6
Ieisu ana toʼabibodayavo Sabate ʼinaya witi walona iʼegigoluya
(Madiu 12:1-8; Maki 2:23-28)
* Sabate taha ʼinaya Ieisu ana toʼabibodayavo maega vaoqa gamonega itautauya. ʼInega ana toʼabibodayavo witi walona iʼegigoluya ta nimadiega iluqosodi ta iʼainidi. * Ta vaina Falisi iʼitedi ʼinega ivonedia, “Tolaʼai weaqina Sabate ana luvine ge oda ʼamayabei ta ʼesi oqeuqeuni?”
* ʼInega Ieisu Falisiavo edi vona veʼiea vonaya, “Nage ge oda avoi Buki Nugwenugweina ʼinaya Deibida weaqina tutana ma enavo ibotana? * ʼInega Yaubada ena vanue ʼinaya lugu ta beledi gwalagwalana ʼewei ta ʼainia. Beledi nana ma ana luvine vonigo toveguba dimo luaqiaqiedi be ida ʼainia. Ta Deibida enavo wese ibotana ʼinega neidi maega iʼainia.”
ʼInega Ieisu wese vonedi vonaya, “Yaʼa Tomotau Natuna Sabate ana Kaiwabu!”
Ieisu ʼoloto nimana belubeluna giveaqiaqiea
(Madiu 12:9-14; Maki 3:1-6)
Wese taha Sabate ʼinaya Ieisu lugu vanue tafwalolo ʼinaya veveʼita. Ta vanue nana ʼinaya ʼoloto taha toatoa nimana ana ʼataqi belubeluna. Ta vaina luvine ana toveʼitayavo be wese Falisiavo Ieisu ivekova makimakia ʼeguma ʼoloto nana nagiveaqiaqiea Sabate ʼinaya. Nuanuadi vonigo taha ʼiuna ina lobei be ina veʼewea. Ta edi nuanua Ieisu niʼau alamania ʼinega ʼoloto nana voneaya, “Uyaʼitoto umai ta utovolo tomotau ʼiawadia!” ʼInega Ieisu ena vona ʼabibodea.
ʼInega Ieisu Falisi ma ediavo vonedi vonaya, “Baʼe egu vetalaʼai ʼimia, tolaʼai luaqiaqieda Sabate ʼinaya kana viaqi, nage yani aqiaqina kana viaqi, nage yani luveifana, nage tomotau kana ʼetoyavuidi nage kana giveluveifedi?”
10 ʼInega Ieisu tomotau qabudi ʼita makimakidi ta ʼoloto nana voneaya, “Nimau usiʼotoi!” ʼInega nimana siʼotoia ta veaqiaqi. 11 Omoʼe ʼinega Falisi ma ediavo igamosoala aqiaqi, ʼinega taudiega iveqae tolaʼai ina viaqi Ieisu ʼinaya be ina giveluaʼui.
Ieisu ena tovaletuyanayavo tuwelo venuaʼivinedi
(Madiu 10:1-4; Maki 3:13-19)
12 Tuta omoʼe ʼinaya Ieisu ʼwatovu taha bwanaga ʼinaya. ʼInega velovelovana gamonaya vevenoqi Yaubada ʼinaya. 13 Ta mahala ahalia ʼinega ana toʼabibodayavo qabudi gabedi imai. Ta gamodiega adi yau tuwelo dimo venuaʼivinedi be ina vetovaletuyana ʼinaya, ta adi wawayavo baʼe: 14 Saimoni (tauna wese Ieisu gabea Fita), ta taina Anidulu. Ta wese Iemesa be, Ioni be, Filifi be, Batolomio be, 15 Madiu be, Tomasi be, mali Iemesa tauna Alifio natuna, ta wese mali Saimoni tauna wese igabea Seloti, 16 ta wese Iudasa (tauna mali Iemesa natuna), ta ʼebeluʼovoa Iudasa Isakaliota, tauna nawale Ieisu nasuluvea.
Ieisu tovevihiqa qabudi giveaqiaqiedi
(Madiu 4:23-25)
17 ʼInega Ieisu ena tovaletuyanayavo maega bwanagega iwebui ta dumiʼaya itovotovolo. Ta dumiʼa nana ʼinaya ana toʼabibodayavo qabudi ta wese yoʼo qiduadi itoatoa. Taudi imai Ielusalema ʼinega, ta wese diʼwe Iudia ʼabaganavo ʼidiega. Ta wese mwadeʼwa ana totoayavo Taia ta Saidoni ʼabaganavo ʼidiega ivaʼauta. 18 Taudi imai Ieisu ena vona sabi noqolina, ta wese adi vihiqayavo nuanuadi nagiveaqiaqiedi. Ta wese tomotau taudi niboana luveifadi niʼa ʼwahalidi maega imai. 19 Ta qabu dina nuanuadi Ieisu ina gitonovi ʼinega adi vihiqa nahawala ta wese niboana luveifadi ina ʼifoqe ʼidiega, mana tuta qabuna Ieisu ʼinega waiwai ʼifoʼifoqe, e ʼinega ana fata tomotau qabudi nagiveaqiaqiedi.
