2
Mayatja Nipaka-nitjalu Tjukurmankunytja
Nipaka-nitjanya panya mayatja puḻka nyinangi yiya kutjara. Munu palulanguṟu paluṟu munga kutjupangka ngarira tjukurmanu kutjupa kutjupa munu wankaringkula nyinara puṯu kuliningi, “Ai, nyaaṉa panyatja nyangu?” Munu munga nyara palula paluṟu puṯulta kunkunaringi. Munu wati panya Nipaka-nitjalu aḻṯingu wati ngangkaṟi tjuṯa, munu wati ayinayiningku palyalpai tjuṯa, wati nintipuka tjuṯa kuḻu palulakutu pitjala tjukurmankunytja panya palunya utiṟa wangkanytjaku. Munu wati panya tjuṯa pitjanyangka paluṟu tjanala wangkangu alatji, “Ngayuluṉa kutjupa kutjupa mulapa tjukurtjunu munu nyangaṉa wankaringkula nyinara puṯu alatjiṯu kulini. Wanyuṉiya utiṟa tjakultjura ngayulu nyanga tjukurmankunytja.”
Kaya wati panya paluṟu tjana mayatjangka panya wangkangu tjanampa wangkangku Aṟa-mayikangku. Nyanga alatjiya wangkangu, “Mayatjan wiṟu mulapa. Nyuntumpala mukuringanyi mayatja nganampa tiṯutjara nyinanytjaku. Palu wanyulanya nyuntu nyanga tjukurmankunytja waraṟa tjakultjura, kala palulanguṟu nyuntula utiṟa wangkaku.”
Ka mayatjangku panya tjanala wangkangu, “Wiya, ngayulu mukuringanyi nyura kuwari ngayulu panya nyakunytjanya tjakultjunkunytjaku munuṉiya palulanguṟulta utiṟa wangka. Wiyangkampa ngayuku tjaultji tjuṯangku nyuranya kaṯaṟa minya-minyaṟa wiyalku munu nyurampa ngura kuḻu piḻuntankuku. Palu nyura ngayula tjukaṟurungku utiṟa tjakultjunkunyangkampaṉa ngayulu nyuranya wiṟunmankuku munuṉa nyuranya wiṟu tjuṯa ungkula pukuḻmankuku. Uwa, utingkuṉiya wangka, panya ngayulu tjukurmankunytja.”
Kaya wati panya ngangkaṟi tjuṯangku mayatjangka piṟuku wangkangu, “Mayatjan wiṟu! Wanyulanya tjakultjura nyuntu panya tjukurmankunytja, kala palulanguṟulta nyuntula utiṟa wangkaku. Nyaan wanyu tjukurmanu?”
8-9 Palu mayatjangku panya wangkangu tjanala, “Ngayulu nyurampa ninti, panya nyura ngurpa munu nyura nguḻuringanyi ngayulu nyuranya iluntankunytjaku-tawara. Pala palulanguṟuṉi nyura ngayunya rawangku wangkanyi ngayuku kulintja kampa kutjupankunytjikitjangku, palu wiya, ngayulu nyurala tjakultjunkunytja wiyangku wantinyi. Nyura alatjiṯuṉiya tjakultjura ngayulu panya tjukurmankunytjanya. Kaṉa palulanguṟu kuliṟa mulamularingkuku nyura utiṟa wangkanyangka kutju.”
10 Kaya wati panya nintipuka tjuṯangku mayatjangka wangkangu, “Wiya, panya nyuntu kutjun ninti nyuntu pala tjukurmankunytjitjaku. Palu nyuntu utiṟa wangkanytja wiyangkampa nganaṉa puṯu kulini. Wiṟungku wanyu kulila, panya ngura manta winkingkayanku wati nintipuka uwankara palu puṟunypaṯu nyinanyi. Kaya ngura winkingka mayatja uwankarangku ngangkaṟi tjuṯangka nyanga palu puṟunypa tjapilpai wiya. 11 Nganaṉala uwankara ngurpa nyuntu panya tjukurpa nyakunytjitjaku. Tjinguṟu nganampa god tjuṯangku kutju nintingku nyuntula tjakultjunkuku, palu god paluṟu tjana panya nganaṉala tjungu nyinanytja wiya.”
12-13 Ka mayatjangku panya nyangatja kuliṟa tjanampa puḻkaṟa alatjiṯu mirpaṉaringu, ngangkaṟi tjuṯaku, nintipuka tjuṯaku munu palulanguṟu tjaultji tjuṯa wituṟa iyaṉu Papilanta ngura winkikutu para-arintaṟa nintipuka uwankara pungkula iluntankunytjaku, Danielnga munu palumpa maḻpa maṉkurpa kuḻu.
