Bádha Ngali
gba Yesu Kilisito maka lɨ
gba Yesu Kilisito maka lɨ
Luka
aye lɨe ko
Eli na kalanʉ
Bádha Ngali gba Yesu Kilisito maka lɨ Luka aye lɨe ngasuno Yesu maka Mʉkobho ɨnde lɨ Ebhe apa nanɨ me nɨ aha e pɨ piga gba omaƗsalaele la di ne pɨ ndʉ opiga na pɨ́la doto hana. Luka ngakpokpo me Bu Bhobua gba Ngámá-a aꞌɨ nanɨ Yesu ngʉbula nakpokpo Bádha Ngali pɨ obhʉlʉ ndɨbhɨlɨ (4:18). La, Bádha Ngali ango-o abedhe ne ndjinga bhʉ́ e pɨ okpála ɨnde bhʉ́ o ne omʉlopolo gba o hana. Engʉ́ na ndjɨlɨ abhʉ́ bhuku gba Luka ngbéngbé ane la mane bhʉ́ oalo na kalanʉ ɨnde ngakpokpo ’ngʉ́ nago gba Yesu. Engʉ́ na djalɨ ango-o ane matá mane bhʉ́ ’so ’kpɨ́ nedhɨnga naꞌʉ ka Yesu abhʉ́lá. A ko bha Luka bini ɨnde akpokpo ’ngʉ́ bhʉ́ bhuku na Kulu gba obhʉlʉ titima gba Yesu pɨndjɨ nabhele a la di-e nayangba ka nabhuka bhʉ́ Kilisito pɨta naꞌʉ ka Yesu abhʉ́lá-o.
Bhʉ́ Bádha Ngali ɨnde-e, u ngagama ’ngʉ́ naali pɨndjɨ mayo, ne pɨndjɨ Bu Bhobua, ne pɨndjɨ kulu gba olɨsɨ bhʉ́ kulu gba Yesu, di ne lele maka lɨ Ebhe ngambu lɨ sisiti ’ngʉ́ gba okpála lɨe-o.
Ongbengbe ongʉ́ ɨnde bhʉ́ bhuku ɨnde-e ngae ɨnde:
Eli na kalanʉ 1:1-4
Nazu lɨe ne nadʉ bhʉ́ ndɨlɨ lɨe gba Djaa bhʉlʉ nabatisa okpála di ne Yesu 1:5 – 2:52
Kulu gba Djaa bhʉlʉ nabatisa okpála 3:1-20
Batisimo di ne nale ɨnde lɨ Djabʉlʉ ale Yesu ne e-o 3:21 – 4:13
Kulu ɨnde lɨ Yesu amene e bhʉ́ ká okpála bhʉ́ Galilaya 4:14 – 9:50
Dhʉkʉ gba Yesu nayie bhʉ́ Galilaya ngʉ́ nanʉ abhʉ́ Yelusalema 9:51 – 19:27
Oekpɨ́ nasoso gba Yesu abhʉ́ Yelusalema 19:28 – 23:56
Nazuku gba Yesu, ne nakoto ka anɨ lɨ okpála, a la di-e naꞌʉ ka anɨ abhʉ́lá-o 24:1-53
1
Lita ’ngʉ́-o
1 Ndai ma na mʉkʉnda Tɨofile,
Okpála bhelé ale naye todʉ na ongʉ́ ɨnde akodho ’kpɨ́ bhʉ́ ká ya-o. 2 U aye ongʉ́ ango-o maka lɨ okpála ɨnde au nayie lɨ lilita-a, akpokpo pɨ ya lɨe ko. A ko okpála ɨnde adʉ nakpokpo eli gba Ebhe-o . 3 Kaka-a, ngama di-e, pɨta nagɨlɨ ’ngʉ́ tété má bhotobhoto nayie lɨ dʉdʉ-o, ma au ndjɨndjɨ me, ma kpokpo kúkú pɨ mʉ lɨ lelele, bhele kpála Tɨofile, maka lɨ ongʉ́ ango-o akodho ’kpɨ́ lɨe ko. 4 Ma kpokpo kúkú pɨ mʉ, amba mʉ mbɨla kʉkʉlʉ ’ngʉ́ na ongʉ́ ɨnde u asuno e pɨ mʉ ko.
