6
Mu̱ragu̱ri̱ Atagira Ki̱ti̱i̱ni̱sa
(Matayo 13:53-58; Lu̱u̱ka 4:16-30)
Yesu̱ yaaru̱gi̱ri̱ wu Yai̱ro yaagyenda mu rub̯uga lwa kwamwab̯u, hamwenya na beegeseb̯wa baamwe. Kiro kya Sabbaato b̯u̱kyadoori̱, yaatandika kwegesya mwi̱rombero. Bantu banene banyaku̱mwegwa baahu̱ni̱ri̱i̱ri̱ hoi̱. Beeb̯u̱u̱lya, “Yogo muntu, magezi̱ gaga yaagatoori̱ hanya? Magezi̱ kyani gaga gayaaheebeerwe gakumuha kukora byamahanu! Yogo tali yooyo mu̱heesi̱? Tiyooyo mu̱tabani̱ wa Mali̱ya, waab̯u ba Yakobbo, Yooze, Yu̱da na Si̱mooni̱? Banyakaab̯u tiboobo beicala haha natwe?” Baakwati̱i̱rwe ki̱ni̱ga kinene hoi̱, baasuula kumwikiririzamwo.
Yesu̱ yaabaweera, “Mu̱ragu̱ri̱ wa Ruhanga aheeb̯wa ki̱ti̱i̱ni̱sa handi hensei̱ kutoolaho mu rub̯uga lwa kwamwab̯u, mu beiju baamwe na mu mu̱gi̱ gwamwe.” Mu rub̯uga lwa kwamwab̯u lu̱lwo, Yesu̱ yaali atakusobora ku̱koorayoona byamahanu, kutoolaho gana kuta ngalu zaamwe hali baseeri̱ badooli̱ naabahoni̱a. Kandi yaahu̱ni̱ri̱i̱ri̱ hoi̱ hab̯wa bantu ba mu rub̯uga lu̱lwo kubba batali na kwikiriza.
Yesu̱ Naatuma Beegeseb̯wa I̱ku̱mi̱ na Babiri
Yesu̱ yaagyendi̱ri̱ ni̱yeegesyanga mu byaru, naaruganga mu kyaru ki̱mwei̱ naagyenda mu kindi. Yeeti̱ri̱ Bakwenda baamwe i̱ku̱mi̱ na babiri, yaabatuma bagyende babiri babiri ku̱tebeerya bantu; kandi yaabaha b̯u̱sobozi̱ ha mizumu.
Mu kubatuma, yaabaragi̱i̱ri̱ naakoba, “Mutatwalanga kintu kyensei̱ kutoolaho gana mubbeere. Mutatwalanga bidyo, nsahu, rundi sente mu nsahu za miheeku myenyu̱. Mulwalenge nkei̱to bei̱tu̱ mutatwalanga kilwalu kyakabiri. 10 B̯umwakeingiranga mu nnyu̱mba, mwi̱calenge mu nnyu̱mba gi̱gyo gya muntu abatangi̱ri̱i̱ri̱ ku̱doosya b̯umwakaruganga mu rub̯uga lu̱lwo. 11 Hamwagyendanga b̯uhataabbengemwo muntu akubatangiira, rundi akwetegeerya bigambu bimukubaza, mukunkumulenge icuucu lili ha magulu geenyu̱, nimukurugayo, nib̯uli b̯u̱kei̱so b̯wa kubasalira musangu.”
12 Beegeseb̯wa bab̯wo baagyendi̱ri̱ baatebya nti bantu bakuteekwa kwezi̱ramwo bibii byab̯u. 13 Baabi̱ngi̱ri̱ mizumu minene, baasi̱i̱ga baseeri̱ banene maku̱ta, baabahoni̱a.
Yohaana Mu̱bati̱zi̱ Nibamusalaho Mu̱twe
14 Mukama Herodi̱ yeegwi̱ri̱ bintu bya Yesu̱ na beegeseb̯wa baamwe bi̱baakorengi̱, kubba ibara lya Yesu̱ lyali lyegebeerwe hoi̱. Bantu bamwei̱ baabazengi̱ hali Yesu̱ nibakoba, “Yohaana Mu̱bati̱zi̱ ahi̱mbooki̱ri̱ kuruga mu baku̱u̱, kyokyo kikumuha kubba na maani gaakukora byamahanu.”
