7
Chaꞌ nu nchcuiꞌ Esteban loꞌo nguꞌ nu laca loo
Liꞌ nchcuane xuꞌna sti joꞌó jiꞌi̱ Esteban:
―¿Ha chaꞌ liñi laca chaꞌ nu nchcuiꞌ nguꞌ re? ―nacui̱.
Nguxacui̱ Esteban chaꞌ jiꞌi̱ liꞌ:
―Cuꞌma̱ nguꞌ cusuꞌ, cuꞌma̱ nguꞌ tyaꞌa quichi̱ tyi na ―nacui̱ yu―, cuiꞌya ma̱ chaꞌ clyu tiꞌ ꞌna, chcuiꞌ naꞌ xi loꞌo ma̱ ―nacui̱ yu―. Tlyu tsa chaꞌ ntsuꞌu jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nu nduꞌni tlyu na jiꞌi̱ Ni. Cua saꞌni nguluꞌu loo Ni jiꞌi̱ jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna nu ngua naa Abraham. Tya ndiꞌi̱ jyoꞌo cusuꞌ biꞌ nde quichi̱ tyi yu, nde loyuu su cuentya Mesopotamia, chaꞌ bilya tyalaa yu ca quichi̱ Harán nu ngua liꞌ. “Xtyanu nuꞌu̱ jiꞌi̱ loyuu quichi̱ tyi nuꞌu̱, tyuꞌutsuꞌ nuꞌu̱ jiꞌi̱ nguꞌ tyaꞌa nuꞌu̱”, nacui̱ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ Abraham biꞌ liꞌ. “Tsaa nuꞌu̱ ca chaca chalyuu ca su culuꞌu naꞌ jinuꞌu̱ chaꞌ tyiꞌi̱ nuꞌu̱”, nacui̱ Ni. Biꞌ chaꞌ ngutuꞌu Abraham loyuu jiꞌi̱ nguꞌ Caldea, ndyaa yu quichi̱ Harán, ndyanu yu ca quichi̱ biꞌ tyu̱u̱ yija̱. Nu loꞌo ngujuii sti Abraham, liꞌ ngulo ycuiꞌ Ndyosi cña jiꞌi̱ yu chaꞌ tsaa yu tyijyuꞌ la ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu ndyalaa yu loyuu re su ndiꞌi̱ na juani. Pana ná nda ycuiꞌ Ndyosi chacuayáꞌ caja yuu jiꞌi̱ yu tsiyaꞌ ti, loꞌo juaꞌa̱ ni sca sñiꞌ Abraham ná ntsuꞌu tyempo biꞌ. Liꞌ nchcuiꞌ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo yu: “Ta naꞌ yuu re jinuꞌu̱, juaꞌa̱ jiꞌi̱ sñiꞌ nuꞌu̱ ca tiyaꞌ la, nu loꞌo cua ntsuꞌu nu sube jinuꞌu̱”, nacui̱ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ yu. Loꞌo liꞌ nda ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ loꞌo Abraham chaca quiyaꞌ: “Tsaa sñiꞌ steꞌ nuꞌu̱ nde ca chaca chalyuu”, nacui̱ Ni. “Liꞌ tyanu ñati̱ jinuꞌu̱ tyijyuꞌ chaca tyajacua siyento yija̱, su xcubeꞌ nguꞌ ca tyi jiꞌi̱ ñati̱ jinuꞌu̱”, nacui̱ Ni. “Ntsuꞌu chaꞌ cuaꞌni nguꞌ cña jiꞌi̱ nguꞌ ca tyi biꞌ laja ti, ná loꞌo cayaꞌ. Liꞌ xcubeꞌ naꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ xquiꞌya chaꞌ tiꞌí tsa xcubeꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ñati̱ jinuꞌu̱. Tyuꞌu ñati̱ jinuꞌu̱ loyuu biꞌ liꞌ, tya̱a̱ nguꞌ ca nde chaca quiyaꞌ, cuaꞌni tlyu nguꞌ biꞌ jnaꞌ liꞌ.” Ngüiñi chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo jyoꞌo Abraham liꞌ; biꞌ chaꞌ ngulo Ni cña jiꞌi̱ yu chaꞌ xiꞌyu nguꞌ quiji̱ lcaa nu quiꞌyu sñiꞌ yu, chaꞌ juaꞌa̱ tyiꞌu tiꞌ sñiꞌ yu chaꞌ cua ngüiñi chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo sti nguꞌ. Juaꞌa̱ ngua chaꞌ, ngusiꞌyu jyoꞌo Abraham quiji̱ sñiꞌ nu ntsuꞌu cua snuꞌ ti tsa̱ ngula; la cuiꞌ Isaac ngua naa sñiꞌ yu. Nu loꞌo cua ngusuꞌ jyoꞌo Isaac biꞌ, liꞌ ngula sñiꞌ yu, loꞌo la cuiꞌ juaꞌa̱ nguaꞌni yu, chaꞌ ngusiꞌyu quiji̱ sñiꞌ yu. Jacob ngua naa sñiꞌ yu, loꞌo liꞌ tii tyucuaa tyaꞌa sñiꞌ ngula jiꞌi̱ jyoꞌo Jacob biꞌ; jyoꞌo cusuꞌ jiꞌi̱ lcaa na laca nguꞌ biꞌ.
