16
To̱ꞌon yóꞌo káꞌa̱n ndí ta̱Timoteo
kua̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱Pablo ta xíꞌin ta̱Silas
Ta saá ni̱xaa̱ ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas ñoo Derbe, ta ke̱e na kua̱ꞌa̱n na nda̱ ñoo Listra. Ta ñoo yóꞌo táku̱ ñii ta̱a na̱ní ra Timoteo, ta̱a ta̱ kándixa ta̱Jesús kúu ra. Ta siꞌí ta̱Timoteo yóꞌo kúu ñii ñájudía, ñá kándixa ta̱Jesús kúu ñá, ta yivá ra xi̱kuu ñii ta̱griego. Kánóo va̱ꞌa ní to̱ꞌon xa̱ꞌa̱ ta̱Timoteo no̱o̱ ndiꞌi ni̱vi na kándixa ta̱Jesús na táku̱ ñoo Listra xíꞌin ñoo Iconio. Ta ta̱Pablo kóni ra ndí ta̱Timoteo ko̱ꞌo̱n ra xíꞌin na ñoo no̱o̱ ko̱ꞌo̱n na. Ta ta̱Pablo xíni̱ ra ndí kua̱ꞌa̱ ní najudío táku̱ na no̱o̱ kóni na ko̱ꞌo̱n na, ta saá xa̱ni si̱ni̱ ra ndí ta̱Timoteo xíni̱ ñóꞌó kasa ndivi ra costumbre ña na̱ní circuncisión. Saá chi najudío yóꞌo xíni̱ na ndí yivá ta̱Timoteo xi̱kuu ra ñii ta̱griego. Tá ndi̱ꞌi ki̱sa ndivi ta̱Timoteo ñayóꞌo, ta ke̱e ra kua̱ꞌa̱n ra xíꞌin na. Ta ñii ñii ñoo no̱o̱ yáꞌa na kua̱ꞌa̱n na, nda̱to̱ꞌon na xíꞌin ni̱vi na kándixa ta̱Jesús, káꞌa̱n na xíꞌin na ndasaá naapóstol xíꞌin inka̱ naxi̱kua̱ꞌa̱ ñoo Jerusalén ki̱ndo̱o yuꞌú na xa̱ꞌa̱ ña xíni̱ ñóꞌó kasa ndivi ni̱vi na o̱n vása kúu najudío, tá kúu na ni̱vi na kándixa ta̱Jesús. Ta saá ñii ñii ñoo no̱o̱ yáꞌa na kua̱ꞌa̱n na, ta̱Pablo, ta̱Silas ta xíꞌin ta̱Timoteo, káꞌa̱n na to̱ꞌon ña chíkaa̱ na ndee̱ ini ni̱vi ña ndinoꞌo ka̱ ini na kandixa na ta̱Jesús, ña o̱n sandakoo na yichi̱ ra. Ta saá ñii ñii ki̱vi̱ kua̱ꞌa̱ ka̱ ni̱vi ki̱xáꞌá na kándixa na ta̱Jesús.
