11
Yesu̱ Ni̱yeegesya ha Kusaba
(Matayo 6:9-13; 7:7-11)
Kiro ki̱mwei̱, Yesu̱ yaalingi mu kiikaru ki̱mwei̱, naakusaba. B̯u̱yaamaari̱ kusaba, omwei̱ ha beegeseb̯wa baamwe, yaamuweera, “Mukama wange, twegesye kusaba, nka Yohaana Mu̱bati̱zi̱ ku̱yeegeseerye beegeseb̯wa baamwe.”
Mwomwo Yesu̱ yaabaweera, “B̯umwakabbanga nimukusaba, mukobenge yati:
“ ‘Bbaa weetu̱,* 11:2 Bbai̱bbu̱li̱ zindi zikoba nti, Bbaa weetu̱ ali mwiguru.
Ibara lyamu lihaab̯we ki̱ti̱i̱ni̱sa;
B̯ukama b̯wamu b̯wi̱ze. 11:2 Bbai̱bbu̱li̱ zindi zikoba Leka kwendya kwamu kukorwe mu nsi, nka b̯ukukorwa mwiguru.
Tu̱henge b̯ukyeb̯ukye, bidyo byetu̱ bya b̯uli kiro.
Otuganyire, bibii byetu̱;
kubba natwedede, tuganyira bantu bensei̱, batukola kubiibi. 11:4 Bbai̱bbu̱li̱ zindi zikoba nti, B̯uli muntu yensei̱ ali neibanza lyetu̱.
Otatuleka nitukooheb̯wa.’ ”§ 11:4 Bbai̱bbu̱li̱ zindi zikoba Bei̱tu̱ otujune hali mubiibi.
Mwomwo Yesu̱ yaaweera beegeseb̯wa baamwe yati, “Kakubba omwei̱ muli nywe agyendera munywani waamwe saaha mukaaga zei̱jolo. Akadwayo akamuweera, ‘Munywani wange, mporayo bidyo. Kwamwange hei̱zi̱ri̱yo munywani wange, ali na lugyendu lwamwe lwa kugyenda; kandi, tindi na bidyo byenseenya bya kumuha!’ Kakubba munywani waamu yogwo gyogyendeeri̱, akwi̱ramwo naali mwamwe, naakoba, ‘Leka ku̱ngadagadya! Maari̱ kadei kukinga mulyangu; kandi, gya na baana bange, tu̱leeri̱ kadei mu bitabbu. Nkusobora kwahi kubyoka kukuha kintu kyensei̱.’ Nkubaweera, nab̯uyaakubba atabyoki̱ri̱ kukuha bidyo hab̯wakubba oli munywani waamwe, bei̱tu̱ kandi hab̯wa kuwona otakukwatwa nsoni̱ kwicala noomusaba, akumala gabyoka, naakuha bintu byensei̱ byokubba nookwendya.
“Nahab̯waki̱kyo nkubaweera, mu̱sabenge Ruhanga bintu bimukwetaaga, alibibaha; mu̱mu̱toolyenge, mulimwagya; mwerangenge, alibakingulira. 10 Hab̯wakubba, yogwo yensei̱ asaba Ruhanga, aheeb̯wa mbe; yogwo amutoolya alimwagya; na yogwo amweyanjulira alimukingulira. 11 Mu̱byeru̱ ki muli nywe, kakubba mwana waamu akusaba nsu̱, waakumuhamwo mpiri? 12 Rundi, waakamuhamwo kamansisira, naali aku̱sabi̱ri̱ igina? 13 Kale nu, nywe babiibi mwakabba nimukusobora kwega kuha baana beenyu̱ bisembu birungi, Bbaa weenyu̱ wa mwiguru tali̱ki̱ryaho hoi̱ kubaha Mwozo Mu̱syanu̱ bab̯wo bamusaba!”
Yesu̱ na Sitaani
(Matayo 12:22-30; Mari̱ko 3:20-27)
14 Kiro ki̱mwei̱, Yesu̱ yaali kubinga mu mudulu, muzumu gwi̱jalu̱ mu̱nwa. Gu̱gwo muzumu b̯u̱gwamu̱ru̱gi̱ri̱mwo, mudulu yaatandika kubaza. Bantu baahu̱ni̱ri̱i̱ri̱ hoi̱, 15 bei̱tu̱ bamwei̱ muli bo, baabazi̱ri̱ nibakoba, “Bberi̱zebbu̱u̱li̱, mu̱handu̱ wa mizumu, yooyo akoresya yogwo mudulu kubingamwo bantu mizumu.”
