28
To̱ꞌon yóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱
ña ni̱ndoꞌo ta̱Pablo ñoo isla ña na̱ní Malta
Tá ni̱xaa̱ ndiꞌi ndi̱ no̱o̱ ñoꞌo̱ yi̱chí ña nákaa̱ yuꞌu̱ takuií mi̱ni yóꞌo, ta saá xi̱ni̱ so̱ꞌo ndi̱ ndí ñoꞌo̱ yóꞌo na̱ní ña isla Malta. Ta ni̱vi na táku̱ yóꞌo, va̱ꞌa ní na̱kiꞌin na ndi̱ꞌi̱. Ta kama xa̱ꞌmi na ñii ñoꞌo̱ xa̱ꞌa̱ ña nasaa̱ loꞌo ndi̱, chi kóon ní sa̱vi̱, ta vi̱xin ní. Ta ta̱Pablo ni̱xa̱ꞌa̱n ra ka̱ya ra ñii nomi tito̱n, ta ta̱an ra tito̱n yóꞌo no̱o̱ ñoꞌo̱ xíxi̱. Ta xa̱ꞌa̱ ña ñiꞌní ní ñoꞌo̱ xíxi̱ yóꞌo, ta ñii tíko̱o̱ tíxati̱ ke̱ta rí ti̱xin tito̱n yóꞌo, ta ti̱in rí ndaꞌa̱ ta̱Pablo, ta tákaa̱ ndaa rí ndaꞌa̱ ra. Tá xi̱ni ni̱vi ña ti̱in tíko̱o̱ xati̱ yóꞌo ndaꞌa̱ ta̱Pablo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n xíꞌin táꞌan na, káchí na saá:
―Ndixa ta̱yóꞌo kúu ra ñii ta̱a ta̱ o̱n váꞌa ta̱ xa̱ꞌni ni̱vi, ta xa̱ꞌa̱ ñayóꞌo ndios ña kísa to̱ꞌó yó ña na̱ní “ñanda̱a̱” o̱n taxi ka̱ ña kutaku̱ ta̱yóꞌo. Vará ku̱chiño ra ni̱ka̱ku ra no̱o̱ takuií mi̱ni, ta vitin ndios mi̱i yó yóꞌo chi̱tóni̱ ña kivi̱ ra ―káchí na, káꞌa̱n na xíꞌin táꞌan na.
Ta ta̱Pablo sa̱kisin ra ndaꞌa̱ ra no̱o̱ tákaa̱ ndaa tíko̱o̱ xati̱ no̱o̱ ñoꞌo̱ xíxi̱, ta tíko̱o̱ yóꞌo na̱kava rí no̱o̱ ñoꞌo̱, ta nda̱ loꞌo o̱n ko̱ó ña ní‑ndoꞌo ta̱Pablo. Ta saá ni̱vi na̱kutáꞌan yóꞌo xíto na yu kúu ña kundoꞌo ta̱Pablo, chi ndáti na ama kixáꞌá kaa kuiño ndiꞌi yi̱kí ko̱ñu ra, án ñii kama nakava ra kivi̱ ra. Ta saá naꞌá ní xi̱ndati na, ta nda̱ loꞌo o̱n ko̱ó ña o̱n váꞌa ní‑ndoꞌo ta̱Pablo. Ta saá na̱sama na ña xáni si̱ni̱ na, ta ni̱ka̱ꞌa̱n xíꞌin táꞌan na, káchí na saá:
―Ñii ndios kúu ta̱yóꞌo, ña̱kán o̱n ko̱ó ña ní‑ndoꞌo ra ―káchí na, káꞌa̱n na.
