12
Jesus is Lord of the Sabbath
Ἐν ἐκείνῳ τῷ καιρῷ ἐπορεύθη Ἰησοῦς τοῖς σάββασιν διὰ τῶν σπορίμων. Οἱ δὲ μαθηταὶ αὐτοῦ ἐπείνασαν, καὶ ἤρξαντο τίλλειν στάχυας καὶ ἐσθίειν. Οἱ δὲ Φαρισαῖοι ἰδόντες εἶπον* αὐτῷ, «Ἰδού, οἱ μαθηταί σου ποιοῦσιν οὐκ ἔξεστιν ποιεῖν ἐν σαββάτῳ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· «Οὐκ ἀνέγνωτε τί ἐποίησεν Δαυὶδ ὅτε ἐπείνασεν, αὐτὸς καὶ οἱ μετ᾿ αὐτοῦ, πῶς εἰσῆλθεν εἰς τὸν οἶκον τοῦ Θεοῦ καὶ τοὺς ἄρτους τῆς προθέσεως ἔφαγεν, οὓς§ οὐκ ἐξὸν ἦν αὐτῷ φαγεῖν, οὐδὲ τοῖς μετ᾿ αὐτοῦ, εἰ μὴ τοῖς ἱερεῦσιν μόνοις;* οὐκ ἀνέγνωτε ἐν τῷ νόμῳ ὅτι τοῖς σάββασιν οἱ ἱερεῖς ἐν τῷ ἱερῷ τὸ σάββατον βεβηλοῦσιν καὶ ἀναίτιοί εἰσιν; Λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι τοῦ ἱεροῦ μεῖζόν ἐστιν ὧδε. Εἰ δὲ ἐγνώκειτε τί ἐστιν, ‹Ἔλεον θέλω καὶ οὐ θυσίαν,› οὐκ ἂν κατεδικάσατε τοὺς ἀναιτίους. Κύριος γάρ ἐστιν§ τοῦ σαββάτου Υἱὸς τοῦ Ἀνθρώπου*
Jesus heals on the Sabbath
Καὶ μεταβὰς ἐκεῖθεν ἦλθεν εἰς τὴν συναγωγὴν αὐτῶν. 10 Καὶ ἰδού, ἄνθρωπος ἦν τὴν χεῖρα ἔχων ξηράν. Καὶ ἐπηρώτησαν αὐτόν, λέγοντες, «Εἰ ἔξεστιν τοῖς σάββασιν θεραπεύειν§ἵνα κατηγορήσωσιν αὐτοῦ. 11  δὲ εἶπεν αὐτοῖς· «Τίς ἔσται ἐξ ὑμῶν ἄνθρωπος ὃς ἕξει πρόβατον ἕν, καὶ ἐὰν ἐμπέσῃ τοῦτο τοῖς σάββασιν εἰς βόθυνον, οὐχὶ κρατήσει αὐτὸ καὶ ἐγερεῖ; 12 Πόσῳ οὖν διαφέρει ἄνθρωπος προβάτου. Ὥστε ἔξεστιν τοῖς σάββασιν καλῶς ποιεῖν 13 Τότε λέγει τῷ ἀνθρώπῳ,* «Ἔκτεινον τὴν χεῖρα σου Καὶ ἐξέτεινεν, καὶ ἀποκατεστάθη ὑγιὴς ὡς ἄλλη. 14 Οἱ δὲ Φαρισαῖοι συμβούλιον ἔλαβον κατ᾿ αὐτοῦ ἐξελθόντες,§ ὅπως αὐτὸν ἀπολέσωσιν.*
A tactical withdrawal
15  δὲ Ἰησοῦς γνοὺς ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν. Καὶ ἠκολούθησαν αὐτῷ ὄχλοι πολλοί, καὶ ἐθεράπευσεν αὐτοὺς ἁπάντας. 16 Καὶ ἐπετίμησεν αὐτοῖς ἵνα μὴ φανερὸν αὐτὸν ποιήσωσιν,§ 17 ὅπως* πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν διὰ Ἡσαΐου τοῦ προφήτου, λέγοντος· 18 «Ἰδού, παῖς μου ὃν ᾑρέτισα, ἀγαπητός μου εἰς ὃν εὐδόκησεν ψυχή μου. Θήσω τὸ Πνεῦμά μου ἐπ᾿ αὐτόν, καὶ κρίσιν τοῖς ἔθνεσιν ἀπαγγελεῖ. 