Ñayóꞌo ndáto̱ꞌon xa̱ꞌa̱ ña ni̱ti̱vi no̱o̱ ta̱Pablo
Ta saá ta̱Pablo xíꞌin na nátaꞌan xíꞌin ra ke̱e na kua̱ꞌa̱n na, ta ni̱yaꞌa na no̱o̱ ñoꞌo̱ estado Frigia, ta ni̱yaꞌa na no̱o̱ ñoꞌo̱ estado Galacia, saá chi Níma̱ Ndios o̱n vása ní‑taxi ña ko̱ꞌo̱n na ka̱ꞌa̱n ndoso na to̱ꞌon Ndios no̱o̱ ni̱vi na táku̱ estado Asia. Ta saá ni̱xaa̱ na ñii xiiña no̱o̱ nákutáꞌan ñoꞌo̱ ña estado Misia xíꞌin ñoꞌo̱ ña estado Bitinia, ta saá kóni na ki̱ꞌvi na ñoo estado Bitinia. Ta tuku ni̱‑xiin Níma̱ Ndios taxi ña ki̱ꞌvi na estado yóꞌo. Ta saá ni̱yaꞌa na no̱o̱ ñoꞌo̱ estado Misia ta kua̱ꞌa̱n na nda̱ ñoo ña na̱ní Troas, ña nákaa̱ yatin yuꞌu̱ takuií mi̱ni. Ta saá tá ku̱ñoó kúu ña, ta ni̱ti̱vi no̱o̱ ta̱Pablo ñii ta̱a, ta̱ estado Macedonia kúu ra, ta ñíndichi ra xáku ndáꞌví ra no̱o̱ ta̱Pablo, káchí ra saá xíꞌin ra: “Yaꞌa ún ta kixaa̱ ún ñoo ndi̱ Macedonia, ta kasa ndivi ún chiño ña chindeé ún ndi̱ꞌi̱”, káchí ra xíꞌin ta̱Pablo. 10 Ta saá xa̱ndi̱ko̱n ki̱xáꞌá ndi̱ kísa ndivi ndi̱ ña kama kee ndi̱ ko̱ꞌo̱n ndi̱ estado Macedonia, chi ku̱nda̱a̱ ini ndi̱ ndí ña ni̱ti̱vi no̱o̱ ta̱Pablo kúu ña kóni kachí ndí Ndios tíꞌví ra ndi̱ꞌi̱ ko̱ꞌo̱n ndi̱ estado Macedonia ña ka̱ꞌa̱n ndoso ndi̱ to̱ꞌon va̱ꞌa xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús no̱o̱ ni̱vi na táku̱ estado yóꞌo.
To̱ꞌon yóꞌo káꞌa̱n ndí ñoo Filipos
ta̱an na ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas ini veꞌe ka̱a
11 Ta saá nda̱a ndi̱ tón barco, tón kua̱ꞌa̱n ñoo Samotracia, ta inka̱ ki̱vi̱ kua̱ꞌa̱n ndi̱ xíꞌin nó, ta ni̱xaa̱ ndi̱ ñoo Neápolis. 12 Ta saá ke̱e ndi̱ kua̱ꞌa̱n xáꞌá ndi̱ nda̱ ñoo Filipos. Ñoo Filipos yóꞌo kúu ñii ñoo káꞌno ní, ta ndáya̱ꞌví ní ka̱ ña no̱o̱ inka̱ ñoo ña ñóꞌo estado Macedonia. Ta ñoo Filipos yóꞌo ndáꞌvi ndaa ña ñoo Roma. Ta ni̱xi̱yo ndi̱ ñoo yóꞌo loꞌo kuiti ki̱vi̱. 13 Ta saá ni̱to̱nda̱a ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée najudío, ta ke̱e ndi̱ ñoo yóꞌo ta kua̱ꞌa̱n loꞌo ndi̱ ta ni̱xaa̱ ndi̱ ñii xiiña no̱o̱ nákaa̱ ñii yu̱ta, chi yuꞌu̱ yu̱ta yóꞌo nákutáꞌan najudío xa̱ꞌa̱ ña ka̱ꞌa̱n na xíꞌin Ndios. Ta xa na̱kutáꞌan sava náñaꞌa̱, ta ni̱xaa̱ ndi̱ ta xi̱kundo̱o ndi̱, ta ki̱xáꞌá ndi̱ káꞌa̱n ndi̱ xíꞌin náñaꞌa̱ yóꞌo. 14 Ta ñii ñáñaꞌa̱ yóꞌo na̱ní ñá Lidia, ñá ke̱e ñoo Tiatira kúu ñá, ta chiño kéꞌé ñá kúu ña síkó ñá tiko̱to̱ va̱ꞌa, ña color ndíꞌí kúu ña. ÑáLidia yóꞌo kúu ñaꞌa̱ ñá kísa káꞌno Ndios, ta Ndios chi̱ndeé ra ñáyóꞌo ña va̱ꞌa kunda̱a̱ ini ñá ndiꞌi to̱ꞌon ña nda̱to̱ꞌon ta̱Pablo xíꞌin na xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús, ta na̱kiꞌin va̱ꞌa ñá to̱ꞌon yóꞌo, ta ka̱ndixa ñá ta̱Jesús. 15 Ta saá ñáLidia xíꞌin ndiꞌi ni̱vi na kúu na táku̱ veꞌe ñá ki̱xáꞌá na kíꞌvi na ini takuií yu̱ta, ña chi̱chi na, chi vitin kúu na ni̱vi na kándixa ta̱Jesús. Ta saá ñáLidia ndu̱kú ñá no̱o̱ ndi̱ ña ko̱ꞌo̱n ndi̱ xíꞌin ñá veꞌe ñá, káchí ñá saá:
―Tá xáni si̱ni̱ ndó ndí ndixa ndinoꞌo ini i̱ kándixa i̱ ta̱Jesús vitin, ta saá naꞌa ndó ki̱ꞌvi ndó ta kindo̱o ndó veꞌe i̱ ―káchí ñá xíꞌin ndi̱.