15 Bandi baakobengi̱, “Ali Eri̱ya.”
Bandi bo kandi baakobengi̱ nti, “Ali mu̱ragu̱ri̱ wa Ruhanga, nka omwei̱ ha baragu̱ri̱ ba Ruhanga ba kadei.”
16 Bei̱tu̱ Herodi̱ b̯u̱yeegwi̱ri̱ bi̱byo, yaakoba, “Yogwo ali Yohaana, mudulu gi̱nyaasaari̱ho mu̱twe, yooyo ahi̱mbooki̱ri̱ kuruga mu baku̱u̱!”
17 Kubba Herodi̱ yo yankei, yaali aragi̱i̱ri̱ bakwate Yohaana. B̯u̱baamu̱kweti̱, yaaragira baamubboha kandi baamuta mu nkomo. Yaaragi̱i̱ri̱ baakora ki̱kyo, hab̯wakubba yo Herodi̱ yaali mu b̯u̱tadoori̱ atu̱ngi̱ri̱ muramu waamwe gi̱beetengi̱ Herodi̱yaasi̱, munyakubba naali muka waab̯u gi̱beetengi̱ Fi̱li̱po. 18 Yaaragi̱i̱ri̱ bakwate Yohaana kubba Yohaana yaali ei̱ceeri̱ naaweeranga Herodi̱, “Ki̱doori̱ kwahi we kutunga muka weenyu̱.” 19 Nahab̯waki̱kyo, Herodi̱yaasi̱ yei̱ceeri̱ na nzi̱go na Yohaana, ni̱yendya ei̱te Yohaana. Bei̱tu̱ kandi atakasobore, 20 hab̯wakubba Herodi̱ yaati̱i̱nengi̱ Yohaana kandi yaamu̱lwani̱ri̱rengi̱, amwegi̱ri̱ kubba naali mudulu murungi wa mutima gu̱syanu̱. Herodi̱ yendyengi̱ kwetegeerya bigambu bya Yohaana, nab̯ukyakabba nti b̯u̱yaakamwegwanga naakubaza, yaabbengi̱ na kusoberwa, atakwega rundi ahondere bigambu byamwe rundi atabi̱hondera.
21 Hei̱nyu̱ma gya kasu̱mi̱, mu̱gi̱sa gwa Herodi̱yaasi̱ gu̱yendyengi̱ gwadoori̱ yati: Ha kiro kya kwi̱zu̱ka kubyalwa kwa Mukama Herodi̱, Herodi̱ yaateekani̱i̱ze b̯u̱genyi̱. B̯u̱b̯wo b̯u̱genyi̱ yaab̯uteekani̱ri̱i̱ze bahandu̱ bayaahanu̱u̱rengi̱ nabo, bahandu̱ ba basurukali na bantu bahandu̱ ba Galilaaya. 22 Muhara wa Herodi̱yaasi̱ b̯u̱yei̱ngi̱i̱ri̱ ha b̯u̱b̯wo b̯u̱genyi̱ hab̯walingi, yaadengu̱di̱ri̱ mugongo mu mei̱so ga bagenyi̱, yaasemeza hoi̱ Herodi̱ na bagenyi̱ bayaali yeeti̱ri̱ kudya kiihuru kya b̯u̱genyi̱.
Mwomwo mukama yaaweera muhala munyakudenguda mugongo, “Nsaba kintu kyenseenya kyokwendya; nkwi̱za kukikuha.” 23 Yaaragani̱si̱i̱rye yogwo muhala ateeri̱ho na kurahira nti, “Nkwi̱za kukuha kintu kyenseenya kiwakansaba, kudwera ki̱mwei̱ ha ki̱mwei̱ kyakabiri kya b̯ukama b̯wange.”
24 Muhala yaahu̱lu̱ki̱ri̱mwo yaagyenda yaab̯u̱u̱lya maawe, “Nsabe kyani?”
Maawe yei̱ri̱ri̱mwo naakoba, “Saba bakuhe mu̱twe gwa Yohaana Mu̱bati̱zi̱.”
25 Nahaahwo muhala yei̱ngi̱i̱ri̱mwo b̯wangu, yaadwa yaasaba mukama naakoba: “Nkwendya ompe mu̱twe gwa Yohaana Mu̱bati̱zi̱ ha sahaani hataati̱.”
