6
Jesus Benworrkmiwong Birrimirndewarlahkenhni 5000 Bininj
John 6:1-15
(Matthew 14:13-21; Mark 6:30-44; Luke 9:10-17)
Kaluk burrk Jesus dja nawu bininj nuye wanjh birribolkbawong Jerusalem dja birridjowkkeng kurrula manbu kangeyyo Kurrula Galilee dja mak ngeybuyikani ngeyyoy Kurrula Tiberias. Wanjh birridjalmirndewernkenh bininj birrimunkekadjungi Jesus, dja birrihnani kundulkarre dorrengh nuye kore benhmarnbuni bininj nawu birridoweni. Kumekbe wanjh kurdukurduyimi bu benmarnekukbukkarrinj bedberre. 3-4 Kaluk darnkih kumhrey ngalengngarre mulil manbu God kunkare bendarrkidbawongkenh, manbu Jews bininj birrihkarrmi munguyh. Wanjh Jesus wam bidbom kore kurrulum wanjh kumekbe yerrkang birridjarrkni nawu bininj nuye benbukkabukkani.
Jesus kodjdolhmeng dja benmirndenang birriwern bininj birrimhyikani nungka dja bidjawam Philip, yimeng “Baleh kab buriddi karribayahme ba bu kabirringun nanih nawu bininj kabirrimhmirndeyorrme?” Jesus wenjhmeng bidjalwohmarrkdjawam Philip dja ngokko burrbuni bu nungka kabenmarnekurduyime bedberre.
Philip biwokmey yimeng, “Nanih nawu kabirrimhre, bu karrbenmarnebayahme yiman kayime nawernhkimuk kunwardde*karrikukkarrmeninj bu karrbenbebbehwon yiman nadjalyahwurd manme!” 8-9 Wanjh nabadbuyika Jesus nuye bininj, ngeyyoy nawu Andrew, nawu Simon Peter benedanginj, kumyimeng, “Kondah nakudji wurdyaw kakarrme wurd manme kunbidkukudji manlod buriddi, dja wurd djenj bokenh. Dja nuk minj kabirriyikadjung dja nayahwurd.”
10 Wanjh Jesus benmarneyimeng nawu nuyeni bininj, “Ngurrbenmarneyimen binihbininj birriyerrkarrimen.” Kumekbe mandalkwernni dalkyoy kore birriyerrkarrinj. Wanjh birrimekbe bininj 5000. 11 Wanjh Jesus lodmey manmekbe kandidjawa manbu wurdyaw nuyeni, wanjh bimanjbom God nawu Kornkumo dja benwoniwoni manme nawu bininj birrimirnderri, dja mak karohrok kurduyimeng bu mey djenj nuyeni namekbe nawu wurdyaw. Bedda bindidjalwoni mandjalwern bu bedda rowk birriyawoyhdjareni.
12 Kaluk bu nawu bininj birriworrkminj rowk wanjh Jesus benmarneyimeng nawu bininj nuye, “Ngurrimoyhma manbu yikahwi birribawong dja koldanj bu minj karrilodwarrehwarrewon, dja karrilodkarekarrme.” 13 Wanjh bedda birrimoyhmangi manbu birriwarrhmeng nawu birriworrkmi bininj, dja birridahdahkendoy kore twelve kundjabarrk wanjh barlmeng rowk. Wanjh manmekbe manme koldanj manbu manlod kunbidkukudji kore marnbuyindanjbeh.
14 Bu kuninjkunu birrimekbe bininj birrinang bu Jesus kurduyimeng kundulkarre dorrengh, wanjh bedda birridedjingmey bu birriyimi, “Djal woybukkih, nahni wanjh namekbe nanu prophet nawu kerrngehkenhni Moses bihmulewam, wanjh kumwam karridjarrkdi ngad bininj nawu karrihni kondah kurorre.” 15 Jesus burrbuni bu yimankek birrimrawinj birrimayi dja birridjurrkkayi bu yimerrangimeninj king bedberre, wanjh kumekbekenh benbawong dja wam nungandeleng benmarnewarlkkarrinj kore kunwarddekimuk.