Ta ñii toon xi̱ndichi ñá ni̱ka̱ꞌa̱n ñá xíꞌin ndi̱ ña kindo̱o ndi̱ veꞌe ñá, ta saá chi̱kaa̱ ini ndi̱, ta kua̱ꞌa̱n ndi̱ xíꞌin ñá veꞌe ñá.
16 Ta ñii ki̱vi̱ kua̱ꞌa̱n tuku ndi̱ no̱o̱ nákutáꞌan ni̱vi ña ka̱ꞌa̱n na xíꞌin Ndios, tá mií kua̱ꞌa̱n ndi̱ yichi̱ saá, na̱kutáꞌan ndi̱ xíꞌin ñii ñáloꞌo, ñáesclava kúu ñá, ta o̱n kúchiño sandakoo ñá chiño ña kísa ndivi ñá no̱o̱ napatrón ñá. Ñáloꞌo yóꞌo kómí ñá ñii níma̱ ndiva̱ꞌa ña ndaku, ta níma̱ yóꞌo táxi ña ndee̱ ña káꞌa̱n ñá xíꞌin ni̱vi yukía̱ kóni na kunda̱a̱ ini na, ta víꞌí ní si̱ꞌún táva napatrón ñá xa̱ꞌa̱ chiño kísa ndivi ñá xíꞌin ni̱vi. 17 Ta ñáloꞌo yóꞌo ki̱xáꞌá ñá ndíko̱n ñá sa̱ta̱ ta̱Pablo xíꞌin ndi̱ꞌi̱, na kúu na nátaꞌan xíꞌin ra, ta tuku tuku ndáꞌyi ñá káꞌa̱n ñá, káchí ñá saá:
―Nata̱a yóꞌo kúu na xíka chiño no̱o̱ Ndios, ta̱a ta̱ kúu ta̱Káꞌno ka̱ no̱o̱ ndiꞌi ña yóo. Nata̱a yóꞌo ndáto̱ꞌon na xíꞌin ndó yu kúu yichi̱ va̱ꞌa xíni̱ ñóꞌó kundiko̱n ndó ña saka̱ku Ndios ndóꞌó ―káchí ñá, ndáꞌyi ñá.
18 Ta ñii ñii ki̱vi̱ ñii ki̱ꞌva kéꞌé ñá saá, ta ndíko̱n ñá sa̱ta̱ ndi̱. Ta saá ta̱Pablo, o̱n váꞌa na̱koni ini ra, ta ndi̱kó koo ra ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin níma̱ ndiva̱ꞌa ña kómí ñáloꞌo ndáꞌyi yóꞌo, káchí ra saá:
―Xíꞌin nda̱yí ki̱vi̱ Jesucristo káꞌa̱n i̱ xíꞌin ún, kee ún ini ñáloꞌo yóꞌo ―káchí ta̱Pablo xíꞌin ñaníma̱ ndiva̱ꞌa.
Ta saá xa̱ndi̱ko̱n ke̱ta ñaníma̱ ndiva̱ꞌa ini ñáloꞌo yóꞌo.