19 Οὐκ ἐρίσει οὐδὲ κραυγάσει, οὐδὲ ἀκούσει τις ἐν ταῖς πλατείαις τὴν φωνὴν αὐτοῦ. 20 Κάλαμον συντετριμμένον οὐ κατεάξει, καὶ λίνον τυφόμενον οὐ σβέσει, ἕως ἂν ἐκβάλῃ εἰς νῖκος τὴν κρίσιν. 21 Καὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ ἔθνη ἐλπιοῦσιν
The Pharisees blaspheme the Holy Spirit
22 Τότε προσηνέχθη αὐτῷ δαιμονιζόμενος, τυφλὸς καὶ κωφός, καὶ ἐθεράπευσεν αὐτόν, ὥστε τὸν τυφλὸν καὶ κωφὸν,§ λαλεῖν καὶ βλέπειν. 23 Καὶ ἐξίσταντο πάντες οἱ ὄχλοι καὶ ἔλεγον, «Μήτι οὗτός ἐστιν Χριστός,* Υἱὸς Δαυίδ 24 Οἱ δὲ Φαρισαῖοι ἀκούσαντες εἶπον, «Οὗτος οὐκ ἐκβάλλει τὰ δαιμόνια εἰ μὴ ἐν Βεελζεβούλ, ἄρχοντι τῶν δαιμονίων 25 Εἰδὼς δὲ Ἰησοῦς τὰς ἐνθυμήσεις αὐτῶν εἶπεν αὐτοῖς· «Πᾶσα βασιλεία μερισθεῖσα καθ᾿ ἑαυτῆς§ ἐρημοῦται, καὶ πᾶσα πόλις οἰκία μερισθεῖσα καθ᾿ ἑαυτῆς οὐ σταθήσεται. 26 Καὶ εἰ Σατανᾶς τὸν Σατανᾶν ἐκβάλλει, ἐφ᾿ ἑαυτὸν ἐμερίσθη. Πῶς οὖν σταθήσεται βασιλεία αὐτοῦ; 27 Καὶ εἰ ἐγὼ ἐν Βεελζεβοὺλ ἐκβάλλω τὰ δαιμόνια, οἱ υἱοὶ ὑμῶν ἐν τίνι ἐκβάλλουσιν;* Διὰ τοῦτο αὐτοὶ ὑμῶν ἔσονται κριταί. 28 Εἰ δὲ ἐγὼ ἐν Πνεύματι Θεοῦ ἐκβάλλω τὰ δαιμόνια, ἄρα ἔφθασεν ἐφ᾿ ὑμᾶς βασιλεία τοῦ Θεοῦ. 29  πῶς δύναταί τις εἰσελθεῖν εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ ἰσχυροῦ καὶ τὰ σκεύη αὐτοῦ διαρπάσαι,§ ἐὰν μὴ πρῶτον δήσῃ τὸν ἰσχυρόν; Καὶ τότε τὴν οἰκίαν αὐτοῦ διαρπάσῃ.*
The unforgivable sin
30 » μὴ ὢν μετ᾿ ἐμοῦ κατ᾿ ἐμοῦ ἐστιν, καὶ μὴ συνάγων μετ᾿ ἐμοῦ σκορπίζει. 31 Διὰ τοῦτο λέγω ὑμῖν, πᾶσα ἁμαρτία καὶ βλασφημία ἀφεθήσεται τοῖς ἀνθρώποις, δὲ τοῦ Πνεύματος βλασφημία οὐκ ἀφεθήσεται τοῖς ἀνθρώποις. 32 Καὶ ὃς ἐὰν εἴπῃ λόγον κατὰ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἀνθρώπου, ἀφεθήσεται αὐτῷ· ὃς δ᾿ ἂν εἴπῃ κατὰ τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου, οὐκ ἀφεθήσεται αὐτῷ, οὔτε ἐν τῷ νῦν§ αἰῶνι οὔτε ἐν τῷ μέλλοντι.