Jesus Wam Kurrenge Kore Kubokehkekeb Ngarre Manbokimuk
John 6:16-21
(Matthew 14:22-27; Mark 6:45-52)
16 Kaluk bu balngokdanj, nawu bininj nuye Jesus birrikoluy kore kukadjid ngarre kurrula Galilee. 17 Jesus minj kumbangmedurndeyi bedberre, dja bedda birribidburrinj kabbala wanjh birridjowkkeyi bewhbeh kore kunred Capernaum. Kaluk kunkak duninjh yimerranj. 18 Wanjh kunmayorrkkimuk bebmeng benbuni, dja bomarnbom bobardkihkimukminj yiman bodjihkadjihkarrmi. 19 Bedda birriboyenkarrikmi dja djarrehni six kilometres dja minj birribangmebolkdjorrngmayi. Kaluk bedda wanjh birrinang Jesus kumdjalley kumhbomelhmelmi kore kuburrk. Kaluk darnkih benhmarnebebmi kore bedda birrihrey kabbala, dja bu bedda birrinang, wanjh birriwernhkeleminj. 20 Wanjh Jesus kumkayhmeng bedberre, “Ngaye! Dja yuwn bu ngurrikele.” 21 Kaluk bu bedda birriwokbekkang benmarneyimeng, wanjh bedda birrinjilngmakminj dja birridahkendoy kore kabbala. Kaluk bu kundjalmekbe yerreh bedda birribaldjalberrkmey kore birrihdjareni birriwam.
Birriwern Bininj Birriyawani Jesus
John 6:22-24
22 Kaluk kunbarnangarrabuyika birridjalmirndewernkenh bininj nawu birringuni manme, wanjh birribalburrbom bu Jesus nuye bininj birriwam birribawong Jesus yerreh. Dja mak birriburrbom bu kabbala manbuyika minj diwirrinj kumekbe. 23 Kaluk birribadbuyika bininj birrimrey kabbala manwern kore kunred Tiberiasbeh. Birrikadjidmey kore nawu Kawohrnan Rowk bimanjbom God bu buriddikenh dja birriwern bininj birringuneng.
24 Birrimekbe binihbininj rowk wanjh birrinang bu Jesus wam dja mak nawu nuyeni bininj birriwam, wanjh bedda birribidburrinj manmekbe kabbala manwern manyahwuhyahwurd dja birriwam birriyawani Jesus kore kunred Capernaum.
Jesus Yolyolmerrinj Bu Kabenmalngmimbiwon Bininj
John 6:25-34
25 Wanjh bedda birringalkeng kore borledmikenh ngarre kurrula. Wanjh birridjawam, birriyimeng, “Rabbi, nawu kanbukkabukkan, baleh bolkyimi ngudda yimwam?” 26 Jesus benwokmey, yimeng, “Woybukkih djal woybukkih marneyime ngudberre, ngudda kunu kandiyawani ngaye bu worrkmiwong ngudberre, dja ngurridjare ngaye yawoyhwoyi ngudberre manme. Dja ngudda kunu minj ngurriwernhburrkburrknayi bu njalekenh ngaye kundulkarre dorrengh ngakurduyimeng ngudberre. 27 Ngudda wanjh ngurridjaldurrkmirri ba ngurrimang manme manbu kadjalnudmen! Wanjh kuhni ngurribawo. Dja yiddok minj ngurridurrkmirri ba bu ngurrimang manme manbu ngunmarnbun ngurridjaldarrkiddi munguyh munguyh. Ngaye nawu Bininj Duninjh wanjh won ngudberre manmekbe manme. God nawu Kornkumo wanjh korroko ngunmarneyimeng ngudberre bu nungka nganmakwan dja nganburlume ngardduk.” Kuhni bu Jesus yolyolmerrinj kore benmarneyimeng bedberre.
