a da wey ŋga sərmataw. Nəka 2Sam 7.11-16.
13:23 13.23 Iz 11.1; Rm 1.3; CWJ 5.5
13:24 13.24 Lk 3.3
13:25 13.25 Lk 3.15-16
13:27 13.27 3.17
13:28 13.28 Lk 23.4, 14-15, 21-23
13:29 13.29 Lk 23.50-56
13:30 13.30 3.15
13:31 13.31 1.3, 8
13:32 13.32-33 Ps 2.7; Rm 1.3-4
13:34 13.34 Iz 55.3
13:35 13.35 Ps 16.10
13:36 13.36 2.29
13:38 13.38 10.43; 15.10
13:39 13.39 Rm 4.25; 6.7; 10.4
13:41 13.41 Hab 1.5
13:43 13.43 11.23
13:44 13.44 17.2
13:46 13.46 3.26; 18.6
13:47 13.47 Iz 49.6
13:48 13.48 11.18
13:49 13.49 2.41
†13:51 13.51 raramara lagwada fa salay ata hay: Da Jəwif hay fa pəkam daa hwayak ŋga Jəwif hay ba hay na, a raramara lagwada fa salay ata hay leŋ fa zana ata hay maja a wulkam lagwada ha a da zləɓta. Yesu a ləvtar a gula aŋga hay, da ndəhay daa berney a təɓmara mey ata da ray aŋga ba na, ŋga raramara lagwada fa salay ata hay kəne. Nəka Mt 10.14; Lk 9.5.Anda keɗe, ata Pawl ta Barnabas a wuzdamatara a ndəhay daa berney a na, ata ta mebərey, mey ŋga ata Pawl ta Barnabas da hwaɗ a daa saba.
13:51 13.51 18.6; Lk 9.5