6
To̱ꞌon yóꞌo káꞌa̱n ña ta̱Jesús ta̱xi ra ña xi̱xi kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi
(Mt. 14:13-21; Mr. 6:30-44; Lc. 9:10-17)
Ta ndi̱ꞌi ni̱yaꞌa ñayóꞌo, ta saá ta̱Jesús nda̱a ra tón barco xíꞌin naxíka xíꞌin ra, ta kua̱ꞌa̱n na xíꞌin ra inka̱ táꞌví yuꞌu̱ mi̱ni na̱ní Galilea. Yóo inka̱ ki̱vi̱ mi̱ni yóꞌo, na̱ní ña Tiberias. Kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi ndíko̱n na kua̱ꞌa̱n na sa̱ta̱ ta̱Jesús chi xa xi̱ni na milagro va̱ꞌa ke̱ꞌé ra ña sa̱ndaꞌa ra ni̱vi na ndeé ndóꞌo. Ta ni̱xaa̱ tón barco yuꞌu̱ takuií mi̱ni, ta no̱o ta̱Jesús xíꞌin naxíka xíꞌin ra. Ta saá na̱kiꞌin ra kua̱ꞌa̱n ndaa ra ñii xi̱ki̱, ta naxíka xíꞌin ra kua̱ꞌa̱n na sa̱ta̱ ra. Ta saá ni̱xaa̱ ra no̱o̱ xi̱ki̱, ta xi̱koo ra ta ñii saá xi̱kundo̱o naxíka xíꞌin ra. Ta ki̱vi̱ yóꞌo kúu ki̱vi̱ ña yatin kana viko̱ Pascua najudío.* Ta ta̱Jesús nda̱níꞌi ra no̱o̱ ra, ta xi̱ni ra kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi va̱xi, ta ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ra ñii ta̱xíka xíꞌin ra, ta̱ na̱ní Felipe, káchí ra saá xíꞌin ra:
―Tata Felipe, ¿míkía̱ sata yó si̱ta̱ va̱ꞌa kuxu ni̱vi yóꞌo? ―káchí ta̱Jesús xíꞌin ra.
Ta xa xíni̱ va̱ꞌa ta̱Jesús yukía̱ keꞌé ra xa̱ꞌa̱ ña kuxu ni̱vi, ta saá ni, ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ra ta̱Felipe chi kóni ra koto ndoso ra ta̱yóꞌo. Ta nda̱kuii̱n ta̱Felipe, ni̱ka̱ꞌa̱n ra:
―Táná ko̱ꞌo̱n yó xíꞌin o̱vi̱ ciento si̱ꞌún denario, ta o̱n kunani si̱ꞌún yóꞌo ña sata yó vará nda̱ loꞌo ní ña kuxu ñii ñii ni̱vi, chi víꞌí ní ni̱vi kúu nayóꞌo ―káchí ta̱Felipe xíꞌin ta̱Jesús.
Ta saá ta̱Andrés, ta̱ kúu ñii ta̱xíka xíꞌin ta̱Jesús, ta ñani ta̱Simón Pedro kúu ra, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱Jesús, káchí ra saá:
―Ñii ta̱loꞌo yóꞌo níꞌi ra o̱ꞌo̱n si̱ta̱ va̱ꞌa ña ku̱va̱ꞌa xíꞌin cebada, ta níꞌi ra o̱vi̱ tia̱ká válí. Ta loꞌo ní kúu ña, ta o̱n kunani ña kuxu ndiꞌi ni̱vi ―káchí ta̱Andrés xíꞌin ta̱Jesús.
10 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin nata̱a naxíka xíꞌin ra, káchí ra saá:
―Ka̱ꞌa̱n ndó xíꞌin ni̱vi ná kundo̱o na ―káchí ra.
