12
Yesu̱ Naahab̯ura ha Bigambu bya B̯u̱gobya
(Matayo 10:26-27)
Mu b̯wi̱re b̯u̱b̯wo, bantu nku̱mi̱ na nku̱mi̱ beecooki̱ri̱ hamwenya, batandika kuziginangana, ni̱baku̱lwani̱sya kwesu̱ma hali Yesu̱. Mu b̯wi̱re b̯wob̯wo, Yesu̱ yaatandi̱ki̱ri̱ ku̱kookobya beegeseb̯wa baamwe, yaabaweera, “Mwegyendereze hoi̱, mwi̱cale nimwerinda b̯u̱gobya b̯wa bab̯wo Bafalisaayo b̯uli nka b̯u̱mya mu kusaasaana. Tihaloho kintu kyensei̱ kya nsita kitalyegeb̯wa, rundi kintu kyensei̱ ki̱bi̱se kitalizooka hasyanu̱. Hab̯wakubba bibiibi byenseenya bi̱mwakoleeri̱ mu nti̱ti̱ bantu bakwi̱za ku̱byegwa mwinsi rubona. Kandi kibiibi ki̱mwahwehweti̱ri̱ nimuli kwantandu mweki̱ngi̱reeni̱ mu ki̱si̱i̱ka, balikirangiira ha kasolya ka nnyu̱mba mwa kuha bantu bensei̱ kukyega.
Muntu Gimukusemeera Ku̱ti̱i̱nanga
(Matayo 10:28-31)
“Banywani bange nkubaweera, mu̱leke ku̱ti̱i̱na bab̯wo bei̱ta mubiri, bei̱tu̱ hei̱nyu̱ma batali na kibakusobora kukora ha muntu. Bei̱tu̱ kamboolokye yogwo gimukusemeera ku̱ti̱i̱na: Mu̱ti̱i̱nenge Ruhanga, kubba yo, hei̱nyu̱ma gya kwi̱ta mubiri, ali na b̯u̱sobozi̱ b̯wa kuguma muntu mu Geehena. Mu mananu, yogwo yooyo mu̱ti̱i̱nenge! Nsyo itaanu tibazitunda si̱ri̱ngi̱ bibiri? Bei̱tu̱ kandi, tihaloho kadi nsyo gi̱mwei̱ gya Ruhanga yeebeera. Kandi, kadi b̯unene b̯wa ntumbu za ha mi̱twe myenyu̱, Ruhanga ab̯wegi̱ri̱. Mu̱tati̱i̱na, kubba nywe muli ba mugasu gunene hoi̱ na kukira nsyo zinene!
Kwatula Ku̱ri̱si̱to na Kumwegaana
(Matayo 10:32-33; 12:32; 10:19-20)
“Nkubaweera, yogwo yensei̱ yaatulanga mu mei̱so ga bantu nka kwali mwegeseb̯wa wange, nagya Mwana wa Muntu, ndimwatula mu mei̱so ga bamalayika ba Ruhanga ninkoba, ‘Yogwo muntu ali mwegeseb̯wa wange.’ Bei̱tu̱ yogwo yensei̱ alinyeegaana mu mei̱so ga bantu, nayo balimwegaana mu mei̱so ga bamalayika ba Ruhanga. 10 Kandi, muntu yensei̱ alimbazaho kubiibi gya Mwana wa Muntu, aliganyirwa. Bei̱tu̱ yogwo yensei̱ ali̱lu̱ma Mwozo Mu̱syanu̱, taliganyirwa.
11 “Bantu bakwi̱za kubakwata hab̯wa kunzikiriza babatwale ku̱batongani̱sya mu marombero, rundi mu ba b̯u̱sobozi̱, rundi mu balemi̱. B̯ubaakabakwatanga, muteelalikiiranga nka kumwetonganangaho, rundi nka ku̱mwei̱rangamwo. 12 Muteelalikiiranga, hab̯wakubba Mwozo Mu̱syanu̱ akwi̱za ku̱beegesyanga mu kasu̱mi̱ kakwo, bigambu bimulinakubaza.”
