Uni Neba bíní Lúkkë rë
Kúnsëe
Di ɓaahi jaŋaa Lúkkë daa bíní téeríi Uni Nebi beh, ndaa biti daa ri bíní rí wonuy filiɓ. Ɗi fi Lúkkë nék húmú paƴoh, te ri húmú yëwúɗ neh. Ɗi bíníté téeré kay, daa ri bee won sun fi tílëdí apootarra ra. Ɗi húmúy apootari Yéesú déˈ, ɓani Pool daa na húmú ñéerúu (Saame Kolos 4.14). Ɗi meelsaˈ meelsoo níi ɗi lahte yii lante ri sun fi pesi Yéesú, ɗi na anti bíní unni ƴeh. Ɗi bíní unna ɓëyí hínú Tewofil.
Lúkkë bíníté iñi lahte solo pesadi Yéesú : Koope wolte Yéesú ëldúnë nda ɓëyí gém ɗii na ɓéeɓ múc. Ɗi teeɓaˈte biti ɓal Yéesú daa Yíkëe.
Filiɓ téeríi beh, ɗi wonte sun fi :
- yii leŋke ɗee ayaˈ Saŋ Batis ëldúnë rë (1.5-25 ; 56-80),
- yii leŋke ɗee ayaˈ Yéesú ëldúnë rë (1.26-55 ; 2.1-20),
- yii leŋke paƴi Yéesú jéríɗɗë (4.38-41 ; 5.12-26),
- yii leŋke kimtaanni caakka paŋ ri ra (7.11-17 ; 8.22-25 ; 9.10-17),
- yii leŋke anili ɓëeˈ naaˈ-keeñ dék Samari ra (10.29-37),
- yii leŋke bee payaˈ Yéesú faam i Martaa a Mari ra (10.38-42),
- yii leŋke kolohi Yéesú Galile ɗi na saañ Yerusalem (13.22-30 ; 18.31-34),
- yii leŋke anili kúkëyë múuƴ níi olute ra (15.11-32),
- yii leŋke húlí Yéesú (23.13-56),
- a yii leŋke kolohi ɓúudé (24.1-49).
Ɓëyí fí jaŋi téeríi bee ɓéeɓ ay yúh biti Yéesú daa Sëmlëhí ɓëewë gémú ɗii na ra ɓéeɓ.
1
Yee tah Lúkkë bíní unna ra
1 Ɓah Tewofil, ow caak bíníyúté di oluu wa ri, di yii leŋke iña lah filiɓ fi fun dee bín fë rë, 2 ti di ɓíllúu wë ɓëewë maasuu iñƴaaha dalaani wa ra, te daa wa ɓëewë na waariyu Unni Koope ra. 3 Soˈ ɓal, mi nampee meelsaˈ yii lante sun fi iñƴaaha ɓéeɓ, mi na téebíɗ, dalaˈte dalaani wa, mantee ot biti ette mi bíníyíɗ ɗë wë. 4 Hen ɗaaha raa, fay yúh biti iña teeɓu fu ra ɓéeɓ kaah.
Woni ban fi límí Saŋ Batis
5 Jamanaa henaˈ Erot buuri Yúdée rë, húmú lahte seeƴohi hínú Sakari, ɗi non goomali seeƴoh yi Abiyaa koon. Ɓeleɓi hínú Ilsabet, ɗi sédí Aaron seeƴohi gaana. 6 Wa ɓéeɓ ana húmú júɓúté íllí Koope, wa na hélíh yin túuƴëˈ yë, wa na pagu iña nahaˈ Koo-Yíkëe rë ɓéeɓ. 7 Wa húmú lahuy koy, af biti Ilsabet húmú mínéh pok loo, te wa ɓéeɓ ana ɓahayute.
