22
Runojixic ri achique ta ni'an richin nicamises ri Jesús
(Mt. 26:1-5, 14-16; Mr. 14:1, 2, 10, 11; Jn. 11:45-53)
Juba' chic nrojo' chi nuka ruk'ijul ri quinimak'ij ri israelitas tok niquitij ri pan manak levadura riq'uin, jun nimak'ij ri ni'ix pascua che. Ri nima'k tak quik'ij sacerdotes israelitas, y ri achi'a' q'uiy queteman chirij ri ley niquicanola' achique ta niqui'en richin niquicamisaj* ri Jesús, pero xa niquixi'ij-qui' chiquivech ri vinak.
Jac'ari' tok ri Satanás xoc pa ránima ri Judas ri ni'ix Iscariote che. Rija' jun chique ri doce ru-discípulos ri Jesús. Ri Judas ri' xbe quiq'uin ri nima'k tak quik'ij sacerdotes israelitas, y quiq'uin ri e'uc'uayon quichin ri yechajin ri racho ri Dios richin xu'ij chique ri achel xtu'on richin nujach ri Jesús pa quik'a'. Rije' xequicot xquic'axaj y xecanaj riq'uin chi niquiya' méra* che. Xuya' c'a rutzij ri Judas chique richin nujach ri Jesús pa quik'a', y nucanola' c'a achel xtu'on chi can ta che'elek'el chiquivech ri vinak.*
Ri Jesús nutz'uc can rubanic ri va'in c'uxle'el richin ri rucamic
(Mt. 26:17-29; Mr. 14:12-25; Jn. 13:21-30; 1 Co. 11:23-26)
Tok xuka ri k'ij chi nitij ri pan manak levadura riq'uin, ri k'ij tok nic'atzin chi yecamises ri ovejas richin ri pascua, ja k'ij ri' ri Jesús xerutak-e ri Pedro y ri Juan, y xu'ij-e chique: Quixbin y tibana' rubanic ri xtikatij chupan ri pascua re'.
Jac'a rije' xquic'utuj che: ¿Achique lugar najo' chi nika'an-vi rubanic?
10 Rija' xu'ij-e chique: Titz'eta' c'a, tok xquixoc-apu pa tinamit Jerusalem, xtic'ul jun achi ruc'amon-pe jun (cucu', k'e'l) ya'. Titzekle'ej-e, c'a achique na jay xtoc-vi. 11 Y quire' ti'ij che ri rajaf-jay: Ri Tijonel quire' nu'ij chave: ¿Achique lugar c'o-vi ri cuarto vave' chi'avacho ri utz chi nin-en-vi ri va'in richin ri pascua quiq'uin ri nu-discípulos? quixcha' che. 12 Jac'ari' xtuc'ut jun mama cuarto chivech pa ruca'n piso che ri racho. Ja chiri' tibana-vi rubanic ronojel, xcha-e chique.
13 Xebe c'a ri ca'i' discípulos, y can xquil-vi ri achel ru'in-e ri Jesús chique. Chiri' c'a xqui'en-vi rubanic ronojel ri xtic'atzin chique chupan ri nimak'ij pascua.
14 Tok xril hora richin ri va'in, ri Jesús xtz'uye-apu chuchi' ri mesa y ja jun ri apóstoles xetz'uye-apu riq'uin. 15 Rija' xu'ij c'a chique: Jani na rurayin ri vánima chi junan nika'an can ri va'in richin ri jun pascua re' na'ey chuvech ri nucamic. 16 Roma yin nin-ij chive chi man chic xtintij ta re pascua c'a ja tok xtitz'akat ronojel ri nuc'ut ri jun va'in re' chi xtibanataj pa ru-gobierno ri Dios.
17 Jac'ari' xuq'uen-apu ri vaso richin ri pascua, y tok rumatioxin chic che ri Dios, xu'ij: (Titz'ama', tichapa') re' y tikumu' can juba' rupan chi'ijununal. 18 Roma yin nin-ij chive chi man chic xtinkum ta re ruya'al-uva* c'a xtuka na ri k'ij tok tz'akat xtu'on gobernar ri Dios pa ruvi' ronojel.
19 Jari' xuq'uen-apu ri pan richin ri pascua, xumatioxij che ri Dios, xuper c'a, xuya' chique ri ru-apóstoles y xu'ij: Jare' ri nu-cuerpo ri xtijach-e ivoma rix, y jun bey, jun bey tok nitij, richin c'uxle'el vichin yin tibana',* xcha'.
20 Quiri' mismo xu'on tok evayinak chic, xuq'uen-apu ri vaso y xu'ij: Ri vaso re', jare' retal ri c'ac'ac' ruvujil c'aslen ri xtic'achoj riq'uin ri nuquiq'uel* ri xtibin ivoma rix.
