Uni Neba bíní Lúkkë rë
Kúnsëe
Di ɓaahi jaŋaa Lúkkë daa bíní téeríi Uni Nebi beh, ndaa biti daa ri bíní rí wonuy filiɓ. Ɗi fi Lúkkë nék húmú paƴoh, te ri húmú yëwúɗ neh. Ɗi bíníté téeré kay, daa ri bee won sun fi tílëdí apootarra ra. Ɗi húmúy apootari Yéesú déꞌ, ɓani Pool daa na húmú ñéerúu (Saame Kolos 4.14). Ɗi meelsaꞌ meelsoo níi ɗi lahte yii lante ri sun fi pesi Yéesú, ɗi na anti bíní unni ƴeh. Ɗi bíní unna ɓëyí hínú Tewofil.
Lúkkë bíníté iñi lahte solo pesadi Yéesú : Koope wolte Yéesú ëldúnë nda ɓëyí gém ɗii na ɓéeɓ múc. Ɗi teeɓaꞌte biti ɓal Yéesú daa Yíkëe.
Filiɓ téeríi beh, ɗi wonte sun fi :
- yii leŋke ɗee ayaꞌ Saŋ Batis ëldúnë rë (1.5-25 ; 1.56-80),
- yii leŋke ɗee ayaꞌ Yéesú ëldúnë rë (1.26-55 ; 2.1-20),
- yii leŋke paƴi Yéesú jéríɗɗë (4.38-41 ; 5.12-26),
- yii leŋke kimtaanni caakka paŋ ri ra (7.11-17 ; 8.22-25 ; 9.10-17),
- yii leŋke anili ɓëeꞌ naaꞌ-keeñ dék Samari ra (10.29-37),
- yii leŋke bee payaꞌ Yéesú faam i Martaa a Mari ra (10.38-42),
- yii leŋke kolohi Yéesú Galile ɗi na saañ Yerusalem (13.22-30 ; 18.31-34),
- yii leŋke anili kúkëyë múuƴ níi olute ra (15.11-32),
- yii leŋke húlí Yéesú (23.13-56),
- a yii leŋke kolohi ɓúudé (24.1-49).
Ɓëyí fí jaŋi téeríi bee ɓéeɓ ay yúh biti Yéesú daa Sëmlëhí ɓëewë gémú ɗii na ra ɓéeɓ.
1
Yee tah Lúkkë bíní unna ra
1 Ɓah Tewofil, ow caak bíníyúté di oluu wa ri, di yii leŋke iña lah filiɓ fi fun dee bín fë rë, 2 ti di ɓíllúu wë ɓëewë maasuu iñƴaaha dalaani wa ra, te daa wa ɓëewë na waariyu Unni Koope ra. 3 Soꞌ ɓal, mi nampee meelsaꞌ yii lante sun fi iñƴaaha ɓéeɓ, mi na téebíɗ, dalaꞌte dalaani wa, mantee ot biti ette mi bíníyíɗ ɗë wë. 4 Hen ɗaaha raa, fay yúh biti iña teeɓu fu ra ɓéeɓ kaah.
Woni ban fi límí Saŋ Batis
5 Jamanaa henaꞌ Erot buuri Yúdée rë, húmú lahte seeƴohi hínú Sakari, ɗi non goomali seeƴoh yi Abiyaa koon. Ɓeleɓi hínú Ilsabet, ɗi sédí Aaron seeƴohi gaana. 6 Wa ɓéeɓ ana húmú júɓúté íllí Koope, wa na hélíh yin túuƴëꞌ yë, wa na pagu iña nahaꞌ Koo-Yíkëe rë ɓéeɓ. 7 Wa húmú lahuy koy, af biti Ilsabet húmú mínéh pok loo, te wa ɓéeɓ ana ɓahayute.
