De Beebaa go
Isaiah
Hanu dagodo o de beebaa nei
De Beebaa go Isaiah go Isaiah tama daane a Amoz ne siia i daha 740-700 b.c. Ia go dahi pelaabisi maolunga nogo noho laa i Jerusalem, i daha de hagaodi o de valu centuryb.c. De beebaa nei e maua i de vvae dolu:
1. De mada e 1-39 e tala de masavaa a Assyria, dahi henua mmahi e baa ange laa gi Judah, go de nohoanga hodooligi i de bido gi ngaage. Ia ne hagatale de hebagi ange gi Judah. Gai Isaiah ne donu ange, bolo de mee e kii ange de hagamanavasaa ange gi de gau Judah, e dee go mahi o Assyria donu huu, aagai go haisala o dangada o Judah, i hiidinga delaadeu dee hagallongo ange gi de Maadua, ma delaadeu tee hagadonusia ia. Deelaa ai, Isaiah ne hagammahi ange dangada ma olaadeu dagi, gilaadeu gi hai hegau i de mee heohi ma de soe. Ia ne tala pelaabisi bolo de henua e hai ngadaa ma de oohaa, noo dangada e dee daudali i muna a de Maadua. Isaiah ne tala hogi dagodo o de masavaa e nnoho paba ai henua i lalo alodahi, aama de humai o dahi hagadiilinga o David ga hodooligi.
2. De mada e 40-55 e tala de masavaa o dangada soa o Judah ne gaavee ai gi Babylon, gilaadeu gu hagadee kii ina ma teai selaadeu tali. Ia ne tala bolo de Maadua e hagaola naa ono dangada, ga hagaahe mai gilaadeu gi delaadeu mommee go Jerusalem, gai gilaadeu ga daamada age ai dahi mouli hoou i kilaa. Dahi mee hagamogomogo i lodo mada nei deenei: de Maadua go Tagi o mee gu hai i madagidagi. Gai ia gu hagadabena ange gi ono dangada, delaadeu hegau ange gi denga huaahenua alodahi, gai gi hagamanuuia ai gilaadeu i hiidinga o Israel. Denga mada go 42, 49, 50 aama 53 e tala dagodo o “tangada hai hegau o Tagi Maolunga,” gai ni mada i de Beebaa Duai e iloo danuaa e dangada.
3. Mee lagolago e sisi i lodo mada e 56-66 e tala de masavaa o dangada e aahe mai ai gi Jerusalem, ma de hai gi iloo abodonu e gilaadeu, bolo de Maadua e hagassula donu ana hagatoo donu ange gi gilaadeu. Gai dangada gi hai hegau i de heohi ma de hagamodu heohi: gilaadeu gi daohia hogi Sabbath, ma de sigidaumaha, aama de dalodalo. 61.1-2 ni gubu nii Iesu ne basa ai, i taamada o ana hegau i magavaa o dangada, ma de tala ai dagodo o dono hagahia (Luke 4.18-19).
Dahi gubu hagamogomogo: “Aagai ia ne hagalagohia i hiidinga odaadeu haisala, ia ne hagammae i hiidinga odaadeu baubau; ia ne hagaduasala gi maua ai e gidaadeu de baba, gai ono maanuga ne hagaieiangi gidaadeu” (53.5).
Denga vaevaaenga
Denga hagakana ange ma hagatoo donu (1.1—12.6)
De hagaduasala o denga huaahenua (13.1—23.18)
De hagaduasala a de Maadua henua i lalo (24.1—27.13)
Hanu hagakana ange ma hagatoo donu (28.1—35.10)
De hodooligi go Hezekiah ma de gau Assyria (36.1—39.8)
Muna hagatoo donu ma de tali hagalodolodo (40.1—55.13)
Denga hagakana ange ma hagatoo donu (56.1—66.24)
1
1 De midi hagaago ange a Isaiah tama daane a Amoz, i dagodo o Judah ma Jerusalem, go de midi aana ne gidee laa i de masavaa o Uzziah, ma Jotham, ma Ahaz, aama Hezekiah e hodooligi ai i Judah.*2 Ki 15.1-7; 15.32—16.20; 18.1—20.21; 2 Ch 26.1—32.33
De hagasee a de Maadua dono huaadangada
2 De langi ma henua i lalo, nnoho mai hagalaangona;
go hiidinga Tagi Maolunga e basa:
“Au ne haele hanu dama ga maatua,
aagai gilaadeu gu hai baasi mai gi de au.