16 Bantu bandi bo, baalingi na kigyendererwa kya kutega Yesu̱. Ki̱baakoori̱, baamu̱sabi̱ri̱ akore kyamahanu ki̱ku̱gu̱mya nti yaatu̱mi̱i̱rwe Ruhanga. 17 Bei̱tu̱ Yesu̱ yaakengi̱ri̱ bintu bibaali nibakuteekereza, yaabaweera, “B̯ukama b̯wensei̱ b̯ubbamwo kwezahu̱kani̱a, tib̯usobora kwicalaho. Kindi, kakubba bantu ba mu̱gi̱ gu̱mwei̱ beezahu̱kani̱a, gu̱gwo mu̱gi̱ gwatikambe. 18 Kakubba Sitaani yeezahu̱kani̱amwo, hati̱ b̯wo b̯ukama b̯wamwe b̯u̱b̯wo b̯wakwemeeraho teetei̱? Kiki nki̱bazi̱ri̱, hab̯wakubba mu̱kobi̱ri̱ nti, Sitaani, mu̱handu̱ wa mizumu, yooyo ampa maani ga kubingamwo bantu mizumu. 19 Ruhanga, aha beegeseb̯wa beenyu̱ maani ga kubingamwo bantu mizumu, yooyo de ampa maani ga kubinga mizumu; Sitaani tali yooyo agampa. 20 Maani ga Ruhanga gaabba googo gampa maani ga kubinga mizumu, kiki ki̱kwolokya nti, b̯ukama b̯wa Ruhanga b̯wi̱zi̱ri̱ muli nywe.
21 “Kakubba muntu munyamaani alinda nnyu̱mba gyamwe na byaku̱lwani̱sya byensei̱ bi̱kwetaagi̱si̱b̯wa, bintu bya mu nnyu̱mba byakwicala kurungi. 22 Bei̱tu̱ kakubba hei̱za munyamaani akamu̱ru̱mba; yo yogwo munyamaani amaliira naamutoolaho byaku̱lwani̱sya byamwe byensei̱ byei̱ceeri̱ niyeesiga, naabibagana na bantu bandi.
23 “Muntu yenseenya atankwatiraho mu kucooka bantu aleke Ruhanga abaleme, yogwo muntu abba naaku̱basaaraani̱a.
Muzumu Ni̱gu̱kwi̱ra mu Muntu
(Matayo 12:43-45)
24 “Muzumu b̯uguruga mu muntu gub̯ungab̯unga mu biikaru byomu, ni̱gu̱ku̱toolereerya ha kuhuumuura. B̯ugulemwa kwagya ha kuhuumuura, nigukoba, ‘Kanku̱beyo mu yodi̱ muntu hanyaaru̱gi̱i̱ri̱.’ 25 B̯u̱gu̱ku̱bayo, gwagya yogwo muntu naali nka nnyu̱mba gya muntu yeezi̱ri̱ yaasyani̱a kandi yaagiteekaniza kurungi. 26 B̯ugwagya yatyo, gugyenda ni̱gu̱syomera mizumu mindi musanju, mikugukiraho mu b̯ubiibi, myensei̱ hamwei̱ nimingira mu yogwo muntu nimimwicalamwo. Mimi mizumu myensei̱ hamwenya, miha yogwo muntu kubba kubiibi hoi̱ kukiraho nka kuyaali, b̯uyaali naacaali na muzumu gu̱mwei̱.”
Bantu Bali na Mu̱gi̱sa
27 Yesu̱ b̯uyaali naakubaza bi̱byo bigambu, mu̱kali̱ omwei̱ munyakubba naali mu kitebe kya bantu, yaabazi̱ri̱ neiraka lya hakyendi̱ yaaweera Yesu̱ yati, “Ali na mu̱gi̱sa, mu̱kali̱ munyakukubyala, akakwonkya!”
28 Bei̱tu̱ Yesu̱, yei̱ri̱ri̱mwo yogwo mu̱kali̱ naamuweera, “Bantu bali na mu̱gi̱sa kukiraho, boobo bab̯wo beegwa kigambu kya Ruhanga nibakihondera.”