’Tsaca sñiꞌ Jacob ngua naa José. Ngua sca tsa̱ ngua ñasi̱ꞌ tsa tyaꞌa yu jiꞌi̱ nu José biꞌ, biꞌ chaꞌ ndyujuiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ yu jiꞌi̱ xaꞌ ñati̱. Ngüiꞌya nguꞌ jiꞌi̱ nu José biꞌ, ndyaa loꞌo nguꞌ jiꞌi̱ yu ca loyuu su cuentya Egipto. Pana ná ngulayaꞌ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ José, 10 nguaꞌni Ni chaꞌ ngaꞌaa nguaꞌni cuxi nguꞌ loꞌo yu liꞌ. Tyempo biꞌ ntsuꞌu rey jiꞌi̱ nguꞌ Egipto nu ngua naa Faraón, loꞌo liꞌ nguaꞌni ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ ngua cuayáꞌ tiꞌ Faraón chaꞌ nguꞌ tii ngua nu José biꞌ. Biꞌ chaꞌ ndiya tiꞌ rey Faraón jiꞌi̱ yu, nda rey cña jiꞌi̱ yu, chaꞌ ngua nu José biꞌ loo jiꞌi̱ lcaa nguꞌ Egipto, loꞌo juaꞌa̱ jiꞌi̱ lcaa msu nu ntsuꞌu toniꞌi̱ jiꞌi̱ rey Faraón biꞌ.
11 ’Loꞌo liꞌ ndyalaa sca jbiꞌña loyuu Egipto, loꞌo juaꞌa̱ ca loyuu su cuentya Canaán. Tiꞌí tsa ñaꞌa̱ ndyanu nguꞌ, ngaꞌaa ngujui na cacu jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna. 12 Liꞌ ngujui chaꞌ jiꞌi̱ Jacob chaꞌ tya ntsuꞌu na cacu nguꞌ ca loyuu Egipto, biꞌ chaꞌ ngulo yu cña jiꞌi̱ sñiꞌ yu chaꞌ tsaa squiꞌya nguꞌ nscuaꞌ chaꞌ cacu nguꞌ loꞌo tyaꞌa nguꞌ, la cuiꞌ sñiꞌ yu biꞌ laca jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna. Liꞌ ndyaa nguꞌ biꞌ sca quiyaꞌ. 13 Loꞌo ndyaa nguꞌ nu nchca tyucuaa quiyaꞌ, liꞌ ngua chaꞌ ndyuloo nguꞌ jiꞌi̱ jyoꞌo José, chaꞌ la cuiꞌ tyaꞌa nguꞌ laca yu. Ngua cuayáꞌ tiꞌ rey Faraón tilaca laca sti José, tilaca laca tyaꞌa yu liꞌ. 14 Loꞌo liꞌ nda José chaꞌ ndyaa cachaꞌ jiꞌi̱ sti yu chaꞌ tya̱a̱ nu cusuꞌ ca su ndiꞌi̱ yu loꞌo lcaa tyaꞌa yu. Cua ntsuꞌu snayala tyii ngaꞌyu tyaꞌa nguꞌ tyaꞌa sti José tyempo biꞌ. 15 Ndyaa nu Jacob biꞌ nde loyuu su cuentya Egipto loꞌo lcaa tyaꞌa nguꞌ liꞌ, juaꞌa̱ tya ndalo nu cusuꞌ xi tyu̱u̱ yija̱ hasta ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu ngujuii yu. Liꞌ ngujuii lcaa sñiꞌ jyoꞌo Jacob, nu jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna biꞌ ni. 16 Pana ná ndyanu tyijya̱ jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna ca loyuu su cuentya Egipto, chaꞌ nu loꞌo nduꞌu nguꞌ ndyaa nguꞌ, ndyaa loꞌo nguꞌ jiꞌi̱ tyijya̱ jyoꞌo biꞌ, chaꞌ xatsiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ tyijya̱ chaca quiyaꞌ neꞌ tyuquee nde quichi̱ Siquem; tyuquee biꞌ ngua nu ngüiꞌya jyoꞌo Abraham jiꞌi̱ nguꞌ Hamor nu ngua tya saꞌni la, chaꞌ tsaa sñiꞌ tsaa xatsiꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ.