8 Lahte bis, Sakari hompe waaji seeƴoha yuliɗ Koope na ra, ndah goomali daa eyuu paŋi. 9 Di ɓaahuu wa ri, seeƴoh ya húmú tansuu ow, këɗrí Koope cuuraay tígë lukki sela filiɓ Faam fi gaani Koo-Yíkëe rë. Bee yínée tansa keen sun fi.
10 Wahtaa na karaꞌ cuuraaya ra, ɓëewë ɓéeɓ húmú ëssë na ɗagu. 11 Sakari hom filiɓ níi ri otte malaakii Koo-Yíkëe hatna paaꞌ tígë na tamuu cuuraay ra yaꞌ ñamaa. 12 Ɗi tíitté, afa kúnëhté. 13 Ndaa malaakaa won ri tih : « Ngana tíit Sakari ! Koope tahte ɗaŋu : ɓeleɓu Ilsabet ay roo límíɗ koy ƴaal, lah dëekée rí Saŋ. 14 Keeñu ay naa sos níi sos te límí ay neɓaꞌ ow caak. 15 Ɗi ac ow gaan íllí Koo-Yíkëe. Ɗi ii han béeñ mbée hani mín maniyil ɓéeɓ. Balaa ri límú, ɗi ay líif a Ruuh-Peseŋ. 16 Ɗi ay nimiliɗ ow caak di ɓëy Israyel Koope na, Yíkíi wë. 17 Ɗi ay këllëh Yíkëe, ñéerëꞌ a doolii Ruuhi Koope húmú yonente Éelí në rë, yugusaꞌ hanndal ki baappa a koyya, nimiliɗ ɓëewë súugúu Koope ra, wa ñéerëꞌ a ɓëewë júɓú rë. Ɗi ay saam dúukëlí ɓëewí ay homɗe Koo-Yíkëe. » 18 Sakari meelte malaakaa won ri tih : « May yúhée biti yii baa ay lah ɗíh ? Soꞌ mi ɓahate te ɓeleɓ soꞌ ɓitiffe. » 19 Malaakaa tahte won ri tih : « Daa mi Gaburyel, mi homaꞌ hëbís Koo. Daa ri wol soꞌ ɗoo na, komu uni nebi bah. 20 Yee won mi ro baa ra ay lahee ɗaaha biti wahtaa lah. Ndaa gémë gémëy fu soꞌ ra tahte fii míníl won níi yiin nay lahe iñƴaaha ra. »
21 Ƴaaha ɓéeɓ ɓëewë húmú ëssë na sehu, wa éemúté maaña maañ Sakari filiɓ tígí selaa ra. 22 Ɗúhëꞌ rí rë, ɗi mínéh won waa na, ɗi wonaꞌ a wa wonaɗ likiɗ. Tígí daaha, ɓëewë anutee yúh biti ri ot yin tígë.
23 Ɗúmlëꞌ Sakari waalla eyuu ri Faam Koope ra, ɗi nimilte faam. 24 Gétëꞌ iñƴaa ɓéeɓ rë, hompe níi Ilsabet ɓeleɓi pokke loo, hompe yii mitte céyín iip faam ɗúhëy. Ɗi won nufi tih : 25 « Ëlí yee pagiɗ soꞌ Koo-Yíkëe rë kan ! Nufa payte soo na, ɗi níssé gacaa húmú homaꞌ mi leelii ɓëewë rë. »
Woni ban fi límí Yéesú
