Maktubu dɨnə Mãr̰ĩ duwa Luk 1

Maana dɨnə Jesu duwa dɨ

Luk

jangɨdɨ

Maktubu dɨ ka dwar̰ɨ

Luk da, i woni gɨrsə gwale gɨnə Jesu duwanə mwaj dii sɨr di gun day bədə me, an̰ji i Juwib bədə me ca. Me an̰ji basɨ paja gɨnə Jesu duwa gɨ Pol harbɨ gandɨw mɨjəni duwa lə me, wawə àla gɨ giyə duwa lə me ca. I Luk di me jangɨ maktubu dɨ nə ꞌwogɨdɨnin «Mani nə àla nənə paja nənə Jesu duwa day» me ca.

An̰ji kan̰ja maana dɨnə Jesu duwa gɨndɨdɨ naa do me jangɨ nɨm dodə sɨn̰. An̰ji gɨl dara Jesu ba i Dole gɨ Mãr̰ĩ biyəw gɨ Kris di, ba gɨra sɨn̰a dɨdə ka dara kɨdɨ gɨ nare nə gɨndəgɨ jiga jiga pad daa àcn̰a lə. An̰ji way gwale nan̰ dara Jesu ba i gun gaba dwani gaba yara nare n̰agɨni day ya woni mwom me nə bugɨr me namde me de.

An̰ji diy maktubu duwa dɨ ka di gɨndɨdɨ kɨbɨ i gwale gɨnə yàa gɨnə Jã gaba àlagɨ́ nare batem duwa me, yàa gɨnə Jesu duwa me ca (Luk 1–2). An̰ji way ba, Jã ba àlɨ́w Jesu batem di i man mo, me Sidan ba gɨrsə Jesu i man dara àsàw àla gɨ àcn̰a lə me mo (3.1–4.13)? An̰ji way dara Jesu gɨlə duwa gɨ mani me giyə duwa gɨ àlàw me mana gɨ wama gɨ Galileyə (4.14–9.50). An̰ji way dara mɨjəni dɨnə Jesu duwa dɨ an̰ji swaa wama gɨ Galileyə bɨraa hára nɨm ciri dɨ Jursalem. Jesu hára duwa gɨ mɨjəniyə da, an̰ji gɨlgɨ nare mani nan̰ dɨrəw daa (9.51–19.27).

Maktubu ꞌyan̰a dɨra lə da, an̰ji kɨbɨ mani nə àl Jesu mana gɨ ciri dɨ Jursalemmə, ba gɨ ɓengɨw ɓabɨr̰ɨw daa habda gɨ dagɨla sɨwə me, gɨ ꞌyəw nɨm. Ɨr̰ɨ Mãr̰ĩ dɨməw daa nare nə mare dwar̰agɨ lə, me an̰ji so yá daa dama Abəw gɨ Mãr̰ĩ tulɨwə (Luk 19–24).

Luk way ba a jangɨ maktubu dɨ ka di dana mo?

1 Nə àlɨ́m labiya, jan maché Tiyopil! Nare nan̰ janga maana dɨnə mani pad nə àlala mana gɨ dwar̰andɨ lə di. 2 Cendi jangɨ i mani nə nare woni yaragɨ gɨ dɨrəgɨ ɓɨgden̰ diyə gɨ gɨnɨn̰yə me wayndɨ gwale day me, kɨdɨ woni àsa berni dɨ gwale gɨnə Mãr̰ĩ duwa me ca. 3 Yande da, ɨndi kaw, nə kan̰ja gwale gɨ ta di gɨndɨw naa, mana gɨ diyə gɨ gɨnɨn̰yə bá, me nə jangɨm nɨm dodə maktubu lə kɨrab kɨrab ꞌyàm ɨjɨm Tiyopil gɨ nə yərɨm ba mə i gun dɨrənnə di me ca. 4 Nə jangɨm i dara kal mə ꞌwacn̰ana ladɨ dara gɨlə gɨ gɨ gɨləm gandɨw di, ba i gwale sɨw ꞌyang.

