1 Te̱ xa̱ kivi̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ni̱ ke̱ta̱ Jesús vi̱ꞌe̱ miiꞌ nduꞌu̱ꞌ a̱, te̱ ni̱ xa̱a̱ a̱ yu̱ꞌuꞌ mi̱ni̱, te̱ ni̱ xi̱ku̱nduꞌu̱ꞌ a̱ i̱kanꞌ. 2 Te̱ ni̱ na̱kaya̱ kuaꞌa̱ꞌ xa̱va̱ꞌa̱ ne̱ yivi̱ꞌ nuu̱ꞌ a̱ i̱kanꞌ. Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ sko̱ꞌnuꞌ a̱ ti̱xi̱n i̱i̱n tundo̱oꞌ, te̱ ni̱ xi̱ku̱nduꞌu̱ꞌ a̱ i̱kanꞌ. Te̱ sa̱kuuꞌ ne̱ yivi̱ꞌ ndii, itaꞌ ni̱a̱ yu̱ꞌuꞌ mi̱ni̱ te̱ ku̱ni̱ so̱ꞌo̱ ni̱a̱ ña̱ kaꞌa̱n a̱. 3 Te̱ ni̱ xa̱ꞌaꞌ a̱ sa̱niaꞌá ña̱ꞌaꞌ a̱ kuaꞌa̱ꞌ ña̱ꞌa̱ xiinꞌ ña̱ kaꞌán ndi̱a̱a̱ kaꞌán a̱ ndii:

―Untaꞌ ndii, ni̱ ke̱ta̱ i̱i̱n te̱ yivi̱ꞌ kuaꞌa̱n ki̱ku̱ꞌ ra̱ ndi̱kinꞌ trigo miiꞌ xikaꞌ ra̱. 4 Te̱ kii̱ꞌ kiku̱ꞌ ra̱ ndi̱kinꞌ ja̱a̱nꞌ ndii, sa̱va̱ a̱ ni̱ koyo̱ nuu̱ꞌ i̱chiꞌ. Te̱ ni̱ nde̱kui̱e̱ sa̱a̱, te̱ ni̱ xa̱xi̱ꞌ riꞌ a̱. 5 Te̱ sa̱va̱ tu̱ku̱ ndi̱kinꞌ ni̱ koyo̱ miiꞌ yaxinꞌ va̱ ndoso̱ꞌ ñu̱ꞌuꞌ xata̱ꞌ yuu̱ꞌ. Te̱ yachi̱ va̱ ni̱ nduti̱a̱ a̱ sa̱kanꞌ ña̱ kö̱o̱ꞌ kuaꞌa̱ꞌ ñu̱ꞌuꞌ ndoso̱ꞌ xata̱ꞌ yuu̱ꞌ ja̱a̱nꞌ. 6 Ndisu̱ kii̱ꞌ ni̱ ke̱ta̱ ñu̱ꞌu̱ ndii, ni̱ sa̱xii ña̱ꞌaꞌ a̱, te̱ xaꞌa̱ꞌ ña̱ kualiꞌ ti̱o̱ꞌo̱ a̱ ndii, ni̱ ichi̱ a̱. 7 Te̱ sa̱va̱ tu̱ku̱ a̱ ni̱ koyo̱ te̱i̱n kuꞌu̱ i̱ñu̱ꞌ. Te̱ kii̱ꞌ ni̱ nduti̱a̱ i̱ñu̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii, ni̱ tavi̱ a̱ i̱ti̱a̱ trigo ja̱a̱nꞌ, te̱ ni̱ xa̱ꞌni̱ꞌ ndiꞌiꞌ ña̱ꞌaꞌ a̱. 8 Te̱ sa̱va̱ ka̱ tu̱ku̱ a̱ ni̱ koyo̱ nuu̱ꞌ ñu̱ꞌuꞌ ñaꞌma. Te̱ ni̱ ku̱u̱n yaꞌa̱ ndi̱kinꞌ i̱ꞌi̱n a̱. Sa̱va̱ i̱ti̱a̱ trigo ja̱a̱nꞌ ni̱ ta̱xi̱ ciento ndi̱kinꞌ, te̱ sa̱va̱ a̱ ni̱ ta̱xi̱ uni̱ xi̱ko̱ ndi̱kinꞌ, te̱ sa̱va̱ tu̱ku̱ a̱ ni̱ ta̱xi̱ oko̱ uxi̱ ndi̱kinꞌ. 9 Ndoꞌó, ne̱ xini so̱ꞌo̱ ndii, chu̱u̱n xaꞌaꞌ ndo̱ꞌ ña̱ ni̱ kaꞌa̱n i̱ ―ni̱ kachi̱ a̱.