3 De kaau e iloo dono dangada aamua,
dahi donkey e iloo de mommee haangai manu a dono dangada aamua;
aagai Israel e dee iloo,
ogu dangada tigi tonu ange donu.”
4 E vakaa naa de huaahenua haisalasala,
ma de huaadangada e honu i de baubau,
gai ni gauligi e haia de baubau,
go dama e haia hegau hakino gee!
Gilaadeu gu daahuli gee i Tagi Maolunga,
gilaadeu gu hagangadi mee de Ia Dabu o Israel,
gilaadeu gu huuhuli ange olaadeu dua gi de ia.
5 Gu aha gu hai ai gi duudagi doodou hagailiilia?
Gai gu aha gu duudagi ai doodou hagamaanege?
De biho alodahi gu magi,
gai de lodo alodahi gu baageaa.
6 Mai i lalo de vae ga dae ai gi de biho,
gu deai donu se mommee danuaa iai,
go mee dugidugia donu huu ma maanuga iai,
aama maanuga e sali mai ai todo;
tigi hagagilimalali, tigi saabini,
gai tigi hulu i lolo.
7 Doodou henua gu ngadi dagodo,
oodou aduhale gu dudu i de ahi;
de gau henua gee gu kave oodou gelegele
i oodou madamada alodahi;
de henua gu ngadi dagodo
gai gu oohaa e de gau henua gee.
8 Tamaa hine o Zion*tamaa hine o Zion e bei go dangada o Zion, aabe go de aduhale go Zion. gu ngadi duu donu huu
bei de baasi hale i lo te veelengaa grape,
ma de baasi hale i lo te veelengaa kiulii,
gu bei de aduhale e duuli ina luu baasi i denga daane hebagi.
9 Noo Tagi o denga hagabuulinga hebagi
tee hagaola hanu odaadeu momo dangada,
gai gidaadeu ne bei donu dagodo o Sodom,
gidaadeu gu bei dagodo o Gomorrah.
10 Goodou denga dagi o Sodom,
hagalaangona muna a Tagi Maolunga;
de huaadangada o Gomorrah,
goodou hagalaangona agoago a demaadeu Maadua!
11 E hagadaba Tagi Maolunga,
“Ni aha aagu e hai i oodou sigidaumaha lagolago?
Au gu duugia i oodou sigidaumaha dudu e hai i denga ssiibi daane,
ma kiliisi o denga manu gu haangai ma gu pedi;
au e dee malangilangi i dodo o denga kaau daane,
ma ssiibi gauligi aama guudi.*Amos 5.21-22
12 De masavaa oodou e loomai ai gi mada luoogu mada,
goai ne hai adu goodou gi loomai gi dagadagahia saele lodo ogu buibui?
13 Gu lava oodou sigidaumaha dee haigamaiana e gaamai!
Oodou mee maanongi ni mee hakino gee i ogu daha.
Doodou hagabuni i de duu de maasina i dai
ma denga Sabbath aama oodou hai daumaha —
au e dee malangilangi i oodou baubau ma oodou hagabuni.
14 Au e kino i oodou daonga o de duu de maasina i dai
aama oodou daonga gu hagailonga.
Mee nei gu hagadaemaha mai gi de au;
au gu goso i de hagauda mee nei.
15 De masavaa oodou e hhola ai oodou lima ga dalodalo ai,
gai au e hagammuni naa luoogu mada i goodou;
gai ga dalodalo mai naa donu goodou i hanonga lagolago,
gai au e dee hagallongo donu oodou dalodalo.