8 Lahte bis, Sakari hompe waaji seeƴoha yuliɗ Koope na ra, ndah goomali daa eyuu paŋi. 9 Di ɓaahuu wa ri, seeƴoh ya húmú tansuu ow, këɗrí Koope cuuraay tígë lukki sela filiɓ Faam fi gaani Koo-Yíkëe rë. Bee yínée tansa keen sun fi.
10 Wahtaa na karaˈ cuuraaya ra, ɓëewë ɓéeɓ húmú ëssë na ɗagu. 11 Sakari hom filiɓ níi ri otte malaakii Koo-Yíkëe hatna paaˈ tígë na tamuu cuuraay ra yaˈ ñamaa. 12 Ɗi tíitté, afa kúnëhté. 13 Ndaa malaakaa won ri tih : « Ngana tíit Sakari ! Koope tahte ɗaŋu : ɓeleɓu Ilsabet ay roo límíɗ koy ƴaal, lah dëekée rí Saŋ. 14 Keeñu ay naa sos níi sos te límí ay neɓaˈ ow caak. 15 Ɗi ac ow gaan íllí Koo-Yíkëe. Ɗi ii han béeñ mbée hani mín maniyil ɓéeɓ. Balaa ri límú, ɗi ay líif a Ruuh-Peseŋ. 16 Ɗi ay nimiliɗ ow caak di ɓëy Israyel Koope na, Yíkíi wë. 17 Ɗi ay këllëh Yíkëe, ñéerëˈ a doolii Ruuhi Koope húmú yonente Éelí në rë, yugusaˈ hanndal ki baappa a koyya, nimiliɗ ɓëewë súugúu Koope ra, wa ñéerëˈ a ɓëewë júɓú rë. Ɗi ay saam dúukëlí ɓëewí ay homɗe Koo-Yíkëe. » 18 Sakari meelte malaakaa won ri tih : « May yúhée biti yii baa ay lah ɗíh ? Soˈ mi ɓahate te ɓeleɓ soˈ ɓitiffe. » 19 Malaakaa tahte won ri tih : « Daa mi Gaburyel, mi homaˈ hëbís Koo. Daa ri wol soˈ ɗoo na, komu uni nebi bah. 20 Yee won mi ro baa ra ay lahee ɗaaha biti wahtaa lah. Ndaa gémë gémëy fu soˈ ra tahte fii míníl won níi yiin nay lahe iñƴaaha ra. »
21 Ƴaaha ɓéeɓ ɓëewë húmú ëssë na sehu, wa éemúté maaña maañ Sakari filiɓ tígí selaa ra. 22 Ɗúhëˈ rí rë, ɗi mínéh won waa na, ɗi wonaˈ a wa wonaɗ likiɗ. Tígí daaha, ɓëewë anutee yúh biti ri ot yin tígë.
23 Ɗúmlëˈ Sakari waalla eyuu ri Faam Koope ra, ɗi nimilte faam. 24 Gétëˈ iñƴaa ɓéeɓ rë, hompe níi Ilsabet ɓeleɓi pokke loo, hompe yii mitte céyín iip faam ɗúhëy. Ɗi won nufi tih : 25 « Ëlí yee pagiɗ soˈ Koo-Yíkëe rë kan ! Nufa payte soo na, ɗi níssé gacaa húmú homaˈ mi leelii ɓëewë rë. »
Woni ban fi límí Yéesú