10 Te̱ ni̱ ku̱ya̱ti̱n te̱ nda̱ꞌaꞌ xaꞌa̱ꞌ a̱ nuu̱ꞌ a̱, te̱ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ ña̱ꞌaꞌ ra̱ ndii:

―Tákuiꞌe, ¿ndichun na xiinꞌ ña̱ kaꞌán ndi̱a̱a̱ kaꞌán u̱nꞌ nuu̱ꞌ ne̱ yivi̱ꞌ kaa̱ꞌ? ―ni̱ kachi̱ ra̱.

11 Te̱ ni̱ na̱kui̱i̱n a̱ kaꞌán a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―Sa̱kanꞌ ña̱ ndoꞌó ndii, taxiꞌ Ndiosí ña̱ ku̱nda̱ni̱ ndo̱ꞌ ña̱ xiní mi̱iꞌ kui̱ti̱ꞌ a̱ xaꞌa̱ꞌ sa̱a̱ xaꞌndia chuunꞌ a̱ nimá ne̱ yivi̱ꞌ. Ndisu̱ ne̱ ja̱a̱nꞌ ndii, süu̱ꞌ sa̱kanꞌ nduuꞌ a̱. 12 Sa̱kanꞌ ña̱ ne̱ taxiꞌ Ndiosí ña̱ ku̱nda̱ni̱ ni̱a̱ ña̱ xiní mi̱iꞌ kui̱ti̱ꞌ a̱ xaꞌa̱ꞌ sa̱a̱ xaꞌndia chuunꞌ a̱ ndii, ta̱xi̱ a̱ te̱ ku̱nda̱ni̱ kuaꞌa̱ꞌ ka̱ ni̱a̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ. Ndisu̱ ne̱ sie kui̱ti̱ꞌ kundani̱ xaꞌa̱ꞌ sa̱a̱ xaꞌndia chuunꞌ a̱ ndii, nde̱e̱ ña̱ sie ña̱ kundani̱ ni̱a̱ sa̱na̱ndoso̱ꞌ ndi̱ꞌi̱ ña̱ꞌaꞌ a̱. 13 Sa̱kanꞌ na kaꞌán i̱ nuu̱ꞌ ne̱ ja̱a̱nꞌ xiinꞌ ña̱ kaꞌán ndi̱a̱a̱ kui̱ti̱ꞌ. Sa̱kanꞌ te̱ tee̱ꞌ ndee xitoꞌ ni̱a̱ ndii, kö̱o̱ꞌ xa̱chiꞌ a̱ ku̱vi̱ ku̱ni̱ ni̱a̱. Te̱ tee̱ꞌ ndee xini so̱ꞌo̱, te̱ xini so̱ꞌo̱ ni̱a̱ ndii, kü̱nda̱ni̱ ni̱a̱. 14 Sa̱kanꞌ te̱ xinu̱ ña̱ ni̱ kaꞌa̱n tiakú Isaías xaꞌa̱ꞌ ne̱ ja̱a̱nꞌ xta̱ꞌanꞌ ndii:

16 ’Ndisu̱ ni̱ sa̱ñuꞌuꞌ va̱ Ndiosí ndoꞌó, sa̱kanꞌ ña̱ xini ndu̱chiꞌ nuu̱ꞌ ndo̱ꞌ yuꞌu̱, te̱ xini so̱ꞌo̱ tu̱ ndo̱ꞌ tu̱ꞌu̱n i̱. 17 Ña̱ nda̱ku kaꞌán i̱ xiinꞌ ndo̱ꞌ ña̱ kuaꞌa̱ꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n tiakú tu̱ꞌu̱n Ndiosí xta̱ꞌanꞌ xiinꞌ kuaꞌa̱ꞌ te̱ ni̱ xa̱chuunꞌ nda̱ku ndii, ni̱ kuni̱ ra̱ ku̱ni̱ ndu̱chiꞌ nuu̱ꞌ ra̱ ña̱ xini ndu̱chiꞌ nuu̱ꞌ ndoꞌó vi̱ti̱n, ndisu̱ nï̱ xi̱ni̱ ra̱ a̱. Te̱ ni̱ kuni̱ tu̱ ra̱ ku̱ni̱ so̱ꞌo̱ ra̱ ña̱ xini so̱ꞌo̱ ndoꞌó vi̱ti̱n, ndisu̱ nï̱ xi̱ni̱ so̱ꞌo̱ ra̱ a̱.

