Kitabu cha Nongezi
Nongezi
Ulongozi
Kitabu cha Nongezi awo mduganyo wa ulonzi mwingi wa ubala. Wandikaji wengi wasangila kwandika Nongezi, lakini mndewa Sulemani, mwanage mndewa Daudi kandika nongezi nyingi. Sulemani kajuwigwa kwa ubala wake, na mkitabu cha 1 Wandewa 4:32 cholonga kamba Sulemani kandika nongezi elufu ndatu. Avo nongezi nyingi zandikigwa mkipindi cha ugima wa Sulemani mna ikaline ya longo, Kilisito yang'hali Kuvumbuka. Nongezi zisigale zandikigwa na kuduganyigwa mkipindi cha utawala wa Hezekia, yatawale Yuda muumwaka wa 715 mbaka 686, Kilisito yang'hali Kuvumbuka (Nongezi 25:1).
Nongezi awo ulonzi wa ubala ulonga vinhu va kweli, lakini haulingile bule na lagano hebu ulaguzi. Tanhu lola, Nongezi 22:6 yolonga kamba wana waleligwe mna inzila ya haki okweleleza nzila ayo hata kipindi wahakula. Lakini Nongezi ino hailava lagano kamba haduhu kihile chonda kilawilile muugima wa mwana yaleligwe mnzila ya haki. Ila yolava magesa kwa kinhu kikoneka cha ukweli siku zose. Kitabu cha Nongezi chenyego cholonga kinhu kikulu cha nongezi mna isula ya 1:2-6. Kinhu kikulu cha Nongezi acho kuwataza wanhu hawana kangala kujuwa vinhu va mwiisi na wabwanga wajuwe ubala na magesa ganogile na vivija kutenda wanhu wene ubala wabanze kuwa na ubala.
Mbuli zili mkitabu
1. Sula ya 1 mbaka 22:16 nongezi za Sulemani.
2. Sula ya 22:17 mbaka 24 hano hana miduganyo mibili ya ulonzi wa ubala.
3. Sula ya 25 mbaka 29 awo mduganyo wa uyagwe wa nongezi za Sulemani. Zino zikala ziduganyigwe na wasang'hanaji wa mndewa Hezekia.
4. Sula ya 30 ina ulonzi wa ubala wa Aguli.
5. Sula ya 31:1-9 ina ulonzi wa ubala wa Lemueli.
6. Kukimambukizo sula ya 31:10-31 yosimulila mwehe mwene tabia inogile.
1
Kusonga kwa nongezi
1 Zino azo nongezi za Sulemani mndewa wa Izilaeli, mwanage Daudi.
2 Nongezi zino zowatenda wanhu watange ubala na mafundizo, na kutambula mbuli za nzewele,
3 zowafunza wanhu kutanga mbuli zili na nzewele, haki na kusang'hana ganogile na kusang'hana kamba viilondeka.
4 Zowagwaa ubala mizozolo, zowagwaa wabwanga kutanga vinhu na kusagula goya.
5 Yeli na ubala yategeleze na yongeze ubala wake, na mwene nzewele zomfunza.
6 Odaha kutanga nongezi na mafambulo gake, ozitanga mbuli za wanhu weli na ubala na vitendawili vao.
7 Kumdumba Mndewa Imulungu acho chanduso cha kutanga vinhu,
lakini wabozi obezeli ubala na kuzumwa.
Usenga kwa wana
8 Mwanangu, tegeleza vuuzumwa na tatako,
na sikuugabezeli mafundizo ga mamako.
9 Ago gokuwa kilemba cha ganogile uchanha ha pala jako,
kamba mkufu msingo yako.
10 Mwanangu, sambi utogole kuviziligwa na wene nzambi.
11 Wahalonga, “Tuchole tukampelembe munhu na kumkoma,
izo tuwatowe welibule kitala chochose bila kilamuso.
12 Tuwameze wang'hali wagima kamba kuzimu,
okuwa kamba waja ohumulukila mdikolongo.
13 Topata mali zose za bei ng'hulu,
tovika mng'anda zetu vinhu vose vituwabokile.
14 Izo uilumbe na siye,
vinhu vose vonda tupate toigolela.”
15 Mwanangu, sikuuilumbe na hewo,
ugomese mgulu wako sikuuchole na hewo.
16 Kwavija hewo wa mnzila ya kusang'hana gehile,
pwisapwisa jao jose da kwita damu.
17 Mtego utegigwa kuno ndege kolola,
mtego awo utegigwa bule.
18 Hewo opelemba kwita damu yao wenyego,
oitendela mtego wa kuinamata wenyego.
19 Vivo iwaga kwa wanhu opata vinhu kwa kuwaboka wayagwe,
osegesa ugima wao.
Ubala okemelela
20 Ubala oguta kwa nyangi mna zinzila,
okema kwa nyangi ng'hulu mmabugano,
21 okema mmiting'hano mikulu ya wanhu,
hana zinyivi ng'hulu za gamabuga otambula mbuli zake.
22 “Mweye mizozolo! Mokuwa mizozolo mbaka lini?
Mbaka lini weli na bezi odeng'helela kubezeli kwao,
na wabozi okwihila kutanga vinhu?
23 Tegelezeni viniwazuma,
nowagidila magesa gangu,
nowalongela mbuli zangu.
24 Kwavija niwakema mulema kunhegeleza,
niwahungila mkono mwize mulema,
25 mugalema magesa gangu,
wala hamugesile kuzumwa kwangu.
26 Avo noisekelela mikubulo yenu,
nowazeha vonda mugwae,
27 bwembwe dahawagoga kamba kukuzumbi,
kubanangika kwenu vonda kulawilile kamba kivulavumbi,
magazo na lusikisiki vahawapata.
28 Baho mong'hema, lakini honda niwedike bule,
monizahila ng'hani, lakini honda mnyone bule,
29 kwavija mukwihila kutanga vinhu,
na mulema kumdumba Mndewa Imulungu,
30 kwavija mugalema magesa gangu,
mukubezeli kuwazuma kwangu kose,
31 avo moja matunda ga sang'hano zenu,
movimbilwa kwa mbuli zenu wenyego.
32 Kwavija mizozolo oikoma kwa kulema nzewele,
wabozi oibananga kwa kulema kugesa.
33 Lakini kila yotegeleza kokala goya,
kokala bila kudumba gehile.”