Lugeera lwa Mu̱gu̱u̱da Mudoma
13 Omwei̱ mu bantu banene banyakubba beecooki̱ri̱, yaaweereeri̱ Yesu̱ yati, “Mwegesa, weera weetu̱ tubagane nayo b̯ugwete b̯wa bbaa weetu̱ yaati̱gi̱ri̱.”
14 Yesu̱ yei̱ri̱ri̱mwo yogwo muntu naakoba, “Abbala we! Naani mu̱nyaku̱nkwatya b̯ujunaanizib̯wa b̯wa kubacweramwo na ku̱babagaani̱a b̯ugwete b̯wenyu̱?” 15 Kasi yaaweera bantu bensei̱ banyakubba nibaloho, “Mwegyendereze, kandi mweri̱nde kwegomba kwa b̯uli ngeru; hab̯wakubba, muntu yoomeera kwahi hab̯wa b̯unene b̯weitungu lyabba nalyo.”
16 Kasi mwomwo Yesu̱ yaabaweera lugeera lulu: “Haalingiho mudulu mu̱gu̱u̱da, munyakubba neitehe li̱kwerya bidyo kurungi. 17 Yogwo mudulu yaateekeri̱i̱ze yati: ‘Ndi kwahi na kiikaru kyakubiikiramwo bidyo byange byensei̱. Hataati̱, nkole ki? 18 Nyeegi̱ri̱ kintu ki̱nkwi̱za kukora. Nkwi̱za kusensegula bideeru byange, mbi̱mbemwo bindi bikooto, binyaabiikirangamwo mpuule zange zensei̱ na bintu byange. 19 B̯undikamala ku̱bi̱bi̱mba, ndyesi̱i̱ma ninkoba, “Ndi na mu̱gi̱sa! Nyeebi̱i̱ki̱i̱ri̱ bintu birungi binene, bi̱kwi̱za ku̱mmalyaho myaka minene. Kandekeho kukora, ndye, nnywe, nyeegonze.” ’ 20 Bei̱tu̱ Ruhanga yaaweereeri̱ yogwo mudulu mu̱gu̱u̱da, ‘We mudoma we! I̱jolo lyoli lya deeru, b̯womi b̯wamu nkub̯ukutoolaho. Kale naani, akwi̱za kutwala bi̱byo byensei̱, bi̱weebi̱i̱ki̱i̱ri̱?’ ”
21 Mu kumaliira, Yesu̱ yaakobi̱ri̱ yati, “Kintu nka kiki, kyokyo kibba ha bantu beebiikira bintu binene, bei̱tu̱ kandi, batakukora bintu bya Ruhanga atwala kubba bi̱handu̱.”
Twesi̱genge Ruhanga Atuha Bintu Byensei̱
(Matayo 6:25-34)
22 Kinyakuhonderaho Yesu̱ yaaweereeri̱ beegeseb̯wa baamwe naakoba, “Ki̱kyo kyokyo kikumpa kubaweera nti, muteelalikiira b̯womi b̯wenyu̱, kikyani kimwadya, rundi hali bikukwatagana na kimwalwalya mibiri myenyu̱. 23 Hab̯wakubba, b̯womi b̯ubba b̯wa muhendu kukira bidyo, na mubiri gwa muhendu kukira byakulwala. 24 Mu̱banze mu̱teekereze ha nsyo: Tizisiga, tizikesa, kandi tizigira bideeru, rundi b̯ubiikiro b̯undi b̯wenseenya; bei̱tu̱ kandi, Ruhanga azi̱di̱i̱syambe. Nywe kandi, kamuli ba muhendu hoi̱ mu mei̱so ga Ruhanga, na kukira bi̱nyoni̱! 25 Naani muli nywe, hab̯wa kwelalikiira, akusobora ku̱teeryaho kadi saaha gi̱mwei̱ ha b̯womi b̯wamwe? 26 Kwelalikiira kwabba kutakusobora kubaha kukora kintu ki̱dooli̱ nka ki̱kyo, hab̯waki mukwelalikiira bintu bindi?
