7
Stephen ilelheyel Sanhedrin Council-rnemek
Atyetyart ilkwel Stephen renh ayernek, “Nthakenh nga iterreyel? Angka arraty-antey ngkweng rernem angkerreyel?”
Stephen-el renh-rnem ilek, “Atyenh-rnemay, atyeng awelhenherr-arey. Akngey anwekantherrenh rarl rlterrk ilkwakert aneyel, rant Abraham ikwer aremirrek, rarl apmer Mesopotamia anenh-warl, ra apmer Haran-warl alpey-alenty. Akngeyel renh ilek, ‘Apmer ngkwenh iwerl-alha, ngkwenh-rnem-then, nganem apmer ingwer-warl alpetyek, atharl ngkweng iylparrernem-warl.’ Kel apmer Chaldea renh iwerl-alhek, ra apmer Haran-warl-anem alpek, ikwerel-anem intem-antey aney-alpek. Aynikw ikwerenh kel ilwek-anem. Ikwer-penh Akngeyel Abraham renh apmer nhenh-warl arrernek, apmer nhenhel anwantherr lyert aneyel. Akngeyel Abraham ikwerenh-rnem-akert arwa alhelekant apmer renh anthey-angenh-antey. Akngeyel Abraham renh alhelek-antey, Abraham-kenh ampa aney-angenh-antey arrangkw-antey. Akngeyel Abraham renh ilek, ‘Aray, ngkwenh-rnem apmer ingwer-ampenyel aneyenh aherrety 400-ek-atwety. Rernem alethang-rnemek artewenty innga warrkirreyenh. Alethang-rnemel renh-rnem warrk ilkwa antheyenh. Atha alethang-rnem atweyenh ikwer-rnem-they. Ikwer-penhan ngkwenh-rnem apmer ikwer-they alpeyenh, nhenh-warl-anem apey-alpeyenh, Akngeyek inkwerelhetyek.’
Akngeyel Abraham renh ilanthek, ra angkep alheletyek, ‘Ngkwenh-rnem artwiletyek ingkerrenh-antey rernem arlta 8-ek-atwety ilkwerrekarl.’ Alakenhaym awey ikwerenh Isaac artwilek, arlta 8 ikwerel. Isaac-kenh alerikw Jacob. Awey 12 Jacob-kenh ingkerrenh-antey.
Joseph-kenh awayikw-rnem ikwerety arlkarirrek. Rernem-anem renh artwa alethang-rnem-warl tharlemilek. Rernem-anem renh apmer Egypt-warl akngeynek. Akngeyel Joseph renh arntarnt-arek-antey. 10 Akngeyel renh arntarnt-arek, ingwerel renh atwekerr. Akngeyel renh akaltyilek innga. Atyetyart Egypt-areny Joseph ikwer inkwerelhenh, ranem renh Atyetyart ilkwa arrernek apmer Egypt-itwek, ampwal ingkerrenh ra arntarnt-aretyek.
11 Amern akngerr lyapey-angenh-anem Egypt-itwek, Canaan-itwek. Amern-wenyel rernem angayakw-anem irrek. 12 Jacob-el awek Egypt-itwek amern akngerr ayntek. Ra anaynwekantherrenh 12 thwenek Egypt-warl. 13 Ikwer-penhan angkep arrpemarl amernek alpek Egypt-warl, Joseph ra ikwer-rnemek ilelhek-anem, ra ayteyikw ikwer-rnem-kenh anenh. Atyetyart Egypt-arenyel angka awek arrpemarl.
14 Joseph ranem aynikw ikwerenhek awayikw ikwer-rnemek-then ingkerrenh ingwer-rnemek-then yangkelhek, rernem Egypt-warl alhetyek. Ikwerenh-rnem akngerr anek, 75-pel. 15 Jacob Egypt-warl alhek, apmer ikwer-itwek-antey ilwek, arrwekeleny-rnem ilwek arrpemarl apmer Egypt-itwek. 16 Rernem-anem Jacob-kenh-rnem arrewaly-rnem inteyek akwernek apmer Shechem-itwek. Hamor-kenh-rnem-they payemelekarl.
17 Israel-kenh-rnem akngerr-anem irrek. Akngey iterrek renh-rnem akngeynetyek apmer ikwer-warl, Abraham renharl alhelek-warl. 18 Ikwer-penhan Atyetyart anyent ingwer Egypt-itwek anenh, ranap Joseph-kenh angkek akwerrparl, iterl-arey-angenh. 19 Ra ingkerrenh irrtywerremel ilenh, Israel-kenh-rnem ilanthek, rernem ampa ikwer-rnem-kenh aketh-warl arrernetyek, rernem menty ilwetyek.
