Proverbios
¿Pitaj upa mana tantiyaj? ¿Pitaj yarpaysapa musyaj yachaj?
¿Imataj caycan cay librucho? Proverbios ninan caycan «tincuchiypa yachachicuycuna» ninanmi. Israelchöga caranmi cüracuna y profëtacunapis. Achca musyaj yachajcunapis caranmi. Runacuna imanöpis cawashanta ricarmi, marcacunata imapis päsashanta ricarmi chay musyaj yachajcunaga marca-masincunapaj achca yachachicuycunata shuntaran. Chay yachachicuycunataga shimillapami willapar yachachej. Y wasincunachöpis yachachej wamrancuna Tayta Dios munashanno cawananpaj. Chaycunatami cay Proverbios librumanga isquirbisha noganchïpis yachacunanchïpaj.
Proverbios libruchöga caycan musyaj yachajcuna shuntashan rimaycunami. Rimir caj parti caycan willapaycajno yachachicuycunami. Chaychöga yachay caycan alli warmino, rispitösa warmino. Mana tantiyaj upa caynami caycan pengacuyta mana yachaj warmino (1.8–9.18).
Quimsa partiman shuntashami caycan «Israelpa raynin Salomón yachaj car rimashan rimaycuna» (1.1; 10.1; 25.1). Payga musyaj yachaj cashpanmi intërucho rejsisha caran (ricay 1 Rey. 4.32–33; 10.23–24). Mas jucpis caycanmi waquin musyaj yachajcuna shuntashan yachachicuycuna (22.17–24.22 y 24.23–34). Mas jucpis caycan «Agur yachaj car rimashancuna» nishan (30.1–33). Y jucna caycan «Lemuel yachaj car rimashancuna» nishan (31.1–9). Cay libro ushan rispëtuyoj alli warmita alabashanwanmi (31.10–31).
1
Cay libruta imapaj isquirbishanpis
Israelpa raynin Davidpa wamran ray Salomón* 1Rey. 4.32; Prov. 10.1; 25.1 rimashanmi cay rimaycunaga. Cay rimaycunataga isquirbisha:
Chayta yachacur runacuna yachaj cananpämi,
yarpaysapa cananpämi,
yachaj runacuna parlashanta tantiyacunanpämi,* Stg. 1.5; 3.13–17
willapashancunata chasquicunanpämi,
quiquin tantiyacunanpaj,
allillata rurananpaj,
furmal cananpaj;
mana yarpachacoj mösucunata tantiyachinanpaj,
yarpaysapa cananpaj.
Yachajcunapis,
yarpaysapacunapis cay rimaycunata wiyarga masmi yachacun.
Chauraga tantiyanmi yarpaysapacuna parlashanta,
adibinansancunata, willapancunata.
 
Rasunpa yachaj canapäga rimëru Tayta Diostami rispitar yäracuypaj.
Tantiyacuyta mana munajcunami ichanga alli yachachicuycunatapis, willapashancunatapis manacajman churan.* Job 28.28; Sal. 111.10; Prov. 9.10; 15.33
Mösucunata willapashan
Ïju, taytayqui willapäshushayquita sumaj wiyacuy.
Mamayqui tantiyachishushayquitaga ama gongaychu.
Chay willapäshushayqui, chay tantiyachishushayqui gampäga canga cuyayllapaj adurnunömi.* Prov. 6.20–21
10 Ïju, juchasapacuna juchata rurachiyta munashuptiqui
ama ruranquichu.* Sal. 1.1
11 Paycunaga capas nishunquiman:
«Aywashun. Runacuna näninpa aywajta pacacuycullar shuyaräshun.
Alli runa päsacuycajta wañurachishun.
12 Alli runacunataga illajpita illgarachishun,
gueshya charir imanömi illajpita wañurachin, chayno.
13 Chayno rurarmi rïcuyäshun.
Chaynöpami wasinchichöpis imapis mana pishëmäshunpächu.
14 Juc pachallacho goturpäshun. Llapanta yarpashanchïno rurashun.
Guechushanchëga llapanchïpämi canga» nir.
15 Ïju, paycunawanga ama goturaychu.
Paycuna yarpashan juchataga ama ruräshiychu.
16 Paycunaga imay örapis yarparaycan mana allita rurayllapämi.
Wañuchicuyllatami yarparcaycan.* Isa. 59.7; Rom. 3.15
17 Pichiusacuna ricaycaptenga
yangallami trampatapis churanchi.
18 Chay runacunami ichanga quiquin mana alliman chayanallanpaj llapantapis camariycan.
Quiquillanmi wañuytapis ashircaycan.
19 Chaynömi yargaj runacunapis:
Yargaj-cashallanwanmi wañuytapis tarin.
Yachaj cananpaj willapashan
20 Yachayga willacoj warminöpis cällicunachömi,
läsacunachömi sinchipa gayacuycan.
21 May-chaychöpis achca runa cashanchömi willacuycan.
Siudäman yaycuna puncucunachöpis willacuycanmi:* Prov. 8.1–3
22 «Mana tantiyacojcuna,
¿imaycamaraj llutancunallapaj yarparaycanqui?
Pitapis mana cäsoj mösucuna,
¿imaycamaraj pï-maytapis asipar cushipanqui?
Yarpayniynaj mösucuna,
¿imaycamaraj yachaj caytapis manacajman churarcaycanqui?
23 Willapashäcunata sumaj wiyacuy-llapa.
Chauraga nogami llapan yachashäta musyachishayqui.
Yarpaynëcho caycajtaga llapantami yachachishayqui.
24 Yaparir yaparirmi gamcunataga shamunayquipaj willashcä.
Chaypis manami cäsumashcanquichu.
25 Chaypa ruquenga willapashäcunatapis manami wiyacushcanquichu.
Piñacur tantiyachishäcunatapis manami chasquicushcanquichu.
26 Chaypitami mana allicunaman chayaptiqui nogapis cushipäshayqui.
Fiyupa manchariycashayqui örami asipäshayquipaj.
27 Manchacushayqui löcu tamyano, disigrasya illajpita löcu wayrano chayashuptiqui,
ima ruraytapis mana camäpacur fiyupa llaquicuycaptiquimi cushipäshayquipaj.
 
28 «Chay öraga gayacamaptiquipis manami wiyashayquinachu.
Ashimarpis manami tarimanquipänachu.
29 Gamcunaga yachayta manacajmanmi churaycanqui.
Tayta Diosta rispitaytapis manami munanquichu.
30 Tantiyachiptëpis manami tantiyacushcanquichu.
Piñacur willapashäcunatapis manacajmanmi churashcanqui.
31 Mana wiyacushayquipitami fiyupa ñacanquipaj.
Juchayqui-tupumi fiyupa ñacayman chayanquipaj.
32 Mana tantiyacojcunaga mana tantiyacushanpitami wañuymanpis chayan.
Tantiyacuyta mana munajcunapis imapäpis mana yarpachacushpanmi ushacan.
33 Willapashäta chasquicojcunami ichanga cushishalla goyanga.
Imapitapis mana manchacuypa goyanga.»

*1:1 1Rey. 4.32; Prov. 10.1; 25.1

*1:2 Stg. 1.5; 3.13–17

*1:7 Job 28.28; Sal. 111.10; Prov. 9.10; 15.33

*1:9 Prov. 6.20–21

*1:10 Sal. 1.1

*1:16 Isa. 59.7; Rom. 3.15

*1:21 Prov. 8.1–3