28 Wanjh bedda birridjawam, birriyimeng, “Baleh God kadjare ngarrikurduyime ba bu ngarrimarnedurrkmirri nuye?” 29 Wanjh Jesus benwokmey bedberre, yimeng, “God nawu nganmunkeweng ngaye, wanjh kadjare kandiwoybukwon dja kandiwokmarrkmang ngaye. Wanjh kuninjkunu God kadjare ngurrimarnedurrkmirri nuye.” 30 Bedda wanjh birrimarneyimeng, “Wanjh ngudda baleh kunu kanmarnekurduyime ngadberre kundulkarre dorrengh ke, ba bu ngundiwoybukwon. Mah, wanjh baleh yikurduyime? 31 Yiddok yikurduyime kore Moses benmarnekurduyimeng nawu kadberre mawahmawah kore kubolkdarleh bu birringuneng manbu manme kangeyyo manna. Ngudda yiburrbun bu bimbuyindanj, ‘Nungka benwong buriddi kore heavenbeh, dja birringuneng.’ ” [Psalm 78:24] Kuhni bu birrimarneyimeng Jesus.
32 Wanjh Jesus benyawoyhmarneyimeng, “Woybukkih djal woybukkih marneyime ngudberre. Moses nakka nawid. Nungka minj ngunwoyi manekke buriddi kore heavenbeh. Dja nawu Kornkumo ngardduk ngunwon ngudberre buriddi duninjh kore heavenbeh. 33 God ngunwon nakudji bininj nawu yiman kayime buriddi duninjh. Ngayime bu nungka kumkoluy kore heavenbeh dja kabendarrkidwon bininj rowk nawu birriwarlahkenh kondah kurorre.” 34 Bedda wanjh birriyawoyhmarneyimeng, “Nawu yikimuk, kandjalwo manekke buriddi ngadberre munguyh.”
Jesus yimeng, “Ngaye mimbiwon ngudberre. Kaluk Ngaye wanjh Yiman Manme Yerreh Ngudberre.”
John 6:35-40
35 Jesus wanjh mulewarrinj, dja benmarneyimeng, “Ngaye mimbiwon ngudberre. Kaluk ngaye wanjh yiman buriddi yerreh ngudberre. Nawu nangale kamre kore ngaye wanjh minj mak nakka kayawoyhmarrwe. Dja mak nangale nawu nganwoybukwon, wanjh minj mak kayawoyhkombukdowen. 36 Dja ngundiyawoyhmarneyime, ngudda wanjh kandinang dja minj kandiwoybukwoyi.
37 Nawu Ngabbard nganwon bininj rowk wanjh nakka kabirrimre kore ngaye. Dja nawu nangale bininj kamre kore ngaye, woybukkih, minj mak ngawidnan. 38 Ngaye ngamkoluy heavenbeh ba bu ngakurduyime kore nawu nganmunkeweng kadjare. Ngaye minj ngadjare ngakurduyime bu ngayeman.
39 God nawu Kornkumo ngardduk nganmunkeweng dja nungka kadjare ngardduk ba bu ngabenkarrme nawu bininj nungka nganwanjbiwon ba bu minj ngabenbarlanhmang yikahyika nawu bininj nganbidnakenwon. Wanjh ngabendolkkayhwe yerrekah kore kunbarnangarra manbu kayiburnbunkenh kabolkyimerran. 40 Ngaye marneyime ngudberre kore God nawu Kornkumo ngardduk kadjare. Nawu nangale ngandinan ngaye nawu Beywurd nuye God dja ngandiwoybukwon, dja mak ngandiwokmarrkmang, wanjh nakka kamalngmimbi munguyh munguyh kore ngaye. Dja kaluk ngayeman ngaweleng ngarrolkkayhwe yerrekah kore kunbarnangarra manbu kayiburnbunkenh kabolkyimerran.”
Jesus Benbukkabukkang Bininj Nawu Birrimarnewokkihnjurlukmi Nuye
John 6:41-51
41 Wanjh bininj birridedjingmey birriwokkinjurluhnjurlukmi bu birribekkang Jesus benmarneyimeng, “Ngaye nawu buriddi yerreh nawu ngamkoluy kore heavenbeh.” 42 Bedda birrimarneyimerreni bu birriyimi, “Njalekenh kuhni kayime kadberre yimankek bu nungka nawu kumkoluy kore heavenbeh? Karrbenbenemarneburrbun nuye ngalbadjan dja kornkumo. Nawu kornkumo nuye Joseph. Dja njalekenh kuhni kahyime?”
