Tahi Beebaa o denga
Hodooligi
(1 Kings)
Hanu dagodo o de beebaa nei
Tahi Beebaa o denga Hodooligi e duudagi daalanga o denga hodooligi o de gau Israel, ne daamada laa de tala i luu beebaa go Samuel. E dee iloo danuaa be goai ne siia de beebaa nei. De beebaa nei e maua i de vvae dolu:
1. De dae ange o Solomon ga hodooligi i Israel ma Judah, ma de magau o dono damana go David.
2. De hodooligi ma hegau a Solomon. Gai dana hegau laumalie ne hai go de hagaduu de temple i Jerusalem.
3. De vvae o luu nohoanga hodooligi o Israel ma Judah (de nohoanga hodooligi i de bido gi ngaiho go Israel, gai de nohoanga hodooligi i de bido gi ngaage go Judah), aama daalanga o denga hodooligi ne dagina luu mommee laa i de madaangahulu ma ssiva centuryb.c.
Luu beebaa o denga Hodooligi e tala de hai a dahi hodooligi ma dahi hodooligi ne dagi ai. Noo de hodooligi ne hai hegau ange gi de Maadua i de muna abodonu, gai de henua e hagadagadaga age; aagai de daumaha ange gi denga diinonga ma tee daudali i muna a de Maadua e hai ga hai ngadaa dangada. Denga hodooligi alodahi i de bido gi ngaiho tee maua i de daudali i hainga a de Maadua. Hanu hodooligi i de bido gi ngaage ne daudali i de mee nei gai hanu teai.
De mee laumalie o Tahi Beebaa o denga Hodooligi e basa ai, go dagodo o denga pelaabisi o Tagi Maolunga. Aanei gilaadeu ne lo taane i de tala muna a de Maadua, gilaadeu ne hagakana ange dangada gilaadeu gi dee daumaha ange gi denga diinonga, gai gi hagallongo ange gi de Maadua. Dahi pelaabisi nei go Elijah, go ia ne hai baasi ange laa gi de gau haimeedabu o Baal (i de mada e 18).
Hanu gubu hagamogomogo: “Gai noo koe e daudali mai i de au, i de lodo se muna abodonu ma de heohi, bei dagodo o doo damana go David, ma de hai gi bei mee alodahi aagu e tala adu koe gi haia, ma de daohi agu hainga gu hagasauaa aama agu muna, gai au e hai doo nohoanga hodooligi gi dagodo i Israel ga hano ai, bei dagu hai gu hagatoo donu ange ai gi doo damana go David, ga hai ange, ‘E deai naa donu se masavaa e deai ai se dangada mai i doo hagadiilinga e hodooligi i Israel’ ” (9.4-5).
Denga vaevaaenga
Ngadau hagaodi o de hodooligi o David (1.1—2.12)
De hagadabu o Solomon gi hodooligi (2.13-46)
De hodooligi o Solomon (3.1—11.43)
a. Ngadau i taamada dono hodooligi (3.1—4.34)
b. De hagaduu o de temple(5.1—8.66)
c. Denga ngadau i muli mai (9.1—11.43)
De vvae lua o de nohoanga hodooligi (12.1—22.53)
a. De hai baasi o denga aamuli i de bido gi ngaiho (12.1—14.20)
b. Denga hodooligi o Judah ma hodooligi o Israel (14.21—16.34)
c. De pelaabisi go Elijah (17.1—19.21)
d. Ahab, de hodooligi o Israel (20.1—22.53)
1
De madumadua o de hodooligi go David
1 De masavaa o de hodooligi go David ne madumadua ai, gai ia gu dee maua gi mahanahana danuaa, i de masavaa e haolia ange ai ia i denga malo. 2 Gai ono dangada hai hegau ga hai ange gi de ia, “De hodooligi, gidaadeu ga ssala dahi bua moe gi humai gi oo daha, gi diiloo adu ai goe. Gai ia ga dagodo i oo gaogao e hagamahanahana ai goe.”
3 Gai gilaadeu ga ssala dahi damaa hine mahamaha i Israel alodahi, gai gilaadeu gu gidee Abishag, se damaa hine mai i Shunem, gai gilaadeu ga gaamai ia gi daho de hodooligi. 4 Gai ia se damaa hine mahamaha mmao; gai go ia ne diiloo ange de hodooligi ma de hai ange ana mee; aagai de hodooligi tee hagahebaa ma ia.