26-27 Céyín pëenë filoon fi heni Ilsabet loo, Koope wolte malaaka Gaburyel kúkëy cafaƴ na, hínú Maryaama ; ɗi dék Nasaret di Galile. Ɗi húmú onute ƴaal ; ƴaala Suseef sédí Dawit. 28 Lahaꞌ malaakaa faam Maryaama ra, ɗi won ri tih : « Coleere Maryaama, ɗo fa Koo-Yíkëe on ɗo mal ra. Ɗi ee ɗoo na. » 29 Woni malaakaa kúnté af Maryaama ; ɗi na níɓ yee waɗti fahaa won wodohi baa ra. 30 Malaakaa won ri tígí daaha tih : « Ngana tíit Maryaama, Koope daa on ɗo mal. 31 Síkírée ! Fay pok loo te fay lahee koy ƴaal, lah dëekée rí Yéesú*1.31 Tii Yéesú di ébrë daa Yosuwe. Yosuwe daa ri : Yahwee daa Sëmlëhë.. 32 Ɗi ac ow gaan te ri ay dëekúu Koy Koope fa sunaa-sun. Koo-Yíkëe ay rii yeɗ ñaani nguur ki Dawit ciffi. 33 Ɗi ay hen buuri ɓëy Israyel faraah, Nguur ki ii mëssí ɗúm. » 34 Maryaama won malaakaa tih : « Yii baa ay mínée lah ɗíh te mi yéeh ƴaal ? » 35 Malaakaa won ri tih : « Ruuh-Peseŋ ay cép sun fu, Koope fa sunaa-sun ay teeɓaꞌ doolii ɗoo na. Daa tah kúkëyí selaa nay fuu lahee ra ay dëekúu Koy Koope. 36 Ɓitifaꞌ mboko mu Ilsabet níi, ɗi pokke loo ; ɗi fa húmú wonu biti mínéh lah koy ra, ɗi hom céyín fí pëenë fí woteh. 37 Lahay yii wooñ Koo. » 38 Maryaama won tígí daaha tih : « Mi súrgíi Koo-Yíkëe ; yee won fu ra lahaan ɗaaha. » Tígí daaha, malaakaa takohte, saañce.
Yérí Maryaama Ilsabet
39 Tíkëh i waal, Maryaama kolohte yíppée saañ gini hom daŋŋi deyi Yúdée. 40 Lahaꞌ ri ra, ɗi haalte faam Sakari, wodohte Ilsabet. 41 Ilsabet na keloh wodohi Maryaama, koy ka lowa hégíƴëhté, Ruuh-Peseŋ yíppée rii haal. 42 Tígí daaha, ɗi ɓéyíɗté uni sun won tih : « Koope lukki barkel ro ɓeleɓɓa feey fa ɓéeɓ te koy ka lowu barkelte ɓal. 43 Daa mi wa níi, yaafi Yíkíi sëꞌ na ac yérí sëꞌ ? 44 Ole ! Mi na keloh wodohu rek, keeñ koy ka loo soꞌ sosse níi sos, tahte ri na hégíƴëh. 45 Fu lahte sos-keeñ, gémë gém fu biti iña wonu fu te kolaꞌ Koo-Yíkëe në rë ay lah. » 46 Maryaama won tígí daaha tih :
« Mee kañ ɗee gaanaꞌ Koo-Yíkëe rë,
47 ɗi fa na sëmlëꞌ sëꞌ rë tahte keeñ soꞌ sosse níi sos,
48 di yee helaꞌ ri nuf soo na ra, soꞌ mi súrgë ɗii na kut ra.
Daa tah dalaꞌte woteh níi kiri fi kirih,
ɓëewë ay soo dëekée sos-keeñ fe.
49 Koope fa mín ɓéeɓ rë pagiɗte soꞌ yii gaante ;
tiyi selate.
50 Dee níi kiri fi kirih,
ɗi ay teeɓ ɓëewë neehu ri ra naaꞌ-keeñ.
51 Ɗi teeɓaꞌte doolii, paŋke i yin gaan ;
ɗi tasaaraꞌte ɓëewë në gaan-gaanluu ra.
52 Ɗi cépíɗté buurra ñaanni nguur ki wa,
ɓéyíɗté ɓëewë lahuy doole ra.
53 Ɗi onte ɓëewë yaaɓu ra njél,
líkké ɓëewë caaku yin ra wa suute a yaꞌ holoŋ.