27 “Mu̱teekereze ha byakyo, nka kubihanda. Tibikora kandi tibyongosa. Bei̱tu̱ nkubaweera, kadi mukama Sulumaani mu ki̱ti̱i̱ni̱sa kyamwe kyensei̱, atakalwalenge kwijanjana kadi kibbe ki̱mwei̱ ha bi̱byo bimule. 28 Ruhanga yaabba alwalya yatyo isubi lya mu kisaka li̱lyo liloho hataati̱ mwakya ni̱li̱kwi̱za kukasukwa mu kikoomi, ali̱ki̱ryaho teetei̱ ku̱lwalya nywe bali na kwikiriza ku̱dooli̱? 29 Mu̱leke kwicala nimuteekereza mu mitima myenyu̱ kikyani kimwadya rundi kimwanywa. Mu̱leke kubyelalikiira. 30 Hab̯wakubba na Banyamahanga beicala beelali̱ki̱ri̱i̱ri̱ bintu byenseenya bikwisana bi̱byo. Mukusemeera kwega nti, Bbaa weenyu̱ akyegi̱ri̱ nka kumukubyetaaga byenseenya. 31 Bei̱tu̱, mu̱toolye b̯ukama b̯wamwe, na bintu bindi byensei̱ bi̱kwi̱za kubongerwaho.
Kubiika Itungu Mwiguru
(Matayo 6:19-21)
32 “Mu̱tati̱i̱na, nab̯umwabba nimuli badooli̱ kandi baceke nkeigana li̱dooli̱ lya ntaama; hab̯wakubba Bbaa weenyu̱ wa mwiguru aweeni̱ nikili kirungi, yaabaha b̯u̱sobozi̱, muleme nayo, mu b̯ukama b̯wamwe. 33 Mu̱tu̱nde bintu byenyu̱ bimuli nabyo, sente muzigabire baseege. Mwekoorenge nsahu za sente zi̱takwi̱za ku̱gu̱lu̱u̱sa. Mwekoorenge itungu lyenyu̱ lya mwiguru litalimalikaho, cali mwi̱bi̱ atasobora kudwa, kandi cali maginyo gatasobora kuhenera. 34 Hab̯wakubba, cali itungu lyamu lili, hooho mutima gwamu gwicala.
Beiru Bakulindiira Mukama Waab̯u
35 “Mwi̱cale b̯wi̱re b̯wensei̱ mweteekani̱i̱ze hab̯wa kwi̱ra kwa Mukama. 36 Mu̱bbe nka bantu beeteekani̱i̱ze, bakulindiira mukama waab̯u ei̱re kuruga ha b̯u̱genyi̱ b̯wa b̯ugole. Mukama waab̯u b̯wakwi̱ra akakonkona, bakumukingulira b̯wangu. 37 Kabali na mu̱gi̱sa, beiru bab̯wo ba mukama waab̯u akwi̱za kwi̱ra akaagya nibakuwona kandi bamu̱li̱ndi̱ri̱i̱ri̱! Mu mananu nkubaweera nti, b̯walyagya beeteekani̱i̱ze, alilwala ngoye za ku̱koresya milimo, nei̱caarya beiru baamwe bab̯wo naabaha bidyo. 38 Mukama waab̯u nab̯wali̱i̱ra mwitumbi nkoko zi̱takakookoomi̱ri̱, rundi nkoko zi̱kookoomi̱ri̱ bei̱tu̱ mambya atakasaari̱, bab̯wo beiru baalyagya beeteekani̱i̱ze, balisemererwa. 39 Bei̱tu̱ mukyege nti, mukama nnyu̱mba yaaku̱bbeeri̱ yeegi̱ri̱ saaha gya mwi̱bi̱ gyakwi̱za kwi̱zi̱ramwo, yaakwi̱ceeri̱ ali̱ndi̱ri̱i̱ri̱, atakusobora kuleka nnyu̱mba gyamwe mwi̱bi̱ kugibinya. 40 Nanywe de mukusemeera kwicalanga mweteekani̱i̱ze, hab̯wakubba Mwana wa Muntu ali̱i̱ra ha saaha gi̱mu̱taku̱mu̱ni̱hi̱ri̱ramwo.”