18 ’Ku̱ni̱ so̱ꞌo̱ ndo̱ꞌ ndee ña̱ kuni kachi̱ ña̱ kaꞌán ndi̱a̱a̱ xaꞌa̱ꞌ te̱ kiku̱ꞌ ndi̱kinꞌ ja̱a̱nꞌ. 19 Kii̱ꞌ xini so̱ꞌo̱ yo̱o̱ ka̱ tu̱ꞌu̱n ña̱ kaꞌán xaꞌa̱ꞌ sa̱a̱ xaꞌndia chuunꞌ Ndiosí nimá ne̱ yivi̱ꞌ, te̱ kündani̱ ni̱a̱ ña̱ kaꞌán a̱ ndii, kua̱xi̱ ña̱ ndi̱va̱ꞌa̱, te̱ tuꞌunꞌ a̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ nimá ni̱a̱. Te̱ ne̱ ja̱a̱nꞌ nduuꞌ nde̱e̱ naa ndi̱kinꞌ ña̱ ni̱ koyo̱ nuu̱ꞌ i̱chiꞌ. 20 Te̱ sa̱kanꞌ tu̱, ñu̱ꞌuꞌ yaxinꞌ va̱ ña̱ ndoso̱ꞌ xata̱ꞌ yuu̱ꞌ miiꞌ ni̱ koyo̱ sa̱va̱ ndi̱kinꞌ ña̱ ni̱ ki̱ku̱ꞌ te̱ ja̱a̱nꞌ nduuꞌ nde̱e̱ naa nimá sa̱va̱ tu̱ku̱ ne̱ yivi̱ꞌ, ne̱ xini so̱ꞌo̱ tu̱ꞌu̱n Ndiosí, te̱ va̱ꞌa̱ kuni ni̱a̱ natiinꞌ ni̱a̱ a̱ i̱i̱n xaꞌaꞌ. 21 Ndisu̱ kö̱o̱ꞌ ti̱o̱ꞌo̱ a̱ nimá ni̱a̱, xaꞌa̱ꞌ a̱ ja̱a̱nꞌ na i̱i̱n kani̱ꞌ ti̱o̱ꞌ kandixaꞌ ni̱a̱ a̱. Te̱ kii̱ꞌ ndoꞌoꞌ nimá ni̱a̱ uun kii̱ꞌ sandoꞌoꞌ ña̱ꞌaꞌ ne̱ yivi̱ꞌ xaꞌa̱ꞌ ña̱ kandixaꞌ ni̱a̱ tu̱ꞌu̱n ja̱a̱nꞌ ndii, nakooꞌ ni̱a̱ a̱. 22 Te̱ ñu̱ꞌuꞌ miiꞌ yoo kuꞌu̱ i̱ñu̱ꞌ, miiꞌ ni̱ koyo̱ sa̱va̱ ndi̱kinꞌ ja̱a̱nꞌ nduuꞌ nde̱e̱ naa nimá sa̱va̱ ne̱ yivi̱ꞌ, ne̱ xini so̱ꞌo̱ tu̱ꞌu̱n Ndiosí. Ndisu̱ ndiꞌni̱ va̱ nimá ni̱a̱ xaꞌa̱ꞌ ña̱ yoo i̱i̱n yivi̱ꞌ, te̱ xini xaꞌanꞌ ña̱ꞌaꞌ ña̱ vikaꞌ. Te̱ taví sa̱kuuꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ tu̱ꞌu̱n ja̱a̱nꞌ, te̱ nanduuꞌ ni̱a̱ nde̱e̱ naa ña̱ kö̱o̱ꞌ ndi̱kinꞌ kuunꞌ nda̱ꞌaꞌ. 23 Te̱ ñu̱ꞌuꞌ ñaꞌma miiꞌ ni̱ koyo̱ ndi̱kinꞌ, ña̱ ni̱ ki̱ku̱ꞌ te̱ ja̱a̱nꞌ, nduuꞌ nde̱e̱ naa nimá sa̱va̱ ne̱ yivi̱ꞌ, ne̱ xini so̱ꞌo̱ tu̱ꞌu̱n Ndiosí te̱ kundani̱ ni̱a̱ a̱. Te̱ kuaꞌa̱ꞌ va̱ xachuunꞌ ni̱a̱ nuu̱ꞌ Ndiosí. Sa̱kanꞌ ña̱ sa̱va̱ ne̱ ja̱a̱nꞌ nduuꞌ nde̱e̱ naa i̱ti̱a̱ trigo ña̱ ni̱ ta̱xi̱ ciento ndi̱kinꞌ, te̱ sa̱va̱ ni̱a̱ nduuꞌ nde̱e̱ naa i̱ti̱a̱ trigo ña̱ ni̱ ta̱xi̱ uni̱ xi̱ko̱ ndi̱kinꞌ, te̱ sa̱va̱ tu̱ku̱ ni̱a̱ nduuꞌ nde̱e̱ naa i̱ti̱a̱ trigo ña̱ ni̱ ta̱xi̱ oko̱ uxi̱ ndi̱kinꞌ ―ni̱ kachi̱ Jesús.

