23
Mankarre Manbu Kabirrinahnarrenkenh
Exodus 23:1-9
Moses benbukkabukkang manbu mankarrekenh Yawey nuye, yimeng, “Yuwn ngurrire ngurrihyolyolme bu ngurrbenkowe bininj. Yiman kayime bu ngurrire kore court, yuwn ngurribidyikarrme nawu nawarre bininj bu ngurrikurren kore court.”
“Dja mak yuwn bu ngurrbenngunjdjikan birriwern bininj kore kabirrikurduyime kunwarre. Dja yuwn mak ngurrbenngunjdjikan birriwern bininj nawu court kabirrire dja kabirridjalkurren ba bu kabirriwarrewon manbu mandjad mankarre. Bu bininj nawu namarladj kahre kore court, kunubewu ngurridjare ngurribidyikarrme, dja bonj, yuwn bu ngurrimarnewarrewon manbu mandjad mankarre nuye nahni nawu namarladj.”
“Bu ngurrinan mayh nawu bulikki yika donkey kabalhbengmayahme nuye nawu ngunehyidko, dja bonj, ngurriyikan nuye. Mak kunmekbe rerrih kayime nawu nguneyidko nuye djarrang bu kamankan kabibakke nawu dulmuk kunmadj kahngorrkan, wanjh yuwn mak ngurribawon bu ngurrire. Dja ngurribidyikarrmen nawu nguneyidko bu ngurriwayhke namekbe djarrang ba bu kamak karrangen.”
“Bu namaraldj bininj kare court, wanjh ngurrikarreyolyolmen bu djal mandjad nuye. Yuwn bu ngurriwarrewon nawu minj nakuken. Dja mak yuwn ngurrikurren bu ngurrimulewan bininj kore ngurriwiddjung nungka kore court. Ngurrimulewa bu djal mandjad. Dja bininj nawu minj kunwarre kurduyimeninj, dja yika bininj nawu kundjalwoybuk kawokdi, wanjh yuwn bu ngurribun. Dja nawu Yawey minj kabibawon nawu nawarre bininj bu kare.”
“Bu nawarre bininj kadjare ngunkukwon money ba bu ngurrikurren kore court, wanjh yuwn ngurrimang mahni kunwardde kore kamweykan. Namekbe kunwardde wanjh ngunmayaliwarremen ba bu minj ngurridjalburrbun bu mandjadkenh, dja kunukka ngurribalhwernhwarrewon bininj nawu minj kunwarre kurduyimeninj.”
“Yuwn bu ngurrbenwarrewon bininj nawu birrikang kubolkbuyika kore ngurrihni. Ngurriburrbu kunkareni bu ngurrihni Egypt, wanjh ngudda ngurriwokbuyika bedberre nawu birrikang Egypt.”
Yikahwi Yawey Nuye Mankarre Manbu Sabbathkenh
Exodus 23:10-13
10 “Bu mandjewk kunbidkudji dja nakudji ngudda wanjh ngurridjaldudjeng manme kore kabbal ngudberre, dja bu kadjolengmen wanjh ngurrimoyhmang bu ngurringunkenh. 11 Wanjh bu mandjewk nawu kayimerran kunbidkudji dja bokenh, wanjh nakka minj ngurribolkkarung dja minj mak kunmekbe ngurridudjeng manme. Dja bu manme kadjordmerren kumekbe, wanjh nakka ngurrbenwo birribuyika bininj nawu minj birrikuken, dja bu bedda kabirribawon yikahwi, wanjh ngurrbenwon mayh nawu kurralkwaken. Kunmekbe rerrih ngurrikurduyimen manbu grapes dja olives manbu kadjordmerren ngudberre kore mandjewk manbu Sabbath.”
12 “Ngurridjaldurrkmirrin bu kunkodjke six, dja bu kayimerran kunkodjke seven, wanjh ngurringurdmen, dja kunukka ngurridjalngehmen. Kuhni mak kayimerran bedberre mayh dja bininj nawu kabirrihdurrkmirri ngudberre. Ngayime bulikki, mak donkeys, mak slaves nawu birridanginj kore ngudberre namud, dja mak nawu birridjenbubuyika ngurrihni. Bedda rowk wanjh minj kabirridurrkmirri kore manbu Sabbath ba bu kabirringehme.”