17 ’Cua ndyatu̱ la tyaꞌa jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna ca loyuu su cuentya Egipto; liꞌ ndyalaa tyempo nu nchcuiꞌ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo jyoꞌo Abraham nu ngua saꞌni la, tyempo chaꞌ tyuꞌu nguꞌ tyaa nguꞌ. 18 Xaꞌ rey ngua loo jiꞌi̱ nguꞌ Egipto liꞌ, nu bilya cuna tilaca ngua jyoꞌo José biꞌ. 19 Nguñiloꞌo rey biꞌ jiꞌi̱ jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna, nguxcubeꞌ rey biꞌ jiꞌi̱ nguꞌ. Juaꞌa̱ ngulo rey biꞌ cña chaꞌ xcua̱a̱ nguꞌ jiꞌi̱ lcaa cubiꞌ quiꞌyu jiꞌi̱ nguꞌ, chaꞌ cajaa cubiꞌ, chaꞌ ngaꞌaa catu̱ la nguꞌ biꞌ. 20 Tyempo biꞌ ngula jyoꞌo Moisés, loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo tsa ntsuꞌu tyiquee ycuiꞌ Ndyosi ñaꞌa̱ jiꞌi̱ nu piti biꞌ. Sna coꞌ ti ngutiꞌi̱ yu loꞌo xtyaꞌa̱ yu loꞌo sti yu, chaꞌ nguxcatiꞌ xtyaꞌa̱ yu jiꞌi̱ yu. 21 Liꞌ ndyalaa tyempo nu ntsuꞌu chaꞌ xcua̱a̱ nguꞌ cusuꞌ jiꞌi̱ cubiꞌ biꞌ. Pana sca nu cunaꞌa̱ sñiꞌ rey xñaꞌa̱ biꞌ nquije cubiꞌ biꞌ jiꞌi̱, ndyiꞌya jiꞌi̱ ndyaa toꞌ tyi liꞌ chaꞌ caca cubiꞌ sñiꞌ miñaꞌa̱. 22 Nu loꞌo cua ngusuꞌ la nu Moisés biꞌ, ngua tsaꞌa̱ yu lcaa chaꞌ nu jlo tiꞌ nguꞌ tii nde loyuu su cuentya Egipto. Jlo tsa tiꞌ nu Moisés biꞌ ñaꞌa̱ chaꞌ nu chcuiꞌ yu loꞌo nguꞌ, chaꞌ ngua tsa jiꞌi̱ yu.
23 ’Cua ntsuꞌu tuꞌba yija̱ Moisés, loꞌo ntiꞌ tsa yu tsaa naꞌa̱ yu jiꞌi̱ nguꞌ Israel tyaꞌa yu, si tsoꞌo ndiꞌi̱ nguꞌ. 24 Liꞌ naꞌa̱ yu jiꞌi̱ sca nguꞌ Egipto nu tiꞌí tsa nchcubeꞌ jiꞌi̱ sca nguꞌ Israel. Nguxtyucua Moisés jiꞌi̱ nu nguꞌ tyaꞌa yu biꞌ, ngujuiꞌi̱ yu jiꞌi̱ nu nguꞌ Egipto biꞌ ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu ndyujuii yu jiꞌi̱ biꞌ. 25 Ndiꞌya̱ ngulacua tiꞌ Moisés liꞌ: “Juani ngua cuayáꞌ tiꞌ tyaꞌa naꞌ chaꞌ cuaꞌni lyaá Ni jiꞌi̱ nguꞌ Israel tyaꞌa naꞌ xquiꞌya naꞌ”. Juaꞌa̱ ngulacua tiꞌ nu Moisés biꞌ, pana siꞌi chaꞌ biꞌ ntiꞌ nguꞌ Israel tyaꞌa yu. 26 Nguxee chaca tsa̱ ndyalaa yu ca su ngusu̱u̱ tyaꞌa tucua tyaꞌa nguꞌ Israel. Ná ndiya tiꞌ Moisés chaꞌ nxu̱u̱ tyaꞌa nguꞌ biꞌ: “¿Ni chaꞌ laca nxu̱u̱ tyaꞌa ma̱?” nacui̱ yu jiꞌi̱ nguꞌ liꞌ. “La cuiꞌ ca nguꞌ tyaꞌa na laca ma̱. Ná tsoꞌo chaꞌ nxu̱u̱ tyaꞌa ma̱.” 