24 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús i̱nga̱ ña̱ kaꞌán ndi̱a̱a̱ nuu̱ꞌ ne̱ yivi̱ꞌ kuaꞌa̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii:

―Ña̱ xaꞌndia chuunꞌ Ndiosí nimá ne̱ yivi̱ꞌ ndii, nduuꞌ a̱ nde̱e̱ naa i̱i̱n te̱ yivi̱ꞌ, te̱ ni̱ chi̱ꞌi̱ i̱i̱n nuu̱ꞌ ndi̱kinꞌ va̱ꞌa̱ nuu̱ꞌ ñu̱ꞌuꞌ ra̱. 25 Ndisu̱ kii̱ꞌ kixín sa̱kuuꞌ ne̱ yivi̱ꞌ ñu̱u ndii, ni̱ ki̱xi̱n te̱ ndasiꞌ taꞌanꞌ xiinꞌ ra̱, te̱ ni̱ ki̱ku̱ꞌ ra̱ ndi̱kinꞌ i̱ti̱a̱ ni̱a̱ꞌa miiꞌ xa̱ ni̱ chi̱ꞌi̱ te̱ xiinꞌ ña̱ꞌa̱ ndi̱kinꞌ trigo ja̱a̱nꞌ, te̱ kuaꞌa̱n ra̱. 26 Te̱ kii̱ꞌ ni̱ naku̱n trigo, te̱ ni̱ xa̱ꞌnu̱ a̱, te̱ ni̱ xa̱ꞌaꞌ a̱ kieeꞌ yokoꞌ a̱ ndii, ni̱ xi̱ni̱ te̱ tatú ña̱ ni̱ ki̱e̱e̱ yo̱koꞌ tu̱ i̱ti̱a̱ ni̱a̱ꞌa xiinꞌ a̱. 27 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ nde̱kui̱e̱, te̱ xikaꞌ nuuꞌ nuu̱ꞌ xto̱ꞌo̱ ja̱a̱nꞌ, te̱ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ ña̱ꞌaꞌ ra̱ ndii: “Tákuiꞌe, naaꞌ ndi̱kinꞌ va̱ꞌa̱ ni̱ ki̱ku̱ꞌ u̱nꞌ miiꞌ xikaꞌ u̱nꞌ ndii, ¿ndichun na kuiiꞌ ni̱ naku̱n tu̱ i̱ti̱a̱ ni̱a̱ꞌa xiinꞌ a̱ na sa̱kanꞌ?” ni̱ kachi̱ ra̱. 28 Te̱ ni̱ na̱kui̱i̱n te̱ xiinꞌ ña̱ꞌa̱ a̱ ndii: “I̱i̱n te̱ ndasiꞌ taꞌanꞌ xiinꞌ e̱ꞌ ni̱ xa̱a̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ”, ni̱ kachi̱ ra̱. Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ ka̱ te̱ xikaꞌ nuuꞌ ja̱a̱nꞌ kaꞌán ra̱ ndii: “¿Ñáá kuní u̱nꞌ kuꞌu̱n ndu̱, te̱ tu̱ꞌu̱n ndu̱ i̱ti̱a̱ ni̱a̱ꞌa ja̱a̱nꞌ?”, ni̱ kachi̱ ra̱. 29 Te̱ ni̱ na̱kui̱i̱n te̱ xiinꞌ ña̱ꞌa̱ ja̱a̱nꞌ ndii: “Üꞌu̱nꞌ, ko̱to̱ ka̱ naaꞌ sa̱a̱ ndo̱ꞌ sa̱kanꞌ ndii, kuainꞌ tu̱ꞌu̱n tu̱ ndo̱ꞌ sa̱va̱ i̱ti̱a̱ trigo xiinꞌ i̱ti̱a̱ ni̱a̱ꞌa ja̱a̱nꞌ. 30 Ta̱xi̱ ndo̱ꞌ na kua̱ꞌnu̱ ingaꞌ uvi̱ sa̱aꞌ nuu̱ꞌ a̱ nde̱e̱ na̱kui̱xa̱ ña̱ savi̱ꞌ. Sa̱kanꞌ vi̱ꞌ te̱ kaꞌa̱n i̱ xiinꞌ te̱ nakaya ña̱ savi̱ꞌ i̱ ndii: Xi̱ꞌna̱ ka̱ i̱ti̱a̱ ni̱a̱ꞌa ka̱ꞌndi̱a̱ ndo̱ꞌ, te̱ sa̱tiín nu̱ꞌni̱ ndo̱ꞌ a̱, te̱ ka̱ꞌmi̱ ndo̱ꞌ a̱. Sa̱kanꞌ te̱ ka̱ꞌndi̱a̱ ndo̱ꞌ trigo, te̱ ta̱xa̱ꞌa̱ ndo̱ꞌ a̱ ti̱xi̱n yaka̱ i̱, kachi̱ i̱ xiinꞌ ra̱”, kachi̱ te̱ xiinꞌ ña̱ꞌa̱ ja̱a̱nꞌ ―ni̱ kachi̱ Jesús.