Mwiru Mwesigwa Rundi Mwiru Atali Mwesigwa
(Matayo 24:45-51)
41 Mwomwo Peeteru yaab̯u̱u̱lya Yesu̱, “Mukama wange, lulu lugeera olu̱weereeri̱ twetwe twankei, rundi +waakali kuluweera bantu bensei̱?”
42 Mukama Yesu̱ yaamwi̱ri̱ri̱mwo naakoba, “Muheereza kyani mwesigwa kandi wa magezi̱, yogwo wa mukama waamwe gyakwatya b̯ujunaanizib̯wa b̯wa kulingiiranga baheereza ba mukama waamwe, na kubagabiranga bidyo mu b̯wi̱re b̯wabyo? 43 Kaalibba na kusemererwa kunene, yogwo wa mukama waamwe ali̱i̱ra kwamu̱gi̱, akamwagya naakukora bi̱byo bi̱yaamu̱kwati̱i̱rye kukoranga. 44 Mu mananu nkubaweera, yogwo mukama akwi̱za kuha muheereza mwesigwa yogwo b̯u̱handu̱ b̯wa kulingiira itungu lya mukama waamwe lyensei̱. 45 Bei̱tu̱, kakubba yogwo muheereza abaza mu mutima gwamwe naakoba, ‘Mukama wange akwi̱za kumala kasu̱mi̱ kanene atakabbeeri̱ kwi̱ra.’ Kasi akatandika kukuuta baheereza babamu̱kwati̱i̱rye kandi de, akatandika kudya, kunywa, naatamiira, 46 kilibba kiro ki̱mwei̱ mukama waamwe nei̱ra, ha kiro kyataku̱mu̱ni̱hi̱ri̱ramwo na ha saaha gya yogwo muheereza gyateegi̱ri̱. Mukama waamwe yogwo b̯wali̱i̱ra, alimufubira na kifubiro kikooto hoi̱, kandi naamu̱si̱ndi̱ka mu kiikaru kyafubiriramwo bantu batali beesigwa.
47 “Mwiru yensei̱, abba yeegi̱ri̱ bintu bya mukama waamwe byakwendya yo yogwo mwiru akore, bei̱tu̱ kandi akab̯ula kweteekaniza kukora bi̱byo bintu, yogwo mwiru alikuutwa njunju zinene. 48 Bei̱tu̱, mwiru asobora kubba ateegi̱ri̱ bintu bya mukama waamwe akwendya yo yogwo mwiru akore. Kakubba mwiru wa yatyo akora kikorwa kyensei̱, akabba asemereeri̱ kufubirwa hab̯wa kikorwa ki̱kyo, yogwo mwiru, mu kumufubira, alikuutwa njunju zi̱dooli̱. Kakubba Ruhanga abba aku̱heeri̱ bisembu binene, akaku̱soboresya kumukoora bintu bikooto, yo aku̱ni̱hi̱ra we kumukoora kurungi. Bei̱tu̱ kandi, kakubba Ruhanga abba aku̱kwati̱i̱rye b̯ujunaanizib̯wa b̯unene hoi̱, b̯u̱b̯wo Ruhanga nayo, aku̱ni̱hi̱ra weedede kumukoora kurungi hoi̱.