27 Liꞌ ntejeyaꞌ chaca nu xñaꞌa̱ la biꞌ jiꞌi̱ Moisés, nguxacui̱ chaꞌ jiꞌi̱ yu ndiꞌya̱: “¿Tilaca laca nu nda chacuayáꞌ jinuꞌu̱ chaꞌ caca nuꞌu̱ loo jiꞌi̱ cua?” nacui̱ jiꞌi̱ nu Moisés biꞌ, “¿Ha cuaꞌni cuayáꞌ nuꞌu̱ jiꞌi̱ cua?” nacui̱. 28 “Ñiꞌya̱ nu ndyujuii nuꞌu̱ jiꞌi̱ nu nguꞌ Egipto biꞌ la caa, ¿ha juaꞌa̱ cujuii nuꞌu̱ jnaꞌ ntiꞌ nuꞌu̱ juani?” 29 Nu loꞌo ndyuna Moisés chaꞌ biꞌ, liꞌ ngusna yu, ndyaa yu ca chaca chalyuu su naa Madián. Nguꞌ xta laca nu Moisés biꞌ, nu ngutiꞌi̱ yu loyuu biꞌ. Ngujui clyoꞌo yu liꞌ, loꞌo juaꞌa̱ ngujui tucua tyaꞌa sñiꞌ quiꞌyu yu.
30 ’Cua nteje tacui tuꞌba yija̱, liꞌ ntsuꞌu sca tsa̱ ngaꞌa̱ Moisés sca loyuu btyi su ná ntsuꞌu hitya nu coꞌo nguꞌ. Cacua ti sca caꞌya nu naa Sinaí, ca biꞌ ndyaꞌa̱ yu liꞌ. Naꞌa̱ yu sca yaca quicheꞌ ndyaqui̱, pana laja quiiꞌ biꞌ nguluꞌu loo sca xca̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ yu. 31 Ndube tsa tiꞌ Moisés liꞌ. Ndyaa yu cacua la xi slo yaca quicheꞌ biꞌ, loꞌo liꞌ ndyuna yu chaꞌ nu nchcuiꞌ ycuiꞌ Ndyosi nu Xuꞌna na loꞌo yu: 32 “Ycuiꞌ Ndyosi laca naꞌ”, nacui̱ nu Xuꞌna na. “La cuiꞌ naꞌ laca̱, nguaꞌni tlyu jyoꞌo cusuꞌ jinuꞌu̱ jnaꞌ”, nacui̱ Ni. “Loꞌo jyoꞌo Abraham, loꞌo jyoꞌo Isaac, loꞌo jyoꞌo Jacob nguaꞌni tlyu nguꞌ ꞌna.” Ndyutsi̱i̱ tsa nu Moisés biꞌ liꞌ, hasta nchcua̱ tya yu; ngaꞌaa ngua ñaꞌa̱ cuiꞌya yu jiꞌi̱ quiiꞌ tsiyaꞌ ti. 33 Chaca quiyaꞌ nchcuiꞌ ycuiꞌ nu Xuꞌna na loꞌo yu liꞌ: “Clyo clya nuꞌu̱ caña nu ngaꞌa̱ quiyaꞌ nuꞌu̱”, nacui̱ Ni, “chaꞌ slo naꞌ ndu̱ nuꞌu̱. Tacati tsaa ca nde chaꞌ ycuiꞌ Ndyosi laca naꞌ. 34 Cua naꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ lcaa nguꞌ Israel tyaꞌa nuꞌu̱ ca su ndiꞌi̱ nguꞌ nde loyuu Egipto. Cua ngusubi naꞌ jiꞌi̱ lcaa cuꞌma̱ chaꞌ caca ma̱ ñati̱ ꞌna, pana juani lye tsa nchcubeꞌ nguꞌ cuxi biꞌ jiꞌi̱ ñati̱ ꞌna. Ndyuna naꞌ chaꞌ xñiꞌi̱ tsa ndañi nxiꞌya nguꞌ, biꞌ chaꞌ ndyalaa naꞌ chaꞌ cuaꞌni lyaá naꞌ jiꞌi̱ nguꞌ. Juani culo naꞌ cña jinuꞌu̱ chaꞌ xtyu̱u̱ nuꞌu̱ tyaa nuꞌu̱ nde loyuu su cuentya Egipto chaca quiyaꞌ.”
