BALUWA KWA
WAIBULANIA
ULONGOENGO
Kitabu cha Waibulania ni baluwa ikugela moyo, yalagisa ivo Yesu akint'hize ulotezi mwingi we Ndagano ya Kale. Kiwandikwa enga mabilikizi. Kitabu iki kivuzagiza nk'hanana zijink'hile milongo mtandatu kwe Ndagano ya Kale ye Kiibulania iyo ikulagisa pwilili ivo Yesu akint'hize ulotezi na ndima yakwe enga Mkulu wa walava nt'hambiko wa Kiyahudi. Kwaivo Kitabu iki kitaila kuwagela moyo Wayahudi wakumhuwila Kilisito. Kitabu iki cha Waibulania chalagisa ivo Yesu aukint'hize Umwiko wa Mnungu amwink'haga Musa, vileke walava nt'hambiko wasekulava naho nt'hambiko. Kwaviya Yesu alavagwa kunda nt'hambiko yo wavu wose lumwenga du. Want'hu wamhuwile Kilisito wa haluse iviyaiviya wageligwa moyo ne baluwa ino vileke wagendeele kumtimila Yesu Kilisito atendile idahike suwe kimhuwile Mnungu iviyaiviya kigendeele kumhuwila yehe, 12:2.
Hahali amanyize kugamba kitabu iki nekiwandikwa niani, mna wamanyi wafanyanya kugamba nekiwandikwa ni mwigala Ulosi Paulo hegu ni Luka hegu Balinaba. Hata lupisi chawandikilwa kitabu iki helukumanyika, mna wengi wahuwila kugamba nekiwandikwa hainati kubula miyaka milongo mfungate kulawa aho Yesu eze elekwe. Mna Yelusalemu neimoligwa mwo mwaka milongo mfungate kulawa aho Yesu eze elekwe, uyo awandike ibaluwa ino atambalisa enga viya Yelusalemu hainati imoligwe. Kitabu iki cha Waibulania chawandikilagwa kwo mzi wa Loma, 13:24. Naho yadahika nekigendezwa kwe mafyo mengi ya wahuwila wa Kilisito.
Yemndani
Awandike kitabu alagisa kugamba Yesu ni mkulu kujink'ha wegala Ulosi na watumigwa wa kwe mbingu, 1:1-4:13.
Naho agendeela kulagisa kugamba Yesu ni mkulu kujink'ha walava nt'hambiko wadamanye ndima mwe Nyumba ya Mnungu uko Yelusalemu, 4:14-7:28
Iviyaiviya ndima ya Yesu ni nk'hulu kujink'ha Ndagano ya Kale iyo Mnungu aidamanyaga na want'hu wakwe kwa sila yo Mwiko amwink'haga Musa, 8:1-10:31.
Eze ajike kutambalisa ivo Yesu eli mkulu kwa kila kint'hu, uyo awandike alava malagizo ya udamanyi, 10:32-13:17.
Kwo uheelo, uyo awandike abindiliza ibaluwa kwa milosi ya kugela moyo na ndamsa 13:18-25.
1
Mbuli ya Mnungu kwa sila ya Mwanawe
Aho kale Mnungu alongaga nk'hanana nyingi na wakale wetu kwa sila nyingi kwombokela walotezi wakwe, mna mwa mazuwa aya ye nk'homelezo, Mnungu kalonga na suwe kwa sila ya Mwanawe, uyo amwink'hile udahi mwa yose, naho kwombokela yehe nakaviumba vint'hu vose. Yehe niye mmweko wo ukulu wa Mnungu, naho mwa yehe Umnungu wose ukint'ha, naho kwa mbuli yakwe ina ludole avitozeleza vint'hu vose vigendeele kunda aaho. Naho eze awakukize wavu wa want'hu wakwe, kekala kulume kwa Mnungu, udahi mkulu wa kwe mbingu.
Ukulu wa mwana ywa Mnungu
Mwana Mnungu ni mkulu kujink'ha watumigwa wa kwe mbingu, enga ivo dizina dyakwe enk'higwe ni Mnungu dili kulu kujink'ha zina dyawe. Naho kamgamba mtumigwa ywa kwe mbingu yuhi, naho ini, kugamba,
“Weye ywi mwanangu,
diyelo miye ni Iso.”
Naho Mnungu hamgambile mtumigwa ywa kwe mbingu yeyose,
“Nininde Ise,
naho yehe naande Mwanangu.”
Naho umwo Mnungu andaga akamtuma mwanawe nt'hula sasu mwe isi, agambaga,
“Watumigwa wa kwe mbingu wose wamvike.” B
Mna kwe mbuli ya watumigwa wa kwe mbingu, Mnungu agamba,
“Awatenda watumigwa wakwe wa kwe mbingu kunda enga mp'heho,
wandima wakwe nawo awatenda enga ndilija za moto.”
Mna mwe mbuli yo Mwana, Mnungu agamba,
“Fumbi dyo Useuta wako weye Mnungu ni dya ulo na ulo!
Ngoda yo useuta yawalongoza want'hu mwe kudamanya yakumwelela Mnungu.
Waunga mbuli zikumwelela Mnungu, no kuwiihia wiihi.
Nivo vikuleka Mnungu, Mnungu ywako kakuhaka mavuta,
mavuta ya kinyemi kikulu
kujink'ha weyawo wose.”
10 Naho kagamba,
“Weye Zumbe, aho nk'hongo walambalikaga nk'hongelo ze isi,
naho weye niwe uumbile zimbingu.
11 Izo zose nezihalawe, mna weye nougendeele kunda uuko,
yose ayo nayasakale enga suke.
12 Naazizinge enga suke,
naho nezisakanywe enga suke.
Mna weye nu uyudya,
naho wikazi wako hauna uheelo.”
13 Naho Mnungu hakuna zuwa hamgambile mtumigwa ywa kwe mbingu,
“Wikale kulume kwangu,
kubula aho neniwatende wank'hondo wako wande hasi ye viga vako.”
14 Watumigwa wa kwe mbingu ni kint'hu chani? Hiyo mimuye ya Mnungu ikumdamanyila ndima, naho ikutumwa kuwambiza wakuhokela uyokozi.