MAAKU
Yã́ pↄ́ kú láɛ bee guuↄ
Baona lá mɛ̀n síiↄ̃ↄ guu, Maaku pↄ́ mɛ́ geseũ mɛ́ a kɛ̃a dↄ̀aa a kĩniↄnɛ.
Sɛa za a dↄ̀ↄ sɛ̃́iawa à Yesu dɛa Lua Nɛ́ ũ ↄ̀lↄwɛ̃ɛ (1.1). Wì bílikɛ tↄ́piwa, kási a ku lápi guu dasi (1.11, 3.11, 5.7, 9.7, 13.32, 14.61, 15.39).
Tó gbɛ̃́ pↄ́ Lua aà zĩ̀pi mↄ̀, sema wà gbãakpaaàzi wà aà kpɛla. A yã́i Zãa Da'ilɛna mↄ̀, kɛ́ gbɛ̃́ↄ sↄu e àↄ maà. (1.2-8) Zãapi mɛ́ Yesu dà'ilɛ kɛ̀ (1.9-11).
Yesu yↄ̃a gbáau gbɛa (1.12-13), ↄ̃ à ↄkpà a zĩwa. Maaku ìↄ iko pↄ́ Yesu vĩ ↄlↄwɛ̃ɛ mↄ̀ↄmↄↄ, aà yãdaa bílaɛ ń aà gyãeↄ gbã́gbãao ń aà gbɛ̃́ↄ sísia aa mↄ tɛazio (1.14-8.30).
Aà lápi midɛkĩi òwɛ̃ɛ lá Yesu mipɛ̀ Yelusalɛũwa gu pↄ́ a taasikɛu, wi aà dɛ, i gbasa bↄ gau. (8.31-10.52). Yesu a taasikɛa ń a gaao ń a bↄa gauo yã'ò a ìwaↄnɛ gɛ̃n àaↄ̃, kási aali a gbadↄ̃o. À a dɛa Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ ũ yã'ònɛ́ a gɛ̃na lɛ́ vĩo, ń beeo aà kua asii gi ulɛanɛ́ɛ.
Kɛ́ à gɛ̃̀ Yelusalɛũ, wà gbãakpàaàzi, ãma a gbɛa à laatanaↄ yà Lua ua ń flão, ↄ̃ à zↄadↄ̀ Isaili lousisin dↄaanaↄwa. Zĩbeezĩ à zɛ'è à yã́ gbɛzã dà a ibɛɛↄnɛ ń bílao ń a ìwaↄ (11-13).
Lɛɛ 14 e 15 guu Maaku lɛ́ gↄↄ pla pↄ́ gↄ̃̀ Yesuɛ aà ãsↄ̃a gbɛzã guu yã'o. A guu à pↄ́ gbɛzã blèu ń a ìwaↄ, kɛ́ à pɛ̃ɛ ń vɛ̃ɛo kpaalɛ̀nɛ́, a gbɛa ↄ̃ à wabikɛ̀ Gɛsɛmani swaluu ado, ↄ̃ wà aà kũ̀, wà yãdàaàla, wà aà pàliwa, wà aà vĩ̀ gbɛ̀'ɛu. A gↄↄ àaↄ̃de zĩ́ kɛ́ nↄɛↄ gɛ̀ aà mia kĩi, aa e a da giiɛ, ↄ̃ aa mà wa ònɛ́ wà mɛ̀ à bↄ̀ gau a ku bɛ̃́ɛ (16.1-18), ↄ̃ aa bↄ̀lɛ ń pↄnao.
Baona lá pↄ́ Maaku kɛ̃̀, tó ń a kyokɛ̀ ń làa, dↄ̃ lá sosaↄ gbɛ̃zↄ̃ↄ dↄ̃̀wa, kɛ́ Yesu Nazalɛtiá Lua Nɛ́ɛ sĩana.
1
Zãa Da'ilɛna waasokɛa
(Mat 3.1-17, Luk 3.1-22, Zãa 1.19-28)
Lua Nɛ́ Yesu Kilisi baon kɛ: À dàalɛ lá a ku ãnabi Isaia lá guuwaɛ à mɛ̀:
Má a zĩna zĩ aà dↄaanɛ,
i zɛkɛkɛnɛ.*
Kpàwakɛna lↄↄ ma dↄ gbáau à mɛ̀:
À zɛkɛkɛ Diiɛ,
à zɛ́wɛwɛnaↄ pooɛ̀ súsu.