26-27 Céyín pëenë filoon fi heni Ilsabet loo, Koope wolte malaaka Gaburyel kúkëy cafaƴ na, hínú Maryaama ; ɗi dék Nasaret di Galile. Ɗi húmú onute ƴaal ; ƴaala Suseef sédí Dawit. 28 Lahaˈ malaakaa faam Maryaama ra, ɗi won ri tih : « Coleere Maryaama, ɗo fa Koo-Yíkëe on ɗo mal ra. Ɗi ee ɗoo na. » 29 Woni malaakaa kúnté af Maryaama ; ɗi na níɓ yee waɗti fahaa won wodohi baa ra. 30 Malaakaa won ri tígí daaha tih : « Ngana tíit Maryaama, Koope daa on ɗo mal. 31 Síkírée ! Fay pok loo te fay lahee koy ƴaal, lah dëekée rí Yéesú*1.31 Tii Yéesú di ébrë daa Yosuwe. Yosuwe daa ri : Yahwee daa Sëmlëhë.. 32 Ɗi ac ow gaan te ri ay dëekúu Koy Koope fa sunaa-sun. Koo-Yíkëe ay rii yeɗ ñaani nguur ki Dawit ciffi. 33 Ɗi ay hen buuri ɓëy Israyel faraah, Nguur ki ii mëssí ɗúm. » 34 Maryaama won malaakaa tih : « Yii baa ay mínée lah ɗíh te mi yéeh ƴaal ? » 35 Malaakaa won ri tih : « Ruuh-Peseŋ ay cép sun fu, Koope fa sunaa-sun ay teeɓaˈ doolii ɗoo na. Daa tah kúkëyí selaa nay fuu lahee ra ay dëekúu Koy Koope. 36 Ɓitifaˈ mboko mu Ilsabet níi, ɗi pokke loo ; ɗi fa húmú wonu biti mínéh lah koy ra, ɗi hom céyín fí pëenë fí woteh. 37 Lahay yii wooñ Koo. » 38 Maryaama won tígí daaha tih : « Mi súrgíi Koo-Yíkëe ; yee won fu ra lahaan ɗaaha. » Tígí daaha, malaakaa takohte, saañce.
Yérí Maryaama Ilsabet
39 Tíkëh i waal, Maryaama kolohte yíppée saañ gini hom daŋŋi deyi Yúdée. 40 Lahaˈ ri ra, ɗi haalte faam Sakari, wodohte Ilsabet. 41 Ilsabet na keloh wodohi Maryaama, koy ka lowa hégíƴëhté, Ruuh-Peseŋ yíppée rii haal. 42 Tígí daaha, ɗi ɓéyíɗté uni sun won tih : « Koope lukki barkel ro ɓeleɓɓa feey fa ɓéeɓ te koy ka lowu barkelte ɓal. 43 Daa mi wa níi, yaafi Yíkíi sëˈ na ac yérí sëˈ ? 44 Ole ! Mi na keloh wodohu rek, keeñ koy ka loo soˈ sosse níi sos, tahte ri na hégíƴëh. 45 Fu lahte sos-keeñ, gémë gém fu biti iña wonu fu te kolaˈ Koo-Yíkëe në rë ay lah. » 46 Maryaama won tígí daaha tih :
« Mee kañ ɗee gaanaˈ Koo-Yíkëe rë,
47 ɗi fa na sëmlëˈ sëˈ rë tahte keeñ soˈ sosse níi sos,
48 di yee helaˈ ri nuf soo na ra, soˈ mi súrgë ɗii na kut ra.
Daa tah dalaˈte woteh níi kiri fi kirih,
ɓëewë ay soo dëekée sos-keeñ fe.
49 Koope fa mín ɓéeɓ rë pagiɗte soˈ yii gaante ;
tiyi selate.
50 Dee níi kiri fi kirih,
ɗi ay teeɓ ɓëewë neehu ri ra naaˈ-keeñ.
51 Ɗi teeɓaˈte doolii, paŋke i yin gaan ;
ɗi tasaaraˈte ɓëewë në gaan-gaanluu ra.
52 Ɗi cépíɗté buurra ñaanni nguur ki wa,
ɓéyíɗté ɓëewë lahuy doole ra.
53 Ɗi onte ɓëewë yaaɓu ra njél,
líkké ɓëewë caaku yin ra wa suute a yaˈ holoŋ.