Saá chi yóo kua̱ꞌa̱ ní yita síi no̱o̱ va̱ꞌa kundo̱o ni̱vi yóꞌo. Ta saá ndiꞌi ni̱vi xi̱kundo̱o na, ta yatin o̱ꞌo̱n mil kúu nina ta̱a, xíꞌin kua̱ꞌa̱ ní ka̱ ñaꞌa̱ xíꞌin naválí. 11 Ta saá ki̱ꞌin ta̱Jesús o̱ꞌo̱n si̱ta̱ va̱ꞌa yóꞌo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin Ndios, káchí ra saá:
―Tata Yivá yó Ndios, táxaꞌvi ún xa̱ꞌa̱ si̱ta̱ va̱ꞌa yóꞌo ―káchí ra.
Ta saá ta̱xi ra ña ndaꞌa̱ naxíka xíꞌin ra, ña nataꞌví na ña kuxu ndiꞌi ni̱vi. Ta ñii káchí saá ke̱ꞌé ta̱Jesús xíꞌin o̱vi̱ tia̱ká válí, ta na̱ni rí xi̱xi ndiꞌi ni̱vi. Ta ndiꞌi ni̱vi yóꞌo xi̱xi na nda̱ ni̱xaa ini na. 12 Tá ndi̱ꞌi xi̱xi nayóꞌo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin naxíka xíꞌin ra, káchí ra saá:
―Nakaya ndó ndiꞌi ña kíndo̱o ndoso yóꞌo, ña o̱n kui̱ta̱ nda̱ loꞌo ña xíꞌin mi̱ꞌí ―káchí ra xíꞌin na.
13 Ta saá na̱kaya ndiꞌi na ña ki̱ndo̱o ndoso no̱o̱ ña xi̱xi na, ña xi̱kuu o̱ꞌo̱n si̱ta̱ va̱ꞌa válí. Ta xíꞌin ñayóꞌo sa̱kutú na u̱xu̱ o̱vi̱ chikiva si̱ta̱ va̱ꞌa. 14 Tá xi̱ni ni̱vi milagro yóꞌo ña ke̱ꞌé ta̱Jesús, ta saá ki̱xáꞌá na káꞌa̱n na xíꞌin táꞌan na, káchí na saá:
―Ndixa ta̱yóꞌo kúu mi̱i ta̱profeta káꞌno ta̱ ndáti yó kixaa̱ ñoyívi yóꞌo ―káchí na, káꞌa̱n na xíꞌin táꞌan na.
15 Ta kúnda̱a̱ ini ta̱Jesús ña xáni si̱ni̱ ni̱vi yóꞌo ña kasa ndu̱xa̱ na xíꞌin ra nduu ra rey no̱o̱ na, ta saá kama ke̱e matóꞌón ra kua̱ꞌa̱n ra, ta kua̱ꞌa̱n ndaa ra ñii xi̱ki̱.
To̱ꞌon yóꞌo káꞌa̱n ña xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús
xíka xáꞌá ra no̱o̱ takuií mi̱ni
(Mt. 14:22-27; Mr. 6:45-52)
16 Tá xa kua̱ꞌa̱n kuñoó kúu ña, ta naxíka xíꞌin ta̱Jesús na̱kiꞌin na kua̱ꞌa̱n na yuꞌu̱ takuií mi̱ni, 17 ta nda̱a na ini tón barco, ta kua̱ꞌa̱n na ñoo Capernaum. Ta xa naa kúu ña, ta ta̱Jesús o̱n ta̱ꞌán ndikó ra ki̱xaa̱ ra no̱o̱ na. 18 Ta saá kua̱ꞌa̱n na xíꞌin tón barco no̱o̱ takuií mi̱ni, ta ki̱xáꞌá ndeé ní káni ta̱chi̱ ta sákanda ní ña takuií yóꞌo. 19 Ta nayóꞌo, xíꞌin ndiꞌi ndee̱ na síta na takuií xíꞌin yito̱n ña chíndaꞌá tón barco kua̱ꞌa̱n nó, ta xa kua̱ꞌa̱n na ñii o̱ꞌo̱n án ñii i̱ño̱ kilómetro no̱o̱ takuií, ta saá na̱koto na va̱xi xáꞌá ta̱Jesús no̱o̱ takuií mi̱ni yóꞌo, ta ki̱xáꞌá na yíꞌví ní na. Ta xa yatin va̱xi ra no̱o̱ tón barco ñóꞌo na, 20 ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin na:
―O̱n kuyi̱ꞌví ndó, chi yi̱ꞌi̱ va kúu i̱ ―káchí ra xíꞌin na.