19 Ta saá ni̱vi napatrón ñáloꞌo yóꞌo ku̱nda̱a̱ ini na ndí o̱n vása kúchiño tava ka̱ na si̱ꞌún xa̱ꞌa̱ chiño ke̱ꞌé ñáyóꞌo, ta ni̱saa̱ ní ini na. Ta ti̱in na ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas, ta ñóo ñaꞌá na, ña kua̱ꞌa̱n nayóꞌo xíꞌin na no̱o̱ nachiño na ndóo yoso̱ yéꞌé veꞌe chiño no̱o̱ nákutáꞌan kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi. 20 Tá ni̱xaa̱ na, ta ki̱xáꞌá na táxi na kua̱chi xa̱ꞌa̱ ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas no̱o̱ nachiño yóꞌo, káchí na saá:
―Nata̱a yóꞌo kúu najudío, ta sa̱kaku na kua̱chi káꞌno xíꞌin ni̱vi ñoo yóꞌo. 21 Saá chi sánáꞌa na ni̱vi ña kundiko̱n na inka̱ yichi̱ ña o̱n vása yóo yuꞌú xíꞌin yichi̱ mi̱i yó nañoo Roma. Ta o̱n váꞌa kasa ndivi yó yichi̱ ña sánáꞌa nata̱a yóꞌo, chi ña yáꞌa ndoso no̱o̱ nda̱yí mi̱i yó nañoo Roma kúu ña ―káchí na, káꞌa̱n na xíꞌin nachiño.
22 Ta saá ñii toon yíta ni̱vi táxi na kua̱chi xa̱ꞌa̱ ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas. Ta nachiño xa̱ꞌnda chiño na ña tava na tiko̱to̱ ta̱Silas xíꞌin ta̱Pablo ta kani ñaꞌá na xíꞌin nduku. 23 Ta ndi̱ꞌi ña ka̱ni ní ñaꞌá na, ta ti̱in ñaꞌá na, ta ta̱an na o̱vi̱ na saá ini veꞌe ka̱a. Ta ni̱ka̱ꞌa̱n nachiño xíꞌin ta̱a ta̱ ndíso chiño xíꞌin veꞌe ka̱a ña vivíi kundaa ra na ña o̱n kuchiño kee na ka̱ku na. 24 Ta saá ta̱ ndíso chiño xíꞌin veꞌe ka̱a yóꞌo ta̱an ra o̱vi̱ naapóstol yóꞌo nda̱ ma̱á ini veꞌe ka̱a, ta ta̱an ra ñii ñii xa̱ꞌa̱ na ini ñii ñii yavi̱ yito̱n tón veé ña o̱n ki̱ví kanda na.
25 Ta saá tá tónda̱a ma̱ꞌñó ñoó, ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas yóo na káꞌa̱n na xíꞌin Ndios ta xíta na yaa ña kísa káꞌno na ra. Ta inka̱ ni̱vi na ñóꞌo ini veꞌe ka̱a yóꞌo, xíni̱ so̱ꞌo na ña xíta ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas. 26 Ta saá ñii kama ndeé ní ki̱xáꞌá táan, ñii kánda ni̱no xa̱ꞌa̱ na̱ma̱ veꞌe ka̱a. Ta xíꞌin ña táan yóꞌo, na̱no̱na̱ mi̱i yéꞌé veꞌe ka̱a, ta ni̱nda̱xi̱n ndiꞌi ka̱a ña nóꞌni ñii ñii ni̱vi na ñóꞌo ini veꞌe ka̱a yóꞌo. 27 Ta saá na̱káxín ini ta̱ ndíso chiño xíꞌin veꞌe ka̱a, ta na̱koto ra ndí na̱no̱na̱ ndiꞌi tón yéꞌé veꞌe ka̱a, ta xa̱ni si̱ni̱ ra ndí kua̱ꞌa̱n ndíka̱ ndiꞌi napreso na ñóꞌo ini veꞌe ka̱a. Ta kúnda̱a̱ ini ra ndí ta̱káꞌno no̱o̱ ra saxo̱ꞌvi̱ ní ñaꞌá ra xa̱ꞌa̱ ña ni̱ka̱ku ndiꞌi na ñóꞌo ini veꞌe ka̱a, ta saá ki̱xáꞌá ra yíꞌví ní ra no̱o̱ ña xo̱ꞌvi̱ ra. Ta saá ta̱va ra espada ra ña kaꞌni xíꞌin mi̱i ra. 28 Ta ta̱Pablo xíꞌin ndiꞌi ndee̱ ra, ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱ ndíso chiño xíꞌin veꞌe ka̱a, káchí ra saá:
―O̱n satakuéꞌe̱ xíꞌin mi̱i ún chi ndiꞌi ndi̱ ñóꞌo ka̱ ndi̱ ini veꞌe ka̱a yóꞌo. Nda̱ ñii ndi̱ o̱n vása ní‑kee kua̱ꞌa̱n ndíka̱ ndi̱ ―káchí ta̱Pablo xíꞌin ra.
