22
Mankarre Manbu Kabirridedjdjolkwernkenh Dja Manbu Kabirrikarremulewan bu Kabirriwarreworrenkenh
Exodus 22:1-15
Wanjh Moses benyawoyhbengdayhkeng, bu yimeng, “Bu bininj kadjirdmang bulikki yika sheep dja mak kabun dja nuk kakukweykan, wanjh kunukka kabikarremulewan kunbidkudji bulikki kore bininj nuyeni nawu bulikki, dja kabikarremulewan kunkarrngbakmeng nawu sheep kore bininj nawu sheep nuyeni.”
“Kaluk nawu dedjorlkwern bininj bu karurrkbakke kururrk ba bu kadjirdmang njalenjale bu kukak, dja bininj nawu kunrurrk nuye kabidarrkidmang dja kabibun, dja mak bu namekbe dedjorlkwern karrowen, wanjh bininj nawu bibom minj kawowarre kore kunkurlba nuye nawu dedjorlkwern. Dja ngaleng, bu kuhni kakurduyime yerrekah bu kumbarrhbom, dja bu kabibun namekbe dedjorlkwern bininj kore kunbarnangarra, wanjh kunbuyika, dja kunwarre kurduyimeng bu bikurlbawarrhkeng nawu dedjdjolkwern.
Bininj nawu dedjorlkwern wanjh kakarremulewan bu kadjirdmang njalehnjale, dja kabikukwon bininj nawu nuye kunmadj djirdmey. Kaluk bu nahni nawu dedjorlkwern minj njale mak kakukkarrme nawu nuyekihniwirrinj, wanjh kunukka nungka ngurrikukweyka yiman kayime slave ba kakarremulewarren nawu kore benhmarnedjirdmangi.”
“Bu nangale bininj nawu dedjorlkwern kadjirdmang mayh yiman kayime bulikki, dja nuk donkey dja yika nawu sheep, dja bu birribuyika bininj kabirringalke bu kadjalkarrme mayh nawu kadjaldarrkid, wanjh nakka kabikarremulewan bininj nawu nuye mayh bu bokenhkah kore mayh nakudji.”
“Dja bininj nawu yiman kabawon bulikki nuye yika djarrang dja mak sheep nuye bu kare karralkngun kore manme karrudjindi, dja yika kore manrakel kahdi, dja bu namekbe bininj kabawon mayh nuye kaballe kore nabuyika bininj nuye kunbolk kore kabaldalkngun, wanjh namekbe bininj nawu mayh nuye kabikarremulewan nabuyika bininj nawu manme dja kundalk bimarneyakwong.”
“Kab bininj nawu yiman kawurlhke kunak, dja manmekbe kunak kabirluwarlahmen kore kundalk manmirrhyi, dja kabalbirluwarlahmen kore kabbal nuye nawu bininj nabuyika dja kabalrung nuye manme manbu dudjehdudjengi, wanjh namekbe bininj nawu wurlhkeng kunak, wanjh kabikarremulewan nabuyika bininj nawu kore manme nuye bimarneruy.”
“Bininj nawu kabikukwon money dja nabubuyika namakmak kunmadj kore namekbe nabadbuyika bininj bu kabimarnekarrme nuye, dja mak bu dedjorlkwern kangimen kumekbe kunrurrk dja kadjirdmang namekbe money dja namekbe kunmadj, dja bu bininj kabirridarrkidmang nawu dedjorlkwern bininj, wanjh nakka kabikarremulewan bokenhbokenh nawu kore djirdmey. Dja bu bininj minj kabirringalke nawu dedjorlkwern, wanjh namekbe nawu kunrurrk nuye ngurrika kore nawu kabirridjadmekenh bininj, ba bu kabirribekkarren dja kabirriyime bu kunubewu nungandeleng djirdmayi njalehnjale nawu nabuyika nuye.”