21 Ta saá kúsii̱ ní ini na, ta na̱kiꞌin na ta̱Jesús nda̱a ra tón barco xíꞌin na, ta kama ní ni̱xaa̱ na no̱o̱ kua̱ꞌa̱n na.
To̱ꞌon yóꞌo káꞌa̱n ña xa̱ꞌa̱ kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi nándukú na ta̱Jesús
22 Ta ni̱ti̱vi inka̱ ki̱vi̱, ta inka̱ táꞌví yuꞌu̱ mi̱ni yóꞌo, xa ndóo ni̱vi ndáti na kixaa̱ ta̱Jesús, chi xi̱ni na ñii la̱á barco ni̱xi̱yo yuꞌu̱ takuií yóꞌo, ta saá ku̱nda̱a̱ ini na ndí ta̱Jesús o̱n vása ní‑ndaa ra ini tón barco yóꞌo, ta ndasaá kuiti naxíka xíꞌin ra nda̱a na ini tón barco yóꞌo, ta xa kua̱ꞌa̱n na xíꞌin nó. 23 Ta saá xi̱to na sava barco tón ki̱xi ñoo Tiberias ki̱xaa̱ nó yuꞌu̱ takuií mi̱ni yóꞌo. Ta ndiꞌi tón barco yóꞌo ki̱xaa̱ nó mi̱i xiiña yatin no̱o̱ xi̱xi na si̱ta̱ va̱ꞌa ña ta̱xi ta̱Jesús ndaꞌa̱ na, ki̱vi̱ siꞌna ni̱ka̱ꞌa̱n ra ta̱xi ra ña táxaꞌvi ñaꞌá ndaꞌa̱ Ndios. 24 Ta saá ku̱nda̱a̱ ini na o̱n ko̱ó ta̱Jesús ní‑kixaa̱, ni o̱n ko̱ó naxíka xíꞌin ra yóo ka̱ na yóꞌo, ta saá nani̱vi yóꞌo nda̱a na ini tón barco tón ki̱xi ñoo Tiberias, ta kua̱ꞌa̱n na ñoo Capernaum nandukú na ta̱Jesús.
To̱ꞌon yóꞌo káꞌa̱n ndí ta̱Jesús kúu ra
si̱ta̱ va̱ꞌa ndinoꞌo ña táxi kutaku̱ ni̱vi
25 Ta saá nani̱vi yóꞌo ni̱xaa̱ na inka̱ táꞌví yuꞌu̱ takuií mi̱ni yatin ñoo Capernaum, ta na̱níꞌi na ta̱Jesús. Ta saá ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon na ra, káchí na xíꞌin ra:
―Tata Rabí, ¿ama ki̱xaa̱ ún yóꞌo? ―káchí na.
26 Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús, ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na:
―Ta ndixa káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó o̱n si̱ví xa̱ꞌa̱ ña xi̱ni ndó milagro ña ke̱ꞌé i̱ no̱o̱ ndó kúu ña nándukú ndó yi̱ꞌi̱. Ta xa̱ꞌa̱ ña ta̱xi i̱ si̱ta̱ va̱ꞌa xi̱xi ndó a̱nda̱ ni̱xaa ini ndó kúu ña nándukú ndó yi̱ꞌi̱. 27 O̱n váꞌa tá ndasaá kuiti sandiꞌi ndó ini ndó ña ndúkú ndó ña kuxu ndó, chi ñayóꞌo ña ya̱chi̱ ní táꞌyi̱ kúu ña. Ta va̱ꞌa ka̱ chikaa̱ ndó ndee̱ ña ndukú ndó inka̱ no̱o̱ ñaxíxi ña o̱n vása táꞌyi̱. Ta yi̱ꞌi̱, ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ Ndios, taxi i̱ ña kuxu ndó si̱ta̱ va̱ꞌa ña kómí ndee̱ ña taxi kutaku̱ ndinoꞌo ndó, ta nda̱ ñii ki̱vi̱ o̱n ndiꞌi xa̱ꞌa̱ ndó. Saá chi Yivá i̱ Ndios xa ta̱xi ra nda̱yí ra ndaꞌa̱ i̱ ña keꞌé i̱ saá ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
28 Ta saá ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon na ra, káchí na xíꞌin ra:
―¿Yukía̱ xíni̱ ñóꞌó keꞌé ndi̱ ña kivi kasa ndivi ndi̱ chiño ña kóni Ndios? ―káchí na xíꞌin ta̱Jesús.