20 Moses-anem ampa akely mwerr-angker ayntenh. Ra ilkwerrekarl. Amikw ikwerenhel aynikw ikwerenhel renh arntarnt-arek alkent irrpetyek-atwety. 21 Ikwer-penhan rernem akethek-anem renh arrernek, Pharaoh-kenh alerikwel-anem renh arek, apmer-warl-anem renh akngeynek, renh ilkwilek-anem. 22 Egypt-arenyel-rnem Moses renh akalty-anthek. Ra akalty inngirrek. Ranem Atyetyart ilkwanem anenh.
23 Moses ra aherrety 40-anem anenh. Ra iterrek ikwerenh-rnem Israel-kenh-rnem-warl awangk alhetyek, renh-rnem aretyek. 24 Ra artwa anyent arek, Egypt-arenyel artwa Israel-kenh anyent atwenharl. Ranem artwa Egypt-areny ipmek atwek, artwa Israel-kenh renh itethilek. 25 Moses ranem iterrek apalel, ‘Nhenh-rnemel ayenh iterl-areyel, Akngeyel ayenh arrernekarl, renh-rnem arntarnt-aretyek.’
26 Arlta ingwerel ra arek artwa Israel-kenh atherr atwerrerl-anenty arrpemarl. Ranem renh-atherr arrkngertewek. Ra renh-atherr ilek, ‘Mpwelanth apmer anyent-areny atherran. Ilekek-anem mpwelanth atwerreyelan?’
27 Artwa retangkwel ahelirrek-penhel renh ayernek, ‘Angwenhel-anem ngenh arrernek, nga atetyart anwekantherr anetyek, anwenhantherr ayern-ayntetyek? 28 Nga ilkelheyel ntwa ayenh ipmek atwetyek, ntwarl artwa Egypt-areny apmwerrkel atwek-apeny.’
29 Moses ra awek-penh ra aterel apmer Midian-warl anterrek, ikwerel aney-alpek. Awey-atherr-anem ikwerenh Midian-el anek. 30 Ra aherrety 40-ek-atwety Midian-el anenh. Ikwer-penhan angel anyent-anem ikwer aremirrek, apmer arlpawel, apwert Sinai-itwek. Angel ranem arwerl ampekarl-itwek aremirrek. 31 Moses-el arwerl ampekarl renh arek, ranem ywarn iterrek. Ra arrer irremel-anem arwerl-anem arek. Ingkart-anem ikwer-warl angkek, 32 ‘Ayeng Akngey ngkweng anem, Abraham-kenh Isaac-kenh, Jacob-kenh Akngey anem.’ Moses-anem aterel arrewek. Ranem akapwert kwenirrek, arwerl renh arekerr.
33 Ingkartel-anem renh ilek, ‘Ngarl yanh rtneyel amek-amek-itwel! Pwet ngkwenh ingkety-they lhelha! 34 Atha arek Egypt-arenyel-rnemarl atyenh-rnem irrwampenty mpwareyel. Ayeng apetyek, renh-rnem itethiletyek. Atha ngenh apmer Egypt-warl thwenem.’
35 Moses Egypt-warl alpek. Ikwerenh-rnem ikwerety arlkarirrenh. Rernem renh ilek, ‘Angwenhel ngenh rnkernek, anwekantherr atyetyart anetyek, anwenhantherr ayernetyek?’ Akngey rant Moses renh arrernek, ikwerenh-rnemek Atyetyart anetyek, renh-rnem itethiletyek. Akngey Moses-ek angkek angel ikwerenh-angkwarr angel rarl Moses-warl aremirrek arwerl ampekarl-itwek. 36 Moses-el aherrety 40-ek-atwety renh-rnem arntarnt-arek. Akngeyel renh rlterrkilek, Moses-el ilek-ilek mpwarenh, Egypt-itwel, alay Apenng-angketyarr-itwel, aherrety arlpaw-itwek-anem. Ingkerrenhel Akngey renh iterl-arek, rarl rlterrk inngan. 37 Moses rey-antey Israel-rnemek ilelhek, ‘Ingwer-inger Akngeyel angkakert arrekantherr-warl thweneyenh, ra ayeng-apenyarl aneyenh. Ra artwa Israel-kenh arrpemarl aneyenh.’ 38 Moses rantey arrpemarl ingkerrenh-akert anenh, apmer arlpawel. Angel ra angkek Moses ikwer-warl Apwert Sinai-itwel, Moses-el-anem Akngey-kenh angka anwekantherr-warl iletyek.