Andjelu apa me u azú Djaa bhʉlʉ nabatisa okpála
5 Bhʉ́ nedhɨnga lɨ Elode adʉ lɨe ’ngbé ngámá na ndu doto na Yudaya-a, dimandɵ bini gba Ebhe-e adʉ oo. A adʉ ’lɨ anɨ me Djakalɨa, anɨ adʉ bhʉ́ libi odimandɵ gba Abɨa. A adʉ ’lɨ wala anɨ me Alɨdjabhetɨ, anɨ adʉ bhʉ́ piga gba ’ngbé dimandɵ Alona. 6 Ndʉ uo bhisi hana adʉ bhʉ́ djila Ebhe ngbingbili. U atsia adʉ amene ndʉ lɨ́lɨ gba Ngámá Ebhe-e hana. 7 Engʉ́ bini, ndɨlɨ dʉ ka uo de, anga Alɨdjabhetɨ adʉ ne ɨzude. La di-e, u adʉ ndʉ o bhisi hana me u nde agbegbe.
8 Ekpɨ́ bini, Djakalɨa adʉ amene kulu na dimandɵ gba e kala Ebhe, anga adʉ ekpɨ́ na libi gba uo-o ngʉ́ namemene. 9 Maka lɨ odimandɵ adʉ amemene lɨe, Djakalɨa atsia asia ngasa ngʉ́ nanʉ natsulu mʉngotsi pɨ Ebhe abhʉ́ ’ngbé ’tɨ gba Ngámá Ebhe, bhʉ́ tɨtɨna na bubu-o. 10 Nedhɨnga anɨ adʉ atsutsulu lɨe, ndʉ okpála hana adʉ ayo Ebhe akilidjo.
11 Abhomʉ-o, kolo má gala me-e, andjelu gba Ngámá Ebhe-e akoto lɨ anɨ. Anɨ alʉ de bɨlɨ natsulu mʉngotsi-e ne lɨ pápá na kokpa. 12 Lɨ Djakalɨa au anɨ lɨe me-e, tsʉlʉ aholo amene anɨ, mabhundja gba anɨ-e atsia angbɨngɨ. 13 Engʉ́ bini, andjelu-o apa pɨ anɨ me: «Djakalɨa, mo odjé tsʉlʉ de, anga Ebhe adje nayo gba mʉ-o adje. Wala mʉ Alɨdjabhetɨ azú pɨ mʉ ndɨlɨ na bhobhoko. Mo ogísila ’lɨ anɨ me Djaa . 14 Mo odʉ́ ne djalɨ naali, lɨ okpála bhelé tsia kpí di djalɨ ka nazu anɨ-o. 15 Anɨ adʉ́ ’ngbé kpála bhʉ́ djila Ebhe. Anɨ ndjɨ́ vino de, anɨ ndjɨ́ di pandɨ na kpekpeke de. Anɨ abédhe ne Bu Bhobua me anɨ nde nga bha bhʉ́ ’bu ’hi e. 16 Anɨ agíe ongɨsɨ na Ɨsalaele bhelé lɨ pápá gba Ebhe, Ngámá gba o-o. 17 Anɨ adʉ́ amene kulu kala Ebhe bhʉ́ dabɨlɨ bini ne bua di ne angu maka Polofeta Elɨya. Anɨ aléke engʉ́ sʉnda odyɨ ongɨsɨ ne ongɨsɨ gba o-o. Anɨ adjí mabhundja gba okpála na kpekpeke ’ndjɨ, u tsia kólo ngbingbili,†1:17 Tsia bhʉ́ Mal. 3:23-24. ngʉbula naleke okpála ɨnde bedhe pɨ Ebhe Ngámá.»
18 Abhomʉ-o, Djakalɨa ayi andjelu-o me: «Ma ambɨ́la la lele pɨ me a ko kʉkʉlʉ ’ngʉ́-o? Padhá de, anga ma agbe, wala ma akolo la di ne kalanga bhelé.» 19 Andjelu-o atsia agie pɨ anɨ me: «Ngama-a, ma ne Gabiele, ndʉ ’kpɨ́ hana ma dʉdʉ de Ebhe. Anɨ atima ma me ma go kpokpo bádha ngali ɨnde-e pɨ mʉ. 20 Engʉ́ bini, lɨ mʉ bhuka engʉ́ ma apa e pɨ mʉ-o lɨe de-e, kaka-a, ’bhɵ mʉ aní, mʉ tɨ́ da nagama ’ngʉ́ belegʉ de bini akólo lɨ ’kpɨ́ lɨ ongʉ́ ango-o améne lɨe lɨe ko. Engʉ́ ɨnde améne lɨe na paká lɨ nedhɨnga lɨ Ebhe aꞌo e-o.»