Beewa ↄ̃ Zãa Da'ilɛna kuò gbáau, àlɛ waasokɛ, a ò gbɛ̃́ↄnɛ aa nↄ̀sɛlilɛ aa da'ilɛkɛ, Lua i ń duuna kɛ̃́má. Yude bùsudeↄ ń Yelusalɛũdeↄ gɛ̀ aà kĩ́i ḿpii, aa ń duunaↄ ò gupuau, ↄ̃ à ń da'ilɛkɛ̀ Yuudɛ̃i. Zãapi ìↄ ula pↄ́ wa tã̀ ń yiongo kã́o daa, à báa sãntilii dↄ̀ a pi.§ Kwa ń zↄ́'io mɛ́ aà pↄblea ũ. À waasokɛ̀ à mɛ̀: Gbɛ̃e a mↄ ma gbɛa, aà iko dɛmala. Mi ka mà kúlɛ mà aà sabala bↄbↄɛ̀o. Mi á da'ilɛkɛ ń íoɛ. Gbɛ̃́pi sↄ̃, ↄ̃mɛ a á da'ilɛkɛ ń Lua Nisĩnao.
Gↄↄ bee Yesu bↄ̀ Nazalɛti, Galile bùsuu, à mↄ̀, ↄ̃ Zãa aà da'ilɛkɛ̀ Yuudɛ̃i. 10 Kɛ́ Yesu bùa gↄ̃̀ↄ, a è luabɛ lɛ́ kɛ̃aa, Lua Nisĩna lɛ́ su lán felenawa, à dìɛ. 11 Ɔ̃ à yã'o mà bↄa luabɛ à mɛ̀: Ma Nɛ́n n ũ, má yenzi, ma pↄ kɛ̀ma na.*
12 Zĩbeezĩ Nisĩnapi nàɛwà à gɛ̀ gbáau, 13 ↄ̃ a ku we ń sɛ̃̀anↄbↄↄ e gↄↄ bla, Setãu lɛ́ aà yↄ̃. Ɔ̃ malaikaↄ mↄ̀ dↄ̀aàlɛ.
Yesu a ìwa sɛ̃́iaↄ sísia
(Mat 4.18-22, Luk 5.1-11)
14 Zãa kũa gbɛa ↄ̃ Yesu tà Galile, àlɛ baona pↄ́ a mà Lua kĩ́i waasokpa 15 à mɛ̀: A gↄↄ kà, kpala pↄ́ bↄ̀ Lua kĩ́i kà kãi. À nↄ̀sɛlilɛ, í baonapi sí.
16 Kɛ́ Yesu lɛ́ dↄ Galile ísidai, à kpↄ̀wɛnaↄ è, Simↄↄ ń a dãuna Ãndeleeo, aalɛ táalu zu ísidapi guu. 17 Ɔ̃ Yesu ònɛ́: À mↄ tɛmazi, mí á kɛ gbɛ̃wɛɛlɛnaↄ ũ. 18 Wegↄ̃ↄ aa ń táaluↄ tò we, aa bↄ̀ tɛaàzi. 19 Kɛ́ à gɛ̀ aɛ yↄↄ, à Zebedee nɛ́ↄ è, Zaaki ń a dãuna Zãao. Aa ku gó'ilɛna guu, aalɛ ń táaluↄ kɛkɛ. 20 À ń sisi gↄ̃̀ↄ, ↄ̃ aa ń mae Zebedee ń zĩkɛnaↄ tò gó guu we, aa bↄ̀ tɛaàzi.
Yesu kua Kapɛnaũ
(Mat 8.14-17, Luk 4.31-44)
21 Aa kà Kapɛnaũ. Kɛ́ kã́mabogↄↄzĩ kà, Yesu gɛ̀ lousisikpɛu, àlɛ yãdadanɛ́. 22 Aà yãdaanɛ́ bↄ̀ gbɛ̃́ↄ saɛ, asa ì danɛ́ ń ikooɛ, ìli kɛ lán Mↄizi ikoyãdanɛdeↄwao.