Paja gɨnə Mãr̰ĩ duwa gɨlɨw Jakari sɨw

5 Wála gɨ dole gɨ Erod lam gɨ dwãr̰ĩ mana gɨ wama gɨ Judeyə da, aba bwasa Mãr̰ĩ mɨn gɨ gɨ ꞌwogɨw Jakari ilə. Nare woni bwasa Mãr̰ĩ nə gɨ sabɨgɨ abe gɨ gɨ ꞌwogɨw Abiya gɨndɨwə di, an̰ji i gun day. Jakari di dyaməw sumdɨ i Elisabet. Tandi i aba bwasa Mãr̰ĩ gɨ pii gɨ gɨ ꞌwogɨw Arõ mwàw. 6 Cendi ca dayyə ca, i nare nə tɨba Mãr̰ĩ dɨrəwə, me yɨ bii gɨ ꞌwoo gɨnə Aba ciri gɨ Mãr̰ĩ duwa pad gɨ bɨrmə duwa kɨrab kɨrab me ca. 7 Ɨr̰ɨ, cendi yə̀ dwe bədə, dara Elisabet di i madɨri, me cendi ca dayyə ca halbɨ le ɗɨm.

8 Wála mɨn, Jakari ilə mana gɨ kulu gaba bwasa Mãr̰ĩyə dara àla gɨ giyə gɨnə Mãr̰ĩ duwa. I wála gɨnə Jakari day gɨ nə kwandaw nə gɨ sabɨgɨ Abiya gɨndɨwə di me ha bwasa Mãr̰ĩ cendi. 9 Gɨ wála wála da, cendi gobɨ jagi dara ꞌywaa gɨ gun gɨ ba dɨmnə kulə dara gwasa gɨ sawe ya woni bwasa Mãr̰ĩ ba gɨ àl nɨm de, me wála gɨ ta lə da, jagi di, yɨ i Jakari. 10 Dawa dɨ idɨ gwasa di nem da, nare nə gɨr̰e pad ɗɨbɨ day iche me amsɨ nɨm gɨ Mãr̰ĩ.

11 Mana gɨ Jakari ilə kulə ɗɨm da, paja gɨnə Aba ciri gɨ Mãr̰ĩ duwa gɨ daa dɨmə gɨra ɗɨbɨ mana gaba gwasa lə di tulɨw dɨ ɨsay gɨ abeyə me gɨlɨw sɨw. 12 Mana gɨ Jakari yərɨw ɗɨbə lə da, lán̰a àlɨwe sɨw sadɨw tag tag me ca. 13 Ɨr̰ɨ, paja gɨ daa di wayɨw da:

«Jakari, kal àla lán̰a ɗi!

Mãr̰ĩ doy amsa dɨma di le.

Dyam dɨ Elisabet ha yàm dwe gɨ abe,

me mə ha ꞌwagáw sumɨw Jã.

14 Sɨm ha ꞌywalam nan̰e dara dwe gɨ ta di,

me nare nan̰ ha aja pide dara yàa duwa di me ca.

15 An̰ji ha gɨdə i gun gɨ geche

mana gɨ Aba ciri gɨ Mãr̰ĩ dɨrəwə.

An̰ji ha chàa gani gɨ yabɨr̰a yàa duwa bədə me,

gani gɨ man̰e kaw, an̰ji ha ɓɨlə bɨwə bədə bɨr̰ɨn̰ me ca.

Dúndi dɨnə Mãr̰ĩ duwa me ha ꞌwana dusɨw daa

mana gɨ an̰ji wor nɨm iw nudədɨ lə jang sɨn̰.

16 An̰ji ha cwaa nare nə Israyel nan̰ hára nɨm

mana gɨ Aba ciri day gɨ Mãr̰ĩ gɨndɨwə.

17 An̰ji ha hára pii Aba ciri dɨrəwə

dara ɗangr̰aw bɨrmə.

An̰ji ha àla giyə duwa

i gɨ dwana dɨnə aba cɨmə Mãr̰ĩ bɨw gɨ Eli duwa,

me gɨ dusi dɨ wun ya duwa de me ca.