13 “Kab ngurrinahnarrimen dja ngurriburrbu rerrih bu ngurrikurduyime rowk kore Yawey ngunmarneyimeng ngudberre. Yuwn bu mak ngurrbenkayhme bu ngurrbenngeybun nabubuyika nawu gods. Namekbe nawu gods wanjh yuwn bu ngurringeybun, dja kunngey bedberre minj kambebme kurrangbeh ngudberre.”
Mankarre Manbu Mulil Danjbik Bu Mandjewkwern
Exodus 23:14-19
(Exodus 34:18-26; Deuteronomy 16:1-17)
14 Moses benmarneyimeng kore Yawey benwokrayekwong, yimeng, “Kuhni wanjh Yawey yimeng, ‘Bu mandjewkbubuyika rowk, wanjh ngurrikarrmen danjbikkah mulil bu ngaye kandimulilmang, dja kunmekbe ngurrikurduyimen munguyh.’
15 ‘Ngurrikarrmen mulil manbu buriddi minj kakarrme manguklurlmikenh. Mandjalmekbe ngurridjalngun bu kunkodjke rowk seven, kore wokrayekwong ngudberre bu ngurrihni kunbolk Egypt. Ngurrikarrmen mahni mulil kore kabolkyime dird Abib, dja kunmekbe dird bu ngurribebmeng kunbolk Egypt.’
‘Minj nangale mak kambebme kumirrk ngardduk bu nungka djal bidlarrk. 16 Kab ngurrikarrmen mulil ngarre manme manbu kore ngurrimang mandjoleng kore kabbal ngudberre ngurridudjengi, dja ngurridjalngu manbu manyungkih ngurrimang. Dja warridj ngurrikarrmen mulil manbuyika ngarre bu kahyiburnburn nawu mandjewkkudji kore ngurriyakwon bu ngurrimoyhmang rowk manme kore ngudberre kabbal.’
17 ‘Mandjewkbubuyika rowk wanjh kuhni bu ngurrikarrme maninjmanu danjbik mulil. Dja bu ngurrikarrme mulil, wanjh kuhni danjbikkah, wanjh bininj rowk ngudberre ngurrimray ba ngurribebmerren kore kunmirrk ngardduk. Ngaye wanjh Yawey nawu Ngahwohrnan Rowk.’
18 ‘Bu kandimarnekinje mayh nawu kandiwon ngaye, wanjh yuwn bu kunmekbe kandiwon buriddi warridj manbu kakarrme mannguklurlmikenh. Dja mak bu kandimarnekinje kore maninjmanu mulil, wanjh yuwn bu ngurrikarekurrme manbu mayh nuye kunbalem ba kayo bu kunkodjkekudji kukabelkenh ngurrikinje. 19 Dja mandjewkbubuyika ngurrima manme manbu manyuhyungkih dja manmakkaykenh ngurrimang, dja ngurrimka kore kunrurrkdjamun ngardduk, ngaye Yawey wanjh God ngudberre.’
‘Dja bu ngurrikinje nanikud yaw, wanjh yuwn bu ngurridjuhke ngurrikinje kore ngalbadjan ngarre kundjikkakenh.’ ”
God Benwong Angel Nuye Bu Karrokme Bedberre
Exodus 23:20-33
20 Moses benmarneyimeng kore nawu Yawey benbengdayhkeng, dja yimeng, “Nawu Yawey ngunmarneyime, ‘Yina! Ngaye wanjh ngamunkewe ngardduk angel bu karrokme ngudberre, nawu ba ngunnahnan kore ngurrirengehre. Kaluk ngunkanahkan ngudberre kore kunred ngaye ngayingkihbolkmarnbom ngudberre. 21 Ngurriwokbekkabekka dja ngurriwokmang kore baleh ngunmarneyime ngudberre. Yuwn bu ngurridahme. Kunukka minj ngunmarnebengmidjdan ngudberre bu ngurridahme, dja ngaye Yawey ngamunkeweng. 22 Dja bu ngurribekkabekkan yeledj bu kayime ngudberre dja mak ngurrikurduyime bu ngaye wokraykewon ngudberre, wanjh kunukka ngabenbun nawu ngundiwidnan, dja ngabendahme bininj nawu ngundidahme.’