Jesus denounces the Pharisees
33 » ποιήσατε τὸ δένδρον καλὸν καὶ τὸν καρπὸν αὐτοῦ καλόν, ποιήσατε τὸ δένδρον σαπρὸν καὶ τὸν καρπὸν αὐτοῦ σαπρόν· ἐκ γὰρ τοῦ καρποῦ τὸ δένδρον γινώσκεται. 34 Γεννήματα ἐχιδνῶν, πῶς δύνασθε ἀγαθὰ λαλεῖν, πονηροὶ ὄντες; Ἐκ γὰρ τοῦ περισσεύματος τῆς καρδίας τὸ στόμα λαλεῖ. 35  ἀγαθὸς ἄνθρωπος ἐκ τοῦ ἀγαθοῦ θησαυροῦ* ἐκβάλλει ἀγαθά, καὶ πονηρὸς ἄνθρωπος ἐκ τοῦ πονηροῦ θησαυροῦ ἐκβάλλει πονηρά. 36 Λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι πᾶν ῥῆμα ἀργὸν ἐὰν§ λαλήσωσιν* οἱ ἄνθρωποι, ἀποδώσουσιν περὶ αὐτοῦ λόγον ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως. 37 Ἐκ γὰρ τῶν λόγων σου δικαιωθήσῃ, καὶ ἐκ τῶν λόγων σου καταδικασθήσῃ
The sign of the prophet Jonah
38 Τότε ἀπεκρίθησάν τινες τῶν γραμματέων καὶ Φαρισαίων, λέγοντες, «Διδάσκαλε, θέλομεν§ ἀπὸ σοῦ σημεῖον ἰδεῖν 39  δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν αὐτοῖς· «Γενεὰ πονηρὰ καὶ μοιχαλὶς σημεῖον ἐπιζητεῖ, καὶ σημεῖον οὐ δοθήσεται αὐτῇ εἰ μὴ τὸ σημεῖον Ἰωνᾶ τοῦ προφήτου. 40 Ὥσπερ γὰρ ἦν* Ἰωνᾶς ἐν τῇ κοιλίᾳ τοῦ κήτους τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας, οὕτως ἔσται Υἱὸς τοῦ Ἀνθρώπου ἐν τῇ καρδίᾳ τῆς γῆς τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας. 41 Ἄνδρες Νινευῖται ἀναστήσονται ἐν τῇ κρίσει μετὰ τῆς γενεᾶς ταύτης καὶ κατακρινοῦσιν αὐτήν, ὅτι μετενόησαν εἰς τὸ κήρυγμα Ἰωνᾶ, καὶ ἰδού, πλεῖον Ἰωνᾶ ὧδε. 42 Βασίλισσα νότου ἐγερθήσεται ἐν τῇ κρίσει μετὰ τῆς γενεᾶς ταύτης καὶ κατακρινεῖ αὐτήν, ὅτι ἦλθεν ἐκ τῶν περάτων τῆς γῆς ἀκοῦσαι τὴν σοφίαν Σολομῶνος,§ καὶ ἰδού, πλεῖον Σολομῶνος ὧδε.