54 Ɗi sëmlëꞌté ɓëy Israyel súrgë yí,
teeɓpe wa naaꞌ-keeñ,
55 ti di húmú gapaꞌ ri caacci yen nen, Abraham a séttí níi kiri fi kirih. »
Límí Saŋ Batis
56 Maryaama hompe Ilsabet na yii mitte céyín éeyë antee nimil faam. 57 Lahaꞌ loo Ilsabet ra, ɗi lahte koy ƴaal. 58 Keluu ɓëewë dékú a ri ra a mboko yi biti Koo-Yíkëe teeɓpe ri naaꞌ-keeñ níi rë, ɓani wa ɓéeɓ bokute lahute na sos-keeñ. 59 Nimilaꞌ bisa límú kúkëyë rë, ɓëewë ayute leji. Wa fahuu yeri tii Sakari koon, boffa ; 60 ndaa yaafa tahte won tih : « Ëe-ëeꞌ, ɗi hínú Saŋ. » 61 Wa wonu ri tih : « Lahay ɓëyí hínú ɗaaha mboko yu na. » 62 Wa anutee won a boffa wonaɗ likiɗ, meelute ri tiya nay yeru koohi ra. 63 Tígí daaha, Sakari meelaꞌte arduwaas, bíníté në unni ƴeh : « Ɗi ay hínú Saŋ. » Ɓëewë ɓéeɓ éemúté në. 64 Pereem Sakari yíppée pëkísëh, ɗi dalaatte won, ɗi yampe na sím Koope. 65 Ɓëewë ɓani wa dékú rë ɓéeɓ tíitúté. Wona hente lëyëŋ deyi daŋŋi Yúdée ɓéeɓ. 66 Ɓëewë keluu iñƴaa ra ɓéeɓ na níɓú yii leŋ na, wa na meelu affi wa yee nay míllée kúkëyë rë, ndée lante biti Koo-Yíkëe ñéerëꞌté a ri.
Kañi Sakari Koope
67 Ruuh-Peseŋ haalte Sakari boffi kúkëyë, ɗi na léhín unni kolaꞌ Koope na won tih :
68 « Ɓëewë ɓéeɓ símún Yíkëe, Koope fi ɓëy Israyel, di yee yeelaꞌ ri ɓëewí, sëmlëꞌté wë rë.
69 Ɗi kompe yen ɓëyí gaani nay yen sëmlée, bi ɗúhëꞌ tali Dawit súrgíi.
70 Daa ri yee maañ rii gapaꞌ, ñeyaꞌte ri yonente yi sela yi ra.
71 Ɗi húmú wonte yen biti ri ay yen sëmlëꞌ yaꞌ yi haaꞌoh yi yen a kaaꞌoh yi yen.
72 Ɗi teeɓpe caacci yen naaꞌ-keeñ, hampe yee húmú pok ri hanndal ki wa ra.
73 Koope añohte ciffi yen Abraham biti
74 ɗi ay yen sëmlëꞌ yaꞌ yi kaaꞌoh yi yen, nda yen néekíñíih jaamiyohi ;
75 nda pesi yen ɓéeɓ, yen hen ɓëewí selayute te júɓúté íllí.
76 Te ɗo fi koy soꞌ, fay dëekúu yonentii Koope fa sunaa-sun, ndée fay këllëh Yíkëe, fu ɗariɗ ri waali,
77 fu teeɓe ɓëewí biti ri ay waa sëmlëꞌ, baal wa bakaaɗɗi wa.
78 Koope fi yen baahte te ri naaꞌte keeñ, daa tah ɗi ay yen hawaan a niiñi ɗúhëꞌ sun ti naꞌa na púl rë nen,
79 niiñli yen fa homu ñúus te tasuu seh kúl kë rë, ɗi tík yen waali jaammaa. »
80 Saŋ na ooɗ, afa na ɓaatti kúnsëh. Ɗi húmú pesaꞌ luufa níi yiin teekiroh ri ɓëy Israyel ra.
*1:31 1.31 Tii Yéesú di ébrë daa Yosuwe. Yosuwe daa ri : Yahwee daa Sëmlëhë.