21 Lɨ nedhɨnga bhomʉ-o, okpála adʉ adjeke Djakalɨa, u adʉ angamba ka anɨ adʉ abhue lɨe bhʉ́ ’tɨ Ebhe oo naali-o. 22 Anɨ akoto lɨe, anɨ ale nagama ’ngʉ́ pɨ uo pima. Abhomʉ-o, u atsia ambɨla me oo, anɨ au engʉ́ na ngangamba gba Ebhe-e au. Anɨ adʉ asuno ’ngʉ́ pɨ uo ne ’kpa e, anɨ tɨ da nagagama ne ’bhɵ e de.
23 Lɨ nedhɨnga na kulu gba anɨ andjia lɨe, anɨ atsia agie lɨe agba e. 24 Pɨta nedhɨnga bhomʉ-o, wala anɨ Alɨdjabhetɨ atsia abɨ ’bhɨ. Anɨ awo nga bha lɨe ngʉbula epe bhuluvue libhomu. Anɨ adʉ apa me: 25 «Tsia nga engʉ́ ɨnde lɨ Ngámá Ebhe amene e mʉma-o. Anɨ abhundja ma. Mbɨa ɨnde-e, anɨ aꞌe ehe ɨnde nako adʉ aha nʉmʉ mʉma bhʉ́ ká djila okpála aꞌe.»
Andjelu akpo ’ngʉ́ pɨndjɨ nazu Yesu
26 Lɨ ebhɨ gba Alɨdjabhetɨ akolo lɨe ne epe madhɨa-a, Ebhe atima andjelu Gabiele bhʉ́ kʉtɨ bini na ndu doto na Galilaya, ɨnde ’lɨ e me Nadjaleta.*1:26 Nadjaleta: Nayie bhʉ́ Yelusalema akólo bhʉ́ Nadjaleta-a, a ko kilometele kámá bini. Tsia bhʉ́ Luk. 1:19. 27 Anɨ atima anɨ gba tsangba bini ɨnde adʉ adjeke naha lɨe ne bhoko bini. A adʉ ’lɨ bhoko ango-o me Djodjefʉ , anɨ adʉ bhʉ́ piga gba ’ngbé ngámá Davidi. Tsangba ango-o, a adʉ ’lɨ anɨ me Malɨa . 28 Andjelu-o alɨ agba anɨ, anɨ atsia ayi anɨ me: «Mʉ oo! Ngamʉ ɨnde asia bádha bhʉ́ ’bu gba Ebhe-e , Ngámá Ebhe bhʉ́ dabɨlɨ bini ne mʉ.» 29 Malɨa angamba ka eli bhomʉ-o naali. Anɨ adʉ ayi bua e me: «Ta nayi ɨnde-e pɨ?» 30 Abhomʉ-o, andjelu-o atsia apa pɨ anɨ me: «Malɨa, mo odjé tsʉlʉ de, anga mo osia bádha bhʉ́ ’bu gba Ebhe-e asia. 31 Tsia nga, mo obɨ́ ’bhɨ, mʉ zú ndɨlɨ na bhobhoko, mʉ tsia gísila ’lɨ anɨ me Yesu. 32 Anɨ adʉ́ ’ngbé kpála, u tsia dʉ́ aꞌɨ anɨ me, Ndɨlɨ gba Apɨ́ ’Kpɨ́. Ebhe Ngámá aꞌó me anɨ ʉ maka ogbi e Davidi. 33 Anɨ aʉ́ dʉdʉma ne dʉdʉma pɨ́ piga gba omaƗsalaele. Naʉ gba anɨ-e ndjía de.»
34 Malɨa atsia ayi andjelu-o me: «Engʉ́ ango-o améne lɨe lele pɨ? Padhá de, anga ma kʉnda nga naama bhoko de!» 35 Andjelu-o agie pɨ anɨ me: «Bu Bhobua agó pɨ́ mʉ, lɨ angu gba Ebhe Apɨ́ ’Kpɨ́ búku mʉ maka kulu zini. Kaka-a, ndɨlɨ ɨnde mo ozú e adʉ́ bubu, u atsia dʉ aꞌɨ́ anɨ me, Ndɨlɨ gba Ebhe. 36 Tsia nga okala mʉ Alɨdjabhetɨ di ne ebhɨ. Anɨ azú ndɨlɨ na bhobhoko, abana anɨ nde lɨe ne kalanga bhelé. Kpála nako u adʉ aꞌɨ e me ɨzude-o. Mbɨa ɨnde-e, ebhɨ gba anɨ-e ɨbili ne epe madhɨa, 37 anga kpéke da ’ngʉ́ pɨ Ebhe belegʉ ade bini.» 38 Abhomʉ-o, Malɨa atsia apa me: «Ma ne bali gba Ngámá. A ayo me ndʉ ’ngʉ́ mo opa e hana, a mene lɨe mʉma moko.» Pɨpɨta-a, andjelu-o atsia atapa.