Kigambu kya Ruhanga Kyahu̱kani̱amwo Bantu
(Matayo 10:34-36)
49 “Nyaaleeti̱ri̱ kigambu kya Ruhanga ki̱ku̱bagaani̱a bantu ba mu nsi; haakiri kadi kibbenge ki̱maari̱ kadei kusaasaana! 50 Bei̱tu̱ kandi, balina kubanza ku̱ndabya mu kuwonawona. Kiki nka kukicaali kudwereera, mutima gwange gwelali̱ki̱ri̱i̱ri̱ hoi̱! 51 Mukuteekereza nti gya nyei̱zi̱ri̱ kuleeta b̯u̱si̱nge? Haahi mali̱, ntakei̱ze kuleeta b̯u̱si̱nge b̯usa; nyei̱zi̱ri̱ na kubaleetera b̯uteikiraniza b̯u̱ku̱badoosya ha kwezahu̱kani̱a. 52 Kuruga hataati̱, mu̱gi̱ gu̱kwi̱zanga kwezahu̱kani̱a; mu mu̱gi̱ gulimwo bantu bataanu, bantu basatu bakwi̱za kubyokeeranga babiri, kandi na bantu babiri, naboodede nibabyokeera bantu basatu. 53 Mu̱gi̱ gu̱kwi̱zanga kwezahu̱kani̱amwo; Bbaa mwana naabyokeera mu̱tabani̱; na mu̱tabani̱ nayo, naabyokeera bbaawe. Maa mwana akwi̱za kubyokeeranga muhara; na muhara nayo, naabyokeera maawe. Mubyala muntu akwi̱za kubyokeeranga mukaamwana; na mukaamwana nayo, naabyokeera mubyala gyamwe.”
Byakuwoneraho Byolokya B̯u̱su̱mi̱
(Matayo 16:2-3)
54 Kasi Yesu̱ yaaweera kitebe kya bantu yati, “B̯wowona kyalu ki̱syoki̱ri̱ b̯uhuluka lyoba, weega-b̯wegi̱ ndagali̱ gikugyenda ku̱gwa, kandi kwo, gi̱gwambe. 55 Kandi b̯wowona ndaawe* 12:55 Mu Luyonaani, masi̱ri̱mu̱ka. naakuhunga, weega-b̯wegi̱ kalyoba kakugyenda kusuuka b̯wi̱re b̯uhyohe, kandi kwo b̯uhyohambe. 56 Bagobya nywe! Mwegi̱ri̱ kulingiira bintu bya ha nsi na mu mwanya, nimudwa ha kwetegereza b̯u̱su̱mi̱ nka ku̱b̯u̱kwi̱za kubba; rundi b̯wabba b̯wa lyoba, rundi b̯wa ndagali̱. Mwabba kwo mwegi̱ri̱ Ruhanga, hab̯waki mutakwetegereza kigyendererwa kya bi̱byo bintu binkukora?
Kukengangana ha Kumala Nsonga na Yogwo Aku̱nyegereeri̱
(Matayo 5:25-26)
57 “Hab̯waki nywe nywankei, muteecweramwo kintu ki̱doori̱? 58 Kakubba muntu ali na nsonga nawe abba naakukutwala wu mu̱cwi̱ wa misangu wa kubanza, lengahoona hoi̱ kwetegerezangana nayo ataku̱dooseeryeyo. Kitali ki̱kyo akumaliira aku̱tweri̱ hali mu̱cwi̱ wa misangu wakabiri, kasi na mu̱cwi̱ yogwo naakuhayo hali musurukali, kasi musurukali naakuta mu nkomo. 59 Nkukuweera, toliruga mu nkomo kutoolahoona osaswi̱ri̱ b̯u̱li̱hi̱ b̯wensei̱.”

*12:55 12:55 Mu Luyonaani, masi̱ri̱mu̱ka.