येसु किर्स्तुनाङ बळयिराङ कबस्क
ईकळतगा बेटरिता बटनतुन आह्‌चतस्के, वेह्‌च अरवालेवा, केनकेने मांजतेके, तानगा वेल्‍ला पावर इले, बेटरिताङ सेल्क मारताङ इन्जि पुनमुळ आस्ता. बेस्के-बेस्के मावा विस्वसता मनमुळ वने इद्रमलेह्‌काने आस्ता. माट देवुळतेनाह्‌क बेराङ कबस्किन मारिह कीयलाह, वेह्‌चते मांजलाह ऊळिह्‌नल. मति सिरप इचुने जिगबग-जिगबग आय्ह्‌नल. मावा लाव, मावा गिर्दा कमि मन्ह्‌ता, इद्रम बाराह्‌कु? ताना उतर सीदा मन्ह्‌ता, अद बाताल इतेके, माट पवित्र जीवाता लावते निंदिस मनवल, अह मनवा आपुना मन्कनाय लावता मेटे, विस्वसता अग़दे ताकलाह ऊळिह्‌नल. इद आया पग़वो. “मियगा देवुळता जीवाता दळ्म अरतापया, मीक लाव दोर्कग़ा,” इन्जि येसु तनाङ कग़यवालोरिनु वेहच मतोग़ (1:8). मुनेतोर कग़यवालोरु, पवित्र जीवा वातस्के, ताना लावतेने पिसलाह, अहे सेवा कीयलाह ऊळतोर. अस्के बाताल आता, अदु बळयिराङ कबस्क पुस्तकतगा रासतद मन्ह्‌ता.
इद पुस्तकतुन रासवाल डाक्‍टर लूकाल आंदोग़. मुने ओग़ु “लूकाल रासतदु बेसता कबुरि,” इद पुस्तकतुन रासतोग़, तेना पया इदु किर्स्तुनाङ बळयिराङ कबस्कना लोप्पाडा पुस्तकतुन रासतोग़. रेंड आसि पुस्तकिन, ओग़ु तियुपिलु इनवाल युनानि साय्बानेनाह्‌क रासतोग़. बेस्के-बेस्के लूकाल पोलुना संगे तिरियिंदोग़. 20:4-5, इगा “इच्वुर मावा संगे वातोर,” अहे “माक केपतोर,” इद्रमताङ पोल्‍लोङ रासतव माक दिसिह्‌ताङ. अस्के इव पोल्‍लोङ आयनस्के, लूकाल अगा मतोग़ इन्जि, माक तेळियिह्‌ता. मति बेव जागानगा लूकाल पोलुना संगे मनोग़, अगा इद्रमलेह्‌का रासोग़ आंदोग़.
इद पुस्तकतुनु, बळयिराङ कबस्क इनजोर इन्ह्‌तोर. मति बळयिरा मेटे पवित्र जीवाये बेराङ कबस्क कीता, इद्रम दिसिह्‌ता. इगा वळ्गा पत्रुना सेवाता लोप्पा मन्ह्‌ता; वळ्गा बार पोलुना सेवाता लोप्पा मन्ह्‌ता. ओसो बार्नबस, सीलास, इस्तिपन, पिलिप, वेर बेरा लावते कीतव कबस्कना लोप्पा वने माट अर्विह्‌नल. वेर पळ्योरा लेह्‌काडोर मतोर, बह इतेके वेर देवुळता पवित्र जीवाता बेरा लावते निंदिस मतोर. माट वने देवुळता जीवाते निंदतेके, देवुळता वेह्‌चते बेचोन मांजकल इन्जि, इद पुस्तक तोहतह्‌ता. ओसो इद पुस्तक, विस्वसिरा मुल बेद्रम पुटटोर इन्जि वने वेहतह्‌ता. अहे विस्वसिर देवुळताङ केंजिसि, बेसता कबुरतुन, लेसतोर मन्कलोरगा ओतेके, बाताल आस्ता इन्जि इद पुस्तक तोहतह्‌ता. मुने सिरप यहुदि जाततोर देवुळतुन पुन्जि विस्वस कीतोर, मति बेस्के देवुळता पोल्‍लो पूरा आबुर आता, अस्के दुस्राङ वेल्‍लाङे जातिनोर वने, देवुळतुन विस्वस कीयलाह आतोर. अद्रमलेह्‌काने नेंड वने मावा जाततोरा नडुम एवनाह, देवुळता पोल्‍लो आबुर आता.