21 Pero ri achi ri xquijacho-e pa quik'a' ri vinak, xa c'o-pe vave' viq'uin chuchi' mesa.* 22 Can kitzij na vi chi yin ri xitak-pe richin xinalex chi'icojol xquicamises, roma can quiri' vi runojin-pe ri Dios pa nuvi'.* Pero, ¡tok'ex ruvech ri achi ri xtijacho-e vichin! xcha' ri Jesús.
23 Jac'ari' tok ri discípulos xquitz'uc-ka ruc'utuxic chiquivech chi achique chique rije' ri xtijacho-e pa camic.
Ri kitzij c'o quik'ij, ja ri yeto'on
24 Pero (chuka', ka) ri discípulos niquichok'omayila' chiquivech chi achique chique rije' ri más c'o ruk'ij.* 25 Jac'a ri Jesús xu'ij chique: Ri reyes ri yebano gobernar choch'ulef, can ecajaf ri vinak niquina-qui',* y ri c'o qui-autoridad, nika chiquivech ni'ix chique chi ebanoy favor. 26 Jac'a chi'icojol rix man tibanataj quiri'. Roma ri na'ey chi'icojol rix, xa tubana' chi ja rija' ri más co'ol chivech.* Y ri uc'uay ivichin, toc-ka jun ri nito'on chi'icojol. 27 Quiri' nin-ij chive, roma chuvech ri roch'ulef, ja ri nilix-apu pa mesa ri más c'o ruk'ij que chuvech ri nilin-apu. Pero yin, yin achel ri yinilin-apu* pa ruvi' mesa yinc'o chi'icojol.
28 Y rix can rixc'o-pe viq'uin chupan ri k'axomal ri nuk'asan-pe. 29 Roma c'a ri', yin xtinya' autoridad pan ik'a' richin ni'en gobernar achel rubanon-pe ri Nata' Dios chuve yin, 30 richin quiri' junan xquixva' y xtikum iya' viq'uin pa ruvi' ri nu-mesa chupan ri nu-gobierno,* y xquixtz'uye' pa tak tz'uyubel c'o quik'ij richin ni'ij ri achique nic'atzin chi ni'an pa quivi' ri erichin ri doce tinamit richin ri Israel, xcha'.
Ri Jesús nu'ij chi ri Pedro xtu'ij chi xa man reteman ta ruvech
(Mt. 26:31-35; Mr. 14:27-31; Jn. 13:36-38)
31 Xch'o chic ri Ajaf Jesús, y quire' xu'ij: Simón, Simón, tavac'axaj ri nin-ij chave: Ri Satanás xixruc'utuj richin yixruchayuj* achel ni'an che ri trigo, y xyo'ox lugar che. 32 Pero yin nubanon orar* avoma, richin man tichup-ka jumul chi rat cukul ac'u'x viq'uin chupan ri chayuj ri xti'an chave. Y tok xtitzolij-pe avánima viq'uin, que'ato' ri ch'aka' chic nu-discípulos richin nic'uje' chic pe ruchuk'a' ri cánima chirakan ri Dios, xcha' che.
33 Jac'a ri Simón xu'ij: Ajaf, yin nubanon che ri vánima chi yatintzekle'ej pa cárcel, o hasta pa camic,* xcha'.
34 Pero ri Jesús xu'ij che: Pedro, yin nin-ij chave chi chupan ri ak'a' re', na'ey chi nitzirikin-pe quimama' ri ec', rat (oxmul, oxpaj) yan ta'ij chi xa man aveteman ta nuvech, xcha'.
Ri Jesús c'o xu'ij chique ri ru-discípulos na'ey chuvech ri rucamic
35 Jac'ari' tok ri Jesús xuc'utuj chique ri ru-discípulos: Tok xixintak ri jun bey can, rix manak morral, méra, nis-ta jun chic par ixajab xic'uaj.* ¿C'o cami xc'atzin chive y man ta xivil?
Man jun, xecha' rije'.
36 Y xu'ij c'a chique: Jac'a ri vacami, ri c'o ru-morral, tutzalej-e. Ri c'o ruméra, tuc'uaj. Ri manak ru-espada, tuc'ayij jun rutziak y tulok'o' jun. 37 Quiri' nin-ij chive, roma can nic'atzin chi nibanataj viq'uin yin ri tz'iban can ri nu'ij: Achel jun aj-mac* x-an che. Roma ri tz'iban can chupan ruch'abel ri Dios chuvij yin, can c'a yebanataj na, xcha' ri Jesús.
38 Jari' tok ri discípulos xqui'ij che: Ajaf, vave' c'o ca'i' espada, xecha'. Jac'a rija' xu'ij chique: Man chic tic'uxlaj-pe ri', xcha'.