29 Ta saá ta̱ ndíso chiño xíꞌin veꞌe ka̱a ni̱ka̱ꞌa̱n ra ndu̱kú ra ñoꞌo̱ yéꞌe ña tóo̱n ña koto ra, ta xíꞌin ñoꞌo̱ yóꞌo xi̱no ra ni̱ki̱ꞌvi ra ini veꞌe ka̱a. Ta saá ñii kísin ra, chi yíꞌví ní ra, ta xi̱kuxítí ra ta ni̱to̱nda̱a ta̱ꞌya̱ ra yatin no̱o̱ yóo xa̱ꞌa̱ ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas. 30 Ta saá na̱kundichi ra, ta ta̱va ra ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas, ta kua̱ꞌa̱n na xíꞌin ra ke̱ꞌe, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na, káchí ra saá:
―Ndóꞌó tata, ka̱ꞌa̱n ndó xíꞌin i̱, ¿yu kúu ña xíni̱ ñóꞌó keꞌé i̱ xa̱ꞌa̱ ña saka̱ku Ndios yi̱ꞌi̱?
31 Ta nda̱kuii̱n ta̱Pablo ni̱ka̱ꞌa̱n ra, káchí ra saá:
―Kandixa ún Jesucristo, Ta̱a ta̱Káꞌno no̱o̱ yó, ta saá saka̱ku Ndios yóꞌó, ta saka̱ku ra ndiꞌi naveꞌe ún ―káchí ra xíꞌin ra.
32 Ta saá ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas ni̱ka̱ꞌa̱n na to̱ꞌon Ndios xíꞌin ta̱ ndíso chiño xíꞌin veꞌe ka̱a, ta xíꞌin ndiꞌi ni̱vi na táku̱ veꞌe ra. 33 Ta mi̱i ñoó saá ta̱ ndíso chiño xíꞌin veꞌe ka̱a, ndu̱kú ra ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱Pablo ta xíꞌin ta̱Silas, ña ko̱ꞌo̱n na xíꞌin ra no̱o̱ yóo takuií ña nakata ra no̱o̱ ta̱kuéꞌe̱ na. Ta ndi̱ꞌi ke̱ꞌé ra saá, ta ta̱a ta̱ ndíso chiño xíꞌin veꞌe ka̱a, ta xíꞌin ndiꞌi ni̱vi na táku̱ veꞌe ra, chi̱chi na chi vitin ka̱ndixa na Ndios. 34 Ta saá ta̱ ndíso chiño xíꞌin veꞌe ka̱a ndu̱kú ra no̱o̱ ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas ña ndikó na ko̱ꞌo̱n na xíꞌin ra veꞌe ra. Tá ki̱xaa̱ na, ta ta̱xi ra ña kuxu na. Ta kúsii̱ ní ini ta̱yóꞌo, ta kúsii̱ ní ini ndiꞌi ni̱vi na táku̱ veꞌe ra, chi vitin xa ka̱ndixa na Ndios.