An empty ‘house’ is bad
43 »Ὅταν δὲ τὸ ἀκάθαρτον πνεῦμα ἐξέλθῃ ἀπὸ τοῦ ἀνθρώπου, διέρχεται δι᾿ ἀνύδρων τόπων ζητοῦν ἀνάπαυσιν, καὶ οὐχ εὑρίσκει. 44 Τότε λέγει, ‹Ἐπιστρέψω* εἰς τὸν οἶκόν μου ὅθεν ἐξῆλθον.› Καὶ ἐλθὸν εὑρίσκει σχολάζοντα, σεσαρωμένον, καὶ κεκοσμημένον. 45 Τότε πορεύεται καὶ παραλαμβάνει μεθ᾿ ἑαυτοῦ ἑπτὰ ἕτερα πνεύματα, πονηρότερα ἑαυτοῦ, καὶ εἰσελθόντα κατοικεῖ ἐκεῖ· καὶ γίνεται τὰ ἔσχατα τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου χείρονα τῶν πρώτων. Οὕτως ἔσται καὶ τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ πονηρᾷ§
New relationships
46 Ἔτι δὲ* αὐτοῦ λαλοῦντος τοῖς ὄχλοις, ἰδού, μήτηρ καὶ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ εἱστήκεισαν ἔξω, ζητοῦντες αὐτῷ λαλῆσαι. 47 Εἶπεν δέ τις αὐτῷ, «Ἰδού, μήτηρ σου καὶ οἱ ἀδελφοί σου ἔξω ἑστήκασιν, ζητοῦντές σοι λαλῆσαι§,* 48  δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν τῷ εἰπόντι αὐτῷ, «Τίς ἐστιν μήτηρ μου, καὶ τίνες εἰσὶν οἱ ἀδελφοί μου 49 Καὶ ἐκτείνας τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἐπὶ τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ εἶπεν· «Ἰδού, μήτηρ μου καὶ οἱ ἀδελφοί μου. 50 Ὅστις γὰρ ἂν ποιήσῃ§ τὸ θέλημα τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς, αὐτός μου ἀδελφὸς καὶ ἀδελφὴ καὶ μήτηρ ἐστίν
* 12:2 ειπον f35 D,N,W [99.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ειπαν ℵB,C [0.5%] NU 12:3 αυτος f35 [90%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,C,D,N,W [10%] NU 12:4 εφαγεν f35 C,D,N,W [99.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ εφαγον ℵB [0.5%] NU § 12:4 ους f35 ℵC,N [99%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ο B,D,W [1%] NU * 12:4 τοις ιερευσιν μονοις rell ¦ ~ 312 [1%] OC 12:6 μειζον rell ¦ μειζων N [10%] TR ¦ μειζοων C 12:7 ελεον f35 W [98.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ελεος ℵB,C,D,N [1.5%] NU § 12:8 εστιν rell ¦ 1 και [10%] TR * 12:8 του σαββατου ο υιος του ανθρωπου rell ¦ ~ 3456 και 12 OC 12:10 ην f35 [80%] RP,HF,CP,TR ¦ — ℵB,C,W [0.5%] NU ¦ 1 εκει D,N [20%] OC 12:10 την f35 D [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ~ εχων 1 N [2%] ¦ — ℵB,C,W [1%] NU § 12:10 θεραπευειν f35 B,C,N [99.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ θεραπευσαι ℵD,W [0.5%] NU * 12:13 ανθρωπω rell ¦ 1 τω εξηραμμενην εχοντι την χειρα [5%] CP 12:13 την χειρα σου f35 C,D,W [96%] RP,HF,CP,TR ¦ ~ 312 ℵB,N [4%] OC,NU 12:13 αποκατεσταθη f35 D [78%] RP,HF,OC,TR ¦ απεκατεσταθη ℵB,C,N,W [20%] CP,NU ¦ απεκατεστη [1%] ¦ one other variant § 12:14 οι δε φαρισαιοι συμβουλιον ελαβον κατ αυτου εξελθοντες f35 N,W [95%] RP,HF,CP,TR ¦ ~ 12384567 [3%] ¦ ~ 82134567 (ℵ)B,C [1.5%] OC,NU ¦ ~ 8 και 134567 D [0.5%] * 12:14 απολεσωσιν rell ¦ απωλεσωσιν CP 12:15 οχλοι πολλοι f35 C,D,W (97.3%) RP,HF,OC,CP,TR[NU] ¦ ~ 21 (1.9%) ¦ 