Ri Jesús nu'on orar pa Getsemaní
(Mt. 26:36-46; Mr. 14:32-42)
39 Ri Jesús xel-e pa tinamit y xjote-e chuvech ri juyu' Olivos ri can ni'e-vi siempre. Y ja jun ri discípulos ebenak chirij. 40 Tok c'o chic chiri', rija' xu'ij chique: Rix tibana' orar richin man yixtzak pa mac.*
41 Jac'a rija' xbin-apu achel cami nika-vi jun abaj tok nac'ak, y chiri' xxuque-vi-ka richin nu'on orar. 42 Nu'ij c'a pa ru-oración: ¡Papá! Si naya' pan avánima chi quiri', tabana' chi naj nik'ax-vi ri k'axomal re' chuve. Pero man ta'an ri ninrayij yin, xa ja ri najo' rat ri tibanataj,* xcha'.
43 Jac'ari' tok jun ángel petenak chicaj xuc'ut-ri' chuvech richin nuruya-ka ruchuk'a'.* 44 Riq'uin ri nimalaj ruk'axon* ri ránima, ri Jesús más riq'uin uchuk'a' nu'on orar,* y ri rutz'ajob can achel nima'k tak tz'uj quic' yeka pan ulef.
45 Jac'a tok xcataj-pe riq'uin ri oración, y xpe quiq'uin ri ru-discípulos, xa yever roma bis xu'urila'. 46 Jac'ari' xu'ij chique: ¿Achique roma xa yixver? Quixcataj, tibana' orar, richin man yixtzak pa mac, xcha' ri Jesús.
Ri ak'a' tok (xtz'am, xchap) ri Jesús
(Mt. 26:47-56; Mr. 14:43-50; Jn. 18:2-11)
47 C'a nich'o na ri Jesús quiq'uin chiri', tok xe'epapo' q'uiy vinak quiq'uin, y ja ri Judas, jun chique ri doce discípulos ri uc'uayon-apu quibey. Rija' xjel-apu riq'uin ri Jesús richin (xutz'ubaj, xutz'ub). 48 Jari' tok ri Jesús xu'ij che: Judas, ¿riq'uin jun tz'ub yinajach-e yin ri xitak-pe richin xinalex chi'icojol? xcha'.
49 Tok ri discípulos xquitz'et ri xtebanataj, xquic'utuj che: Ajaf, ¿nkucataj chiquij riq'uin espada? xecha'.
50 Jun chique rije' xusoc jun rusamajinel ri nimalaj sacerdote israelita; xutzaq'uij-e ruxiquin derecha che ri espada.* 51 Jac'a ri Jesús xu'ij chique ri ru-discípulos: Tik'ata-ivi'. Man chic ti'en quila'. Xuya' c'a apu ruk'a' xe ruxiquin ri samajinel y xu'on che chi xc'achoj. 52 Jac'ari' xu'ij chique ri nima'k tak quik'ij sacerdotes israelitas, chique ri achi'a' uc'uay quichin ri yechajin racho ri Dios, y chique ri nima'k quijuna' achi'a' c'o quik'ij ri ebenak c'amoy richin: Yin mana-ta yin elek'on chi rix ic'amalo'n-pe che' y espada richin yinu'ic'ama'. 53 K'ij-k'ij xic'uje' iviq'uin pa racho ri Dios, y man (xinitz'om, xinichop) ta. Pero jare' ri hora yo'on chive, richin nuya' ruchuk'a'* rajaf ri k'eku'n, xcha' ri Jesús.
Ri Pedro nu'ij chi man reteman ta ruvech ri Jesús
(Mt. 26:57, 58, 69-75; Mr. 14:53, 54, 66-72; Jn. 18:12-18, 25-27)
54 Tok c'o chic ri Jesús pa quik'a', xquic'uaj-e chojay che racho ri nimalaj sacerdote israelita. Jac'a ri Pedro xutzekle'ej ri Jesús, pero c'a naj c'o-vi can. 55 Chiri' chojay, ri samajela' xquibox k'ak', y xetz'uye-apu chuchi'. Ja jun ri Pedro xtz'uye-apu chiquicojol. 56 Y c'o c'a jun aj-ic' chiri' ri xutz'et-apu chi tz'uyul ri Pedro chik'ak', layoj juba' xutz'et, jac'ari' xu'ij: Ja jun ri jun achi re' c'o riq'uin ri Jesús, xcha'.
57 Pero ri Pedro xa quire' xu'ij che: Ixok, yin man veteman ta ruvech ri Jesús, xcha'.
58 Mier juba' chiri', c'o chic jun xtz'eto-pe richin ri Pedro, y xu'ij che: Rat, rat jun chique ri ec'o riq'uin ri Jesús, xcha'. Ri' man yin ta ri', xcha' ri Pedro.