23 Zĩbeezĩ gↄ̃ɛ tã́adee ku kpɛ́pi guu. Aà tã́a mↄ̀, a pũ̀na à mɛ̀: 24 Bↄ́ wá vĩ ń kↄ̃oi Yesu Nazalɛti? N mↄ wá kaalɛi yã̀? Má dↄ̃ gbɛ̃́ pↄ́ ń dɛ a ũ. Lua gbɛ̃́ pↄ́ a kua adoan n ũ. 25 Ɔ̃ Yesu gì tã́apiɛ à mɛ̀: Nílɛ! Go gbɛ̃́piwa. 26 Ɔ̃ tã́api aà zĩ̀azĩa, à wii gbãa lɛ̀, ↄ̃ à gòwà. 27 Bíli gbɛ̃́pii kũ̀, aalɛ kↄ̃ lala aa mɛ̀: Bↄtaa bui yã́n wei? Yã́ dafu daanɛ́ yã̀? Ì danɛ́ ń ikooɛ. Baa tã́aↄ, tó à yãdìlɛnɛ́, aaì aà yãmaɛ. 28 Ɔ̃ kã́ndo Yesu tↄ́ lì Galile bùsua píi.
29 Kɛ́ Yesu bↄ̀ lousisikpɛu, ↄ̃ à tà Simↄↄ ń Ãndeleeo bɛ gↄ̃̀ↄ ń Zaakio ń Zãao. 30 Simↄↄ nada lɛ́ sionakɛ wúlɛa, ↄ̃ wà aà yã'ò Yesuɛ gↄ̃̀ↄ. 31 À gɛ̀ aà kĩ́i, à aà kũ̀ a ↄwa à aà fɛ̀lɛ. Ɔ̃ aà sionapi wèewà, ↄ̃ à blɛkɛ̀nɛ́.
32 Kɛ́ oosi kɛ̀, ĩatɛ̃ lɛ́ gɛ̃ kpɛ́u, wà mↄ̀ɛ̀ ń gyãeↄ ń tã́adeↄ píi. 33 Wɛ̃́lɛdeↄ kã̀aa aà kpɛ́ kpɛɛlɛ píi. 34 À gbɛ̃́ↄ gbã̀gbã dasi ń ń gyã bui píio, à tã́aↄ gò dasidasi. Ìli tã́aↄ gba zɛ́ aa yã'òo, asa aa dↄ̃ gbɛ̃́ pↄ́ a dɛ a ũ.
35 Gufɛ̃nɛ káaukaau Yesu fɛ̀lɛ bↄ̀ gɛ̀ sɛ̃u gusaɛna, àlɛ wabikɛ we. 36 Ɔ̃ Simↄↄ ń a gbɛ̃́ↄ pɛ̀lɛaàzi. 37 Kɛ́ aa bↄ̀wà, aa òɛ̀: Gbɛ̃́pii lɛ́ n gbɛa. 38 Ɔ̃ a ònɛ́: Wà gɛ́ gupãlei, wɛ̃́lɛ pↄ́ kú wá saɛↄ guu, mí waasokɛ we lↄ, asa a yã́i ma mↄi. 39 Màa ìↄ bɛbɛ Galile bùsu gupiiu, ìↄ waasokɛ an lousisikpɛↄ guu, ìↄ tã́agonɛ́.
40 Ɔ̃ kusudee mↄ̀ aà kĩ́i, à kùlɛ à wabikɛ̀wà à mɛ̀: Tó ń yei, ńyↄ̃ to mà gↄ̃ sãasai. 41 À kɛ̀ Yesuɛ wɛ̃naũ, ↄ̃ à ↄbↄ à nàwà à mɛ̀: Má yei, gↄ̃ sãasai. 42 Wegↄ̃ↄ aà kusu làa, à gↄ̃̀ sãasai. 43 Ɔ̃ Yesu aà gbàɛ gↄ̃̀ↄ, à gìɛ̀ à mɛ̀: 44 Ńsu o gbɛ̃e mao. Gɛ ǹ nzĩa ↄlↄ sa'onaɛ, ní sa pↄ́ Mↄizi dìlɛ o n gↄ̃a sãasai seela ũ gbɛ̃́ↄnɛ. 45 Kɛ́ à bↄ̀, à gɛ̀ lɛ́ yã́pi o'onɛ́. Yã́pi fã̀aa, ↄ̃ Yesu lí fↄ̃ gɛ̃̀ wɛ̃́lɛu gupuau lↄo. Ìↄ ku sɛ̃u gusaɛnaɛ, ↄ̃ wìↄ bↄ gupiiu wàↄ mↄ aà kĩ́i.
* 1:2 Mal 3.1 1:3 Isa 40.3 1:5 Yuudɛ̃á swaɛ § 1:6 2Kia 1.8 * 1:11 Soũ 2.7, Isa 42.1 1:44 Lev 14.1-2