12
Viyakam marana ina Bada.
(Mak 2:23-28; Luk 6:1-5)
1 Viyakam marana sago Yesu kana kivikivina yavata vao basunai ibabakiiyaragha inenae. Ma kana kivikivina vitonara ikarisi, tuna kubiine ivi karei da whiti vavisi ivivi tinamuyana ma ikamkam.*Deut 23:25 2 Ma Perisi damsi ikitisi na Yesu ivonei bo, “Kekitai! Kam kivikivina vonaviyoyovana ikiigiiyei. Avi kubiine viyakam maranai ewayowayowa?” 3 Ma Yesu ivonapotesi bo, “Kovi yavi bo kegha da mara katamaninai David turaturana yavata vitonara ikarisi na aviyavisina iberai.*1Sam 21:1-6 4 Irui God ina ku Taparoro Numana ma suwara parawisi iyuna da turaturana yavata ikam. Nani parawisi na itaravatu da ke wawayota ita kam, tuna taparoro babadisi kava kii parawa ma kegha da David ikani. Vonaviyoyovana ivi kiigiiyei ma kegha da God ke ita vona da berabero iberai.*Lev 24:9 5 Ma kovi yavi bo kegha da Moses ina vonaviyoyovana kamonai igirumi da viyakam maranai na biga kegha. Ma kegha da ivi vaghinei da taparoro babadisi kava Taparoro Numana kamonai i biga ina berai na nani kamonai ke berabero ita beraberai.*Num 28:9-10 6 Ma avonavonemi da karako wawaya sago inekiibau na tuna wawayina ighe kirakai da Taparoro Numana ighekuyowei. 7 Giruma katamana ivona bo, ‘Ke ata kayokayowei da ghamoghamo kota kiivunui da kota suwara kuriku. Aku kayowana ghamana da wawaya koni kamyuyuwesi.’ ” Ma Yesu ina sisiya ikwapanatini bo, “Nani girumina iyamna kotakova bubuni na wawaya biibiisi nakanani ma kaku kivikivini ke kota kiiviberosi.*Mat 9:13; Hos 6:6 8 Ma viyakam marana badana na taku, Wawaya Natusi.”
Tomowa gibegibesina iyawasa.
(Mak 3:1-6; Luk 6:6-11)
9 Yesu nani dobuna ivoterei inae da ku kiki numana irui. 10 Ma kamonai tomowa sago imana gibegibesina imakamakai. Ma Perisi damsi keta iekwekwai da Yesu iti wavui, tuna kubiine ivi tarakiiyanei bo, “Moses ina giruma kamonai ivi vaghinei da viyakam maranai wawaya tiyawasi bo kegha?” 11 Ma Yesu ivonesi bo, “Viyakam maranai am sipu ku bonagha ita peku na kuta tinepai bo kegha?*Luk 14:5 12 Ma meni tuna na bera ghamana, sipu kuti yawasi bo wawaya kuti yawasi? Sipu na kana vava ghamoghamo ma wawaya na iyamna irakata. Tuna kubiine Moses ina giruma kamonai ivi vaghinei da viyakam maranai na bera biibiisi taberai.”
13 Ma gibegibesina ivonei bo, “Kevororona.” Ma ivororona da imana kudubina iyawasa, iyanumi da imana nevana nakanani. 14 Ma Perisi damsi nuwanuwasi ipughu ma inae da ivi ogatara, keta iekwekwai da Yesu iti raboboi.
God ina bigabiga ivinei.
15 Yesu iakovi da Perisi damsi i kayowana da iti raboboi, tuna kubiine nani dobuna ikiibutawei. Ma wawaya peyarisi ikivikivini ma gubagubagisi peyarisi ivivi yawasisi. 16 Ma Yesu ivonatanisi da ke iti mamatara da tuna iyai. 17 Weni berasi peyarina iberai da aviyavisina peroveta Aisaya igiruma da ita tupuwa na itupuwa. Aisaya igiruma bo,
18 “Aku bigabiga avinei na weni,
tuna aku nuwaviina ma ainuwabiibiiyei.
Kanumiku ana vonatawei kurina da ina towatepani,
Ini yonayona dam ma dam dobu ku kudubina kurisi da God ini tupaviresi ma kubiisi bera maninina ina berai.
19 Ke ini kawapata bo ina kiirara,
Kwanatu kamosiyai ke ina rumamara da gamona ketiyai ini yanei.
20 Ke ina berai da wawaya vivikamyuyuwisi i nota ina peku,
Ke ina berai da wawaya mitamitasi kii vita ini taratatanei.
Nakanani ina beraberai da mara sago bera kudubina ina ghegavovori ma ini maniniya.
21 Ma dobu kudubina aku bigabiga kana vava ini tumaghanei.”*Isa 42:1-4
Yesu ma Berusiburu.