23 ‘Wanjh nawu angel ngardduk nungka karrokme ngudberre bu ngunkan kore kunredbubuyika kore kabirrihyo bininj kabirringeyo Amor, dja nawu Heth benkebmawahmeng, dja nawu kabirringeyyo Periz, dja nawu Canaan benkebmawahmeng, dja nawu kabirringeyyo Hiv, dja mak nawu birrikang kunred Jebus. Kaluk nakka ngaye ngabenbun ngabenkukyakwon rowk.’
24 ‘Yuwn bu ngurrimarneboddan dja ngurriburlume bedberre nawu nabubuyika gods. Yuwn bu mak ngurrikurduyime bu yiman bedda kabirrihkurduyime kore yiwarrudj bedberre. Dja ngaleng ngurribakbakkemen nawu idols bedberre, dja ngurribakkemen dja ngurriburriwe maninjmanu kunwarddekuyeng nawu bedda kabirridjabname kurorre dja kabirriyime yimankek kuwarddedjamun. 25 Ngaye wanjh Yawey ngudberre God. Bu ngudda kandimarnebarddurrukkurlhdan ngardduk ngadjalkudji, wanjh kunukka ngamarnekurduyime kunmak ngudberre manmekenh dja kukkukenh, dja ngaye wanjh kundjak ngawe ngudberre. 26 Mak morlehmorlenj ngudberre bu kabirriyawmang minj kayawdowen ngudberre. Dja mak won ngudberre kunngolekkuyeng ba kunkuyeng ngurridarrkiddi.’
27 ‘Dja bininj birriwern nawu ngundidung dja mak ngundinjirrhmiwon, nakka wanjh ngabenmarnbun bu ngaye wernkih ngandikengeme ngaye. Dja bininj nawu ngurrihburren, ngaye wanjh ngamayaliwarrewon. Dja nawu ngurriyidko bininj, wanjh ngabenmarnbun bu kabirriborledkerren dja kabirrikelerlobme ngundibawon ngudberre. 28 Ngaye ngabenmarnbun nawu ngurriyidko ba bu ngurriwinhme dja ngurrbenbun. Ngaye ngabenburriwe bininj nawu kabirringeyyo Hiv, dja bininj nawu Canaan benkebmawahmeng, dja nawu Heth benkebmawahmeng ba kabirribolhbawon manbolh ngudberre kore ngurrire ngurribolkmang. 29 Dja ngaleng, minj ngabendjirrkkan birrimekbe bininj bu yiman kayime nakudji mandjewk. Dja yiman bu werrk ngabendjirrkkayi, wanjh kunukka kunred manbu kabolkdarlehme dja mayh nawu birribang kabirriwernmerren ngudberre. 30 Dja ngaleng yeleyeledj ngabendjirrkkan ba kaluk ngurrimirndewernmen bu ngurribolkmang kumekbe kunred ngurrini.’
31 ‘Mahni kunred won ngudberre karredjingman kore Kurrula manbu Manborodjme* dja kayiburnbun kore Kurrula Mankimuk. Dja mak karredjingmang kore kubolkdarleh, dja kabolkdadjme kore mankabo Euphrates. Dja won ngudberre kundulkarre ba ngurridjalle bu ngurribolkmang, dja ngurrbenburriwe birrimekbe bininj nawu kumekbe kunred kabirrihni. 32 Yuwn bu ngurriwokmarnburren birrimekbe bininj dja mak minj ngurrbenyikadjung nawu gods bedberre. 33 Yuwn bu mak ngurrbenbolkwon kunred ba bu ngurridjarrkni, dja wardi kunukka ngaye kandibengmidjan dja kunwarrehwarre ngundibalbukkan birrimekbe bininj bu ngundibukkan ngurriboddan bedda bedberre gods. Wanjh kunukka kadjalwarre bu ngudmandeleng ngurriwarreworren dja ngurridowen.’ ”
* 23:31 “Kurrula manbu Manborodjme” wanjh kunngey bokenh kakarrme yiman, “Kurrula kore Kurralkkuyeng Kawernmerren.” 23:31 Kurrula Mankimuk kangeyyo warridj, “Mediterranean Sea”.