Oodou lima e hoohonu i dodo;
16 goodou gaugau gi gilimalali ai goodou.
Aaua gee oodou hegau baubau mai i mada luoogu mada;
duudia doodou hai de baubau,
17 gai agoagona de hai tanuaa!
Hagaduu ngae saalaa de hagamodu heohi,
balea ange gilaadeu e duasala.†balea ange gilaadeu e duasala, aabe hagaheohi ina ange gilaadeu e vaivai haia dangada.
Balea ange denga gauligi gu deai olaadeu damana,
buibuia denga haahine gu maakau olaadeu bodu.
18 Loomai, gidaadeu ga hagamodu de mee nei,
go Tagi Maolunga e hagadaba.
E dee galemu naa donu de mmea oodou haisala bei scarlet,
gai e hai naa ga tea bei denga snow;
e dee galemu naa donu de mmea oodou haisala bei crimson,
gai e hai naa ga tea bei huluhulu o ssiibi.
19 Noo goodou e llodo ma de hagallongo mai gi agu muna,
gai goodou e gai naa hua danuaa hugadoo o de henua;
20 aagai noo goodou e dee llodo gai e hai oodou hai,
gai goodou e daia naa ga maakau i de gadilaasa.”
Tagi Maolunga gu tala muna nei.
De aduhale hai dana hai
21 Kalo ange diiloo, de aduhale nogo hai hegau i de mee heohi,
gu hai hegau ai nei bei de hine hai be se manu!
De aduhale nogo hai hegau laa i de hagamodu heohi;
de mee heohi nogo dagodo i kilaa,
aagai iainei go de gau daa dangada e nnoho ai!
22 Denga selevaa hagamogomogo i kilaa gu ni lehu,
denga uvaini danuaa i kilaa gu hilo ma vai.
23 Oodou dagi ni dangada hai alaadeu hai,
gilaadeu ni soa niio de gau gaiaa.
Gilaadeu alodahi e malangilangi i ngadi gaavange hagasenga
ma de llodo i denga mee ngadi gaavange.
Gilaadeu e dee bale ange de gauligi gu deai sono damana,
be go de hine gu magau dono bodu.
24 Deenei ai, de Ia Aamua, Tagi o denga hagabuulinga hebagi,
de Ia Mmahi o Israel, e hagadaba:
“E vakaa naa ogu hagadaumee, au e hagaduasala naa gilaadeu i dogu bole,
ma de sui ange hegau a dangada e kino i de au.
25 Au e hagaabo naa dogu lima e hai baasi adu ai gi de goe,
au e kave gee naa mee baubau e pigi adu laa gi de goe,
ma de aau gee mee hakino alodahi mai i oo daha.
26 Au e hagaahe adu naa oo dangada hagamodu bei de masavaa i mua,
gai oo dangada hagasaele gi bei taamada age.
Muli mai naa huu gai koe e hagaingoo ange go de Aduhale Heohi
ma de Aduhale e Hai Hegau i de Mee Abodonu.”
27 Zion e hagaola naa i de hagamodu heohi,
gai dangada e daahuli olaadeu lodo, e hagaola naa i de heohi.
28 Aagai de gau hai alaadeu hai ma de gau haisala e odi naa i de oha ga deai,
gai gilaadeu e daahuli gee i Tagi Maolunga e maakau naa.
29 Goodou e dookaa naa i hiidinga o denga oak dabu
oodou e malangilangi ai laa;
goodou e dookaa naa i hiidinga
o denga veelenga oodou gu hilihili.
30 Goodou e bei naa de oak e mmae laa ono lau,
ma de veelenga e deai vai iai.
31 Taane mmahi e bei dahi deleisi,
gai ana hegau e bei dahi galo ahi;
luu mee nei ngaadahi e dudu naa,
gai e deai donu se dangada e maua i de diinei.