Adonijah ma de nohoanga hodooligi
5 Gai Adonijah, tama daane a David ma Haggith, ne lodo maolunga ga hagataba, “Go au e gaavee de nohoanga hodooligi.” Gai ia ne hagadabena hanu hada ma hanu daane e kage i honga hoosa, ma e dinolima daane gi saavini i ono mada i mua.*2 Sa 3.4 6 (Gai dono damana tee buibui donu ia aabe ne ssili ange, “Gu aha goe gu hai hegau ai naa bee naa?” Adonijah se daane hogi mahamaha mmao, gai ia e gauligi mai ange i Absalom.)
7 Gai ia ne madaangudu ange gi Joab, tama daane a Zeruiah, ma tangada haimeedabu go Abiathar. Gai gilaau ne hagabuni ange ma de bale ange ia. 8 Aagai tangada haimeedabu go Zadok, ma Benaiah, tama daane a Jehoiada, ma de pelaabisi go Nathan, ma Shimei, ma Rei, aama denga daane mmahi o David tee hagabuni ange gi Adonijah.
9 Gai Adonijah ne daa hanu ssiibi ma kaau, aama hanu kaau pedi i de mommee iai de hadu o Zoheleth, i gaogao o En Rogel. Gai ia ne gauna ange ono daina daane, go dama daane alodahi a de hodooligi, ma dagi alodahi o Judah, 10 aagai ia tee gauna ange de pelaabisi go Nathan, ma Benaiah, ma denga daane dau o de hebagi, aabe go dono daina daane go Solomon.
De hagasula o Solomon gi hodooligi
11 Gai Nathan ga ssili ange gi Bathsheba, tinana o Solomon, “Koe gu langona naa bolo Adonijah, tama daane a Haggith gu hodooligi, gai taadeu dangada aamua go David e dee iloo donu e ia?*2 Sa 12.24 12 Deenei ai, au ga tala adu dau hai e maua ai de hagaola doo mouli ma de mouli o dau dama go Solomon. 13 Hagamoolau hannoo gi daho de hodooligi go David, hai ange gi de ia, ‘Dogu dangada aamua, koe tee hagatoo donu mai laa gi de au bolo go dagu dama daane go Solomon, e gaavee doo nohoanga hodooligi? Gai gu aha Adonijah gu kave ai laa doo nohoanga hodooligi?’ 14 Gai au e hanadu naa hogi gi daho de hodooligi i de masavaa oou e basa ange ai gi de ia, ga hagadonu ai au muna gu tala ange gi de ia.”
15 Gai Bathsheba ne hano gi lo te aabi o de hodooligi (de masavaa laa gai de hodooligi gu madumadua, gai go Abishag, de hine Shunem, e diiloo ange ia). 16 Gai Bathsheba ne hano ga duuduli ga hagadubu de hodooligi.
Gai de hodooligi ga ssili ange gi de ia, “Se aha oou e lodo ai?”
17 Gai ia ga hai ange gi de ia, “Dogu dangada aamua, koe ne hagatoo donu mai gi de au, doo hahine hai hegau, i de ingoo o Tagi Maolunga doo Maadua, bolo go dagu dama daane go Solomon, e gaavee doo nohoanga hodooligi. 18 Gai anailaa nei, gai Adonijah gu hodooligi, gai koe, dogu dangada aamua go de hodooligi, e dee iloo donu. 19 Ia gu hai ssigidaumaha i hanu kaau daane, ma kaau pedi, ma ssiibi lagolago, ma gu gauna ange denga dama daane alodahi a de hodooligi gi taonga, ma Abiathar, tangada haimeedabu, ma Joab, tagi o denga daane hebagi; aagai ia tee gauna ange doo dangada hai hegau go Solomon. 20 Dogu dangada aamua go de hodooligi, anailaa nei gai de gau Israel alodahi e tali adu goe gi daalaa ange gi gilaadeu, be goai e noho i honga doo nohoanga hodooligi. 21 Gai noo e deai, gai de masavaa naa huu o dogu dangada aamua go de hodooligi e magau ai bei ono dubuna, gai gimaau ma dagu dama daane go Solomon e hagabinga naa bolo ni dangada e oohaa de hainga.”