35 ’Nu ngua saꞌni la ná ntajaꞌa̱ nguꞌ Israel tyaꞌa yu chaꞌ caca nu Moisés biꞌ loo jiꞌi̱ nguꞌ: “¿Tilaca laca nu nda chacuayáꞌ jinuꞌu̱ chaꞌ caca nuꞌu̱ loo jiꞌi̱ cua, chaꞌ cuaꞌni cuayáꞌ nuꞌu̱ jiꞌi̱ cua?” nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ yu saꞌni la. Pana la cuiꞌ Moisés biꞌ ni, cua ngusubi ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ yu chaꞌ caca yu loo jiꞌi̱ nguꞌ Israel tyaꞌa yu, chaꞌ cuaꞌni lyaá Ni jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ, chaꞌ tiꞌí tsa nchcubeꞌ nguꞌ biꞌ; biꞌ chaꞌ ngulo ycuiꞌ Ndyosi cña jiꞌi̱ Moisés nu loꞌo naꞌa̱ yu jiꞌi̱ xca̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ndu̱ laja yaca quicheꞌ su ndyaqui̱ biꞌ. 36 Nda ycuiꞌ Ndyosi chacuayáꞌ jiꞌi̱ jyoꞌo Moisés chaꞌ cuaꞌni yu cña tonu chaꞌ cube tiꞌ nguꞌ ca loyuu su cuentya Egipto. Xquiꞌya chaꞌ ngua jiꞌi̱ yu nguaꞌni yu cña tonu biꞌ, biꞌ chaꞌ ngua jiꞌi̱ yu ngulo yu cña jiꞌi̱ lcaa nguꞌ Israel tyaꞌa yu, chaꞌ ngutuꞌu nguꞌ loyuu su cuentya Egipto ngutaꞌa̱ loꞌo Moisés jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ. Xaꞌ nguaꞌni yu cña tonu toꞌ tyujoꞌo nu naa Tyujoꞌo Ngaꞌa. Liꞌ ngutaꞌa̱ yu loꞌo nguꞌ nde sca loyuu btyi su ná ntsuꞌu hitya nu coꞌo nguꞌ, loꞌo juaꞌa̱ chaca quiyaꞌ nguaꞌni yu cña tonu chaꞌ cube tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. Cua tuꞌba yija̱ ngutaꞌa̱ nu Moisés biꞌ loꞌo nguꞌ. 37 La cuiꞌ Moisés ngua nu nchcuiꞌ loꞌo nguꞌ biꞌ ndiꞌya̱: “Cua ngulo ycuiꞌ Ndyosi cña jnaꞌ chaꞌ ta naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Ni loꞌo ma̱, la cuiꞌ juaꞌa̱ culo Ni cña jiꞌi̱ chaca nguꞌ tyaꞌa na nde loo la”, nacui̱ nu Moisés biꞌ jiꞌi̱ nguꞌ nu ngua liꞌ. 38 La cuiꞌ Moisés biꞌ ngaꞌa̱ loꞌo nguꞌ ca su ndyuꞌu tiꞌi̱ nguꞌ claꞌbe loyuu btyi biꞌ. Liꞌ nchcuiꞌ xca̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo nu cusuꞌ biꞌ ca lo xlya caꞌya su naa Sinaí. Loꞌo juaꞌa̱ nda Moisés chaꞌ biꞌ loꞌo lcaa nguꞌ biꞌ, la cuiꞌ jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna laca nguꞌ biꞌ. Nu chaꞌ nu cua nchcuiꞌ Moisés loꞌo nguꞌ biꞌ liꞌ, ná ngaꞌa̱ chaꞌ tye chaꞌ biꞌ tsiyaꞌ ti; biꞌ chaꞌ tya ntsuꞌu chaꞌ nu nguscua jyoꞌo Moisés biꞌ, chaꞌ ca cuayáꞌ tiꞌ na jiꞌi̱ juani.