29 Ta ta̱Jesús nda̱kuii̱n ra, ni̱ka̱ꞌa̱n ra saá:
―Ñayóꞌo kúu ña kóni Ndios keꞌé ndó ña kasa ndivi ndó chiño ña kóni ra: xíni̱ ñóꞌó kandixa ndó yi̱ꞌi̱, ta̱a ta̱ ti̱ꞌví ra ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
30 Ta saá ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon tuku na ra:
―¿Ndá milagro kúu ña keꞌé ún no̱o̱ ndi̱ ña koni ndi̱, ta saá kandixa ndi̱ ndí yóꞌó kúu ún ta̱a ta̱ ti̱ꞌví Ndios? Ta vitin, ¿yu kúu ña keꞌé ún? 31 Chi naxi̱i̱ síkuá yó xi̱xi na si̱ta̱ va̱ꞌa ña na̱ní maná ki̱vi̱ ni̱xi̱yo na yuku̱ yi̱chí. Ta xa̱ꞌa̱ ñayóꞌo káchí to̱ꞌon Ndios ña ni̱taa na xi̱na̱ꞌá: “Ta̱xi ra si̱ta̱ va̱ꞌa ña ki̱xi ñoyívi ni̱no, xi̱xi na”, káchí to̱ꞌon Ndios ―káchí na xíꞌin ta̱Jesús.
32 Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na:
―Ña ndixa nda̱a̱ káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó, o̱n si̱ví ta̱Moisés xi̱kuu ta̱ ta̱xi si̱ta̱ va̱ꞌa ña ki̱xi ñoyívi ni̱no xi̱xi na, ta Yivá i̱ Ndios kúu ta̱ ta̱xi ña xi̱xi naxi̱i̱ síkuá yó. Ta vitin Ndios táxi ra ndaꞌa̱ ndó si̱ta̱ va̱ꞌa ndinoꞌo ña ki̱xi ñoyívi ni̱no. 33 Ta si̱ta̱ va̱ꞌa ndinoꞌo ña táxi Ndios kúu ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ Ndios ta no̱o ra ta ki̱xaa̱ ra nda̱ ñoyívi yóꞌo, ta ta̱yóꞌo ndixa taxi ra kutaku̱ ndinoꞌo ni̱vi ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
34 Ta nda̱kuii̱n na, ni̱ka̱ꞌa̱n na xíꞌin ra:
―Tata, ndiꞌi saá ki̱vi̱ taxi ún si̱ta̱ va̱ꞌa yóꞌo ndaꞌa̱ ndi̱ ña kuxu ndi̱ ña ―káchí na xíꞌin ta̱Jesús.