39 Arrwekeleny-rnem Moses-ek awelhey-angenh, rernem Egypt-warl alpetyekant ilkelhenh. 40 Rernem Aaron renh ilek, ‘Akngey anwekantherr mpwaray, anwenhantherr atnwenhetyek. Moses-el anwenhantherr nhenh-warl atnwenhey-alhek. Moses ranem nthakenh irrek? Anwantherr akwerrparl.’ 41 Rernem altyerr-arrpantey mpwarek, pwelek akely-apeny. Ikwer-penhan rernem altyerr-arrpantey ikwer inkwerelhek, tyenkerr anthemel, rernemarl mpwarek. 42 Akngey ikwer-rnem-kety intwemelirrek, ra renh-rnem ipmek. Rernem antyarr-rnemek inkwerelhek, Akngey-kenh angkakert arrwekeleny aynteyel: ‘Israel-kenh-rnemel ayenh tyenkerr anthey-angenh aherrety 40-ek-atwety. 43 Ampwal ikwer-atherrant inkwerelhek, Molech, Rephan. Apmwekantarl apwert-penh, ikwer-atherrant inkwerelhek. Arrantherr ikwer-atherrant mpwarekarl-kety. Alakenh-anyem atha arrenhantherr apmer Babylonia-they anthenayn irrenteyenh.’
44 Akngey Moses ikwer kalikw lywetangkwel lwewarrernek. Ikwer-penhan ra Moses renh ilanthek kalikw renh mpwaretyek, rarl renh ilek-angkwarr-antey. Akngey-kenh ampwal-rnem kalikw ikwerenhel ayntek. Akngey arrwekeleny-rnemel kalikw impen nhanyem arrpemarl atnyenenh. 45 Joshua-el-anem arrwekeleny-rnem apmer Canaan ikwer-warl atnwenhek. Akngeyel apmer-areny-rnem irrentek. Rernem Akngey-kenh kalikw renh ikwer-rnem-angkwarr akngek. Kalikw ra anenh, David-arl atyetyart anenhek-atwety. 46 Akngey ra David-ek inkwerelhek. David-el-anem renh ayernek, ‘Mwerr tyaty ilkwa anwantherr ngkweng artetyek?’ 47 Solomon rant Akngey-kenh warl artek ingkern.
48 Akngey irrwerl-areny nthakenh warl ilkwa aney-angenh, ahern-arenyelarl mpwarek-itwek. Akngey-kenh angkakert arrwekelenyel alakenhaym aynteyel: 49 ‘Alker-itwek apmer ikwerenh aneyel. Angka anwekantherr ahernek arrernem. Ahern nhenh akely ikwer. Warl ilek-apeny arrantherr atyeng arteman, ayeng ltyerretyek, ikwer-itwel?’ Alakenh Ingkart angkem. 50 ‘Aray, athantey arrpemarl alker-then ahern-then ingkerrenh arrpmernekarl.’ Alakenh-anyem Akngeyel ilenh.”
51 Stephen-el renh-rnem ilek, “Arrantherr iylpel awey-angenh intem-antey aneyenh. Arrantherr Itnweng Rlwart-kety intwemelirreyel, arrwekeleny-rnem intwemelirrenh-apeny. Rernem Akngeyek awelhey-angenh. 52 Rernem Akngey-kenh angkakert-rnem ipmek atwek. Angkakert-rnemel ilek artwa arraty ra apetyeyenh. Ikwer-penhan arrantherran artwa arraty renh ahelengkw-rnemek ahayiwek, renh ipmek atwetyek. 53 Akngeyel angka arrekantherr anthek, angel-rnem-angkwarr, arrantherr angka ikwerenhek awelhey-angenh.”
Rernem Stephen renh apwertel weyel
54 Rernem awek-penh, Sanhedrin Council rernem-anem ahelirrek. 55 Itnweng Rlwartel Stephen renh rlterrkilek. Alker-warl-athek itnywenek, ranem Akngey renh arek rlterrk ilkwakert, Jesus akwa arraty-ampenyel rtnerl-anenty. 56 Stephen-el renh-rnem ilek, “Aray, atha alker renh altywerirrekarl itnyweneyel, Artwa Impen Akngey-kenh Akngey akwa arraty-ampenyel rtnerl-anenty.”
57 Rernem awek-penh rernem arlkek, iylpa martelhemel iltyel. Rernem Stephen-warl anterrerremel. Rernem renh anterrkwek. 58 Rernem renh Jerusalem-they iytarr-akngek. Ikwer-penhan rernem apwertel-anem wek. Artwa ilenh-rnem Stephen-arl rernem ayntarrp-ilek, rernem arnkwa arlpenty iylwemel, artwa anthety anthek arntarnt-aretyek, itnan ikwerenh Saul. 59 Rernem Stephen renh apwertel wenh-antey, Stephen-el Akngey ayernek, “Ingkart Jesus-ay, ayeng ilwentyan, itnweng atyenh ina!” 60 Ampwethel alernelhemel ra arlkek, “Ingkartay, renh-rnem ayntarrp-iley-angenh anetyek.” Alakenh angkemel, ra kel ilwek-anem.