31 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n tu̱ Jesús i̱nga̱ ña̱ kaꞌán ndi̱a̱a̱ nuu̱ꞌ ne̱ yivi̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii:

―Sa̱a̱ xaꞌndia chuunꞌ Ndiosí nimá ne̱ yivi̱ꞌ ndii, nduuꞌ a̱ nde̱e̱ naa ndi̱kinꞌ mostaza, ña̱ ni̱ ki̱ꞌi̱n i̱i̱n te̱ yivi̱ꞌ, te̱ ni̱ chi̱ꞌi̱ ra̱ a̱ miiꞌ xikaꞌ ra̱. 32 Ndi̱kinꞌ ja̱a̱nꞌ ndii, ña̱ lulu maꞌá ka̱ nduuꞌ a̱ te̱ sa̱kanꞌ sa̱kuuꞌ nuu̱ꞌ ndi̱kinꞌ ña̱ chiꞌiꞌ e̱ꞌ, ndisu̱ kii̱ꞌ xaꞌnuꞌ a̱ ndii, sukun ka̱ i̱tunꞌ a̱ te̱ sa̱kanꞌ sa̱kuuꞌ nuu̱ꞌ kuꞌu̱ xiti̱nꞌ, te̱ nanduuꞌ a̱ i̱i̱n i̱tunꞌ koꞌó xa̱va̱ꞌa̱ nda̱ꞌaꞌ, te̱ nde̱e̱ sa̱a̱, tiꞌ taꞌnuꞌ ndi̱viꞌ, ku̱vi̱ xaꞌaꞌ choꞌo̱ riꞌ nda̱ꞌaꞌ nu̱ꞌ ―ni̱ kachi̱ Jesús.

33 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n ka̱ Jesús i̱nga̱ ña̱ kaꞌán ndi̱a̱a̱ nuu̱ꞌ ne̱ ja̱a̱nꞌ ndii:

―Sa̱a̱ xaꞌndia chuunꞌ Ndiosí nimá ne̱ yivi̱ꞌ ndii, nduuꞌ a̱ nde̱e̱ naa yu̱chiꞌ levadura kii̱ꞌ kiꞌinꞌ i̱i̱n ña̱ꞌaꞌ a̱, te̱ nasaka̱ꞌ a̱ xiinꞌ uni̱ taꞌan ya̱xinꞌ yu̱chiꞌ harina, te̱ sakiꞌví pachi̱ a̱ sa̱kuuꞌ i̱xanꞌ ―ni̱ kachi̱ a̱.

34 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús sa̱kuuꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ xiinꞌ ña̱ kaꞌán ndi̱a̱a̱ nuu̱ꞌ ne̱ yivi̱ꞌ ja̱a̱nꞌ. Te̱ xa̱ xiinꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ kui̱ti̱ꞌ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ni̱a̱. 35 Sa̱kanꞌ ni̱ xa̱a̱ a̱ te̱ xinu̱ ña̱ ni̱ kaꞌa̱n te̱ ni̱ kaꞌa̱n tiakú tu̱ꞌu̱n Ndiosí xta̱ꞌanꞌ kii̱ꞌ ni̱ kaꞌa̱n ra̱ ndii:

36 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ nde̱iꞌ Jesús ne̱ yivi̱ꞌ kuaꞌa̱ꞌ ja̱a̱nꞌ, te̱ kuaꞌa̱n nuꞌu̱ a̱ vi̱ꞌe̱ a̱. Te̱ ni̱ ku̱ya̱ti̱n te̱ nda̱ꞌaꞌ xaꞌa̱ꞌ a̱ nuu̱ꞌ a̱, te̱ ni̱ kaꞌa̱n ra̱ xiinꞌ a̱ ndii:

―Sa̱a̱ u̱nꞌ ña̱ va̱ꞌa̱ te̱ sa̱na̱kuachiꞌ u̱nꞌ ña̱ kaꞌán ndi̱a̱a̱ xaꞌa̱ꞌ i̱ti̱a̱ ni̱a̱ꞌa ja̱a̱nꞌ nuu̱ꞌ ndu̱ ―ni̱ kachi̱ ra̱.