ओसो मीवा पार्तनाते, मीवा ताकमुळते, मीवा साक्सिते, विस्वसि मुडा सेवाते, मियगा कमि मतेके, इलवेके मीवा अडम बेदाय तिपल मतेके, आपुना विस्वसता मनमुळतुन बेद्रम मेग़्किह कीयना इनजोर, बळयिराङ कबस्किन अर्विस पुनदलाह, इद पुस्तक मन्ह्‌ता.
1
बळयिरेनाह्‌क आक्रिता पोल्‍लो
1-2 तियुपिलु साय्ब!1:1-2 लूकाल 1:1-4 नावा मुनेता कागिदते येसुसामिनाङ कबस्किन रासिस तासतन, (तान निमा अर्वतिने).*1:1-2 मुनेता कागिद इतेके लूकाल रासतदु बेसता कबुरि. येसुसामिन देवुळि (हामुरताहि तेग़्किह कीसि) पोग़ोन देवुळदीपतगा ओतद दिया एवनाह,1:1-2 मार्कल 16:19; लूकाल 24:51; बळयिर 1:9,11,21-22 इद बूमते मनदनस्के ओग़ बाताल बाताल कीतोग़, बाताल बाताल काग़्हतोग़, इव सबेटविन अगा रासतन. देवुळि येसुन पोग़ोन ओयनामुने, ओग़ आचतोरु तनाङ बळयिरिन, इद्रम इद्रम कीम्ह्‌टु इनजोर, देवुळता पवित्र जीवा वेहतपु उकुम ईतोग़. ओग़ तिपल आस डोलिसि, ओसो जीवा अरतोग़, अस्केडाहि रेंड वीसाङ दियाङ आनाहि, ओरिह्‌क ऊक-ऊके नना जीवा अरतन, इंजेके जीवात मह्‌नन इन्जि, बेस नेह्‌ना तोहतोग़.1:3 मत्याल 28:17; मार्कल 16:12,14; लूकाल 24:33-34,36; योहन 20:19,26; 21:1,14; 1 कुरिंततोर 15:5-7 ओसो देवुळि लोकुरगा तना राजेम ताकिह कीयनद पोल्‍लोतुन ओरा संगे वेहन्दोग़.1:3 14:22; 19:8; 20:25; 28:23,31 4-5 उंद दिया ओग़ ओरा संगे मतस्के, ओरिन जमा कीसि, इद्रम उकुम ईतोग़, “देवुळता पेदिरते मीहवाल योहन, लोकुरिन एते मीहन्दोग़. मति वेल्‍ला दिया आयो, देवुळि तना पवित्र जीवाते मीक मीहतग़ा.1:4-5 मत्याल 3:11; मार्कल 1:8; लूकाल 3:16; योहन 1:33; बळयिर 11:16 इदिन कीकन इन्जि, बाबाल पोल्‍लो विळ्सिस मतोग़ इनजोर,1:4-5 इपिसुसतोर 1:13 नना मुनेन मीक वेहच मतन. अदिह्‌क मीट येरुसलेम सहरतुन विळ्समाट मति, अद जीवातेनाह्‌कु केपाट,” इनजोर वेहतोग़.1:4-5 लूकाल 24:49; योहन 14:16,26; 15:26; बळयिर 2:33
देवुळि येसुन जीवात मनेके पोग़ोन ओस्ता