39 ’Pana ná ndyuna tsoꞌo jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna chaꞌ nu nda Moisés loꞌo nguꞌ, chaꞌ ná ntiꞌ nguꞌ cuaꞌa̱ jyaca̱ nguꞌ jiꞌi̱. Ndyiꞌu tsa tiꞌ nguꞌ chaꞌ jiꞌi̱ loyuu su cuentya Egipto, biꞌ chaꞌ ngua tiꞌ nguꞌ xtyu̱u̱ nguꞌ loyuu biꞌ chaca quiyaꞌ. 40 Tya ntsuꞌu nu Moisés biꞌ lo caꞌya, loꞌo liꞌ ndiꞌya̱ nguane nguꞌ jiꞌi̱ jyoꞌo Aarón nu ngua sca sti joꞌó: “¿Ha ná cuiñá nuꞌu̱ sca joꞌó cuentya jiꞌna chaꞌ cuaꞌni tlyu na jiꞌi̱, ñiꞌya̱ nduꞌni tlyu nguꞌ jiꞌi̱ sca joꞌó?” nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ nu Aarón biꞌ. “Cua nguluꞌu Moisés tyucui̱i̱ jiꞌna su ngutuꞌu na loyuu su cuentya Egipto, pana juani ngaꞌaa jlo tiꞌ na na laca ngua jiꞌi̱ yu biꞌ.” 41 Liꞌ ngüiñá nguꞌ sca toro cuañiꞌ loꞌo oro chaꞌ caca biꞌ joꞌó jiꞌi̱ nguꞌ. Ndyujuii nguꞌ bata ca slo joꞌó biꞌ jiꞌi̱ nguꞌ, chaꞌ ta nguꞌ msta̱ jiꞌi̱ joꞌó, chaꞌ cuaꞌni tlyu nguꞌ jiꞌi̱ joꞌó biꞌ. Chaa tsa tiꞌ nguꞌ loꞌo naꞌa̱ nguꞌ jiꞌi̱ joꞌó nu ngüiñá ycuiꞌ ca nguꞌ jiꞌi̱. 42 Xaꞌ ñaꞌa̱ chaꞌ ngulacua tiꞌ ycuiꞌ Ndyosi ñaꞌa̱ Ni jiꞌi̱ nguꞌ: “Culayaꞌ naꞌ jiꞌi̱ nguꞌ jua tsiyaꞌ ti chaꞌ ndyuꞌni nguꞌ cña cuxi biꞌ liꞌ”, nacui̱ Ni. “Xcuiꞌ chaꞌ xñaꞌa̱ ntiꞌ nguꞌ jua.” Juaꞌa̱ ngulacua tiꞌ ycuiꞌ Ndyosi, biꞌ chaꞌ nguxtyanu Ni jiꞌi̱ nguꞌ chaꞌ cuaꞌni tlyu nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ lcaa na nu ntsuꞌu nde cua̱; joꞌó laca cuichaa ngua tiꞌ nguꞌ liꞌ, joꞌó laca coꞌ ngua tiꞌ nguꞌ, loꞌo cualya, loꞌo cuii. Xcuiꞌ chaꞌ cuxi nguaꞌni nguꞌ liꞌ. Cuentya jiꞌi̱ chaꞌ cuxi nu nguaꞌni nguꞌ, biꞌ laca chaꞌ nu nguscua jyoꞌo cusuꞌ lo quityi jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ndiꞌya̱:
Nguꞌ Israel laca lcaa ma̱; ngutaꞌa̱ yuꞌu ma̱ tuꞌba yija̱ lo nati̱ꞌ btyi, nacui̱ ycuiꞌ Ndyosi.
¿Ni chaꞌ laca ná nguaꞌni tlyu ma̱ ꞌna tyempo biꞌ loꞌo ndyujuii ma̱ naꞌni biꞌ?
Siꞌi na tyucui tyiquee ma̱ nda ma̱ naꞌni biꞌ, chaꞌ caca niꞌ msta̱ ꞌna.
43 Ndyiꞌya loꞌo ma̱ jiꞌi̱ niꞌi̱ sube jiꞌi̱ joꞌó Moloc,
ndyiꞌya loꞌo ma̱ jiꞌi̱ sca cuii nu laca joꞌó Renfán;
tucua tyaꞌa joꞌó biꞌ ngüiñá ma̱ chaꞌ caca joꞌó biꞌ xuꞌna ma̱.
Biꞌ chaꞌ cuaꞌni naꞌ chaꞌ tsaa loꞌo nguꞌ xaꞌ tsuꞌ jiꞌi̱ ma̱ nde chaca chalyuu nu tyijyuꞌ la;
tsaa ma̱ chaca tsuꞌ, nde quichi̱ Babilonia chaꞌ chcubeꞌ ma̱ cajua.