Malɨa anʉ natsia Alɨdjabhetɨ
39 Bha bhʉ́ oekpɨ́ bhomʉ-o, Malɨa ayie, anɨ anʉ má gala bhʉ́ kʉtɨ bini na ndu doto na ndʉ ká eta na Yudaya. 40 Anɨ akolo lɨe oo, anɨ alɨ bhʉ́ ’tɨ gba Djakalɨa, anɨ atsia ayi Alɨdjabhetɨ. 41 Lɨ Alɨdjabhetɨ adje maka lɨ Malɨa ayi anɨ lɨe me-e, ndɨlɨ-e atsia atɨlɨ bhʉ́ ’bu anɨ. Abhomʉ-o, Alɨdjabhetɨ atsia abedhe ne Bu Bhobua. 42 Anɨ atsia asʉla kpekpeke me: «Ebhe aha bisagu pɨ mʉ ane ndʉ olɨsɨ hana, bisagu gba anɨ-e di pɨ́ ndɨlɨ ɨnde mo ozú e-o! 43 Ma ne da me ’hi Ngámá gba ma-a go tsia ma-a? 44 Tsia nga, lɨ nedhɨnga ɨnde ma adje maka mo oyi ma lɨe me-e, ndɨlɨ ɨnde bhʉ́ ’bu ma-a atɨlɨ ne djalɨ hana. 45 A ko djalɨ pɨ mʉ, ngamʉ ɵlɵ ɨnde abhuka! Padhá de, anga engʉ́ ɨnde lɨ Ebhe apa e pɨ mʉ-o, améne lɨe mamene.»
Etsi gba Malɨa
46 Abhomʉ-o Malɨa atsia atoko Ebhe me:
«Bua ma ngadhɵgɵ Ngámá,
47 bua ma abedhe ne djalɨ pɨ Ebhe Mʉkobho gba ma-o,
48 anga anɨ abhundja ma, bali gba e-e ko.
A moko, nayie pɨ mbɨa ɨnde-e,
ndʉ opiga hana adʉ́ aꞌɨ ma me,
ma ne ɵlɵ ɨnde asia bisagu ka Ebhe,
49 anga Ebhe na Angu amene ongʉ́ na ngbengbengbe mʉma.
A ko Ebhe na bubu,
50 ndjinga gba anɨ-e ngadʉ dʉdʉma ne dʉdʉma pɨ okpála ɨnde ngakpe anɨ ko.
51 Anɨ amene ngbengbe ’ngʉ́ ne angu gba e-o.
Anɨ atsambala okpála na ’ngbé bua.
Anɨ atsia amene me mabhundja gba uo-o kolo padhá.
52 Anɨ akɵ ongbengbe ongámásɨ ne kuto,
anɨ atsia aꞌeꞌe okpála na padhá ne abhʉ́lá.
53 Anɨ aha ehe bhelé pɨ obhende adʉ ne gʉmʉ-o,
anɨ atsia agie obhʉlʉ tɨa ne ’kpa o padhá.
54 Anɨ ateteke omaƗsalaele, obalise gba e-o.
Anɨ ꞌɨlɨ ’to e de lɨ nasuno bádha ’ngʉ́ gba e ndʉ ’kpɨ́ hana,
55 maka nanɨ anɨ apa lɨe pɨ onguo ogbi nɨ́ Abalahama
ne opiga gba e-o.»
56 Malɨa asɨ ne Alɨdjabhetɨ masɨkpe de epe bata. Pɨpɨta-a, anɨ atsia agie lɨe agba e.
Alɨdjabhetɨ azu Djaa
57 Lɨ nedhɨnga nazu ka Alɨdjabhetɨ akolo lɨe, anɨ atsia azu ndɨlɨ na bhobhoko. 58 Lɨ okpála ɨnde asɨlɨ kʉtɨ dengo anɨ-e, di ne obhe na piga gba anɨ-e adje lɨe me, Ebhe adje bha ndjʉ ndjinga anɨ-e, u atsia adʉ akpi djalɨ bhʉ́ dabɨlɨ bini ne anɨ.