“Bu yiman bininj bokenh kabeneyidangwerren nawu njale yarrkka yiman kayime donkey, sheep, bulikki, kunmadj dja njalenjale nawu warrhkerrinj, mak bu bedda kabenebebbehyime, ‘Nahni ngardduk!’ dja yiman kabenewelengnamerren, wanjh benemekbe bokenh bininj beneray kore bininj nawu kabindidjadmekenh. Wanjh namekbe bininj nawu kabirriyime bu kawowarre, wanjh kabikarremulewan bokenhbokenh nawu namekbe beneredbo bininj.”
10 “Kunmekbe rerrih mak bu bininj yiman kabidjawan nawu nuye nguneredbo bu kabimarnenahnan nawu donkey, bulikki sheep dja mak nabubuyika mayh, wanjh bu yiman namekbe mayh karrowen dja yika kalonburren, dja yika dedjorlkwern kadjirdmang nawu mayh, dja minj nangale kaburrbun kore baleh wam namekbe mayh. 11 Wanjh bu nahni bininj bokenh kabenedangwerren namekbe mayhkenh, wanjh namekbe bininj nawu bimarnenahnayi nahni mayh wanjh wokkurrmerrimen kore kumirrk nuye Yawey. Bu kamulewarren bu minj bikilekmeninj namekbe mayh, wanjh nabuyika bininj nawu nuyekih mayh biwokmarrkma namekbe bininj dja minj kabikewkme, dja bininj nawu yimankek bimarnenahnayi mayh wanjh minj kabikarremulewan. 12 Dja bu namekbe mayh nawu woybukkih birridjirdmey bu nahni bininj nahnayi, wanjh nakka bikarremulewa bininj nawu mayh nuye. 13 Dja bu yiman nabang mayh kamre kabun nawu mayh bu kumekbe bininj kanahnan, dja wanjh kakanjdadjdadjke, wanjh kakukmang kakukkan kabenkukbukkan birriwern bu woybukkih bibom nabang mayh, wanjh kunukka kabirriburrbun ba namekbe bininj minj kabikarremulewan nabuyika nawu mayh nuye.”
14 “Mak bininj nawu kabibidyikarrme mayh nawu nabuyika bininj nuye, wanjh namekbe mayh kamankan bu karradbakme mak yika bu karrowen, dja bu bininj nawu mayh nuye minj kumekbe karri, wanjh bininj nawu karrmi mahni mayh bu kurduyimerranj, mayh nakka nanu bikarremulewa namekbe nawu nuye mayhkenh. 15 Dja ngaleng bu bininj nawu nuyekih mayh karranhmadbun nuye mayh bu kuhni kakurduyimerran, wanjh nabuyika bininj nawu bidjawam bihbidyikarrme wanjh minj kabikarremulewan. Bu yiman namekbe mayh kabibidyikarrme bu moneykenh, wanjh kunukka money nawu ngokko bikukwong, wanjh kakarremulewayindan kabarrkbun nawu kore mayhkenh karrowen nawu bihbidyikarrmi.”
Mankarre Manbu Dalukkenh Dja Bininjkenh Dja Mak Moneykenh
Exodus 22:16-31
16 Wanjh Moses benyawoyhbengdayhkeng, yimeng, “Yiman bininj kabingalke daluk ngalbu minj bininj birriberrebbuyi dja mak minj bininj benebangmeyuwirrinj, dja bu kabikowe bu kabimang kabeneyo ngalmekbe daluk, wanjh kunukka kabenbenekarremulewan ngalbadjan dja kornkumo bu kabenemarrenkenh, dja nungka bikarrmen ngalmekbe daluk bu kabimarnbun ngalbininjkobeng nuye. 17 Dja bu kornkumo ngalengngarre daluk kabidahme namekbe bininj minj kadjare kabimang ngalbeywurd nuye, wanjh namekbe bininj bidjalkukwo karohrok money bu kabikarremulewan kabenemarrenkenh ngalengngarre daluk ngalbu minj bininj beneyuwirrinj.”