43 Jesus benwokmey benmarneyimeng, “Ngurringurdmen bu ngurriwokkinjurluhnjurlukme. 44 God nawu Kornkumo nganmunkeweng ngaye, kaluk nungka kabenkan bininj kore ngaye. Minj bedman bininj kabirrimdjalle kore ngaye. Djal God nawu Kornkumo nungan kabenkan. Wanjh ngaye ngabendolkkayhwe birrimekbe bininj kore kunbarnangarra manbu kayiburnbunkenh rowk kabolkyimerran.
45 Dja ngudda wanjh ngurriburrbun bu prophet bimbom ngudberre, kayime, ‘God kaluk kabenbukkabukkan birrimekbe bininj rowk’. [Isaiah 54:13] Nawu nangale bininj kabiwokbekkan God nawu Kornkumo, nakka kabibukkan wanjh nungka kamre kore ngaye. 46 Minj nangale nabuyika bininj binayi God nawu Kornkumo, dja ngaye ngadjalkudji nganang nawu ngamdolkkangbeh kore nungka. 47 Woybukkih djal woybukkih marneyime ngudberre, bu ngaye kandiwoybukwon wanjh kunukka ngudda ngurrimimbi munguyh munguyh.
48 Ngaye mimbiwon ngudberre. Kaluk ngaye wanjh yiman buriddi duninjh yerreh ngudberre. 49 Dja ngudda nawu ngundikebmawahmeng ngudberre birringuni manme manbu ngeyyoy manna bu birrihrey kore kubolkdarleh. Kalukburrk wanjh birriballey birridoweni. Minj birrimimbiniwirrinj. 50 Dja ngaye ngahyolyolmerren bu ngaye yiman manbu manbuyika buriddi manbu kumkoluy heavenbeh ba bu ngurringun dja minj ngurridowen.
51 Ngaye wanjh ngamkoluy kore heavenbeh. Kaluk ngaye yiman buriddi yerreh manbu kabenmimbiwon bininj, dja bu ngudda ngurringun maninjmanu buriddi, wanjh ngurridarrkidmimbi munguyh munguyh. Buriddi manu ngaye won ngudberre, wanjh makka ngaye ngardduk kunburrk bu ngakanjkurrmerren. Kuhni ngakurduyime ba bu ngabendarrkidwon birriwarlahkenh bininj rowk kondah kurorrebeh.”
Jesus yimeng, “Ngaye Ngabendolkkayhwe Bininj Bu Kabolkyimerran Kore Kayiburnbunkenh.”
John 6:52-59
52 Wanjh bu bininj nawu Jews birribekkang yimeng, wanjh birridangwerreni kunkimuk bedmandeleng. Wanjh yikahwi birriyimi, “Njalekenh kuhni yimeng? Minj nuk kunburrk nuye karringuyi?” 53 Wanjh Jesus benyawoyhwokmey, yimeng, “Woybukkih djal woybukkih marneyime ngudberre, ngaye nawu Bininj Duninjh. Bu ngudda minj ngurringun ngardduk kunburrk dja mak minj kandikurlbabongun, wanjh kunukka minj ngurrimalngmimbi. 54 Nawu nangale kangun ngardduk kunburrk dja kabongun ngardduk kunkurlba, nakka wanjh kamalngmimbi munguyh munguyh kore ngaye, dja mak ngarrolkkayhwe yerrekah kore kunbarnangarra manbu kayiburnbunkenh kabolkyimerran.
55 Manu kunburrk ngardduk makka wanjh yiman manme duninjh dja mak kunkurlba ngardduk makka wanjh yiman kayime kukku duninjh. 56 Bininj nawu maninjmanu manme kangun dja kabongun ngardduk kunkurlba, wanjh kunukka ngamre ngani munguyh kore nungka nuye kukange, dja mak nganeni munguyh kore ngaye kukange ngardduk.