37 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ ra̱ ndii:

―Te̱ kiku̱ꞌ ndi̱kinꞌ va̱ꞌa̱ ja̱a̱nꞌ ndii, nde̱e̱ naa yuꞌu̱, ña̱ nduuꞌ tu̱ te̱ yivi̱ꞌ, nduuꞌ ra̱. 38 Te̱ ñu̱ꞌuꞌ miiꞌ kiku̱ꞌ ra̱ ndi̱kinꞌ ja̱a̱nꞌ ndii, nde̱e̱ naa i̱i̱n yivi̱ꞌ nduuꞌ a̱. Te̱ ndi̱kinꞌ va̱ꞌa̱ ndii, nde̱e̱ naa ne̱ yivi̱ꞌ ne̱ xaꞌndia chuunꞌ Ndiosí nimá nduuꞌ a̱. Te̱ ndi̱kinꞌ i̱ti̱a̱ ni̱a̱ꞌa ndii, nde̱e̱ naa ne̱ yivi̱ꞌ ne̱ xaꞌndia chuunꞌ ña̱ ndi̱va̱ꞌa̱ nimá nduuꞌ a̱. 39 Te̱ te̱ ndasiꞌ taꞌanꞌ xiinꞌ e̱ꞌ, te̱ ni̱ ki̱ku̱ꞌ ndi̱kinꞌ ni̱a̱ꞌa ja̱a̱nꞌ ndii, nde̱e̱ naa ña̱ ndi̱va̱ꞌa̱ nduuꞌ a̱. Te̱ kivi̱ꞌ ña̱ na̱chii̱ꞌ ni̱a̱ ña̱ savi̱ꞌ ndii, nde̱e̱ naa kivi̱ꞌ ña̱ kun ndi̱koꞌ i̱i̱n yivi̱ꞌ nduuꞌ a̱. Te̱ te̱ nakaya ña̱ savi̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii, nde̱e̱ naa ángele, ña̱ xikaꞌ nuuꞌ nuu̱ꞌ Ndiosí, nduuꞌ a̱. 40 I̱i̱n kachi naa ni̱ xa̱a̱ te̱ ja̱a̱nꞌ ni̱ tu̱ꞌu̱n ra̱ i̱ti̱a̱ ni̱a̱ꞌa ja̱a̱nꞌ, te̱ ni̱ xa̱ꞌmi̱ ra̱ a̱ nuu̱ꞌ ñuꞌu̱ ndii, sa̱kanꞌ tu̱ xkaꞌndi̱a̱ a̱ kii̱ꞌ kun ndi̱koꞌ i̱i̱n yivi̱ꞌ. 41 Yuꞌu̱, ña̱ nduuꞌ tu̱ te̱ yivi̱ꞌ ndii, ti̱ꞌviꞌ i̱ kiꞌinꞌ ángele, ña̱ xikaꞌ nuuꞌ nuu̱ꞌ i̱, te̱ ta̱va̱ꞌ ndooꞌ a̱ ne̱ xaaꞌ kua̱chi̱ xiinꞌ ne̱ sakoyó ne̱ yivi̱ꞌ nuu̱ꞌ kua̱chi̱ te̱i̱n ne̱ nduuꞌ kuenta i̱. 42 Te̱ ko̱ꞌni̱ ña̱ꞌaꞌ a̱ yavi̱ miiꞌ xixí ñuꞌu̱, te̱ i̱kanꞌ kua̱ku̱ ni̱a̱ nde̱e̱ ke̱ꞌi̱ vi̱ꞌ na̱ka̱xi̱ꞌ nu̱ꞌu̱ ni̱a̱. 43 Sa̱kanꞌ te̱ ne̱ nda̱ku nimá nuu̱ꞌ Ndiosí ndii, yiꞌe̱ nda̱tu̱nꞌ ni̱a̱ miiꞌ xaꞌndia chuunꞌ yu̱vaꞌ e̱ꞌ Ndiosí nde̱e̱ naa yiꞌé ñu̱ꞌu̱. Ndoꞌó, ne̱ xini so̱ꞌo̱ ndii, chu̱u̱n xaꞌaꞌ ndo̱ꞌ ña̱ ni̱ kaꞌa̱n i̱.