18 “Ngalngale daluk ngalbu kahkurduyime kunwarre yiman kayime murnde kamang dja marrkidjbu kamarnburren, wanjh ngurribu, ngurrikukkurrmen.”
19 “Ngurribu ngurrikukkurrmen nangale bininj nawu yiman kayime kunwarrekenh kabeneyo nawu mayh.”
20 “Dja mak ngurribu nangale bininj yika daluk nawu mayh kabiwon dja kamarnebun nuye nawu nabuyika god. Yawey nakka nadjalkudji God duninjh kadberre.”
21 “Yuwn bu ngurrbenwarrewon nawu birriwokbuyika bininj. Ngurriburrbun ngudda wanjh ngurriwokbuyikani bu ngurrihni Egypt.”
22 “Dja yuwn bu mak ngurrimarnedjirdmang ngalengngarre ngalbu kamarrdjukun dja mak nawu ngalbadjanyak dja kore kornkumoyak. 23 Bu kunmekbe ngurrikurduyime bedberre dja bedda kabirrikayhme Yawey ba bu kabenbidyikarrmekenh, wanjh woybukkih, nungka kabenbekkabekkan. 24 Dja Yawey kayiddung ngudberre dja kunukka bun ngudberre dja ngurridowen mandjawakwi. Wanjh nawu ngalbibininjkobeng ngudberre nakka wanjh kabirriyimerran kamahkamarrdjukun dja wurdwurd ngudberre nawu ngurrbenbornang nakka wanjh birrimarladj kabirridi.”
25 “Bu ngurrbenkukwon waken kunwardde bininj nawu Yawey nuye, nawu minj njale kabirrikukkarrme, yuwn bu ngurrikurduyime yiman nawu kunwardde kabenhwonowon ba bininj kunwernkenh kabirrikukdurndiwe. Yuwn bu ngurrbendjanwohme bu kunwern kunwardde ngundimarnekukdurndiwe. 26 Dja bu yikukwon waken nawu nguneredbo ba bu yibidyikarrme, dja nungka ngunwon nuye kunmadj bu yikarrme kore kunwardde ngunkukdurndiwekenh, wanjh nahni kunmadj yiwo kunbarnangarra rowk bu darnkih kabaldungyibme ba bu kakakdjongbuyindi. 27 Dja wanjh nakka nadjalmekbe nakudji kunmadj nawu kadjongbuyindi bu kahkukbalhmerren ba bu kakodjkeyo kamak. Bu burrkyak, dja kunu nungka kabikayhme Yawey bu kunmekbekenh, wanjh nungka kabibidyikarrme, dja nungka nawu mimkongiwern.”
28 “Yuwn bu ngurrimarneyime kunwarre God nuye, dja yuwn bu mak kunwok kunwarre ngurrimarneyime nuye nawu kawohrnan ngudberre bininj.”+
29 “Yuwn bu mak ngurridahme nawu Yawey nuye manbu manmim dja yika mankalkkid ngurrimangi, dja yika wine ngurribomarnbom kore ngurriborrahkendoy kore ngalngkimuk ngudberre. Dja mak ngurriwo nabebeywurd ngudberre nawu kaluk nadjaman rowk. 30 Karohrok yerrih bu ngurriwo bulikki dja sheep yayaw ngudberre nawu nadjaman rowk. Ngaleng ngurrbenbawon ba kabirrihni kore ngalbabadjan bu seven kunbarnangarra, dja kore kunkodjke eight, wanjh ngurriwo nawu Yawey.”
31 “Kaluk ngudda wanjh Yawey nuye bininj. Wanjh kunukka yuwn bu ngurringun kunkanj nawu nabang mayh kabun. Dja ngurrikanjburriwemen mahni kunkanj kore duruk kabirrikanjngun.”
+ 22:28 Acts 23:5