Godalu Danielta mayatjangku tjukurmankunytja utintja
14 Ka panya Nipaka-nitjaku tjaultji tjuṯa ngaṟangi palunya aṯunymankunytjikitja, ka palumpa tjanampa mayatja nyinangi wati ini Aṟiyakanya. Ka Nipaka-nitjalu palula wangkangu tjaultji tjuṯatjara warmaḻarira ankula nintipuka tjuṯa munu ngangkaṟi tjuṯa kuḻu pungkula iluntankunytjaku.
Palu Danieltu ankula Aṟiyakala purkaṟangku tjapinu, wati panya tjaultji tjuṯaku mayatjangka alatji, 15 “Wiṟu ngana, tjakultjuraṉi. Nyaanguṟu mayatja Nipaka-nitjalu nyuntunya wangkangu nganaṉanya nintipuka uwankara iluntankunytjaku ngangkaṟi tjuṯa kuḻu? Nyangatja aṟa palya wiya, kura.”
Ka Aṟiyakalu Danielta tjakultjunu aṟa panya Nipaka-nitjalu nintipuka tjuṯangka wangkanytja. 16 Ka Danieltu kulintjatjanu mapalku anu mayatja panya Nipaka-nitjalakutu, munu wirkaṟa palula wangkangu, “Tjaultji panya tjuṯa markula, kaṉa ankula tjukutjuku nyinara kuliṟa maḻaku pitjala nyuntulalta utiṟa tjakultjunkuku nyuntu panya tjukurmankunytjitja.” Ka mayatjangku panya palyanmanu munu tjaultji tjuṯa markuṉu.
17 Ka palulanguṟu Danieltu ngurakutu ankula aṟa panya uwankara tjakultjunu wati panya palumpa maḻpa maṉkurta Ananayala, Mitjayilta munu Atjaṟayala. 18 Munu paluṟu tjanala wangkangu, “Wanyula tjapila nganampa panya God ilkaṟitjangka nganampa ngaḻṯuringkunytjaku munu Nipaka-nitjalu tjukurmankunytja ngayula utintjaku, kaṉa Godala kulintjatjanungku ankula mayatjangka panya wangkara utila, kalanya pungkunytja wiyangku wantima wati panya nintipuka tjuṯa munu ngangkaṟi tjuṯa kuḻu, kala uwankara wankaṟu nyinaku.” Munuya mulapaṯu Godala tjapiningi.
19 Ka munga pala palula Godalu Danielnga nintinu, ka wankaringkula nyangu munu tjukurpa uti kuliningi wati panya Nipaka-nitjalu tjukurmankunytja. Munu nyara palulanguṟu nintinnyangka Danieltu God ilkaṟitjanya pukuḻṯu mirawaṉira waḻkuṉu nyanga alatji wangkara,
20 “God, nyuntu panya nintipuka puḻka mulapa munun witulya puḻkatjara.
Kala nyuntunya tiṯutjarangku mirawaṉiku wantinytja wiyangku.
21 Panya nyuntu mayatjangku mantatja ilkaṟitja uwankara tjunguṟa kanyini.
Nyuntu panya ngurkantaṟa mayatja tjunkupai aṉangu tjuṯa aṯunymaṟa kanyintjaku.
Munun kutjupa-aṟa wiyalpai mayatja wiyaringkunytjaku.
Nyuntu alatjiṯun aṉangu nintipuka puḻka palyalpai.
 
22 “Panya aṉangungku kutjupa kutjupa puṯu kulinnyangka nyuntu nintingku utilpai, kumpilitja tjuṯa.
Nyuntu mungawaḻuṟungka uwankara nyakupai nintingku alatjiṯu,
panya nyuntun tili pitalytji puḻkangku tiṯutjarangku irnyaṉi.
23 God, ngayulu nyuntunya mirawaṉira waḻkuṉi,
panya nyuntu ngayuku walytjapiti iritilpi aṯunymaṟa kanyiningi,
munu panyaṉin ngayunya kuwari nintipuka palyaṉu munuṉin witulyanu.
Uwa, nganaṉa tjapinnyangka panya nyuntu ngayula utinu,
munu panyan nganaṉala nintinu mayatja panya paluṟu tjukurmankunytjitja.”
Alatji Danieltu Godanya waḻkuningi.
Danieltu tjukurmankunytja panya utiṟa wangkanytja
24 Palulanguṟulta Danielnga anu tjaultji panya tjuṯaku mayatjakutu wati panya Ariyakalakutu munu palula wangkangu, “Kulila! Ngangkaṟi munu nintipuka tjuṯa iluntankuwiyangku wantima. Wanyuṉi ma-kati mayatja Nipaka-nitjalakutu, kaṉa palula wangkara utilku paluṟu panya tjukurmankunytja.”