57 God nawu Kornkumo wanjh kahdjaldarrkidmimbi munguyh, dja nungka nganmunkeweng dja nganmarnbom ngaye bu ngadjaldarrkidmimbi munguyh yiman nungka. Bu wanjh kunmekbe kadjalrohrokwi bu nangale bininj kangun kunburrk ngardduk, wanjh kunukka nungka karrarrkidmimbimen bu ngayekenh. 58 Maninjmanu buriddi manbu ngahyolyolme kumkoluy kore heavenbeh. Mahni minj karohrok buriddi yiman kayime mawahmawah ngudberre manbu birringuni dja birridowerrinj. Dja nangale nawu kangun maninjmanu buriddi kore ngahyolyolme, wanjh nakka kahdjaldarrkidmimbi kore ngaye munguyh munguyh.”
59 Jesus wanjh kuninjkunu benmarneyimeng bu benbukkabukkani bininj kore Synagogue kunrurrk manbu yiwarrudjkenh kore Capernaum.
Yikahwi Bininj Wanjh Birrimunkebawong Nawu Jesus
John 6:60-71
60 Birriwern nawu bininj birrimunkekadjungi Jesus birriwokbekkang bu kuhni yimeng, wanjh birrinjilngwarreminj. Wanjh bedda birrimarneyimerrinj, “Kuhni nuk kunrayek kore kahyime kadberre minj nuk karridjare karribekkan, dja burrkyak, wanjh karriwarnyak.”
61 Wanjh Jesus benkangeburrbuni bu bedda birriwokkihnjurluhnjurlukmi bu birrimarneyimerreni nungkakenh, wanjh nungka benmarneyimeng, “Yiddok ngaye marnbuyinj ngurrikebbumeninj bu ngaye kunmekbe marneyimeng ngudberre? 62 Dja bu kandinan ngaye nawu Bininj Duninjh ngare kaddum kore kerrngehkenhni ngani, wanjh baleh yerreh ngudda ngurriburrbun? 63 Nawu Namalngmakkaykenh kabendarrkidwon bininj. Bininj minj kabirridarrkidworren. Dja bu kandiwokmarrkmang kore marneyimeng, wanjh ngurrimang Namalngmakkaykenh dja ngurrimalngmimbimen. 64 Dja yikahwi ngudda minj kandiwoybukwon.” Kuhni bu Jesus yimeng. Nungka benburrbuni munguyh nawu minj birriwoybukwoyi. Dja mak Jesus burrbuni namekbe bininj nawu kaluk kabikukweykan yerrekah bu bininj kabirribiddundulubun. 65 Wanjh Jesus benyawoyhmarneyimeng, “Ngurriburrbun bu kunmekbekenh ngaye marneyimeng ngudberre bu ngaye ngayimeng, ‘Minj nangale bininj kamre kore ngaye dja nungan God nawu Kornkumo kabimarnedurrkmirri ba bu kamre.’ ”
66 Kaluk kundjalmekbe rerrih birridjalwernkenhni bininj birrimunkebawong Jesus dja minj birriyawoyhdjarrkrawinj. 67 Wanjh Jesus bendjawam nawu twelve nuye bininj, yimeng bedberre, “Adju, ngudda mak, ngurridjare kandibawon bu ngurrire?” 68 Simon Peter biwokmey Jesus bimarneyimeng, “Nawu Yiwohrnan, ngad mak nangale ngarrikadjung. Dja ngudda yidjalkudji kanmarneyime ngadberre kunwok nawu kandarrkidwon ba karrimalngmimbi munguyh munguyh. 69 Ngad wanjh ngundiwoybukwong dja mak ngarriwernhburrbun bu ngudda wanjh yidjalkudji God nuye bininj nawu yidjalmak duninjh.”
70 Jesus benmarneyimeng, “Ngayemandeleng bebbehdjarrngbom ngudberre dja nakudji nawu karrihre kondanjkunu wanjh nakka namarnde!” 71 Jesus wanjh biyolyolmi Judas nawu beywurd nuye Simon Iscariot. Namekbe nawu Judas birridjarrkrey twelve bininj nuyeni Jesus wanjh kalukburrk bu yerrekah nungka wanjh kabikukweykan.
* 6:7 Kunubewu $50000.