59 Xk'ax cami jun hora chiri', tok c'o chic jun ri can xuya' ruchuk'a' rutzij richin xu'ij: Ri jun achi re', kitzij chi ja jun rija' c'o riq'uin ri Jesús, roma aj pa departamento Galilea, xcha'.
60 Pero ri Pedro xu'ij che ri achi: Yin man veteman ta ri achique na'ij, xcha'.
C'a nich'o na ri Pedro chiri', tok xtzirikin-pe quimama' ri ec'. 61 Xtzu'un c'a pe ri Ajaf Jesús chirij y xutz'et-pe ri Pedro. Jari' tok ri Pedro xuc'uxlaj-pe chi ri Ajaf quire' ru'in can che: Na'ey chi nitzirikin-pe quimama' ri ec', rat (oxmul, oxpaj) yan ta'ij chique ri yec'utun chave chi man aveteman ta nuvech.* 62 Xel c'a e ri Pedro, xujik' ok'ej.*
Ri yechajin richin ri Jesús yetze'en chirij y niquich'ey
(Mt. 26:67, 68; Mr. 14:65)
63 Ri achi'a' ri yechajin richin ri Jesús, yetze'en chirij y niquich'ey.* 64 Xquitz'apij ruvech riq'uin jun tziek, niquiya' k'a' chupalaj, y niquic'utula-apu che: Tavila' achique yech'eyon avichin, yecha'.
65 Q'uiy tak tzij niquibila' chupalaj.
Ri Jesús c'o chiquivech ri achi'a' junan niqui'en gobernar
(Mt. 26:59-66; Mr. 14:55-64; Jn. 18:19-24)
66 Tok xsakar-pe, xquimol-qui'* ri nima'k quijuna' achi'a' c'o quik'ij, ri nima'k tak quik'ij sacerdotes israelitas, y ri achi'a' q'uiy queteman chirij ri ley, xquic'uaj-apu ri Jesús ri achique lugar niquimol-vi-qui' richin niqui'en gobernar, y quire' xqui'ij che: 67 Ta'ij chike: ¿Ja rat ri Jun ri takon-pe roma ri Dios chucolic rutinamit? xecha' che. Ri Jesús xu'ij chique: Si nin-ij chive chi ja yin ri', man yininimaj ta. 68 Y si c'o ninc'utuj chive, rix man jun xti'ij-pe chuve, ni man xquinisok'opij ta e. 69 Pero ja vacami nitiquer-e chi yin ri xitak-pe richin xinalex chi'icojol, xquinetz'uye' pa ru-derecha* ri Dios ri achique lugar c'o-vi nimalaj ruchuk'a', xcha'.
70 Jac'ari' tok conojel xec'utun-apu che: ¿Ja rat ri Ruc'ajol ri Dios? xecha'. Rix mismo yix-in chi quiri', xcha' ri Jesús chique.
71 Y rije' xqui'ij: ¿Achique chic más sujunic koyo'en chirij ri achi re'? Roma ja roj mismo riq'uin kaxiquin xkac'axaj ri xu'ij, xecha'.
* 22:2 Sal. 2:2; Jn. 11:47. * 22:5 Zac. 11:12; 1 Ti. 6:10. * 22:6 Mt. 26:5; Mr. 14:2. * 22:18 Is. 25:6. * 22:19 1 Co. 11:24. * 22:20 1 Co. 10:16. * 22:21 Sal. 41:9. * 22:22 Hch. 2:23; 4:28. * 22:24 Mr. 9:34; Lc. 9:46. * 22:25 Mt. 20:25. * 22:26 Lc. 9:48; Stg. 4:6; 1 P. 5:3. * 22:27 Fil. 2:7. * 22:30 Lc. 14:15. * 22:31 Am. 9:9; 1 P. 5:8. * 22:32 Jn. 17:9. * 22:33 Jn. 13:37. * 22:35 Lc. 9:3; 10:4. * 22:37 Is. 53:12; Mr. 15:28; 2 Co. 5:21; Gá. 3:13. * 22:40 Mt. 6:13. * 22:42 Jn. 6:38. * 22:43 Mt. 4:11. * 22:44 Jn. 12:27. * 22:44 He. 5:7. * 22:50 Ro. 12:19; 2 Co. 10:4. * 22:53 Gn. 3:14, 15; Jn. 12:27; Hch. 2:23; 4:27, 28. * 22:61 Lc. 22:34; Jn. 13:38. * 22:62 Ez. 7:16; 2 Co. 7:9, 10. * 22:63 Sal. 69:4; Is. 50:6; 52:14. * 22:66 Sal. 2:1, 2; 22:12, 16; Mt. 27:1; Hch. 4:26. * 22:69 Sal. 110:1; He. 1:3; 8:1.