25 Ka Ariyakalu Danielnga kuwariṯu katingu mayatja Nipaka-nitjalakutu munu palula wangkangu, “Nyangatja wati panya nyuntu ngalya-katinytjanya ngura panya Judah-languṟu. Nyanga paluṟunta wangkara utilku nyuntu panya tjukurmankunytja.”
26 Ka Nipaka-nitjalu Danielta tjapinu* Danielnga panya ini kutjupa Piltatjatjanya, “Mulapaṉin nyuntu ngayulu panya tjukurmankunytjanya tjakultjunkuku? Munuṉin palulanguṟu wangkara utilku?”
27 Ka Danieltu wangkangu, “Wati panya nintipuka uwankarangku tjukurpa nyangatja nyuntula puṯu utiṟa wangkangi, ngangkaṟi tjuṯangku, kililpi nyakupai tjuṯangku kuḻu. 28-29 Palu ilkaṟingka nyinanyi God nintipuka puḻka, panya kumpilitja tjuṯa utilpai. Pala paluṟu nyuntunya tjukurmankunyangka kutjupa kutjupa tjuṯa nintini panya ngula nyaaringkuku. Kaṉa kuwari God pala palula kulintjatjanungku nyuntula utini tjukurpa panya nyuntu ngarira nyakunytjanya. 30 Palu nyuntu tjinguṟu ngayunya kulilku nintipuka-palku, palu wiya Godaluṉi ngayunya nintinu nyuntula wangkara utintjaku, nyuntu tjukaṟurungku kulintjaku.”
31 Munu palulanguṟu Danieltu Nipaka-nitjalu tjukurmankunytja tjakultjunu alatji wangkara, “Watin mayatja wiṟu mulapa! Nyuntu panya nyangu tjukurpa wati-wati palyantja puḻka mulapa nyuntula kuranyu ngaṟanyangka, waṟa mulapa. Ka panya pitalytji puḻka mulapa irnyaṟa ngaṟangi, kan puḻkaṟa nguḻuringu. 32 Panya paluṟu kata kaulnguṟu palyantja, munu pilpirpa miṉa tjiilpanguṟu palyantja, munu tjuni kaṟilpa tjunta kuḻu puṟantjinguṟu* Puṟantji panya ini English bronze ayana puṟunypa palyantja. 33 Munu tjaḻpa ayananguṟu* Ayana panya ini English iron palyantja, munu tjina ayananguṟu tjuḻpirta tjunguṟa palyantja.
34 “Munu panyan nyangu puḻi murpu katu kaṯakatinyangka, ka panya puḻi taaṉpa puḻka ngalya-punkaṟa wati-wati panya tjina atuṟa pilkiṟa minya-minyaṉu. Ka nyangatja aṉangungku palyantja wiya. 35 Ka palulanguṟu wati-wati panya paluṟu uwankara kaṯakatira minya-minyaringu, kata panya kaulnguṟu palyantja, pilpirpa miṉa tjiilpanguṟu palyantja, munu tjuni kaṟilpa tjunta kuḻu puṟantjinguṟu palyantja, tjaḻpa ayananguṟu palyantja uwankara minya-minyaringkula ulpururingu. Ka waḻpangku ulpuru palunya uwankara waṉingu, panya aṉangungku uṉinypa kaṉinnyangka unytjunytju waḻpangku waṉira wililytjingalpai, palu puṟunypa. Ka palula maḻangka puḻi panya taaṉpa paluṟu puḻka mulararira puḻi murpuringu munu manta winkilta tjutuṉu.
36 “Alatji panyan nyuntu tjukurmankula nyangu, kaṉa kuwari tjukurpa panya palunya nyuntula utiṟa wangkanyi. 37 Kan nyuntu mayatja puḻka mulapa mayatja kutjupa tjuṯangka waintaṟa. Panya Godalunta puḻkaṟa witulyanu munu kuṉpuṉu. 38 Nyuntu aṉangu ngura winkitjaku mayatja nyinanyi, kuka tjuṯaku, munu tjuḻpu tjuṯaku kuḻu, uwankaraku. Munu panyan kuwari tjukurpa nyangu wati-wati kata kaulnguṟu palyantja – kata nyara paluṟu nyuntunya nintini mayatja puḻka mulapa nyinanytja. Palu ngula nyuntu wiyaringkula iluku. 39 Panya nyangun pilpirpa munu miṉa tjiilpanguṟu palyantja – nyara paluṟu nintini mayatja kutjupa nyuntula aṟangka maḻangka nyinakatinytjaku kuṉpu wiya nguwanpa. 40 Munu panyan nyangu tjuni kaṟilpa tjunta kuḻu puṟantjinguṟu palyantja – nyara paluṟu nintini mayatja kutjupa ngapartji nyinakatinytjaku manta winkiku mayatja. Munu panyan nyangu tjaḻpa ayananguṟu palyantja – nyara paluṟu nintini piṟuku mayatja kutjupa ngapartji nyinakatinytjaku kuṉpu mulapa ayana puṟunypa panya uwankara upirmankupai. Mayatja nyara paluṟu panya tjaultji tjuṯatjarangku mayatja ngaṉmanyitja uwankara wiyalku.