1 N (0.5%) ¦ 2 ℵB (0.3%) 12:15 απαντας f35 [20%] ¦ παντας ℵB,C,N(D,W) [80%] RP,HF,OC,CP,TR,NU § 12:16 αυτον ποιησωσιν rell ¦ ~ 21 OC * 12:17 οπως f35 N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ινα ℵB,C,D [2%] NU 12:21 και rell ¦ 1 εν D [5%] TR ¦ 1 επι W 12:22 τον τυφλον και κωφον f35 C,N [96%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ~ 1432 W [3%] ¦ 14 ℵB,D [1%] NU § 12:22 κωφον f35 ℵB,D,W [25%] NU ¦ 1 και C,N [75%] RP,HF,OC,CP,TR * 12:23 ο χριστος f35 [20%] OC,CP ¦ — ℵB,C,D,N,W [80%] RP,HF,TR,NU 12:24 εν f35 [25%] ¦ 1 τω ℵB,C,D,N,W [75%] RP,HF,OC,CP,TR,NU 12:25 ο ιησους f35 C,N,W [99.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [0.5%] NU § 12:25 εαυτης rell ¦ εαυτην D [5%] OC (2x) * 12:27 εκβαλλουσιν rell ¦ εκβαλουσιν N [3%] OC 12:27 υμων εσονται κριται f35 C,N [97%] RP,HF,CP,TR ¦ ~ 321 ℵB,D [1%] OC,NU ¦ ~ 312 [1%] ¦ ~ 32 αυτοι 1 W ¦ three other variants 12:28 εγω εν πνευματι θεου f35 [28%] OC,TR ¦ ~ 2341 ℵB,C,D,W [70%] RP,HF,CP,NU ¦ 234 [2%] ¦ ~ 2 δακτυλω 41 N § 12:29 διαρπασαι f35 ℵD [98%] RP,HF,CP,TR ¦ αρπασαι B,C,N,W [2%] OC,NU * 12:29 διαρπαση f35 ℵD,W [40%] ¦ διαρπασει B,C,N [60%] RP,HF,OC,CP,TR,NU 12:31 τοις ανθρωποις f35 C,D,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB [2%] NU 12:32 εαν rell ¦ αν 𝕻21D [10%] TR § 12:32 τω νυν f35 [90%] RP,HF,OC,CP ¦ τουτω 1 ℵB,C,D,N,W [5%] TR,NU ¦ ~ 1 αιωνι τουτω [5%] * 12:35 θησαυρου rell ¦ 1 της καρδιας [5%] TR 12:35 εκβαλλει f35 B,D,W [85%] RP,HF,OC,CP,NU ¦ 1 τα ℵC,N [14%] TR ¦ 1 το [1%] 12:35 εκβαλλει rell ¦ 1 τα N [10%] CP § 12:36 εαν f35 C,N,W (99.2%) RP,HF,OC,CP,TR ¦ αν (0.4%) ¦ — ℵB,D (0.4%) NU * 12:36 λαλησωσιν f35 N,W (97.3%) RP,HF,OC,CP,TR ¦ λαλησουσιν ℵB,C (2.2%) NU ¦ seven other variants D (0.4%) 12:36 περι rell ¦ υπερ CP 12:38 απεκριθησαν f35 N,W [95%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ 1 αυτω ℵB,C,D [5%] NU § 12:38 θελομεν rell ¦ θελωμεν [2%] CP * 12:40 ην rell ¦ εγενετο [2%] OC ¦ — D 12:40 ιωνας rell ¦ 1 ο προφητης [1%] OC 12:40 εσται f35 ℵB,C [65%] RP,HF,CP,TR,NU ¦ 1 και D,W [35%] OC § 12:42 σολομωνος rell ¦ σολομωντος C [10%] TR (both times; C only the first) * 12:44 επιστρεψω rell ¦ υποστρεψω [10%] CP 12:44 επιστρεψω εις τον οικον μου f35 C,W [99%] RP,HF,CP,TR ¦ ~ 23451 ℵB,D [1%] OC,NU 12:44 σχολαζοντα rell ¦ 1 και ℵC [4%] OC § 12:45 ταυτη τη πονηρα rell ¦ ~ 231 [2%] OC * 12:46 δε f35 C(D)W [99%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB [1%] NU 12:46 αυτω λαλησαι rell ¦ ~ 21 D [5%] OC 12:47 εξω εστηκασιν rell ¦ ~ 21 OC § 12:47 σοι λαλησαι rell ¦ σε ιδειν OC * 12:47 the whole verse f35 C(D)W [99%] RP,HF,OC,CP,TR[NU] ¦ — ℵB [1%] 12:48 ειποντι f35 C [98.5%] RP,HF,CP,TR ¦ λεγοντι ℵB,D [1.5%] OC,NU ¦ — W 12:49 ειπεν rell ¦ εφη [1%] OC § 12:50 ποιηση rell ¦ ποιησει [5%] CP ¦ ποιη C [0.5%] ¦ ποιει D