An̰ji ha àla yande dara dáya dine day gɨ nə abɨragɨ daa mɨn

dara gwale day ba bwarna,

me dara cwaa gɨ nare woni gɨn̰ə Mãr̰ĩ bɨw bam,

ba cwana ɨrmə day dara ba ùrnə

àla gɨ mani nə tɨba Mãr̰ĩ dɨrəwə me ca.

Yande da, an̰ji ha ɗangr̰a nare ba ɗɨbɨnə ib

dara yəə gɨ Aba ciri gɨ Mãr̰ĩ sɨdəgɨ lə.»

18 Jakari ùr paja gɨ daa di ba da: «Nə ha ꞌwacn̰a i man mo? Dara nin gɨ dyaman ca ninnə ca, nə halbɨninne ɗɨm.» 19 Ɨr̰ɨ paja di cor wayɨw da: «Ɨndi, nə i Gabɨriyel. Nə ɗɨbɨ lə Mãr̰ĩ dɨrəwə ib dara àláw gɨ giyə duwa. I an̰ji me giyən dara ba nə hane waynam nõ dɨ lade dɨ ka di. 20 Me yər, ɨjɨm, mə gɨn̰ yəə gɨ gwale ni di bam. Yande da, mə ha gɨdə i mɨm. Mə ha nyama waya gwale bədə bɨraa ɗan̰ mani nə nə wayɨm gwale day di, àlalna bá do. ꞌYang, mani di ha àlala i gɨ wála gɨ Mãr̰ĩ ɨrmɨw di bá.»

21 Mana gɨ ta lə da, nare woni ɗɨbə iche di, ɓedɨ Jakari bɨraa bɨraa, me cendi ɨrɨmdɨ gwale nan̰e dara an̰ji dama kulə di tarɨw yə̄. 22 Mana gɨ an̰ji dɨmə iche ɗɨm da, an̰ji nem wayagɨ gɨ nare gwale bədə. An̰ji gɨdɨ i mɨm, gɨlbɨgɨ i ɨsaw mɨra. Mwom da, cendi ꞌwocn̰ com Mãr̰ĩ ba gɨləw i mani mana gɨ kulə. 23 Mana gɨ wála duwa gaba àla giyə mana gɨ kulu gaba bwasa Mãr̰ĩyə di ꞌyen̰ bam pad ɗɨm da, an̰ji cor ha ulay duwa lə.

24 Àl wála ɓani da, dyaməw dɨ Elisabet di u gudi me, tandi budɨbɨ sɨdɨ le nem ya duru jii de do. Tandi way da: 25 «Aba ciri gɨ Mãr̰ĩ yər n̰agɨni niye me ꞌyàn gudi gɨ ta di. An̰ji biyɨn jawe bam dɨnnə nare dɨrəgɨ lə.»

Paja gɨnə Mãr̰ĩ duwa gɨldɨ Mari sɨw

26 Mana gɨ Elisabet gudi dɨra nem duru kubi mwom da, Mãr̰ĩ giy paja duwa gɨ daa gɨ Gabɨriyel mana gɨ ciri dɨ gɨ ꞌwogɨdɨ Najaret, wama gɨ Galileyə. 27 An̰ji giyɨw mana gɨ dwe dɨ more dɨ dii mɨn ꞌwocn̰ abe bədə sɨn̰ sɨdə. Dwe dɨ ta di, i abe mɨn gɨ gɨ ꞌwogɨw Josep me àl mogɨni dɨra. Josep da, i dole gɨ pii gɨ gɨ ꞌwogɨwDabid mwàw. Dwe dɨ more di, gɨ ꞌwogɨdɨ Mari.

28 Paja di dɨm ha ꞌywadɨ, me waydɨ ba da: «Labiya! Kal sɨy ꞌyoli, mɨndi dɨ Mãr̰ĩ àl gandi dwani. Aba ciri gɨ Mãr̰ĩ ilə gandi.» 29 Mana gɨ Mari doy gwale gɨ ta di da, dusɨdɨ cubɨdɨ le, me tandi way da: «Labiya dɨ ta di da, gɨndɨdɨ i man yande mo?» 30 Paja gɨ daa di waydɨ da:

«Mari, kal àla lán̰a ɗi.