Nuavita nagivilea qaiawa
(Madiu 5:1-12)
20 ʼAbibodanaya Ieisu ana toʼabibodayavo ʼita makimakidi ta vonedi vonaya,
“Omiʼa lukwalukwami ona qaiawa,
mana Yaubada ena ʼEbeluvine omiʼa weaqimi.
21  * Ta omiʼa ma botanimi ona qaiawa,
mana nawale gamomi nakoko.
Ta wese omiʼa baʼitagana odoudou ona qaiawa,
mana nawale ona dagi.
22  * Ona qaiawa ʼeguma tomotau ina vevoalanemi
nage ina nogemi
nage ina vegilemi
nage ina ʼawaluveifemi
emi ʼabiboda yaʼa Tomotau Natuna weaqigu.
23 “Ta tuta nana vita diavona ina ʼifoqe weaqidi ona qaiawa be ona ou ta ona lavua, mana ami veʼia ʼenaʼina mahalaya ʼenoʼenova. Ta ona nuaveʼavinia toveilivu luveifa diavona tubudiavo lova tovesimasimana iveilivu luveifedi, e ʼedewanina omiʼa tuta omoʼe ʼinaya wese tomotau ina veilivu veifemi.
24 “Ta omiʼa tovekaikaiwabu nuakolokolomi,
mana emi toa meaqana niʼau olobea,
ta nawale gebu.
25 Ta tomeqabu omiʼa tuta baʼe ʼinaya
gamomi kokoya nuakolokolomi,
mana nawale botana qiduana ona lobea.
Ta wese ʼeguma tuta baʼe ʼinaya
odagidagi nuakolokolomi,
mana nawale ona nuavita ta ona dou.
26 Nuakolokolomi ʼeguma tomotau qabudi
ina ʼawahaqiaqiemi,
mana lova tubudiavo wese ʼedewanina
tosimana ʼeʼeuʼauʼavidi iʼawahaqiaqiedi.
Voalamiavo ona veyolubedi
(Madiu 5:38-48; 7:12a)
27 “Egu veʼita baʼe ona noqolia: Voalamiavo ona veyolubedi, ta wese tomeqabu inogenogemi ona veilivu aqiaqiedi. 28 Ta wese tomeqabu ivona veʼalatemi ona vona veyolubedi, ta taudi iveilivu veifemi weaqidi ona venoqi Yaubada ʼinaya. 29 Ta ʼeguma taha tomotau ʼaeʼaeuya navunuqa ʼinega nimana ge una veʼiei, ta ʼesi una tunugivila una awafelei wese diʼwenaya navunuqa. Ta wese ʼeguma taha toga au kaleko naʼewea, ʼinega ge una awatayei ta ʼesi au kwakwalufai wese una neia. 30 Ta wese ʼeguma taha tomotau ʼiuya nanoqi yani taha weaqina, e ʼinega yani nana una neia. Ta ʼeguma taha toga eu kulufa naʼewea ta ʼinaya ʼenoʼenova, e ʼinega kulufa nana weaqina ge una noqi ʼeviviei. 31  * Ta tolaʼai nuanuami tomotau ina viaqia ʼimia, e wese omiʼa ʼidewana ona viaqa ʼaiqa ʼidia.
32 “Ta ʼeguma vaina tomotau iveyolubemi ta taudimo oveyoluba ʼeviviedi ʼinega ge taha wese ana aqiaqi ʼimia, mana toluveifadi wese ediavo iveyolubedi, ʼinega taudi ta omiʼa emi ilivu ʼaidegana. 33 Ta wese ʼedewani ʼeguma vaina tomotau ihiulemi ta wese taudimo oiuledi, ʼinega ge taha wese ana aqiaqi ʼimia, mana toluveifadi wese ediavo ihiuledi. ʼInega taudi ta omiʼa emi ilivu ʼaidegana. 34 Ta maʼoda ana aqiaqi ʼeguma tomotau emi veyoluba niʼa oneidi ta nuanuami ina nei ʼeviviemi? Ge wese aqiaqina, mana ʼidewani toluveifadi iviaqia ediavo ʼidia ta inuaia veʼia ina loba ʼeviviea.