59 Pɨta poso bini-e, u ago ngʉ́ nato ndɨlɨ-e bhʉ́ gandja. U adʉ akʉnda nagisila ’lɨ ’dyɨ anɨ Djakalɨa. 60 Abhomʉ-o, ’hi anɨ atsia apa me: «A mo-o ade, adʉ́ ’lɨ anɨ me Djaa.» 61 U atsia apa pɨ anɨ me: «Bhʉ́ piga gba mʉ-o, kpála bini ɨnde ne ꞌɨlɨ bhomʉ-o ade.» 62 Abhomʉ-o, u atsia amene ’kpa o pɨ ’dyɨ anɨ ngʉ́ nayi anɨ me anɨ akʉnda me u gisila ’lɨ ndɨlɨ-e pɨ. 63 Djakalɨa amene ’kpa e pɨ uo me u go pɨ nɨ́ ne pála ndula, anɨ atsia aye pépé me: «A ’lɨ anɨ me Djaa.» Ndʉ uo hana atsia angamba naali. 64 Bha lɨ nedhɨnga bhomʉ-o, ’bhɵ anɨ abhulu, anɨ aholo nagama ’ngʉ́, di ne nadhɵgɵ Ebhe. 65 Abhomʉ-o, ndʉ okpála hana ɨnde asɨlɨ kʉtɨ lɨngo uo-o, aholo adje tsʉlʉ. Ngali na engʉ́ ango-o atsia aya bhʉ́ ndu doto na ndʉ ká eta na Yudaya libhomu. 66 Ndʉ okpála hana ɨnde adʉ adjedje-e, adʉ abhundja pépé, u atsia adʉ apa me: «Mbo! Ndɨlɨ ango-o, adʉ́-e maka da?» Angu gba Ebhe-e adʉ bha ndjʉ bhʉ́ dabɨlɨ bini ne anɨ.
Djakalɨa akpokpo ngbengbe ’ngʉ́ gba Ebhe
67 Djakalɨa, ’dyɨ ndɨlɨ-e, abedhe ne Bu Bhobua. Abhomʉ-o, anɨ atsia aholo nakpokpo ’ngʉ́ maka polofeta me:
68 «A ayo me, u dhɵgɵ Ebhe,
Ngámá gba omaƗsalaele-o,
anga anɨ abhundja okpála gba e,
anɨ atsia agbegbe uo bhʉ́ bali.
69 Anɨ atima kpála na angu bini
bhʉ́ piga gba Davidi, bali gba e, ngʉ́ nakobho ya.
70 A bhomʉ-o engʉ́ ɨnde anɨ apa nanɨ e didili bhʉ́ ’li obubu opolofeta gba e-o.
71 Anɨ apa nanɨ me, nɨ akóbho nɨ́ sa ’kpa ndʉ obhʉlʉ yala gba nɨ́-e hana,
di ne obhende ngakʉnda amene nɨ́ sisiti-o.
72 Anɨ adje ndjinga onguo ogbi nɨ́,
anɨ atsia abhundja di gandja na bubu gba e-o.
73 Silika nanɨ ɨnde anɨ atʉ e pɨ ogbi nɨ́ Abalahama-a,
anɨ améne pɨ nɨ́ mamene.
74 Pɨta nakobho nɨ́ sa ’kpa obhʉlʉ yala ngʉbula me nɨ́ améne kulu pɨ nɨ ne tsʉlʉ de,
75 amba nɨ́ dhɵgɵ nɨ ne bua nɨ́ hana.
Nɨ́ dʉ di bhʉ́ djila nɨ ngbingbili
ndʉ ’kpɨ́ hana bhʉ́ mʉkobho gba nɨ́-o.
76 Pɨ mʉ-o, ndɨka ma, u adʉ́ aꞌɨ mʉ me, polofeta gba Apɨ́ ’Kpɨ́,
anga mo onʉ́ kalanʉ
ngʉ́ naleke kpadjɨ gba Ebhe-o.
77 Mo osúno pɨ okpála gba anɨ-e me, anɨ aꞌé siti ’ngʉ́ ɨnde bhʉ́ uo-o maꞌe,
anɨ tsia kóbho di uo.
78 A ko anga Ebhe gba nɨ́-e abedhe ne ndjinga bedhe,
kaka-a, anɨ atíma zɨ ’kpɨ́ pɨ́ nɨ́ maka zɨ ’ndjɨ ’la na kɵkpɨ́.
79 Anɨ asúno lɨe pɨ obhende bhʉ́ biti di ne obhende ne tsʉlʉ kuo,
ngʉbula me nɨ́ dhʉkʉ lɨ kpadjɨ na guo ’ngʉ́ .»
80 Ndɨlɨ-e adʉ abhele, anɨ atsia adʉ asia kpéke bua. Anɨ adʉ nadʉ bhʉ́ omili bɨlɨ akolo lɨ ’kpɨ́ ɨnde anɨ asuno lɨe lɨe mbámbá pɨ omaƗsalaele ko.