Ta yatin no̱o̱ ni̱xaa̱ ndi̱ no̱o̱ ñoꞌo̱ yi̱chí yóꞌo, yóo veꞌe ñii ta̱a ta̱káꞌno no̱o̱ ndiꞌi ni̱vi na táku̱ ñoo yóꞌo, ta na̱ní ra Publio. Ta ta̱yóꞌo va̱ꞌa ní na̱kiꞌin ra ndi̱ꞌi̱, ta ka̱na ra ndi̱ꞌi̱ ko̱ꞌo̱n ndi̱ xíꞌin ra veꞌe ra. Ta ni̱xaa̱ ndi̱ ta ki̱ndo̱o ndi̱ xíꞌin ra veꞌe ra u̱ni̱ ki̱vi̱. Ta yivá ta̱Publio yóꞌo ndeé ní ndóꞌo ra, kómí ra kue̱ꞌe̱ kaꞌni̱, ta kóon ní ini ra ni̱i̱. Ta saá ni̱xa̱ꞌa̱n ta̱Pablo no̱o̱ kándúꞌu̱ ta̱ ndeé ndóꞌo yóꞌo, ta chi̱so ra ndaꞌa̱ ra si̱ni̱ ta̱yóꞌo, ta ndu̱kú ra no̱o̱ Ndios xa̱ꞌa̱ ra, ta saá ndu̱va̱ꞌa ra. Ta saá ndiꞌi ni̱vi na ndeé ndóꞌo, na táku̱ ñoo isla Malta yóꞌo, ki̱xaa̱ na no̱o̱ ta̱Pablo, ta xíꞌin ndee̱ Ndios sa̱ndúva̱ꞌa ndiꞌi ra na. 10 Ta xa̱ꞌa̱ ñayóꞌo, ni̱vi nañoo yóꞌo ki̱sa to̱ꞌó ní na ndi̱ꞌi̱, ta ta̱xi na ña xíni̱ ñóꞌó ndaꞌa̱ ndi̱. Tá xa yatin kixaa̱ ki̱vi̱ ña kee ndi̱ ñoo yóꞌo, ta sa̱níꞌi na ndi̱ꞌi̱ kua̱ꞌa̱ ní ña xíni̱ ñóꞌó no̱o̱ ndi̱ ko̱ꞌo̱n xíꞌin ndi̱ ñoo Roma.
To̱ꞌon yóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ta̱Pablo ni̱xaa̱ ra ñoo Roma
11 Xi̱ndo̱o ndi̱ ñoo isla Malta u̱ni̱ yo̱o̱, ta saá nda̱a ndi̱ inka̱ tón barco, tón xi̱ndichi ñoo isla Malta ndiꞌi yo̱o̱ vi̱xin. Tón barco yóꞌo ke̱e nó ñoo Alejandría, ta no̱o̱ nó, yíta o̱vi̱ na̱ꞌná nandios vatá na kísa to̱ꞌó ni̱vi na kúu nagriego, ta nandios yóꞌo na̱ní Cástor xíꞌin Pólux. 12 Ta nda̱a ndi̱ tón barco yóꞌo, ta kua̱ꞌa̱n ndi̱ ñoo Siracusa xíꞌin nó. Tá ni̱xaa̱ ndi̱ ñoo yóꞌo, ta ki̱ndo̱o ndi̱ u̱ni̱ ki̱vi̱. 13 Ta saá ke̱e tuku ndi̱ ta kua̱ꞌa̱n ndi̱ xíꞌin tón barco, ta ni̱xaa̱ ndi̱ nda̱ ñoo Regio. Tá ni̱ti̱vi inka̱ ki̱vi̱, ki̱xáꞌá xíka loꞌo ta̱chi̱ ña ki̱xi chí sur, ta̱chi̱ va̱ꞌa xi̱kuu ña, chi chi̱ndeé ña ndi̱ꞌi̱ ña kama ka̱ kua̱ꞌa̱n tón barco xíꞌin ndi̱. Ta saá inka̱ ki̱vi̱ ni̱xaa̱ ndi̱ ñoo Puteoli. 14 Ta ñoo yóꞌo na̱kutáꞌan ndi̱ xíꞌin sava ni̱vi na kándixa ta̱Jesús, na táku̱ ñoo yóꞌo. Ta nayóꞌo ndu̱kú na no̱o̱ ndi̱ ña kindo̱o ndi̱ xíꞌin na u̱xa̱ ki̱vi̱. Ta ki̱ndo̱o ndi̱ xíꞌin na, ta saá ni̱yaꞌa u̱xa̱ ki̱vi̱, ta ke̱e ndi̱, ta kua̱ꞌa̱n xáꞌá ndi̱ ta ni̱xaa̱ ndi̱ nda̱ ñoo Roma. 15 Ta sava ni̱vi na kándixa ta̱Jesús na táku̱ ñoo Roma, xa xi̱ni̱ so̱ꞌo nayóꞌo ña va̱xi ndi̱ yichi̱. Ta saá ke̱e na ñoo Roma, ta kua̱ꞌa̱n na ña nakutáꞌan na xíꞌin ndi̱ yichi̱. Ta sava ni̱vi na kándixa ta̱Jesús yóꞌo na̱kutáꞌan na xíꞌin ndi̱ ñoo ña na̱ní Foro de Apio, ta inka̱ sava nayóꞌo na̱kutáꞌan na xíꞌin ndi̱ ñii xiiña ña na̱ní Tres Tabernas. Tá na̱kutáꞌan ta̱Pablo xíꞌin ndiꞌi nayóꞌo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin Ndios, ta̱xi ra ña táxaꞌvi ñaꞌá, ta na̱kiꞌin ini ra ndee̱. 