Mãr̰ĩ sɨw ꞌyolɨw dɨyyə,

an̰ji yəri ba də i deme dɨ lade dɨrəwə.

31 Yər, də ha ꞌwoo gudi me,

də ha yàa dwe gɨ abe me,

də ha ꞌwagaw sumɨw Jesu.

32 An̰ji ha ꞌya i gun gɨ geche me,

gɨ ha ꞌwagaw Mãr̰ĩ gaba dama mani pad dɨdəgɨ lə gorndɨw,

me Aba ciri gɨ Mãr̰ĩ ha chə́w gage gɨ dwãr̰ĩ gɨnə mwáw gɨ Dabid duwa dɨwə me ca.

33 An̰ji ha lama dwãr̰ĩ mana gɨ Jakob mwàgɨraw dɨdəgɨ lə gɨ dɨrɨn̰ bɨr̰ɨn̰.

ꞌYang, dwãr̰ĩ duwa da, ꞌyan̰a dɨra gɨ bam ha ꞌya lə bədə bɨr̰ɨn̰.»

34 Ɨr̰ɨ Mari wayɨw paja gɨ daa di ba da: «Mani nə ta di, ha àlala i man mo? Dara nə ꞌwocn̰ abe dii mɨn bədə sɨn̰.» 35 Paja di codɨ waydɨ ba da: «I dúndi dɨnə Mãr̰ĩ duwa me ha chə́ə dɨyyə, me Mãr̰ĩ gaba dama mani pad dɨdəgɨ lə dwana duwa ha àla giyə sɨyyə me ca. I dara yande me, dwe gɨ də ha yàw di, ha ꞌya i gun gɨnə Mãr̰ĩ duwa gɨ wun mɨnaw jiga, me gɨ ha ꞌwagaw Mãr̰ĩ gorndɨw me ca. 36 Yər, wiləy dɨ Elisabet dɨ gɨ way gwale dɨra ba i madɨri, dɨ hal le ɗɨm ta kaw, i gɨ gudi gaba duru kubi. Ɗan̰ ha yàa i dwe gɨ abe. 37 Dara mani mɨn nə bɨl Mãr̰ĩ àla da, ilə bədə.» 38 Mari cor wayɨw paja di ba da: «Ɨndi, nə i dwe dɨnə Aba ciri gɨ Mãr̰ĩ duwa, kal mani di àlalna ya ba mə wayɨn nɨm de.» Ɨr̰ɨ paja gɨ daa di so yá kaldɨ.

Mari ha dara yara Elisabet

39 Àl wála ɓani mwom da, Mari so kaláng ha mana gɨ ciri dɨ dam kur̰a dɨdə, wama gɨ Judeyə. 40 Tandi gɨra ha dɨmə kɨrə nə Jakariyə me àldɨ́ Elisabet labiya. 41 Mana gɨ tandi doy Mari labiya dɨra di mwom da, dwe gɨ nudədɨ lə di cogdɨ sɨw me, dúndi dɨnə Mãr̰ĩ duwa gɨra ꞌwon dusɨdɨ daa me ca, 42 mwom da, Elisabet sojɨ gwale daa pəng pəng me way ba da: «Mari, Mãr̰ĩ àl gandi dwani nan̰ ɗoy kwanday namde bam pad me, àl dwani gɨ dwe gɨ nudəyyə di me ca. 43 Ɨndi da, nə i wi me mɨndi dɨ Aba ciri ni iw, də hára dara yaran mo? 44 Nə way yande dara mana gɨ nə doy labiya diya di mwom da, dwe gɨ nudənnə cogdɨ sɨw àl sii ꞌywala nan̰e me ca. 45 Mani nə Aba ciri gɨ Mãr̰ĩ wayay gwale day da, də kala dusi dɨdəgɨ lə ba ha àlala le. Də dam i gɨ sii ꞌywala!»

Diri dɨnə Mari dɨra

46 Me Mari way da:

«Nə tɨn̰ bɨn bow Aba ciri ni gɨ Mãr̰ĩ jilay,

dara an̰ji i gun gɨ geche,

47 me sɨn ꞌyolɨn nan̰e mana gɨ Mãr̰ĩ ni dɨwə,

dara an̰ji i aba bɨlən.