35 Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na:
―Yi̱ꞌi̱ kúu si̱ta̱ va̱ꞌa ndinoꞌo, ta táxi i̱ ña kutaku̱ ndinoꞌo ni̱vi. Ta ni̱vi na ndíko̱n yi̱ꞌi̱ nda̱ ñii ki̱vi̱ o̱n kivi̱ ka̱ na so̱ko, ta ni̱vi na kándixa yi̱ꞌi̱ nda̱ ñii ki̱vi̱ o̱n yi̱chi̱ ka̱ na takuií. 36 Xa nda̱to̱ꞌon i̱ xíꞌin ndó to̱ꞌon yóꞌo, ta tuku káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó vitin ndí ndóꞌó, vará xíto ndó yi̱ꞌi̱ xíꞌin nduchu̱ no̱o̱ ndó, ta o̱n xi̱in ndó kandixa ndó yi̱ꞌi̱. 37 Ta ni̱vi na chi̱tóni̱ Yivá i̱ Ndios kundiko̱n na sa̱ta̱ i̱, ndiꞌi nayóꞌo kixaa̱ na no̱o̱ i̱. Ta nakiꞌin va̱ꞌa i̱ ndiꞌi na kixaa̱ no̱o̱ i̱, ta nda̱ ñii ki̱vi̱ o̱n vása taxin i̱ nda̱ ñii nayóꞌo ña kuxíká na no̱o̱ i̱. 38 Chi yi̱ꞌi̱ ke̱e i̱ no̱o̱ Yivá i̱ Ndios ta ki̱xaa̱ i̱ ñoyívi yóꞌo xa̱ꞌa̱ ña kasa ndivi i̱ ña kóni Yivá i̱, ta̱a ta̱ ti̱ꞌví yi̱ꞌi̱ va̱xi i̱. Ta o̱n si̱ví xa̱ꞌa̱ ña kóni mi̱i i̱ kúu ña ki̱xaa̱ i̱ ñoyívi yóꞌo. 39 Ta Yivá i̱, ta̱a ta̱ ti̱ꞌví yi̱ꞌi̱ va̱xi i̱, kóni ra ña o̱n sandañóꞌó i̱ nda̱ ñii ni̱vi na ta̱xi ra ndaꞌa̱ i̱. Ta saá tá kixaa̱ ki̱vi̱ sondíꞌí ñoyívi yóꞌo, ta sanataku̱ i̱ ndiꞌi ni̱vi yóꞌo. 40 Yivá i̱ Ndios kóni ra ndí ni̱vi na xíni yi̱ꞌi̱ ta kándixa na yi̱ꞌi̱, ta ndiꞌi nayóꞌo kutaku̱ ndinoꞌo na xíꞌin ra ndiꞌi saá ki̱vi̱ ña va̱xi, ta ki̱vi̱ sondíꞌí, yi̱ꞌi̱ sanataku̱ i̱ ndiꞌi ni̱vi yóꞌo ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
41 Ta saá ki̱xáꞌá najudío káꞌa̱n o̱n váꞌa na xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús, chi ni̱ka̱ꞌa̱n ra, káchí ra saá: “Yi̱ꞌi̱ kúu si̱ta̱ va̱ꞌa ndinoꞌo ña ki̱xi no̱o̱ Ndios”, káchí ra. 42 Ta ki̱xáꞌá na káꞌa̱n na xíꞌin táꞌan na, káchí na saá:
―¿Án o̱n si̱ví ta̱yóꞌo kúu ta̱Jesús sa̱ꞌya ta̱José?, chi xíni̱ va̱ꞌa yó yivá ra, xíꞌin siꞌí ra. Ta saá, ¿nda̱chun káꞌa̱n ra ke̱e ra ñoyívi ni̱no no̱o̱ yóo Ndios? ―káchí na, káꞌa̱n na xíꞌin táꞌan na.
43 Ta saá ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin na:
―O̱n ka̱ꞌa̱n kuáchí ka̱ ndó to̱ꞌon o̱n váꞌa xa̱ꞌa̱ i̱ xíꞌin táꞌan ndó. 44 Saá chi tá Yivá i̱ Ndios, ta̱a ta̱ ti̱ꞌví yi̱ꞌi̱ va̱xi i̱, o̱n vása chíkaa̱ ra ini ni̱vi ña kixaa̱ na no̱o̱ i̱ ña kundiko̱n na yi̱ꞌi̱, ta nda̱ ñii ni̱vi o̱n kuchiño keꞌé na saá. Ta tá kixaa̱ ki̱vi̱ sondíꞌí, ta ndixa yi̱ꞌi̱ sanataku̱ i̱ ndiꞌi ni̱vi yóꞌo, na kúu na ndíko̱n yi̱ꞌi̱. 45 To̱ꞌon Ndios ña ni̱taa naprofeta kui̱ya̱ xi̱na̱ꞌá káchí ña saá: “Mi̱i Ndios sanáꞌa ra ndiꞌi ni̱vi”, káchí to̱ꞌon yóꞌo. Ta ndiꞌi ni̱vi na chikaa̱ so̱ꞌo to̱ꞌon ña sánáꞌa Yivá i̱ Ndios ta sakuáꞌá na ña, nayóꞌo kixaa̱ na no̱o̱ i̱.