44 ’Ña̱ xaꞌndia chuunꞌ Ndiosí nimá ne̱ yivi̱ꞌ ndii, nduuꞌ a̱ nde̱e̱ naa i̱i̱n ña̱ ndiaa yaꞌviꞌ, ña̱ naá si̱ꞌe nuu̱ꞌ ñu̱ꞌuꞌ miiꞌ xikaꞌ i̱i̱n te̱ yivi̱ꞌ. Te̱ kii̱ꞌ ni̱ xi̱ni̱ i̱nga̱ te̱ yivi̱ꞌ naá a̱ ndii, ni̱ ti̱si̱ꞌe tu̱ku̱u̱ ra̱ a̱, te̱ va̱ꞌa̱ va̱ kuni ra̱ xaꞌa̱ꞌ a̱, sa̱kanꞌ na kuiiꞌ kuaꞌa̱n ra̱ te̱ ni̱ xi̱ko̱ꞌ ra̱ sa̱kuuꞌ ña̱ ni̱ ku̱miꞌ ra̱, te̱ ni̱ sa̱ta̱ꞌ ra̱ ñu̱ꞌuꞌ ja̱a̱nꞌ.

45 ’Sa̱kanꞌ tu̱ nakuitá ña̱ xaꞌndia chuunꞌ Ndiosí nimá ne̱ yivi̱ꞌ xiinꞌ ña̱ ni̱ xa̱a̱ i̱i̱n te̱ yivi̱ꞌ, te̱ sata̱ꞌ ña̱ꞌa̱ te̱ naxiko̱ꞌ ra̱ a̱. Te̱ ja̱a̱nꞌ ndii, xikaꞌ ndukuꞌ ra̱ yuu̱ꞌ nda̱tu̱nꞌ kooꞌ chukuuꞌ. 46 Te̱ kii̱ꞌ ni̱ xi̱ni̱ ra̱ i̱i̱n nda̱a̱ꞌ yuu̱ꞌ, ña̱ i̱i̱n ndiaa yaꞌviꞌ kooꞌ chukuuꞌ ja̱a̱nꞌ ndii, kuaꞌa̱n ra̱ te̱ ni̱ xi̱ko̱ꞌ ra̱ sa̱kuuꞌ ña̱ kumiꞌ ra̱, te̱ ni̱ sa̱ta̱ꞌ ra̱ a̱.

47 ’Te̱ sa̱kanꞌ tu̱ nakuitá ña̱ xaꞌndia chuunꞌ Ndiosí nimá ne̱ yivi̱ꞌ xiinꞌ i̱i̱n ñu̱nu̱ꞌ ña̱ tava̱ꞌ te̱ yivi̱ꞌ ti̱a̱kaꞌ kii̱ꞌ skóꞌniꞌ ra̱ a̱ ti̱xi̱n mi̱ni̱, te̱ tava̱ꞌ a̱ sa̱kuuꞌ nuu̱ꞌ ti̱a̱kaꞌ. 48 Te̱ kii̱ꞌ chituꞌ a̱ ndii, xtáꞌniꞌ ra̱ a̱ nde̱e̱ yu̱ꞌuꞌ mi̱ni̱, te̱ xikundieé ra̱ nakaxin ra̱ tiꞌ va̱ꞌa̱, te̱ taa̱nꞌ ra̱ riꞌ ti̱xi̱n íkaꞌ, te̱ xatia ra̱ tiꞌ vä̱ꞌa̱. 49 Sa̱kanꞌ tu̱ xkaꞌndi̱a̱ a̱ kii̱ꞌ kun ndi̱koꞌ i̱i̱n yivi̱ꞌ ndii, ki̱xi̱n ángele te̱ sa̱xi̱o̱o̱ a̱ ne̱ ni̱a̱ꞌa te̱i̱n ne̱ nda̱ku nimá nuu̱ꞌ Ndiosí, 50 te̱ ko̱ꞌni̱ a̱ ne̱ ni̱a̱ꞌa ja̱a̱nꞌ yavi̱ miiꞌ xixí ñuꞌu̱, te̱ i̱kanꞌ kua̱ku̱ ni̱a̱ nde̱e̱ ke̱ꞌi̱ vi̱ꞌ na̱ka̱xi̱ꞌ nu̱ꞌu̱ ni̱a̱ ―ni̱ kachi̱ a̱.