16 Tá ni̱xaa̱ ndi̱ ñoo Roma, ta saá ta̱a ta̱ ndíso chiño xíꞌin natropa na̱taxi ra ndiꞌi napreso ndaꞌa̱ ñii ta̱káꞌno no̱o̱ natropa ñoo Roma. Ta nachiño ñoo Roma ta̱xi na nda̱yí ndaꞌa̱ ta̱Pablo ña kutaku̱ ra ñii veꞌe, vará ndiví ñoó xíni̱ ñóꞌó koo ñii ta̱tropa xíꞌin ra xa̱ꞌa̱ ña kundaa ñaꞌá ra.
Ta̱Pablo ni̱ka̱ꞌa̱n ndoso ra to̱ꞌon va̱ꞌa xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús
no̱o̱ najudío na táku̱ ñoo Roma
17 Ta saá ni̱yaꞌa u̱ni̱ ki̱vi̱, ta ta̱Pablo ka̱na ra nata̱a na kúu nanáꞌno no̱o̱ najudío na táku̱ ñoo Roma xa̱ꞌa̱ ña kixaa̱ na no̱o̱ ra. Tá ki̱xaa̱ na na̱kutáꞌan na veꞌe no̱o̱ yóo ta̱Pablo, ta saá ki̱xáꞌá ra ndáto̱ꞌon ra xíꞌin na, káchí ra saá:
―Natáꞌan yó, kóni i̱ ña kunda̱a̱ ini ndó ndí yi̱ꞌi̱ o̱n vása ní‑keꞌé i̱ nda̱ ñii ña o̱n váꞌa xíꞌin nañoo yó najudío, ni nda̱ loꞌo o̱n vása ní‑chikaa̱ i̱ ni̱no̱ yichi̱ ña xi̱ndiko̱n naxi̱i̱ síkuá yó xi̱na̱ꞌá. Ta vará o̱n ko̱ó ña o̱n váꞌa ní‑keꞌé i̱ xíꞌin nañoo yó, ta sava nanáꞌno no̱o̱ najudío na táku̱ ñoo Jerusalén ti̱in na yi̱ꞌi̱, ta ta̱xi na yi̱ꞌi̱ ndaꞌa̱ nachiño ñoo Roma. 18 Ta nachiño yóꞌo, kua̱ꞌa̱ ní ña ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon na yi̱ꞌi̱, ta ni̱‑naníꞌi na nda̱ ñii kua̱chi ndíso i̱ xa̱ꞌa̱ ña xíni̱ ñóꞌó kivi̱ i̱. Ta nachiño yóꞌo ka̱chí ini na saña na yi̱ꞌi̱ ña ko̱ꞌo̱n ndíka̱ i̱. 19 Ta saá ni, nanáꞌno no̱o̱ najudío o̱n vása ní‑xiin na ña sa̱ña̱ i̱ ko̱ꞌo̱n ndíka̱ i̱. Ta saá o̱n vása ní‑xiyo inka̱ ña kuchiño keꞌé i̱, ta va̱ꞌa ka̱ ndu̱kú i̱ ko̱ꞌo̱n i̱ no̱o̱ ta̱rey César xa̱ꞌa̱ ña kasa nani ra kua̱chi i̱. Saá ke̱ꞌé i̱, vará yi̱ꞌi̱ o̱n ko̱ó kua̱chi chíkaa̱ i̱ sa̱ta̱ nañoo yó najudío. 20 Ta saá ka̱na i̱ ndóꞌó vitin nakutáꞌan ndó yóꞌo xa̱ꞌa̱ ña ka̱ꞌa̱n táꞌan yó, chi kóni i̱ ña kunda̱a̱ ini ndó nda̱chun nóꞌni i̱ xíꞌin cadena yóꞌo vitin. Saá chi yi̱ꞌi̱ kúu i̱ ñii ta̱preso xa̱ꞌa̱ ña kándixa i̱ ndí xa ki̱xaa̱ ta̱a ta̱ xi̱ndati naxi̱i̱ síkuá yó. Ta ta̱a yóꞌo kúu ta̱a ta̱ ki̱ndo̱o Ndios tiꞌví ra ña saka̱ku ra mi̱i yó ―káchí ta̱Pablo xíꞌin najudío na na̱kutáꞌan yóꞌo.