41-42 “Munu panyan nyangu tjina ayananguṟu tjuḻpirta tjunguṟa palyantja – nyara paluṟu nintini piṟuku mayatja kutjupa maṉkurpa nguwanpa ngapartji nyinakatinytjaku tjungu nguwanpa. Palu panya mayatja kutjupatjara kuṉpu ngaṟaku ayana puṟunypa, kaya mayatja tjara kutjupa upa ngaṟaku tjuḻpirpa puṟunypa. 43 Ka nyuntu ninti panya ayana puṯu tjuḻpirpangka tjungu ngaṟapai, pala palu puṟunypa mayatja paluṟu tjana puṯu tjungu ngaṟaku munuya mauṉṯalpa mauṉṯalpa nyinaku kuṉpu wiya.
44-45 “Munu panya nyuntu nyangu maḻatja puḻi murpu katunguṟu taaṉpa watiwatingka punkannyangka, ka panya minya-minyaringu, panya ayananguṟu, puṟantjinguṟu, tjuḻpirpanguṟu, tjiilpanguṟu munu kaulpanguṟu palyantja uwankara alatjiṯu wiyaringu. Ka panya puḻi taaṉpa paluṟu punkantjatjanu ngalya-puḻkaringkula puḻi murpuringu munu manta winkilta ngalya-tjutuṉu. Palu puḻi nyanga paluṟu nintini mayatja maḻatja nyinakatinytjaku Goda Ilkaṟitjangku tjunkunytja. Panya nyara palula-aṟangka Godalu mayatja panya maṉkurpa puṯu tjungu nyinanytja tjuṯa wiyalku munu mayatja kutjupa maḻatjalta kuṉpu mulapa tjunkuku, tiṯutjara nyinapainya, witulya puḻka mulapa. Ka mayatja ngura kutjupitja tjuṯangku palunya arkaṟa puṯu alatjiṯu wiyalku, ka mayatja maḻatja paluṟu munu palumpa walytjapiti tiṯutjara wanka nyinaku.
“Uwa, mayatja wiṟu! God Ilkaṟitjalu panya nyuntunya nintinu nyaa ngula utiringkuku. Ka ngayulu nyuntula tjukaṟurungku tjakultjunanyi nyuntu panya nyakunytjanya, ka nyuntu kulila munu mulamulariwa ngayulu nyanga utiṟa wangkanytjanya.” Alatji Danieltu mayatja panya Nipaka-nitjala wangkangu.
Nipaka-nitjalu Danielnga tjananya kamanta tjunkunytja
46 Ka Nipaka-nitjalu Danielta kulintjatjanungku palula kuranyu tultjungaṟakatira palunya waḻkuṉu. Munu wangkangu palumpa wati waṟka tjuṯangka paṉṯi wiṟu, mai kuḻu Danielnga katira ungkunytjaku. 47 Munu paluṟu Danielta wangkangu, “Mulapa nyuntumpa God puḻka mulapa, god kutjupa uwankarangka waintarinytja. Paluṟu manta winkitjaku mayatja nyinanyi, ka panya mayatja mantatja tjuṯa nyinanyi paluṟu kutjungku tjunkunytjitja. Paluṟu mulapa kumpilitja utilpai, panya paluṟunta nyuntunya nintinu ngayulu tjukurmankunytja, kaṉin wiṟungku ngayula utiṟa tjakultjunu.”
48 Munu mayatja panya paluṟu Danielnga mayatja kuranyitja tjunu, munu wiṟu tjuṯa palunya ungu. Munu paluṟu wangkangu ngura manta Papilannga mayatjarira palyanyku palumpa kanyintjaku munu nintipuka tjuṯa, ngangkaṟi tjuṯa kuḻu mayatjarira kanyintjaku. 49 Ka Danieltu Nipaka-nitjala tjapinu palumpa maḻpa maṉkurku ini panya Tjataṟakaku, Mitjakaku, Pinikauku tjanampa tjunguringkula palunya alpamilantjaku. Ka mulapaṯu tjananya mayatja tjunu Danielta itingka tjungu nyinara waṟkarinytjaku. Ka palulanguṟu Danielnga Nipaka-nitjaku waḻingka nyinangi munu palunya alpamilaningi aṉangu winki palyanyku kanyintjaku ngura nyanga Papilanta munu ngura ititja tjuṯangka kuḻu.

*2:26 Danielnga panya ini kutjupa Piltatjatjanya

*2:32 Puṟantji panya ini English bronze ayana puṟunypa

*2:33 Ayana panya ini English iron