(Mak 3:20-30; Luk 11:14-23)
22 Ma wawaya viya kwinasi irutinaneyei Yesu kurina. Kwinasi na kanuma berona gwabinai irunuma da matana ma kawana ipota. Ma Yesu ivi yawasi da ikita ma ivi sisiya. 23 Ma wawaya peyarisi ivi deyei ma ivona bo, “God ina Vivinevine Wawayina takoyakoyaghi, tuna David tupurereghina na vaghina wawayina, bo?” 24 Ma Perisi damsi weni sisiyina ivi yanei na ivona bo, “Kegha! Kanuma beroberosi i kiivavo Berusiburu gwabinai rewapana iviiya da kanuma beroberosi ekwavikwavinisi.”*Mat 9:34, 10:25
25 Yesu i nota iakovi ma ivonesi bo, “Kiivavo sago ina wawaya kamosiyai iti kawapata ma iti bogebogesi na nani kiivavona kudubina ita wapa. Bo dam sago kamonai rakaraka ruwa iti kawapata na nani damna ke ita miirikikina, ita peku. 26 Ma nakanani kanuma berona wawaya gwabinai ma Seitan ita vomiiri da ita kwavini na iti matakira da ina vikiivavona kamonai ivi bogebogesi da ke kovokovoghina da ita miirikikina. 27 Kovonavona da Berusiburu rewapana ivereku da kanuma beroberosi akwavikwavinisi. Ma tami mani kami kivikivina na God ina rewapanai ekwavikwavinisi. Ma ti na ina vonemi da koibero, iakovi da taku bade aku rewapana God gwabinai aviiya.”
28 “God Kanumina ina rewapanai kanuma beroberosi akwavikwavinisi, tuna kubiine kotakovi da kurimi God ina vikiivavona inekiibau.”
29 “Ma sago, wawaya ke kovokovoghina ita rui tomowa rewapanina ina ku numa da aviyavisina rapenai ita yapi da kunona tomowina imana ma kaena ita kutatani ma muriyai da ita yapi.”*Tomowa rewapanina miiba kamonai na Seitan. Ma aviyavisina Seitan rapenai na tomowina, tuna kanuma berona gwabinai irunuma da matana ma kawana ipota. Ma Yesu ipisi da Seitan imana ma kaena ikutatani da tomowina iyapini da Seitan ina rewapana ikiibutawei.
30 “Wawaya ke ita viviteku na ikawapateku. Iyavo kava ke taku yavata kata bigabiga patapata da wawaya kata kiikiividaburisi na aku biga eresoresoi.*Mak 9:40 31 Avonavonemi da God kovokovoghina da ami bera beroberosi peyarina ina notatawei. Ma Kanuma Vovokaravina koni avaberowei na ke meyani ina notatawei. 32 Ma iyai taku Wawaya Natusi ini avaberoweku na God kovokovoghina da ina berabero ina notatawei. Ma iyai Kanuma Vovokaravina ini avaberowei na ke ina notatawei, ke karako ma ke nokoni ku marana.”†Perisi damsi ivonavona da Yesu ina bera ghamaghamasi na Seitan ina rewapanai iberaberai ma kegha, Kanuma Vovokaravina ina rewapanai iberaberai. Tuna kubiine Perisi damsi Kanuma Vovokaravina ivivi avaberowei ma God i berabero ke meyani ina notatawei. *Luk 12:10
33 “Mikeda kii biibiina na amena biibiina, bo kii berona na amena berona. Amena kona kitai ma kiina konakovi da biibiina bo berona.*Mat 7:20; Luk 6:44 34 Tami mota natunatusi! Tami beroberomi na ke kovokovoghimi da sisiya biibiina koni sisiyei. Aviyavisina wawaya nuwanuwasi kamonai egheghetawei na kawasiyai ekarakaratawei.*Mat 3:7, 23:33, 15:18; Luk 3:7, 6:45 35 Wawaya biibiina nuwanuwana kamonai na biibiina enuwanuwaghanei. Maranai nuwanuwana ina votawei na biibiina ina karatawei. Ma wawaya berona nuwanuwana kamonai na berona enuwanuwaghanei. Maranai nuwanuwana ina votawei na berona ina karatawei. 36 Ma avonavonemi da vitupavira maranai wawaya God maghinonai ina miiri ma aviyavisina kudubina ivivi sisiya wapawapai na kurina ini mamatarei. 37 Tam mani am sisiya tepanai God ina vona da tam wawaya biibiim bo tam wawaya berom.”
Wawaya i kayowana da matakira ita kitai.