22 De masavaa a de hine laa e tala ange ai muna laa gi de hodooligi, gai de pelaabisi go Nathan gu ulu mai hogi. 23 Gai gilaadeu ga hai ange gi de hodooligi, “Nathan, de pelaabisi, gu humai.” Gai de masavaa huu oona ne ulu mai ai gi mada i mua o de hodooligi, gai ia ga ino gi lalo ga hagabaa luoono mada gi honga de gelegele.
24 Gai Nathan ga hai ange, “Dogu dangada aamua go de hodooligi, koe gu hagadaba laa bolo go Adonijah e suuia goe e hodooligi ai, ma de noho i honga doo nohoanga hodooligi? 25 Anailaa nei, gai ia gu hano ma gu sigidaumaha hanu kaau daane, ma kaau pedi, aama ssiibi lagolago. Gai ia ga gauna ange denga dama daane alodahi a de hodooligi, ma dagi o de hagabuulinga hebagi, ma tangada haimeedabu go Abiathar. Gai iainei gilaadeu e gaimee ma de unu madali ia, ma de hagataba, ‘Gi daulooloa de mouli o de hodooligi go Adonijah!’ 26 Aagai ia tee gauna mai au, doo dangada hai hegau, ma tangada haimeedabu go Zadok, ma Benaiah, tama daane a Jehoiada, aama doo dangada hai hegau go Solomon. 27 Dogu dangada aamua go de hodooligi, go koe ne dugua ange de hegau nei gi hai, gai koe tee tala mai gi gimaadeu, oo dangada hai hegau, be goai e noho ai i honga doo nohoanga hodooligi?”
28 Gai de hodooligi go David ga hai ange, “Hagahia Bathsheba gi humai gi ogu daha.” Gai de hine laa ga ulu mai ga duu i mada i mua o de hodooligi.
29 Gai de hodooligi ga hagatoo donu, ga hagadaba, “Au e hagatoo donu i de mouli o Tagi Maolunga, go de ia ne hagaola ina ngau mai i denga hai ngadaa alodahi: 30 ailaa nei gai au e hagassula agu muna gu hagatoo donu adu ai gi de goe, i de ingoo o Tagi Maolunga, de Maadua o Israel: go dau dama daane go Solomon e hodooligi i ogu dua, gai go ia e gaavee dogu nohoanga hodooligi.”
31 Gai Bathsheba ga ino gu baa luoono mada gi honga de gelegele, ga hagadubu de hodooligi, ga hai ange, “Dogu dangada aamua, de hodooligi go David, gi mouli ga hano ai!”
32 Gai de hodooligi go David ga hai ange, “Hagahia tangada haimeedabu go Zadok, ma de pelaabisi go Nathan, ma Benaiah, tama daane a Jehoiada, gi loomai gi ogu daha.” Gai gilaadeu gu loomai gi mada i mua o de hodooligi. 33 Gai de hodooligi ga hai ange gi gilaadeu, “Gaavee madali goodou denga dagi e hai hegau mai laa gi de au, gai goodou ga hai dagu dama go Solomon gi gage i honga dagu donkey, ga dagi iho gi gaogao de vai go Gihon. 34 Gai tangada haimeedabu go Zadok, ma de pelaabisi go Nathan ga hagadabu ia i de lolo gi hodooligi i Israel; gai goodou ga ili denga hanga manu ga hagataba, ‘Gi daulooloa de mouli o de hodooligi go Solomon!’ 35 Gai goodou ga daudali ange i de ia ga loage ai, ga hai ia gi noho i honga dogu nohoanga hodooligi, gai ia ga hodooligi ai i dogu duulanga. Au gu hili ia gi dagina Israel ma Judah.”
36 Gai Benaiah, tama daane a Jehoiada ga hai ange gi de hodooligi, “Uaa! Tagi Maolunga, de Maadua o dogu dangada aamua go de hodooligi, gu tala hagadonu donu de mee nei. 37 Tagi Maolunga gi noho i daho Solomon, bei dono hai ne noho ai i oo daha, dogu dangada aamua go de hodooligi, gai dono nohoanga hodooligi gi maolunga ange i de nohoanga hodooligi o dogu dangada aamua, go David.”