21 Ta nda̱kuii̱n na, káchí na saá xíꞌin ra:
―O̱n ta̱ꞌán nakiꞌin ndi̱ nda̱ ñii tutu ña ke̱e ñoo estado Judea ña káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ún, ta natáꞌan yó najudío na kúu na ke̱e ñoo Jerusalén ta ki̱xaa̱ na no̱o̱ ndi̱, nda̱ ñii nayóꞌo o̱n vása ní‑kaꞌa̱n na ña o̱n váꞌa xa̱ꞌa̱ ún xíꞌin ndi̱. 22 Ta vitin mi̱i ndi̱ kóni ndi̱ koni̱ so̱ꞌo ndi̱ ña ndato̱ꞌon ún xíꞌin ndi̱ xa̱ꞌa̱ ña kándixa ún. Saá chi xi̱ni̱ so̱ꞌo ndi̱ kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi ndiꞌi saá xiiña kándiva̱ꞌa na xa̱ꞌa̱ yichi̱ ña ndíko̱n ún, chi káꞌa̱n na káchí na ndí yichi̱ vatá kúu ña ―káchí najudío na̱kutáꞌan yóꞌo xíꞌin ta̱Pablo.
23 Ta saá ki̱ndo̱o na ndá ki̱vi̱ kuu ña nakutáꞌan na xa̱ꞌa̱ ña koni̱ so̱ꞌo na to̱ꞌon ña ndato̱ꞌon ta̱Pablo xíꞌin na. Tá ki̱xaa̱ ki̱vi̱ yóꞌo, ta kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi na̱kutáꞌan na veꞌe ta̱Pablo. Ta̱nda̱ xita̱a̱n ta̱nda̱ ñoó, nda̱to̱ꞌon ta̱Pablo xíꞌin ni̱vi yóꞌo. Ta̱Pablo ni̱ka̱ꞌa̱n ra sa̱náꞌa káxín ra na xa̱ꞌa̱ yichi̱ no̱o̱ xáꞌnda chiño Ndios, ta nda̱to̱ꞌon ra xíꞌin na, chi kóni ra kunda̱a̱ ini na ndí to̱ꞌon Ndios ña ni̱taa ta̱Moisés xíꞌin inka̱ naprofeta kui̱ya̱ xi̱na̱ꞌá, ñii yuꞌú káꞌa̱n ña ndí ta̱Jesús kúu Cristo, ta̱a ta̱ ki̱ndo̱o Ndios tiꞌví ra xa̱ꞌa̱ ña saka̱ku ra ni̱vi. 24 Ta sava ni̱vi na na̱kutáꞌan yóꞌo ka̱ndixa na to̱ꞌon ña nda̱to̱ꞌon ta̱Pablo xíꞌin na, ta sava na o̱n vása ní‑xiin na kandixa na to̱ꞌon yóꞌo. 25 Ta xa̱ꞌa̱ ña o̱n vása ní‑kuchiño koo yuꞌú na, ki̱xáꞌá na náa na xíꞌin táꞌan na xa̱ꞌa̱ to̱ꞌon ña nda̱to̱ꞌon ta̱Pablo xíꞌin na. Ta saá tá o̱n ta̱ꞌán ka̱ kee na noꞌo̱ na veꞌe na, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Pablo xíꞌin na, káchí ra saá:
―To̱ꞌon ña nda̱a̱ kúu ña ni̱ka̱ꞌa̱n Níma̱ Ndios xíꞌin ta̱profeta Isaías kui̱ya̱ xi̱na̱ꞌá, ta ni̱taa ra to̱ꞌon yóꞌo xa̱ꞌa̱ ña ndasaá ke̱ꞌé naxi̱i̱ síkuá yó. Ta vitin ndóꞌó ñii ki̱ꞌva saá kísa ndivi ndó to̱ꞌon yóꞌo. Ta to̱ꞌon Ndios yóꞌo ña ni̱taa ta̱Isaías kui̱ya̱ xi̱na̱ꞌá, káchí ña saá:
26 Káchí Ndios xíꞌin yi̱ꞌi̱, ta̱Isaías, ña ko̱ꞌo̱n i̱ no̱o̱ nañoo i̱ naIsrael, ta ndato̱ꞌon i̱ xíꞌin na, kachí i̱ saá:
“Vará xíni̱ so̱ꞌo ní ndó, ta nda̱ ñii ki̱vi̱ o̱n vása kunda̱a̱ ini ndó ña xíni̱ so̱ꞌo ndó.
Vará xíto ní ndó, ta nda̱ ñii ki̱vi̱ o̱n vása kunda̱a̱ ini ndó yu kúu ña xíto ndó.
27 Saá chi níma̱ ndó xa ku̱táꞌyá yu̱u̱ ña.
Ta so̱ꞌo ndó, na̱kasi kútu̱ ndó ña,
ta nduchu̱ no̱o̱ ndó, na̱kasi ndó ña,
chi o̱n xi̱in ndó koto ndó,
ni o̱n xi̱in ndó koni̱ so̱ꞌo ndó.
Ña kéꞌé ndó saá kúu ña o̱n xi̱in ndó kunda̱a̱ ini ndó ñanda̱a̱,
ni o̱n xi̱in ndó ndikó ndó kixi ndó no̱o̱ i̱ ña sandaꞌa i̱ ndóꞌó”,
ka̱chí Ndios xíꞌin naxi̱i̱ síkuá yó naIsrael, saá ni̱taa ta̱profeta Isaías kui̱ya̱ xi̱na̱ꞌá. 28 Ta saá, ndóꞌó natáꞌan yó najudío, kóni i̱ ña kunda̱a̱ va̱ꞌa ini ndó ndí vitin Ndios táxi ra ña ni̱vi na o̱n vása kúu najudío kúchiño kuu na ni̱vi na saka̱ku Ndios no̱o̱ ña o̱n váꞌa. Ta kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi na o̱n vása kúu najudío nakiꞌin na ñava̱ꞌa yóꞌo, chi ndixa chikaa̱ so̱ꞌo na to̱ꞌon Ndios ―káchí ta̱Pablo xíꞌin na.
29 Ta saá ke̱e najudío yóꞌo veꞌe ta̱Pablo, ta kua̱ꞌa̱n na, ta náa ní na xíꞌin táꞌan na no̱o̱ kua̱ꞌa̱n na yichi̱.
30 Ta ta̱Pablo ni̱xi̱yo ra o̱vi̱ ka̱ kui̱ya̱ veꞌe no̱o̱ cháꞌvi ra kutaku̱ ra ñoo Roma. Ta ini veꞌe yóꞌo va̱ꞌa na̱kiꞌin ra ndiꞌi ni̱vi na ki̱xaa̱ no̱o̱ ra, 31 ta nda̱ loꞌo o̱n vása ní‑yiꞌví ini ra, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ndoso ra no̱o̱ ndiꞌi ni̱vi xa̱ꞌa̱ yichi̱ no̱o̱ xáꞌnda chiño Ndios, ta sa̱náꞌa ra ni̱vi xa̱ꞌa̱ Jesucristo, Ta̱a ta̱Káꞌno no̱o̱ yó. Ta nda̱ ñii ni̱vi ni̱‑sasi na no̱o̱ ra ña ni̱ka̱ꞌa̱n ra nda̱to̱ꞌon ra to̱ꞌon yóꞌo.