46 ’Ndixa nda̱ ñii ni̱vi o̱n ta̱ꞌán koni na Ndios xíꞌin nduchu̱ no̱o̱ na, ta ndasaá kuiti yi̱ꞌi̱, ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ ra kúu ta̱a ta̱ xa xi̱ni ñaꞌá. 47 Ña ndixa nda̱a̱ káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó: Ndiꞌi ni̱vi na kándixa yi̱ꞌi̱ kúu ni̱vi na táku̱ ndinoꞌo ndiꞌi saá ki̱vi̱. 48 Yi̱ꞌi̱ kúu si̱ta̱ va̱ꞌa ndinoꞌo, ta kómí i̱ ndee̱ ña taxi i̱ ña kutaku̱ ndinoꞌo ni̱vi. 49 Vará naxi̱i̱ síkuá yó xi̱na̱ꞌá xi̱xi na si̱ta̱ va̱ꞌa ña na̱ní maná ki̱vi̱ ni̱xi̱yo na yuku̱ yi̱chí, ta saá ni, ni̱xiꞌi̱ ndiꞌi nayóꞌo. 50 Ta yi̱ꞌi̱ kúu si̱ta̱ va̱ꞌa ña ki̱xi no̱o̱ Ndios. Táná kuxu ni̱vi si̱ta̱ va̱ꞌa yóꞌo, ta saá o̱n kivi̱ ka̱ na, ta kutaku̱ ndinoꞌo na ndiꞌi saá ki̱vi̱ ña va̱xi. 51 Yi̱ꞌi̱ kúu si̱ta̱ va̱ꞌa ña táku̱, ña ki̱xi no̱o̱ Ndios, ta no̱o ña ki̱xaa̱ ña ñoyívi yóꞌo. Táná kuxu ni̱vi si̱ta̱ va̱ꞌa yóꞌo, ta ndixa o̱n ndiꞌi xa̱ꞌa̱ na, ta ni̱vi yóꞌo kutaku̱ na ndiꞌi saá ki̱vi̱. Si̱ta̱ va̱ꞌa ña káꞌa̱n i̱ xa̱ꞌa̱ yóꞌo kúu ko̱ñu i̱ ña so̱ko̱ i̱ xa̱ꞌa̱ ndiꞌi ni̱vi ñoyívi yóꞌo ña kuchiño kutaku̱ na ndiꞌi saá ki̱vi̱ ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
52 Tá najudío na ndóo yóꞌo xi̱ni̱ so̱ꞌo na to̱ꞌon yóꞌo, ta saá ki̱xáꞌá na náa na xíꞌin táꞌan na, chi o̱n vása kúnda̱a̱ ini na to̱ꞌon ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús. Ta ni̱ka̱ꞌa̱n na, káchí na saá:
―¿Ndasaá keꞌé ta̱yóꞌo ña taxi ra ko̱ñu ra kuxu yó? ―káchí na.