Juaꞌa̱ nchcuiꞌ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo nguscua jyoꞌo cusuꞌ chaꞌ jiꞌi̱ Ni lo quityi nu ngua saꞌni.
44 ’Ngutaꞌa̱ yuꞌu jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna ca lo nati̱ꞌ btyi. Ntsuꞌu sca niꞌi̱ quiji̱ naꞌni ti jiꞌi̱ nguꞌ, nu ndyiꞌya loꞌo nguꞌ jiꞌi̱ ndyaꞌa̱ nguꞌ, chaꞌ ndyiꞌu tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi xquiꞌya niꞌi̱ quiji̱ biꞌ. Ycuiꞌ Ndyosi nguluꞌu cña jiꞌi̱ jyoꞌo Moisés biꞌ ñiꞌya̱ nu cuiñá nguꞌ niꞌi̱ biꞌ. 45 Nu loꞌo ngujuii nu Moisés biꞌ, liꞌ ngusubi Ni jiꞌi̱ jyoꞌo Josué chaꞌ caca yu loo jiꞌi̱ jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna. Loꞌo niꞌi̱ quiji̱ biꞌ, ñaa loꞌo nguꞌ jiꞌi̱ loꞌo ndyalaa nguꞌ loyuu re. Liꞌ nguloꞌo ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ xaꞌ la ñati̱, nguloꞌo Ni jiꞌi̱ lcaa nguꞌ ca tyi biꞌ, chaꞌ tyanu yuu re laja ti. Nguxtyanu nguꞌ jiꞌi̱ niꞌi̱ quiji̱ biꞌ toꞌ tyi sca ñati̱ hasta ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu ndyalaa tyempo loꞌo ngua jyoꞌo David loo jiꞌi̱ nguꞌ. 46 Tsoꞌo tsa ntsuꞌu tyiquee ycuiꞌ Ndyosi ñaꞌa̱ Ni jiꞌi̱ nu David biꞌ. Liꞌ ngua tiꞌ David cuiñá sca niꞌi̱ su caca tyi ycuiꞌ Ndyosi, chaꞌ ycuiꞌ Ndyosi laca loo jiꞌi̱ ñati̱ jiꞌi̱ Jacob. 47 Pana ná tsoꞌo ntiꞌ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ cuaꞌni David juaꞌa̱; nu loꞌo cua nguluu sñiꞌ jyoꞌo David nu ngua naa Salomón, liꞌ nda ycuiꞌ Ndyosi chacuayáꞌ jiꞌi̱ yu cuañiꞌ biꞌ, chaꞌ cuiñá yu niꞌi̱ biꞌ. 48 Loꞌo ycuiꞌ Ndyosi ni, ná ntajaꞌa̱ Ni tyanu Ni neꞌ niꞌi̱ nu ngüiñá ñati̱ ti, chaꞌ laca ycuiꞌ Ndyosi loo jiꞌi̱ lcaa ca chalyuu. Ñiꞌya̱ nguscua sca jyoꞌo cusuꞌ chaꞌ cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi tya saꞌni la:
49 Ntsuꞌu tyi naꞌ nde cua̱, nacui̱ ycuiꞌ Ndyosi nu Xuꞌna na.
Sca ti naꞌ ndyiꞌya loo naꞌ jiꞌi̱ tyucui ñaꞌa̱ chalyuu, nacui̱ Ni,
biꞌ chaꞌ ná ca cuiñá sca ñati̱ chalyuu sca niꞌi̱ su tyiꞌi̱ naꞌ, nacui̱ Ni,
ná ntsuꞌu su xtyii cñaꞌ naꞌ.