51 Te̱ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ Jesús te̱ nda̱ꞌaꞌ xaꞌa̱ꞌ a̱ ndii:

―¿Ñáá kundani̱ ndo̱ꞌ sa̱kuuꞌ ña̱ ni̱ kaꞌa̱n i̱ kaa̱ꞌ? ―ni̱ kachi̱ a̱.

Te̱ ni̱ na̱kui̱i̱n ra̱ ndii:

―Uun ndo̱ꞌ, tákuiꞌe ―ni̱ kachi̱ ra̱.

52 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n ka̱ a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―I̱ꞌi̱n te̱ saniaꞌá tu̱ꞌu̱n nde̱iꞌ Ndiosí, kii̱ꞌ nanduuꞌ ra̱ i̱i̱n te̱ xaꞌndia chuunꞌ Ndiosí nimá ndii, nduuꞌ ra̱ nde̱e̱ naa i̱i̱n te̱ xiinꞌ vi̱ꞌe̱. Te̱ xiinꞌ vi̱ꞌe̱ ja̱a̱nꞌ ndii, miiꞌ taxaꞌa ra̱ ña̱ ndiaa yaꞌviꞌ ña̱ kumiꞌ ra̱, tava̱ꞌ ra̱ ña̱ xa̱aꞌ xiinꞌ ña̱ ya̱taꞌ ―ni̱ kachi̱ a̱.

53 Kii̱ꞌ ndi̱ꞌi̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús sa̱kuuꞌ ña̱ kaꞌán ndi̱a̱a̱ ja̱a̱nꞌ, te̱ ni̱ ke̱ta̱ a̱ kuaꞌa̱n a̱, 54 te̱ ni̱ na̱xa̱a̱ a̱ ñu̱u̱ miiꞌ ni̱ xa̱ꞌnu̱ a̱. Te̱ ni̱ xa̱ꞌaꞌ a̱ sa̱niaꞌá a̱ ne̱ yivi̱ꞌ ti̱xi̱n vi̱ꞌe̱ miiꞌ nakayá ne̱ ñu̱u̱ ja̱a̱nꞌ, te̱ ni̱ nandani̱ va̱ ni̱a̱ kaꞌán ni̱a̱ ndii:

―¿Miiꞌ ka̱ vi̱ꞌ tuꞌ kua̱xi̱ ña̱ xini tuní te̱ kaa̱ꞌ? Te̱, ¿miiꞌ ka̱ vi̱ꞌ tuꞌ kua̱xi̱ chu̱u̱n kaꞌnuꞌ kooꞌ chukuuꞌ ña̱ xaaꞌ ra̱? 55 Siꞌe̱ te̱ tuxiꞌ i̱tunꞌ vi̱ti̱ꞌ nduuꞌ ra̱. Te̱ xiní e̱ꞌ ña̱ María naniꞌ si̱ꞌiꞌ ra̱. Te̱ ña̱ni̱ ra̱ nduuꞌ Jacobo, xiinꞌ José, xiinꞌ Judas, xiinꞌ Simón. 56 Te̱ ñu̱u̱ yoꞌoꞌ ndi̱e̱e̱ꞌ tu̱ sa̱kuuꞌ ña̱ꞌaꞌ taꞌanꞌ ra̱. Na sa̱kanꞌ ndii, ¿miiꞌ ka̱ vi̱ꞌ tu̱ ni̱ sa̱kuaa̱n te̱ kaa̱ꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ? ―ni̱ kachi̱ ni̱a̱.

57 Xaꞌa̱ꞌ a̱ ja̱a̱nꞌ na ni̱ na̱saa̱ꞌ ni̱a̱, te̱ nï̱ ka̱ndi̱xaꞌ ña̱ꞌaꞌ ni̱a̱. Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ ni̱a̱ ndii:

―Te̱ kaꞌán tiakú tu̱ꞌu̱n Ndiosí ndii, xitoꞌ kaꞌnuꞌ ña̱ꞌaꞌ sa̱kuuꞌ ne̱ yivi̱ꞌ. Ndisu̱ ne̱ ndieeꞌ ñu̱u̱ mi̱iꞌ ra̱ xiinꞌ ne̱ ndieeꞌ vi̱ꞌe̱ ra̱ ndii, xïtoꞌ kaꞌnuꞌ ña̱ꞌaꞌ ni̱a̱ ―ni̱ kachi̱ a̱.

58 Te̱ nï̱ xa̱a̱ a̱ kuaꞌa̱ꞌ chu̱u̱n kaꞌnuꞌ kooꞌ chukuuꞌ ñu̱u̱ ja̱a̱nꞌ, sa̱kanꞌ ña̱ nï̱ i̱ni̱ ni̱a̱ xini ña̱ꞌaꞌ ni̱a̱.