(Mak 8:11-12; Luk 11:29-32)
38 Perisi damsi ma vonaviyoyovana vibeyebeyena wawayisi viya Yesu ivona tovoni bo, “Vibeyebeyena wawayim, akii kayowana da matakira ghamana kuta berai da kata kitai ma katakovi da am rewapana God gwabinai kuviiya.”*Mat 16:1; Mak 8:11; Luk 11:16 39 Ma Yesu ivonapotesi bo, “Tami weni kimtina kamonai ami nota na beroberosi ma kawakiikiimi. Ma ami kayowana da matakira ghamana kota kitai, bo? Kegha, ke ana berai. Ma aviyavisina itupuwa peroveta Jona kurina na tuna matakirina kava.*Mat 16:4; Mak 8:12 40 Ikikava Jona mara aroba ma didibara aroba iyana ghamanakina kamokamona kamonai imakai, nakanani ina tupuwa Wawaya Natusi kurina da mara aroba ma didibara aroba tano kamonai ina kena.*Jon 1:17 41 Ma Jona idima Nineva damsi kurisi da itupuwavira. Ma vitupavira maranai nani damsi ina vomiiri ma ina vona da karako weni kimtina na berabero wawayimi. Ma kovi yana, karako wawaya sago inekiibau ma tuna na Jona ighekuyowei.*Jon 3:5 42 Mara katamaninai Seba kana kiivavo wavinena dobu rabarabai ivomiiri inae Kiivavo Soromon kurina da ina nuwagiura ma ina vibeyebeyena iti yanei. Ma vitupavira maranai nani wavinena ina vomiiri ma weni kimtina ini wavumi, ina vona da tami na berabero wawayimi iyamna aku vibeyebeyena ke koti yanei. Ma kovi yana, karako wawaya sago inekiibau ma tuna na Kiivavo Soromon ighekuyowei.”*1Kgs 10:1-10; 2Chr 9:1-12
Kanuma berona ivovira.
(Luk 11:24-26)
43 “Mikeda kanuma berona wawaya gwabinai ina kiibau na warere makiiwapasiyai gawara inekwekwa da iti yakam ma ke ina panani. 44 Ma ina vona bo, ‘Aku ku numa ana vovira.’ Ina ku numa ina nekiibau na ina panani da numana kwebuna, wawaya igigiri ma bera peyarina itere bubuni. 45 Vaghina ma ina nae ma kanuma beroberosi miikovimaruwa, ti na bero kirakiisi, ina rutinisi ma peyarisi ina vovira da nani wawayina gwabinai ina runuma. Karenai wawayina ina yawasa ibero. Ma peyarisi ina runuma na ina yawasa ina bero kirakai. Ma nakanani ina tupuwa weni kimtina kawakiikiimi kurimi.”
Yesu ina maduwa ma titina yoghoyogho.
(Mak 3:31-35; Luk 8:19-21)
46 Yesu patana da ivivi sisiya koroto kurisi ma ina maduwa ma titina yoghoyogho inekiibau da kawakawarai imiiri ma i kayowana da Yesu kurina iti sisiya. 47 Wawaya sago Yesu ivonei bo, “Am maduwa ma titim yoghoyogho matarai ekoyakoyaghim, i kayowana da iti sisiya kurim.” 48 Ma Yesu ivonapotesi bo, “Aku maduwa na iyai? Ma titiku yoghoyogho na iyavo?” 49 Ma ituparorona kana kivikivina kurisi ma ivona bo, “Aku maduwa ma titiku yoghoyogho na vaghina weni, 50 iyamna iyavo kava aku Mamai kunumai ina kayowana eberaberai, ti na titiku yoghoyogho ma novunovuku ma aku maduwa mau.”
*12:1: Deut 23:25
*12:3: 1Sam 21:1-6
*12:4: Lev 24:9
*12:5: Num 28:9-10
*12:21: Isa 42:1-4
*12:24: Mat 9:34, 10:25
*12:29: Tomowa rewapanina miiba kamonai na Seitan. Ma aviyavisina Seitan rapenai na tomowina, tuna kanuma berona gwabinai irunuma da matana ma kawana ipota. Ma Yesu ipisi da Seitan imana ma kaena ikutatani da tomowina iyapini da Seitan ina rewapana ikiibutawei.
†12:32: Perisi damsi ivonavona da Yesu ina bera ghamaghamasi na Seitan ina rewapanai iberaberai ma kegha, Kanuma Vovokaravina ina rewapanai iberaberai. Tuna kubiine Perisi damsi Kanuma Vovokaravina ivivi avaberowei ma God i berabero ke meyani ina notatawei.
*12:34: Mat 3:7, 23:33, 15:18; Luk 3:7, 6:45
*12:38: Mat 16:1; Mak 8:11; Luk 11:16
*12:42: 1Kgs 10:1-10; 2Chr 9:1-12