26 Mukama b̯u̱yeegwi̱ri̱ kya muhala ki̱yaamu̱sabi̱ri̱, yaasaalirwa. Bei̱tu̱ kandi hab̯wa kurahira kuyaali arahi̱i̱ri̱ mu mei̱so ga bagenyi̱ baamwe, yaali atakusobora kusuula kukora kintu kya muhala ki̱yaasabi̱ri̱. 27 Nahab̯waki̱kyo yaakoleeri̱ho yaaragira mudulu agyende atemehoona Yohaana mu̱twe aguleete. Mudulu yaagyendi̱ri̱ mu nkomo, yaatemaho Yohaana mu̱twe, 28 yei̱ra nagwo agu̱teeri̱ ha sahaani, yaaguha muhala, muhala yaagutwalira maawe. 29 Beegeseb̯wa ba Yohaana b̯u̱beegwi̱ri̱ binyakubbaho, bei̱zi̱ri̱ baatwala mutumbi gwa Yohaana, baaguziika mu kituuru.
Yesu̱ Naadi̱i̱sya Badulu Nku̱mi̱ Itaanu
30 Bakwenda bei̱ri̱ri̱ bei̱za hali Yesu̱, baamuweera bintu byenseenya bibaali bakoori̱ na bi̱byo bibaali beegeseerye. 31 Kwega bantu baalingi banene banyakwi̱zanga nibagyenda, Yesu̱ na beegeseb̯wa baamwe batakatu̱ngenge kadi b̯wi̱re b̯wa kudya. Ki̱yaakoori̱ yaabaweera, “Turuge haha tugyende mu kiikaru kitwabbamwo twankei aleke mutungeho kaanya ka kuhuumula.”
32 Nahab̯waki̱kyo baagyendi̱ri̱ kwantandu bankei, na b̯wati̱. 33 Bei̱tu̱ bantu banene banyakubawona ni̱baku̱byokya baabalengeeri̱. Bab̯wo bantu bei̱ru̱ki̱ri̱ kuruga mu mbuga zinene, baaraba hanzei na magulu, baabanza Yesu̱ na beegeseb̯wa baamwe kudwa habaagyendengi̱. 34 B̯u̱yaaru̱gi̱ri̱ mu b̯wati̱, akawona kitebe kikooto kya bantu, yaabasaasira, hab̯wakubba yaaweeni̱ nibali nka ntaama zitali na mu̱li̱i̱sya. Nahab̯waki̱kyo yaatandi̱ki̱ri̱ ku̱beegesya bintu binene.
35 B̯wi̱re b̯u̱b̯wagyendi̱ri̱ beegeseb̯wa baamwe bei̱zi̱ri̱ hali yo, baamuweera, “Haha tuli mwihamba, kandi na b̯wi̱re b̯u̱gyendi̱ri̱. 36 Raga bantu bagyende aleke bagyende mu biikaru bi̱hereeri̱ho na mu byaru basobore kugula kintu kibaadya.”
37 Yesu̱ yaabei̱ri̱ri̱mwo naakoba, “Nywe mu̱bahe kintu kyakudya.”
Mwomwo baamuweera, “Ki̱kyo kyaku̱badi̱i̱sya ki̱kwetaagi̱sya b̯unene b̯wa sente za musaara gwa muntu gwatunga naali akoori̱ kumala myeri̱ munaanei!”* 6:37 Mu Luyonaani zili denaari̱ bi̱ku̱mi̱ bibiri. Denaari̱ gi̱mwei̱ gyei̱janjanengi̱ sente za muntu zaatunga b̯wakora mulimo gwa kiro ki̱mwei̱. Kandi baamu̱b̯u̱u̱lya, “Hati̱ b̯u̱b̯wo, okwendya tugyende tu̱hu̱lu̱kye sente zi̱zo zensei̱ kugula migaati myaku̱badi̱i̱sya?”
38 Mwomwo Yesu̱ yaabab̯u̱u̱lya, “Muli na migaati mingahi? Mu̱gyende muwone.”
B̯u̱baamaari̱ kumiwona, baamwi̱ramwo nibakoba, “Mili mitaanu na nsu̱ ibiri.”