पया येसुनाङ बळयिर ओनगा (जय्तुन इनदनद मेटातगा जमा आसि,) इद्रम ताल्ह्‌कतोर, “सामि! बह निमा इदे तूकने (रोम राजेमतुनआरे कीसि,) मावा इस्रयेल जाततोर लोकुरिह्‌कु, मावा राजेमतुन मल्स निल्पिह कीकिना?”1:6 लूकाल 17:20; 19:11 इनजोर इतोर. येसु इतोग़, “इव सबे पोल्‍लोङ आयना वेलातुन, कालमतुन, नावा बाबाले तना अदिकरते तासतोग़. तान मीक पुनदा एवोग़. मति मियगा देवुळता जीवाता दळ्म अरतापया, मीक लाव दोर्कग़ा.1:8 2:1-4 अद लावते येरुसलेम सहरतगा, पूरा यहुदा पटटगा, सामरिया पटटगा1:8 सामरिया पटटगा 8:1,5,14, ओसो बूम मारेंगा एवनाह, नावा पोल्‍लोता साक्सितोरिर मनदकिर,1:8 लूकाल 24:48; योहन 15:27; 19:35; 21:24; बळयिर 10:39,41; 1 योहन 1:2; 4:14” इन्जि वेहतोग़. ओग़ इद्रम वेहतापया, ओर ऊळनेक-ऊळनेके, देवुळि येसुन पोग़ोन देवुळदीपतगा ओता,1:9 लूकाल 24:50-51; बळयिर 1:1-2; 1 तिमोति 3:16; तोहचीतव पोल्‍लोङ 11:12 ओतस्के मोयुल अडम आसि, ओनु ओरिह्‌क दिसवाह मुचता. 10 ओग़ पोग़ोन दायह्‌पा, ओरु कोंडा मिळ्हवा ऊळसोर मनेके, पांड्रि गेंदेङ उहतोरु इर्वुर मन्कलोर दोम्ह्‌क्ने ओरगा नितोर.1:10 ओर इर्वुर मन्कलोरु इतेके, देवुळताङ देवतुल्के. 11 निचि ओरिन इद्रम इतोर: “ए गालिल पटटोरिर! बाराह्‌क पोग़ोन ऊळसोर नितिर? देवुळि येसुन पोग़ोन देवुळता जागातगा ओता. मीट ऊळनाह बेद्रम ओग़ पोग़ोन अतोग़, अद्रमे उंद दिया ओसोवन मल्स वायनोग़,”1:11 3:21; इब्रितोर 9:28 इतोर.
यहुदाना जागाते दुस्रोग़ बळयि
12 पया येसुनाङ बळयिर जय्तुन इनदनद मेटाताहि, येरुसलेम सहरते मलतोर. (अद मेटा येरुसलेम सहरताहि वळ्गा कोस जेक मता.) 13 ओर सहरते मल्सि, तमा रोमनद लोते, पोग़ोटा मिदेता अरातगा अतोर. (ओर बळयिर अक्रा मुलु बोर आंदुर इतेके,) पत्रु, आंद्रेयाल वेर तमोग़ इर्वुर, योहनि, याकुब वेर तमोग़ इर्वुर, पिलिप, तोमाल, बार्तोलोमि, मत्याल, अल्पुना मग़ि याकुबि, सिमोनि (ओग़ रोम सर्करता अडम पार्टितोग़), दुस्रोग़ याकुबना मग़ि यहुदाल, (इच्वुर बळयिर अगा मतोर).1:13 मत्याल 10:2-4; मार्कल 3:16-19; लूकाल 6:14-16 14 वेर सबेटोर बळयिर उंदिय विचरते, देवुळतुन पार्तना कीसोरेन मंदुर.1:14 2:42; 6:4; रोम सहरतोर 12:12; इपिसुसतोर 6:18; कुलुसितोर 4:2 ओसो वेरा संगे उचुक आस्कु, येसुना तलोग़ मरियाल, ओसो ओनाङ तमोर मतोर.
15 अवे दियाने, उंद दिया येसुन विस्वस कीतोरु, सबेटोर जोक-जोक आरुङ वीसाङ मन्कलोर, अगा जमा आस मतोर. अस्के पत्रु ओरा नडुम निच वेहतलाह आतोग़: 16-17 “मावोरिर, यहुदा इस्केर्योति बार, माट ऐंगेन कलियिस सेवा कींदोम इन्जि, मीट पुतिर. तेला मति ओग़े येसुन दोहच ओयलाह वातोरिह्‌क तोळ ईतोग़.1:16-17 मत्याल 26:47; मार्कल 14:43; लूकाल 22:47; योहन 18:3 अदिह्‌के देवुळता पवित्र जीवा वेहतपु, दाविद राजाल मुनेन सास्त्रमते यहुदाना लोप्पा बेद पोल्‍लो रासिस तासतोग़,1:16-17 2 पत्रु 1:21 अद पोल्‍लो करल आयनदे मता.” 