50 Ycuiꞌ naꞌ ngüiñá naꞌ lcaa na nu ntsuꞌu tyucui ñaꞌa̱ chalyuu.
51 Tya nchcuiꞌ la Esteban loꞌo nguꞌ cusuꞌ liꞌ:
―Ná ntajaꞌa̱ ma̱ taquiyaꞌ ma̱ chaꞌ nu nchcuiꞌ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo ma̱. Tacalya tsa hique ma̱, chaꞌ ná nduna ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi tsiyaꞌ ti; juaꞌa̱ lcaa tsa̱ chi̱i̱ ntiꞌ ma̱ loꞌo nclyacua tiꞌ ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi. La cuiꞌ ñiꞌya̱ nguaꞌni jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna chaꞌ cuxi saꞌni, la cuiꞌ juaꞌa̱ ndyuꞌni ma̱ juani. 52 Cua nguxcubeꞌ jyoꞌo cusuꞌ jiꞌna jiꞌi̱ lcaa jyoꞌo cusuꞌ nu ngua tuꞌba jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ nchcuiꞌ Ni loꞌo ñati̱ cua saꞌni. Cua ndyujuii nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ jyoꞌo cusuꞌ nu nguscua chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ndiꞌya̱: “Tyalaa sca ñati̱ nde chalyuu re; xcuiꞌ lubii tsa cresiya jiꞌi̱ yu biꞌ caca”, nacui̱ jyoꞌo cusuꞌ biꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ tsubiꞌ ti cua ndyalaa la cuiꞌ ñati̱ nu nchcuiꞌ quityi chaꞌ jiꞌi̱. Chiyaꞌa̱ tsa nguaꞌni ma̱ nu loꞌo ndyujuii ma̱ jiꞌi̱ yu. 53 Xca̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi laca nu nda chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo ma̱ saꞌni la, cña nu ngulo ycuiꞌ Ni jiꞌi̱ ma̱ laca chaꞌ biꞌ. Tya ntsuꞌu quityi biꞌ jiꞌi̱ ma̱ juani, pana ná ntajaꞌa̱ ma̱ taquiyaꞌ ma̱ jiꞌi̱ chaꞌ nu nchcuiꞌ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo ma̱ lo quityi biꞌ.
Ndyujuii nguꞌ jiꞌi̱ Esteban
54 Nu loꞌo ndyuna nguꞌ chaꞌ nu nchcuiꞌ Esteban, ngua ñasi̱ꞌ tsa nguꞌ liꞌ, tyaala tsa ndiꞌi̱ cloo nguꞌ chaꞌ ñasi̱ꞌ nguꞌ. 55 Nxñaꞌa̱ Esteban nde cua̱, liꞌ naꞌa̱ yu sca xee tlyu tsa nu nguaꞌni Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ ñaꞌa̱ yu jiꞌi̱; xee jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ngua biꞌ. Loꞌo liꞌ naꞌa̱ yu jiꞌi̱ ycuiꞌ Jesús ndu̱ laꞌa tsuꞌ cui̱ ca su ntucua ycuiꞌ Ndyosi.
56 ―Ñaꞌa̱ ma̱ yiꞌa̱ ―nacui̱ Esteban jiꞌi̱ nguꞌ liꞌ―, cua ngusaala ycuiꞌ Ndyosi nde cua̱ ―nacui̱―. Cua naꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ nu nda Ni jiꞌi̱ lijya̱ chaꞌ laca yu ñati̱, ndu̱ yu laꞌa tsuꞌ cui̱ ca su ntucua ycuiꞌ Ndyosi.
57 Cui̱i̱ tsa ngusiꞌya nguꞌ liꞌ, ndacu̱ꞌ nguꞌ jyaca̱ nguꞌ chaꞌ ngaꞌaa ntiꞌ nguꞌ cuna nguꞌ chaꞌ nu nchcuiꞌ Esteban. 58 Ntejeyaꞌ nguꞌ jiꞌi̱ nu Esteban biꞌ, loꞌo liꞌ yala ntchaa ngutuꞌu nguꞌ ndyaa loꞌo nguꞌ jiꞌi̱ yu nde toꞌ quichi̱. Liꞌ ngu̱ nguꞌ quee jiꞌi̱ yu chaꞌ cujuii nguꞌ jiꞌi̱ yu, pana ngusta nguꞌ biꞌ steꞌ nguꞌ ca su ndu̱ sca yu cuañiꞌ nu naa Saulo. 59 Laja loꞌo ngu̱ nguꞌ quee jiꞌi̱ nu Esteban biꞌ, nchcuiꞌ yu loꞌo Jesús:
―Jesús Xuꞌna naꞌ ―nacui̱ Esteban―, cuaꞌni nuꞌu̱ chaꞌ tsoꞌo quiꞌya nuꞌu̱ cresiya jnaꞌ.
60 Liꞌ ngucha sti̱ꞌ yu loꞌo lye tsa nchcuiꞌ yu chaca quiyaꞌ:
―Xuꞌna naꞌ ―nacui̱ yu―, ná sta nuꞌu̱ quiꞌya jiꞌi̱ ñati̱ re chaꞌ ngu̱ nguꞌ quee jnaꞌ ―nacui̱ Esteban jiꞌi̱ Jesús.
Loꞌo juaꞌa̱ tsa tsiyaꞌ ca ngujuii yu liꞌ.