Yesu̱ Nibamuweera Akore Kyamahanu
(Matayo 12:38-42)
29 Bantu b̯u̱beecooki̱ri̱ hali Yesu̱ nibakakanya, Yesu̱ yaabaweera, “Nywe bantu ba mu̱hi̱hi̱ gugu muli babiibi. Mwicala nimusaba mbakolere kawoneru ka kyamahanu, bei̱tu̱ tihaloho kyamahanu kimuliwona, kutoolahoona ki̱kyo kinyakubba hali Yona. 30 Nka Yona kuyaalingi kawoneru hali bantu ba Ni̱neeve, na Mwana wa Muntu kwokwo alibba ha bantu ba mu̱hi̱hi̱ gugu. 31 Ha kiro kya kucwerwa musangu, mu̱kali̱ mukama weihanga likwetwa Sebba, alyemeera, asi̱ngi̱sye musangu bantu ba mu̱hi̱hi̱ gugu; hab̯wakubba yaaru̱gi̱ri̱ hadei hoi̱, yei̱za kwegwa nzegesya gya magezi̱, gya mukama Sulumaani; bei̱tu̱ kandi haha, haloho akukira Sulumaani mu magezi̱ bei̱tu̱ mu̱swi̱ri̱ kwikiriza bigambu byamwe.” 32 Ha kiro kya kucwerwa musangu, bantu ba rub̯uga Ni̱neeve balyemeera na bantu ba mu̱hi̱hi̱ gugu, babasi̱ngi̱sye musangu; hab̯wakubba Yona b̯u̱yaabatebeerye, beezi̱ri̱ri̱mwo. Bei̱tu̱ kandi haha haloho akukira Yona, nab̯wabatebeerye mu̱b̯u̱u̱ri̱ kwezi̱ramwo.
Kyererezi̱ Kimulukira Mubiri
(Matayo 5:15; 6:22-23)
33 “Muntu tasobora ku̱kolereerya taara akagita mu kiikaru ki̱ku̱gi̱bi̱sa rundi akagibbumba na lukimba. Bei̱tu̱, agita ha kikondo kyagyo, aleke bantu bakwingira mu nnyu̱mba, bahweze. 34 Li̱i̱so lyamu gyogyo taara gya mubiri gwamu. Mei̱so gaamu b̯ugabba nigakuhweza kurungi, mubiri gwamu gwensei̱ nagwo gubba na kyererezi̱; bei̱tu̱ b̯ugabba gabiibi gatakuhweza, mubiri gwamu gwizulamwo nti̱ti̱. 35 Nahab̯waki̱kyo, muli na kuwona nti, kyererezi̱ kimuli nakyo, kitafooka nti̱ti̱. 36 Kakubba obba nookwendya kwega Ruhanga, kandi okabba otali na kantu kensei̱ kaakusuula mananu, Ruhanga akwezolokya mbe.”
B̯ub̯iibi b̯wa Bafalisaayo na b̯wa Beegesa ba Biragiro
(Matayo 23:1-36; Mari̱ko 12:38-40)
37 Yesu̱ b̯u̱yaamaari̱ kubaza, Mufalisaayo yaamweta agyende kwamwamwe badye hamwenya kiihuru. Nahab̯waki̱kyo, Yesu̱ yaagyendi̱ri̱ wu Mufalisaayo, yeicaara kudya. 38 Mufalisaayo yaahu̱ni̱ri̱i̱ri̱ hab̯wa kuwona Yesu̱ naadya atabanzi̱ri̱ kunaaba ngalu. 39 Mwomwo Mukama weetu̱ Yesu̱ yaaweera Mufalisaayo, “Nywe Bafalisaayo, mu̱naabya hanzei wa bi̱kopo byenyu̱ na masahaani geenyu̱, kandi b̯u̱b̯wo munda zeenyu̱ mwi̱zwi̱ri̱ mururu na b̯ubiibi. 40 Nywe badoma nywe! Mu̱kyegi̱ri̱ kwahi nti Ruhanga munyakuhanga mubiri gwa muntu, yooyo omwei̱ de munyakuhanga na mutima gwamwe? 41 Haakiri bi̱byo bintu bimuli nabyo, mu̱bi̱henge banaku. B̯umwakakora ki̱kyo, bintu byensei̱ bimukukora Ruhanga akwi̱za ku̱bi̱si̱i̱ma.
42 “Mulikiwona, nywe Bafalisaayo! Hab̯wakubba, mugumirisana kintu kya kubba ba b̯winganiza; kandi de, nimugumirisana kintu kya kwendya Ruhanga. Mulikiwona nab̯umwabba mugaba ki̱mwei̱ kyei̱ku̱mi̱ kya ndungo, nka mu̱zi̱nga, kamulali, na bimera bindi. Mwaku̱bbeeri̱ bantu ba b̯winganiza, bakwendya Ruhanga; kyonkei nimugyenda mu mei̱so na kugabanga ki̱mwei̱ kyei̱ku̱mi̱ kya bintu byenyu̱ hali Ruhanga.