53 Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús, ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na:
―Ña ndixa nda̱a̱ kúu to̱ꞌon yóꞌo: Ni̱vi na o̱n kuxu ko̱ñu i̱ ni o̱n koꞌo na ni̱i̱ i̱, nayóꞌo ndixa o̱n kutaku̱ ndinoꞌo na. 54 Ta ndiꞌi ni̱vi na xíxi ko̱ñu i̱ ta xíꞌi na ni̱i̱ i̱, nayóꞌo kúu ni̱vi na ndixa táku̱ ndinoꞌo, ta ki̱vi̱ sondíꞌí, yi̱ꞌi̱ sanataku̱ i̱ nayóꞌo. 55 Saá chi ko̱ñu i̱ kúu ñava̱ꞌa ndinoꞌo xíxi ni̱vi, ta ni̱i̱ i̱ kúu ñava̱ꞌa ndinoꞌo xíꞌi ni̱vi. 56 Ndiꞌi ni̱vi na xíxi ko̱ñu i̱ ta xíꞌi na ni̱i̱ i̱ kúu ni̱vi na ñii yóo xíꞌin i̱, ta yi̱ꞌi̱ ñii yóo i̱ xíꞌin nayóꞌo. 57 Ndios ta̱a ta̱táku̱ ndinoꞌo, ti̱ꞌví ra yi̱ꞌi̱, ta yi̱ꞌi̱ táku̱ ndinoꞌo i̱ chi táku̱ Ndios. Ta ñii ki̱ꞌva saá ndiꞌi ni̱vi na kuxu ko̱ñu i̱, nayóꞌo kutaku̱ ndinoꞌo na chi táku̱ i̱. 58 Yi̱ꞌi̱ kúu si̱ta̱ va̱ꞌa ndinoꞌo ña ke̱e ñoyívi ni̱no no̱o̱ yóo Ndios. O̱n vása ñii kúu si̱ta̱ va̱ꞌa yóꞌo xíꞌin si̱ta̱ va̱ꞌa ña na̱ní maná ña xi̱xi naxi̱i̱ síkuá yó xi̱na̱ꞌá. Saá chi, vará xi̱xi na si̱ta̱ va̱ꞌa maná yóꞌo, ta saá ni, ni̱xiꞌi̱ ndiꞌi na. Ta ndiꞌi ni̱vi na kuxu si̱ta̱ va̱ꞌa ndinoꞌo ña kúu ko̱ñu i̱, ta ni̱vi yóꞌo kutaku̱ ndinoꞌo na ndiꞌi saá ki̱vi̱ ña va̱xi ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
59 Ta̱Jesús ni̱ka̱ꞌa̱n ra to̱ꞌon yóꞌo ki̱vi̱ yóo ra sánáꞌa ra ni̱vi veꞌe ño̱ꞌo sinagoga ñoo Capernaum.
To̱ꞌon ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús kómí ña ndee̱
taxi ña kutaku̱ ndinoꞌo ni̱vi
60 Tá xi̱ni̱ so̱ꞌo na ndiꞌi to̱ꞌon ña ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús yóꞌo, ta kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi na ndíko̱n sa̱ta̱ ra, ki̱xáꞌá na káꞌa̱n táꞌan na, káchí na saá:
―To̱ꞌon yóꞌo yo̱ꞌvi̱ ní ña. ¿Yu kúu ni̱vi kuchiño kandixa na to̱ꞌon yóꞌo? ―káchí na xíꞌin táꞌan na.
61 Ta kúnda̱a̱ ini ta̱Jesús ña káꞌa̱n o̱n váꞌa na xa̱ꞌa̱ to̱ꞌon nda̱to̱ꞌon ra, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na, káchí ra saá:
―¿Án to̱ꞌon ña nda̱to̱ꞌon i̱ xíꞌin ndó sándiꞌi ña ini ndó? 62 Ta saá, ¿ndasaá ka̱ ví nakaꞌnda ní ini ndó táná koto ndó yi̱ꞌi̱, ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ Ndios, ki̱vi̱ ndikó i̱ ndaa i̱ ñoyívi ni̱no no̱o̱ siꞌna ni̱xi̱yo i̱? 