38 Gai tangada haimeedabu go Zadok, ma de pelaabisi go Nathan, ma Benaiah, tama daane a Jehoiada, ma de gau Kereth ma de gau Peleth ga hulo ga hakage ange Solomon gi honga de donkey a de hodooligi go David, ga gave iho ai ia gi de vai go Gihon. 39 Gai tangada haimeedabu go Zadok ga kave de hanga manu iai laa lolo, mai i lo te hale malo dabu laa, ga hagadabu ai Solomon. Gai gilaadeu ga ili denga hanga manu, gai dangada alodahi ga hevaalogi ga hagataba, “Gi daulooloa de mouli o de hodooligi go Solomon!” 40 Gai dangada alodahi ne hagadangidangi i denga flute ma de hevaalogi i de malangilangi ga daudali mai ai i ono dua, gai de henua gu ngalungalue i delaadeu hevaalogi.
41 Gai Adonijah ma dangada alodahi aana ne gauna ange laa gu langona e gilaadeu de hevaalogi o dangada, i de masavaa e hagalava ai delaadeu daonga. Gai Joab ga ssili be ni aha gu hai laa i lo te aduhale, i de masavaa aana ne langona ai de ili o denga hanga manu.
42 De masavaa a Joab e ssili ai muna nei, gai Jonathan, tama daane a tangada haimeedabu go Abiathar gu dae mai; gai Adonijah ga hai ange, “Ulu mai, go hiidinga koe se daane hagadubu, gai koe e gaamai naa dahi longo danuaa.”
43 Gai Jonathan ne hai ange gi Adonijah, “E dee se longo danuaa aagu ne gaamai; taadeu dangada aamua go de hodooligi go David gu hagasula Solomon gi hodooligi. 44 Gai ia ga hai ange gi tangada haimeedabu go Zadok, ma de pelaabisi go Nathan, ma Benaiah, tama daane a Jehoiada, ma de gau Kereth, ma de gau Peleth gi hulo madali Solomon gi haia ia gi gage ange gi honga dana donkey. 45 Gai tangada haimeedabu go Zadok, ma de pelaabisi go Nathan gu lava i de hagadabu Solomon gi hodooligi i gaogao de vai go Gihon. Gai gilaadeu ne loage i kilaa ma de malangilangi, gai de aduhale alodahi gu honu i de malangilangi. Dau mee e langona naa go leo o dangada e hevaalogi ai. 46 Gai Solomon gu noho i honga de nohoanga o de hodooligi. 47 Gai denga dagi i lalo o de hodooligi gu loomai e hagadubu David, demaadeu dangada aamua, ga hai ange, ‘Doo Maadua gi haia Solomon gi kii ange tanuaa ono longo i de goe, gai dono nohoanga hodooligi gi maolunga ange i doo nohoanga hodooligi.’ Gai de hodooligi ga ino gi lalo i honga dono moenga ga daumaha. 48 Gai de hodooligi ne hai ange hogi, ‘Duuhia Tagi Maolunga, de Maadua o Israel, i dana hai gi gidee e au de noho o dahi agu dama i honga dogu nohoanga hodooligi anailaa nei.’ ”
49 Gai dangada alodahi a Adonijah ne gauna ange laa gu maatagu mmao, gai dahi ma dahi ga hagamoolau ga aahe gi dono mommee. 50 Gai Adonijah gu madagu i Solomon; gai ia ga hano ga ulu gi lo te hale daumaha ga poo ai denga hanga i honga de mommee o ssigidaumaha. 51 Gai hanu ne hai ange gi Solomon, “Adonijah gu madagu i de hodooligi go Solomon, gai ia gu hano ma e poo hanga o de mommee o ssigidaumaha. Ia ne hagadaba, ‘De hodooligi go Solomon gi hagatoo donu mai gi de au ailaa nei, bolo ia e dee daa donu au, dono dangada hai hegau, i de gadilaasa.’ ”
52 Gai Solomon ne hai ange, “Noo ia se daane e heohi ono dagodo, gai e deai donu se ngaangaaulu daudahi e doo i dono biho; aagai noo e gidee mai bolo ia se daane baubau, gai ia e magau donu.” 53 Gai de hodooligi go Solomon ne hai hanu dangada gi hulo gi gaamai ia i de mommee o ssigidaumaha. Gai Adonijah ga humai ga duuduli i mada i mua o de hodooligi go Solomon, gai Solomon ga hai ange gi de ia, “Hannoo gi doo hale.”