18 (यहुदाल तना कीतद लाग्वा कबळताङ कोताङ एतोग़.1:18 मत्याल 26:14-15; लूकाल 22:5 अव कोताने उंद पोलम असिस मतोग़. मति अदे पोलमतगा, ओग़ पोग़ोटाहि कप मुळ्न्दिस अरतोग़1:18 मत्याल 27:3-10 ऊळाटु., अरतस्के ओना पोटा पग़्क विरियिस, पोर्ह्‌क पेसताङ. 19 येरुसलेम सहरतोर सबेटोर लोकुरिह्‌क इद पोल्‍लो एर्का आता. अदिह्‌के अद पोलमतुन ओरा पोल्‍लोते “हकलदमा” इतेके “नेतुरता पोलम” इन्जि, पेदिर तासतोर.§1:18-19 अट्रा, एकोनिस, इव रेंड वचन्कनाङ पोल्‍लोङ पत्रु वेहतव आयोङ, मति लूकाल इद कागिद रासिह्‌पा, इव पोल्‍लोङ जोळे कीतोग़.) 20 (पत्रु ओसो इतोग़, “बेद पोल्‍लो दाविद राजाल यहुदाना लोप्पा) देवुळताङ पाटानगा रासतोग़ अद इह मन्ह्‌ता: ओना लोन पग़लोन आयि! अगा बोग़े मनमाकेग़ इन्जि रासतद मन्ह्‌ता. ओसो दुस्रा पाटातगा: ओग़ कीयना सेवातुन दुस्रोग़ कीयेग़1:20 देवुळताङ पाटाङ 69:25; 109:8 इनजोर रासतद मन्ह्‌ता. 21-22 अदिह्‌क येसुसामि हामुरताहि जीवा अरतोग़ इन्जि, मावा संगे साक्सि मनवाल बळयि आयलाहि,1:21-22 1:8; 2:32(डोलतोग़ यहुदाना जागातगा) ओर्वोग़ मन्कन आचनदु. योहन लोकुरिन देवुळता पेदिरते एग़ मीहतस्केडाहि, देवुळि येसुन मयग्डाहि पोग़ोन ओनाह्‌जोम, माट ओना संगे वेलियसोर मतोम. बेचोक दियाङ माट वेलियसोर मतोम, अचोक दियाङ मावा संगे मतोर मन्कलोरग्डाहि, ओर्वोग़ मन्कन आचनदु,” इनजोर इतोग़.
23 पया जमा आतोर विस्वसिर इर्वुर मन्कलोराङ पेदिर्क वेहतोर. ओर्विना पेदिर योसेपि बार्सबा आंदु, ओन युसतुस वने इंदुर. दुस्रोना पेदिर मतियाल आंदु. 24-25 ओराङ पेदिर्क वेहचि, येसुसामिन इद्रम ताल्ह्‌कतोर, “सामि! यहुदाल बेसतल अग़दुन विळ्सिसि, लाग्वद अग़दुन पोयतोग़, अह आसि डोलतोग़; डोलिसि तना दायना मतद सिक्साता जागातगा अतोग़. सबे मन्कलोरा पोटालोप्पाडाङ गोटिङ निमा पुतिने.1:24-25 1 शमूएल 16:7; यिर्मयाह 17:10; बळयिर 15:8; रोम सहरतोर 8:27 अदिनेनाह्‌क ओना जागातगा इद सेवा कीयलाहि, नीवा बळयि आयलाहि, वेर इर्वुरग्डाहि निमा बोन आचतिन, तेन माक तोहचीम,” इनजोर ताल्ह्‌कतोर. 26 पया ओर इर्वुराङ पेदिर्क रासिसि सीटिङ वाटटोर. बेद सीटि पेसता, अद सीटटगा मतियाना पेदिर मता. अदिह्‌क मतियाल येसु किर्स्तुना अक्रा बळयिरगा कलियतोग़.