63 Ñii la̱á Níma̱ Ndios kómí ña ndee̱ ña taxi ña kutaku̱ ndinoꞌo ni̱vi, ta ndee̱ ña kómí yi̱kí ko̱ñu ni̱vi o̱n vása kúndeé ña taxi ña kutaku̱ ndinoꞌo nda̱ ñii ni̱vi. To̱ꞌon ña ni̱ka̱ꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó kúu to̱ꞌon Níma̱ Ndios ta kómí ña ndee̱ ña taxi ña kutaku̱ ndinoꞌo ndó. 64 Ta saá ni, sava ndóꞌó o̱n vása kándixa ndó to̱ꞌon ña káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Chi nda̱ ki̱vi̱ no̱ó xa ku̱nda̱a̱ ini ta̱Jesús yu kuu ni̱vi na o̱n kandixa ñaꞌá, ta ku̱nda̱a̱ ini ra yu kuu ta̱a ta̱ ko̱ꞌo̱n si̱kó kuíꞌná ñaꞌá ndaꞌa̱ ni̱vi na sáa̱ ini xíni ñaꞌá. 65 Ta saá ni̱ka̱ꞌa̱n ka̱ ra xíꞌin na:
―Ña̱kán kía̱ xa nda̱to̱ꞌon i̱ xíꞌin ndó ndí nda̱ ñii ni̱vi o̱n kuchiño na kixaa̱ mi̱i na no̱o̱ i̱ ña kundiko̱n na yi̱ꞌi̱, tá o̱n vása chíkaa̱ Ndios ini na keꞌé na saá ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
66 Ta̱nda̱ ki̱vi̱ saá kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi na xi̱ndiko̱n sa̱ta̱ ta̱Jesús, sa̱ndakoo na ra, ta o̱n vása ka̱ kua̱ꞌa̱n na sa̱ta̱ ra. 67 Ta saá ta̱Jesús ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ra na u̱xu̱ o̱vi̱ xíka xíꞌin ra, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra saá xíꞌin na:
―Ta ndóꞌó, ¿yukía̱ káchí ini ndó? ¿Án kóni ndó sandakoo ndó yi̱ꞌi̱ nda̱tán ni̱vi yóꞌo sa̱ndakoo na yi̱ꞌi̱? ―káchí ra xíꞌin na.
68 Ta nda̱kuii̱n ta̱Simón Pedro ni̱ka̱ꞌa̱n ra:
―Tata, ¿yu kúu ka̱ ví inka̱ ta̱a ta̱ kuchiño ndi̱ kundiko̱n ndi̱?, chi ñii la̱á yóꞌó kúu ta̱a ta̱ káꞌa̱n to̱ꞌon ña kómí ndee̱ ña taxi kutaku̱ ndinoꞌo ni̱vi. 69 Xa kándixa va̱ꞌa ndi̱ yóꞌó, ta xíni̱ ndi̱ yóꞌó kúu Cristo, ta̱a ta̱ ti̱ꞌví Ndios saka̱ku ni̱vi ñoyívi yóꞌo ta kúu ún Sa̱ꞌya Ndios ta̱táku̱ ―káchí ta̱Pedro xíꞌin ta̱Jesús.
70 Ta ta̱Jesús nda̱kuii̱n ra ni̱ka̱ꞌa̱n ra, káchí ra saá:
―¿Án o̱n ndixa mi̱i yi̱ꞌi̱ kúu ta̱a ta̱ na̱ka̱xin mi̱i u̱xu̱ o̱vi̱ ndóꞌó ña kundiko̱n ndó yi̱ꞌi̱?, ta ini ñii ndóꞌó nákaa̱ ñaníma̱ ndiva̱ꞌa ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
71 Káchí ra saá xa̱ꞌa̱ ta̱Judas sa̱ꞌya ta̱Simón Iscariote, chi ta̱Judas yóꞌo kúu ñii ta̱táꞌan na u̱xu̱ o̱vi̱ xíka xíꞌin ta̱Jesús, ta va̱xi ki̱vi̱ ta̱Judas yóꞌo si̱kó kuíꞌná ra ta̱Jesús ndaꞌa̱ na sáa̱ ini xíni ñaꞌá.
* 6:4 Pascua najudío kána ña u̱xa̱ ki̱vi̱ xa̱ꞌa̱ ña nákáꞌán na ndasaá Ndios sa̱ka̱ku ra naxi̱i̱ síkuá na no̱o̱ nañoo Egipto kui̱ya̱ xi̱na̱ꞌá. 6:7 Ñii denario kúu si̱ꞌún ña kúu yaꞌvi ñii ta̱a ta̱ ki̱sa chiño ñii ki̱vi̱. 6:19 O̱ꞌo̱n án i̱ño̱ kilómetro kúu o̱ko̱ o̱ꞌo̱n án o̱ko̱ u̱xu̱ estadio, ña kúu ki̱ꞌva xi̱choꞌon nañoo griego.