35 Ta ni̱ti̱vi inka̱ ki̱vi̱, ta nachiño ti̱ꞌví na sava napolicía ña ka̱ꞌa̱n na xíꞌin ta̱a ta̱ ndíso chiño xíꞌin veꞌe ka̱a xa̱ꞌa̱ ña saña ra ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas ko̱ꞌo̱n ndíka̱ na. 36 Ta saá ta̱ ndíso chiño xíꞌin veꞌe ka̱a yóꞌo ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱Pablo, káchí ra saá:
―Nachiño ni̱ka̱ꞌa̱n na xíꞌin i̱ ndí xíni̱ ñóꞌó saña i̱ ndóꞌó vitin ña ko̱ꞌo̱n ndíka̱ ndó. Ta vitin va̱ꞌa kee ndó ko̱ꞌo̱n ndíka̱ ndó, ta ná taxi Ndios ña koo ñava̱ꞌa ini ndó ―káchí ta̱yóꞌo xíꞌin naapóstol.
37 Ta nda̱kuii̱n ta̱Pablo ni̱ka̱ꞌa̱n ra, káchí ra saá:
―O̱n ki̱ví kee ndi̱ saá kuiti, chi o̱n ko̱ó ñanda̱a̱ ní‑keꞌé nachiño xíꞌin ndi̱, saá chi nañoo Roma kúu ndi̱. Ta nachiño ñoo yóꞌo ni̱yaꞌa ndoso na nda̱yí ña káchí o̱n ki̱ví saxo̱ꞌvi̱ na ni̱vi na kúu nañoo Roma, tá o̱n ta̱ꞌán ko̱ꞌo̱n na no̱o̱ ta̱juez ña kasa nda̱a̱ ra xa̱ꞌa̱ kua̱chi na. Ta nachiño yóꞌo o̱n vása ní‑kisa to̱ꞌó na nda̱yí yóꞌo, chi kama ní siꞌna ka̱ni na ndi̱ꞌi̱ no̱o̱ xíni kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi, ta ta̱an na ndi̱ꞌi̱ ini veꞌe ka̱a. Ta vitin kóni na saña seꞌé na ndi̱ꞌi̱, ta o̱n váꞌa keꞌé na saá, chi ni̱‑kisa ndivi na ñanda̱a̱ xíꞌin ndi̱. Ta vitin kundati ndi̱ nda̱ ná kixaa̱ mi̱i nachiño ña saña na ndi̱ꞌi̱ ko̱ꞌo̱n ndíka̱ ndi̱ ―káchí ta̱Pablo xíꞌin ta̱a ta̱ ndíso chiño xíꞌin veꞌe ka̱a.
38 Ta saá napolicía ndi̱kó na kua̱ꞌa̱n na nda̱to̱ꞌon na to̱ꞌon ta̱Pablo xíꞌin nachiño. Ta ki̱vi̱ kúnda̱a̱ ini nachiño yóꞌo ndí ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas kúu na nañoo Roma, ta ni̱yi̱ꞌví ní na. 39 Ta saá na̱kuita nachiño kua̱ꞌa̱n na, ta ni̱xaa̱ na no̱o̱ yóo naapóstol, ta xa̱ku ndáꞌví na no̱o̱ nayóꞌo, ta ndu̱kú na ña kasa káꞌno ini na xa̱ꞌa̱ ña ni̱xo̱ꞌvi̱ na. Ta saá nachiño ta̱va na ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas veꞌe ka̱a, ta xa̱ku ndáꞌví na no̱o̱ na ña kee na sandakoo na ñoo yóꞌo. 40 Ta saá ke̱e ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas veꞌe ka̱a, ta kua̱ꞌa̱n na, ta ni̱xaa̱ na veꞌe ñáLidia ña nákaa̱ mi̱i ñoo yóꞌo. Ta veꞌe yóꞌo na̱kutáꞌan na xíꞌin inka̱ ni̱vi na kándixa ta̱Jesús, ta ta̱Pablo xíꞌin ta̱Silas ni̱ka̱ꞌa̱n na to̱ꞌon ña chi̱kaa̱ na ndee̱ ini nayóꞌo. Ta saá ke̱e naapóstol yóꞌo kua̱ꞌa̱n na inka̱ xiiña.