43 “Mulikiwona nywe Bafalisaayo, hab̯wakubba, mwendya kwicaara mu ntebe za bi̱ti̱i̱ni̱sa bikukirayo, za mu marombero ga Bayudaaya; kandi de, b̯umubba mu b̯utali mwendya babaramu̱kye na bi̱ti̱i̱ni̱sa. 44 Mulikiwona, hab̯wakubba muzooka nka bantu barungi ha mei̱so, bei̱tu̱ kandi mu nda zeenyu̱ nimuli babiibi, nimubba nka bituuru bitakwelengera. Bituuru bya yatyo, bantu babilibatiraho, bateegi̱ri̱ nka kubilimwona baku̱u̱.”
45 Omwei̱ ha beegesa ba biragiro yaaweereeri̱ Yesu̱, “Mwegesa, b̯wokubaza yatyo hali Bafalisaayo, natwe b̯u̱b̯wo okubba nooku̱tu̱lu̱ma!”
46 Yesu̱ yei̱ri̱ri̱mwo yaabaweera, “Nanywe, beegesa ba biragiro, mulikiwona! Hab̯wakubba, muweera bantu bakore bintu bitatiro hoi̱, bya ki̱nyadi̱i̱ni̱, bibatakusobora kukora. Kandi nanywe nywankei, timuli na kintu kyenseenya kimukolaho, kikubaha kuhondera bi̱byo biragiro, nywe bimukuwona bi̱semereeri̱ kuhonderwa. 47 Mulikiwona, hab̯wakubba mu̱bi̱mbi̱ra baragu̱ri̱ ba Ruhanga bituuru kandi kunu bahaaha beenyu̱ boobo banyaku̱bei̱ta. 48 Kwokwo yaatyo, nywe muli bakei̱so bakusagika bikorwa bya bahaaha beenyu̱ bi̱baakoori̱; Bei̱ti̱ri̱ baragu̱ri̱, nywe mu̱ku̱bi̱mbi̱ra bab̯wo baragu̱ri̱ bituuru. 49 Nahab̯waki̱kyo Ruhanga mu magezi̱ gaamwe yaabazi̱ri̱ ha bantu Bei̱saleeri̱ naakoba, ‘Nkwi̱za kubatumira baragu̱ri̱ na bakwenda. Mu bab̯wo bankutuma, bantu bei̱za kwi̱ta bamwei̱ hali bo, kandi, bei̱za kuharana bamwei̱ hali bab̯wo bankutuma.’ 50 Aleke nywe bantu ba mu̱hi̱hi̱ gugu, babajunaane hab̯wa baragu̱ri̱ ba Ruhanga bensei̱ bakei̱ti̱i̱rwe kuruga nsi nigihangwa. 51 Mu̱kwi̱za kujunaanwa, kurugiira ki̱mwei̱ ha kwi̱twa kwʼAbberi̱ kudwera ki̱mwei̱ ha kwi̱twa kwa mu̱ragu̱ri̱ wa Ruhanga Zakaliya. Zakaliya yogwo, yooyo gi̱bei̱ti̱i̱ri̱ hakati̱ wa kyoto ki̱bookeeryengi̱ho bisembu bi̱bahongi̱ri̱ hali Ruhanga, na kiikaru kitongoole. Mu mananu nkubaweera, bantu ba mu̱hi̱hi̱ gugu, mu̱kwi̱za kujunaanwa hab̯wa baragu̱ri̱ bab̯wo bensei̱!
52 “Mulikiwona, nywe beegesa ba biragiro. Hab̯wakubba, mu̱geeni̱ bantu bateega mu̱li̱ngo gwa kwega Ruhanga. Nywe nywankeenya, Ruhanga mu̱mwegi̱ri̱ kwahi, kandi na bantu bakwendya kumwega kwo, nabo mu̱bageeni̱ batamwega.”
53 Yesu̱ b̯uyaali naakuruga hahwo, wu Mufalisaayo habaali bamweti̱ri̱, beegesa ba biragiro na Bafalisaayo, baatandika kukuuta mpaka nayo, na ku̱mu̱b̯u̱u̱li̱sani̱a bi̱b̯u̱u̱lyo binene. 54 Mu kukuuta mpaka, na mu ku̱mu̱b̯u̱u̱li̱sani̱a, baali nibakumutega b̯utegu aleke bamukwatanize mu bigambu bi̱yei̱rengi̱mwo.

*11:2 11:2 Bbai̱bbu̱li̱ zindi zikoba nti, Bbaa weetu̱ ali mwiguru.

11:2 11:2 Bbai̱bbu̱li̱ zindi zikoba Leka kwendya kwamu kukorwe mu nsi, nka b̯ukukorwa mwiguru.

11:4 11:4 Bbai̱bbu̱li̱ zindi zikoba nti, B̯uli muntu yensei̱ ali neibanza lyetu̱.

§11:4 11:4 Bbai̱bbu̱li̱ zindi zikoba Bei̱tu̱ otujune hali mubiibi.