39 Mwomwo Yesu̱ yaabaweera, baweere bantu beicaare hansi mu b̯usubi b̯ubisi. 40 Nahab̯waki̱kyo bantu bei̱cali̱i̱ri̱ mu b̯unene b̯wa bantu ki̱ku̱mi̱ ki̱ku̱mi̱ na bandi gataanu gataanu. 41 Mwomwo Yesu̱ yaakwata migaati mitaanu na nsu̱ ibiri, yaalingiira kwakyendi̱, yaasi̱i̱ma Ruhanga, yaasabbula mi̱myo migaati. Mwomwo yaamiha beegeseb̯wa baamwe bami̱segeerye bantu. Na nsu̱ ibiri nazo yaazi̱gabi̱i̱ri̱ bantu bensei̱. 42 Bantu bensei̱ baadi̱i̱ri̱ beicuta. 43 Kasi mwomwo beegeseb̯wa baakoma b̯ucwekacweka b̯wa migaati na nsu̱ b̯unyakusigala b̯u̱tadi̱i̱bi̱i̱rwe, b̯wei̱zu̱u̱lya nkimba i̱ku̱mi̱ neibiri. 44 Muhendu gwa bantu banyakudya baalingi badulu nku̱mi̱ itaanu.
Yesu̱ Naalibatira ha Meezi̱
45 Nahaahwo, Yesu̱ yaaragi̱i̱ri̱ beegeseb̯wa baamwe batembe b̯wati̱, bagyende nseeri̱ Bbeti̱sai̱da bamwehembeeri̱, yo asigale naaraga bitebe bya bantu bagyende. 46 B̯u̱yaabaru̱gi̱ri̱ho, yaatemba ha lusahu kusaba.
47 B̯wi̱re b̯wa joojolo, b̯wati̱ b̯walingi hakati̱ mwi̱taka, yo naali yankei ha mutanda. 48 Yaaweeni̱ beegeseb̯wa baamwe nibakutalibana hoi̱ kugoza kubba baagozengi̱ nibakutemba mpehu ginene. Mu b̯wi̱re b̯wei̱jolo ha nkoko gyakubanza gikookomera, Yesu̱ yaagyendi̱ri̱ hali beegeseb̯wa baamwe naakulibatira ha meezi̱. Yaali naali heehi̱ kubarabaho. 49 Bei̱tu̱ b̯u̱baamu̱weeni̱ naakulibatira ha meezi̱, baateekereza ali muzumu. Baalu̱ki̱ri̱, 50 kubba bensei̱ baamu̱weeni̱ kandi baati̱i̱na hoi̱.
Nahaahwo yaabazi̱ri̱ nabo yaabaweera, “Mu̱tati̱i̱re! Ndi gyagya, mu̱tati̱i̱na.” 51 Mwomwo yaatemba mu b̯wati̱ b̯ubaalingimwo, mpehu gyema. Baahu̱ni̱ri̱i̱ri̱ hoi̱, 52 kubba baalingi bateetegeri̱i̱ze bintu bikukwatagana na kukanya kwa migaati; kubba mitima myab̯u myalingi mitatiro.
53 Yesu̱ na beegeseb̯wa baamwe, b̯u̱baamaari̱ kwambuka i̱taka, baadwa ha mutanda guli heehi̱ na rub̯uga Genesareeti̱, baaguma nnanga gya b̯wati̱. 54 B̯u̱baani̱i̱nu̱ki̱ri̱ mu b̯wati̱, nahaahwo b̯ulohob̯uloho, bantu baalengera Yesu̱. 55 Bei̱ru̱ki̱ri̱ mu kicweka ki̱kyo kyensei̱, beetweka baseeri̱ ha mikeeka nibabatwalanga ha baakeegwengi̱ Yesu̱ agyendi̱ri̱. 56 Kandi b̯uli hayaakagyendengi̱, mu byaru, mu mbuga rundi hadei kwokwo, baatengi̱ baseeri̱ mu b̯utali. Baamu̱taagi̱rengi̱ abeikirize bakwate kadi ha mukugiro gwa kilwalu kyamwe, kandi bab̯wo benseenya banyakugukwataho, baahoni̱ri̱ nseeri̱ zaab̯u.

*6:37 6:37 Mu Luyonaani zili denaari̱ bi̱ku̱mi̱ bibiri. Denaari̱ gi̱mwei̱ gyei̱janjanengi̱ sente za muntu zaatunga b̯wakora mulimo gwa kiro ki̱mwei̱.