48 An̰ji yər n̰agɨni ni ɨndi dɨ nə i kóy duwa

dɨ nə nem mani bədə nare dɨrəgɨ lə di.

I sɨdɨ, so ka ha pii da, nare gɨ jwara day, jwara day

ha waya ba nə dam i gɨ sii ꞌywala,

49 dara Mãr̰ĩ gaba dwana àlán mani nə gechide me,

sumɨw kaw, wun i mɨnaw jiga me ca.

50 Dusi dɨ lade dɨnə Mãr̰ĩ duwa da,

dam i gɨ nare woni àláw horɨmbə gɨ jwara day, jwara day.*

51 Mãr̰ĩ àl mani gɨ ɨsəw gaba dwana me,

cəgdɨ nare woni ꞌwaga sɨdəgɨ daa pad me ca.

52 An̰ji nongr̰ɨ dolgə nə gechide mana gɨ gagege day nə dwãr̰ĩyə ɓugdɨgɨ dodə me,

lay nare nə n̰agɨni chɨ́gdɨgɨ lə diiyə.†

53 An̰ji ꞌyàgɨ́ nare woni cherni mani nan̰ me,

nare woni ꞌywaa mani da,

an̰ji ꞌyorgɨ daa ɨsɨragɨ pəgɨn̰.

54-55 An̰ji yala wagɨ nare duwa nə Israyel nə i woni àláw giyə lə.

An̰ji nɨm dusi duwa dɨ lade di bam bədə‡ gɨ dɨrɨn̰ bɨr̰ɨn̰,

ya ba a biygɨ gɨ mwágɨrandɨ nə pii bɨw nə Abɨraham me mwàgɨraw me ta de.»

Ta di me, i diri dɨ Mari tudɨ di.

56 Mari dam gɨ Elisabet nem ya duru subu de, do me tandi so cor ha ulay dɨra lə sɨn̰.

Yàa gɨnə Jã Batis duwa

57 Me Elisabet di, wála dɨra gaba yàa yala nem, me tandi yə̀ dwe gɨ abe. 58 Woni ciri dɨra bɨdɨ me war̰adɨ me, doy dara Aba ciri gɨ Mãr̰ĩ ba yər n̰agɨni dɨra ꞌyàdɨ́ dwe mwom da, cendi gɨra àl sii ꞌywala gandɨdɨ me ca.

59 Mana gɨ gɨ yə̀w àl wála dunasɨr mwom da, nare di hára ꞌyogɨ kɨrə dara ba gɨ ha sawaw ban̰a. Cendi ùr dee ba gɨ ꞌwogɨ̀w «Jakari», sumi gɨnə abəw duwa. 60 Ɨr̰ɨ iw di waygɨ ba da: «Bədə. Gɨ ha ꞌwagaw Jã.» 61 Mwom da, cendi cor waydɨ ba da: «I wi war̰ay dwar̰agɨ lə gɨ ꞌwogɨw yande mo?» 62 Ɨr̰ɨ cendi gɨlbɨw abəw di ɨsɨragɨ, ùrɨw gaa an̰ju ba ha ꞌwagáw dwe di sumɨw man mo? 63 Jakari ùrgɨ ba unəw habda gɨ gɨ pɨlɨw dara janga gɨ maniyə di, cendi uw me, an̰ji jangɨ lə ba da: «Sumɨw i Jã.» Mwom da, nare di pad yɨbdɨ dɨdəgɨ.

64 Mana gɨ ta lə di dog, Jakari dilesɨw awrar bam me tɨn̰ bɨw way gwale me, bow Mãr̰ĩ jilay me ca. 65 Mana gɨ ta lə da, woni ciri day bɨdɨ lán̰a àlgɨ̀ me, mani nə àlal ta di pad, gɨ way nõ day mana gɨ ciri dɨ damdɨ kur̰a dɨdə pad, wama gɨ Judeyə. 66 Nare pad nə doy mani nə àlal ta di da, cendi ɨrɨmdɨ gwale dusɨrəgɨ lə nan̰e me ùrbɨ sɨdəgɨ ba da: «Dwe gɨ ta di, ɓag da, ha gɨdə i na mo?» Dara cendi yər dara Aba ciri gɨ Mãr̰ĩ àsɨ ɨsəw dɨwə.