1:1-2 1:1-2 लूकाल 1:1-4

*1:1-2 1:1-2 मुनेता कागिद इतेके लूकाल रासतदु बेसता कबुरि.

1:1-2 1:1-2 मार्कल 16:19; लूकाल 24:51; बळयिर 1:9,11,21-22

1:3 1:3 मत्याल 28:17; मार्कल 16:12,14; लूकाल 24:33-34,36; योहन 20:19,26; 21:1,14; 1 कुरिंततोर 15:5-7

1:3 1:3 14:22; 19:8; 20:25; 28:23,31

1:4-5 1:4-5 मत्याल 3:11; मार्कल 1:8; लूकाल 3:16; योहन 1:33; बळयिर 11:16

1:4-5 1:4-5 इपिसुसतोर 1:13

1:4-5 1:4-5 लूकाल 24:49; योहन 14:16,26; 15:26; बळयिर 2:33

1:6 1:6 लूकाल 17:20; 19:11

1:8 1:8 2:1-4

1:8 1:8 सामरिया पटटगा 8:1,5,14

1:8 1:8 लूकाल 24:48; योहन 15:27; 19:35; 21:24; बळयिर 10:39,41; 1 योहन 1:2; 4:14

1:9 1:9 लूकाल 24:50-51; बळयिर 1:1-2; 1 तिमोति 3:16; तोहचीतव पोल्‍लोङ 11:12

1:10 1:10 ओर इर्वुर मन्कलोरु इतेके, देवुळताङ देवतुल्के.

1:11 1:11 3:21; इब्रितोर 9:28

1:13 1:13 मत्याल 10:2-4; मार्कल 3:16-19; लूकाल 6:14-16

1:14 1:14 2:42; 6:4; रोम सहरतोर 12:12; इपिसुसतोर 6:18; कुलुसितोर 4:2

1:16-17 1:16-17 मत्याल 26:47; मार्कल 14:43; लूकाल 22:47; योहन 18:3

1:16-17 1:16-17 2 पत्रु 1:21

1:18 1:18 मत्याल 26:14-15; लूकाल 22:5

1:18 1:18 मत्याल 27:3-10 ऊळाटु.

§1:19 1:18-19 अट्रा, एकोनिस, इव रेंड वचन्कनाङ पोल्‍लोङ पत्रु वेहतव आयोङ, मति लूकाल इद कागिद रासिह्‌पा, इव पोल्‍लोङ जोळे कीतोग़.

1:20 1:20 देवुळताङ पाटाङ 69:25; 109:8

1:21-22 1:21-22 1:8; 2:32

1:24-25 1:24-25 1 शमूएल 16:7; यिर्मयाह 17:10; बळयिर 15:8; रोम सहरतोर 8:27