54 Ɗi sëmlëˈté ɓëy Israyel súrgë yí,
teeɓpe wa naaˈ-keeñ,
55 ti di húmú gapaˈ ri caacci yen nen, Abraham a séttí níi kiri fi kirih. »
Límí Saŋ Batis
56 Maryaama hompe Ilsabet na yii mitte céyín éeyë antee nimil faam. 57 Lahaˈ loo Ilsabet ra, ɗi lahte koy ƴaal. 58 Keluu ɓëewë dékú a ri ra a mboko yi biti Koo-Yíkëe teeɓpe ri naaˈ-keeñ níi rë, ɓani wa ɓéeɓ bokute lahute na sos-keeñ. 59 Nimilaˈ bisa límú kúkëyë rë, ɓëewë ayute leji. Wa fahuu yeri tii Sakari koon, boffa ; 60 ndaa yaafa tahte won tih : « Ëe-ëeˈ, ɗi hínú Saŋ. » 61 Wa wonu ri tih : « Lahay ɓëyí hínú ɗaaha mboko yu na. » 62 Wa anutee won a boffa wonaɗ likiɗ, meelute ri tiya nay yeru koohi ra. 63 Tígí daaha, Sakari meelaˈte arduwaas, bíníté në unni ƴeh : « Ɗi ay hínú Saŋ. » Ɓëewë ɓéeɓ éemúté në. 64 Pereem Sakari yíppée pëkísëh, ɗi dalaatte won, ɗi yampe na sím Koope. 65 Ɓëewë ɓani wa dékú rë ɓéeɓ tíitúté. Wona hente lëyëŋ deyi daŋŋi Yúdée ɓéeɓ. 66 Ɓëewë keluu iñƴaa ra ɓéeɓ na níɓú yii leŋ na, wa na meelu affi wa yee nay míllée kúkëyë rë, ndée lante biti Koo-Yíkëe ñéerëˈté a ri.
Kañi Sakari Koope
67 Ruuh-Peseŋ haalte Sakari boffi kúkëyë, ɗi na léhín unni kolaˈ Koope na won tih :
68 « Ɓëewë ɓéeɓ símún Yíkëe, Koope fi ɓëy Israyel, di yee yeelaˈ ri ɓëewí, sëmlëˈté wë rë.
69 Ɗi kompe yen ɓëyí gaani nay yen sëmlée, bi ɗúhëˈ tali Dawit súrgíi.
70 Daa ri yee maañ rii gapaˈ, ñeyaˈte ri yonente yi sela yi ra.
71 Ɗi húmú wonte yen biti ri ay yen sëmlëˈ yaˈ yi haaˈoh yi yen a kaaˈoh yi yen.
72 Ɗi teeɓpe caacci yen naaˈ-keeñ, hampe yee húmú pok ri hanndal ki wa ra.
73 Koope añohte ciffi yen Abraham biti
74 ɗi ay yen sëmlëˈ yaˈ yi kaaˈoh yi yen, nda yen néekíñíih jaamiyohi ;
75 nda pesi yen ɓéeɓ, yen hen ɓëewí selayute te júɓúté íllí.
76 Te ɗo fi koy soˈ, fay dëekúu yonentii Koope fa sunaa-sun, ndée fay këllëh Yíkëe, fu ɗariɗ ri waali,
77 fu teeɓe ɓëewí biti ri ay waa sëmlëˈ, baal wa bakaaɗɗi wa.
78 Koope fi yen baahte te ri naaˈte keeñ, daa tah ɗi ay yen hawaan a niiñi ɗúhëˈ sun ti naˈa na púl rë nen,
79 niiñli yen fa homu ñúus te tasuu seh kúl kë rë, ɗi tík yen waali jaammaa. »
80 Saŋ na ooɗ, afa na ɓaatti kúnsëh. Ɗi húmú pesaˈ luufa níi yiin teekiroh ri ɓëy Israyel ra.
*1:31 1.31 Tii Yéesú di ébrë daa Yosuwe. Yosuwe daa ri : Yahwee daa Sëmlëhë.