Diri dɨnə Jakari duwa

67 Jakari gɨ i dwe abəw di, dúndi dɨnə Mãr̰ĩ duwa ꞌwon dusɨw daa me, nogɨ gɨndɨw me, an̰ji way ba da:

68 «Kal Aba ciri gɨ Mãr̰ĩ gɨnə nare nə Israyel day sumɨw ꞌwagɨna,

dara an̰ji wandɨ lə nendɨ nə də ꞌyang i nare duwa

me kɨdəndɨ daa me ca.

69 An̰ji giyəndɨ aba bɨlə nare gɨ i aba dwana.

An̰ji giyəw mana gɨ mage nənə dole gɨ Dabid gɨ i aba àláw giyə dwar̰agɨ lə.

70 Gwale gɨ ta di, i mani nə tanga pii ɓɨg an̰ji ꞌwoo bɨw ba a ha àlagɨ̀ le,

me giyə nare duwa woni cɨmə bɨw ba waynagɨ nare gwale day di.

71 An̰ji way ba a ha kɨdəndɨ daa woni mar̰ande ɨnda ɨsɨragɨ lə me,

woni ɨləndɨ ɨsɨragɨ lə me ca.

72 I ta di me an̰ji yara mwágɨrandɨ nə pii ɓɨg n̰agɨni day,

me dusɨw guw daa mana gɨ mɨlan dɨ wun jiga dɨ an̰ji yɨ gɨ mwágɨrandɨ di dɨdə me ca.

73 I mani nə an̰ji tanga sɨrgɨ gɨ sɨw wayɨw mwágɨrandɨ gɨ Abɨraham

ba a ha àlagɨ̀ di me an̰ji àlndɨ.

74 An̰ji way ba wála gɨ ba a ha kɨdəndɨ daa woni mar̰ande ɨnda ɨsɨragɨ lə mwom da,

ba də àlnáw giyə dɨban dusi dɨ lán̰a,

75 ba də damnang gɨ dusi dɨ wuse her,

me ba də inang nare nə tɨba dɨrəwə

wála gɨ də warang dam nɨm sɨn̰a dɨdə ka sɨn̰ di.

76 Caga da, ɨjɨm gɨ gorndɨn di,

gɨ ha ꞌwagam aba cɨmə Mãr̰ĩ gaba dama mani pad dɨdəgɨ lə bɨw,

dara mə ha hára pii Aba ciri dɨrəwə dara ɗangr̰aw gɨ bɨrmə duwa.

77 Me mə ha gɨləgɨ nare duwa ba ꞌwacn̰ana

an̰ji ba ha kala dusɨw hɨlala àcn̰a day dɨwə me ba ha ꞌyàgɨ́ bɨlə me ca.

78 Dara Mãr̰ĩ ɨnda di, i aba yara nare n̰agɨni day me,

i aba àla ladni me ca.

I ta di me an̰ji ha giyəndɨ nɨm gɨ aba bɨləndɨ

ya dawa ba dɨ dɨmə nɨm daa ta de.

79 An̰ji ha giyəndɨ gandɨw

dara ba ácn̰anagɨ nare nə dam dilɨmmə mana bam me,

nare nə dam made ɨsədɨ lə kaw,

an̰ji ha kɨdəgɨ daa me ca, §

dara kal ba də hanang nɨm mana gɨ bɨrmə gɨ hɨlale jwammə.»

Ta di me, i diri dɨ Jakari tudɨ di.

80 Ɨr̰ɨ, dwe di jor gɨdə gun me, ꞌwocn̰ mani gɨndəgɨ naa me ca. An̰ji so ha dama dɨn dwar̰ɨ lə bɨraa wála gɨ an̰ji gɨra àsɨgɨ gɨ nare nə Israyel berni daa pɨden̰yə.

*1:50 1.50 Diri (Psaume) 103.17

†1:52 1.52 Job 5.11

‡1:54-55 1.54-55 Diri (Psaume) 98.3

§1:79 1.79 Esayi 9.1