35 “Ta omiʼa luaqiaqiemi be voalamiavo ona veyolubedi ta ona veilivu aqiaqiedi. Ta wese ʼeguma taha yani ona neidi ta ʼidia ʼenoʼeno, e ʼinega gebu yani nana weaqina ona baʼebaʼe be ina nei ʼeviviemi. ʼEguma ʼidewani ona viaqia e ʼinega nawale ami veʼia qiduana ona lobea, be ʼinega omiʼa Toatoa Vanena natunavo. Mana Yaubada tomotau aqiaqidi ta toluveifadi be wese taudi ge nuanuadi ina lukaiwa ʼinaya nuakolokoloyedi.
36 “ʼInega omiʼa wese tomotau ona nuakolokoloyedi ʼidewani Tamami nuakolokoloyemi.
Tomotau ge ona ʼawaluveifedi
(Madiu 7:1-5)
37  * “Tomotau ge ona ʼawaluveifedi, ʼinega nawale Yaubada ge wese naʼawaluveifemi. Ta wese tomotau gebu ona veʼewedi, be ʼinega omiʼa wese ge veʼewa ona lobei. Ta ʼesi tomotau ona nuataqodi be ʼinega omiʼa wese Yaubada nanuataqomi. 38  * Ta omiʼa tomotau emi veyoluba ona nei kavovodi, ʼinega wese Yaubada nanei kavovomi ta ena veyoluba qidua vaʼinena ʼimia naguiwaqia, mana tolaʼai ona viaqia tomotau ʼidia, e wese ʼedewani Yaubada naviaqa ʼaiqa ʼimia.”
39  * ʼInega Ieisu vona sesebai baʼe neidi vonaya, “Nage ana fata taha matakwaya iana wese matana kwayakwayana navanugwetea? Gebu! Mana ʼeguma ʼedewanina, nawale magilafudina guli gamonaya ina beʼu. 40  * Ta wese ʼedewani tosikulu taha gebu ana fata be ena toveʼita ena alamani naveqidua vaʼinei. Ta ʼeguma tosikulu nana ena alamani naveqidua ʼinega magilafudi edi alamani naveʼaidega.
41 “Ge daluaqiaqieu be taiu una voneaya, ‘Oʼa matauya ʼaiwe kisemanina ʼenoʼeno’, mana oʼa wese matauya kigabugabu ʼenoʼenova ta ge uda ʼitei? 42 ʼInega taiu ge una voneaya, ‘Taigu, ʼaiwe kisemanina matauyega ena ʼewa yavulea’, mana oʼa wese kigabugabu qiduana matauya ʼenoʼenova ta ge uda ʼitei. Vonahaqiaqi, oʼa touʼava! Ta ʼesi luaqiaqieu be oʼa kigabugabu matauyega una maduʼewa yavulei be yaqisa una ʼita aqiaqi, ta ʼabiboda taiu matanega ʼaiwe kisemanina una ʼewa yavulea.
ʼAiwe vuaqina
(Madiu 7:16-20; 12:33-35)
43 “ʼAiwe aqiaqina gebu ana fata navuaqa veifa. Ta wese ʼedewana ʼaiwe luveifana gebu ana fata navuaqa aqiaqi. 44 ʼInega ʼaiwe ʼaidega ʼaidega vuaqidi ʼidiega kana alamanidi toʼaiwe aqiaqina ta toʼaiwe luveifana. Vonahaqiaqi, gebu ana fata ʼue ʼinega ʼalaʼai vuaqina kana lobei, ta wese talitali ʼinega ge ana fata mwakikoi vuaqina kana lobei. 45 Ta tomotau edi ilivu wese ʼedewani. ʼEguma taha ʼoloto ena nuanua aqiaqina, e ʼinega wese ena ilivu qabuna aqiaqina. Ta ʼeguma taha ʼoloto ena nuanua luveifana, e ʼinega wese ena ilivu qabuna luveifana. Mana ʼeguma nuanua luveifadi giwalimia iʼenoʼeno ʼinega wese tuta qabuna ʼawamiega vona luveluveifadi iʼifoʼifoqe.
Vanue ana toʼeyoqona magilafudi
(Madiu 7:24-27)
46  * “Ta tolaʼai weaqina oʼawa-Kaiwabuyegu, ta egu vona gebu oda matayagedi?”
Ta wese Ieisu vonedi vonaya, “Vona diavona yaveveqaeyedi ʼeguma aiqabu ina noqolidi ta ina viaqidi, e ʼinega taudi ʼidewana taha toʼeyoqona ena vanue nayoqonia ena alamani aqiaqi ʼinega. Nugweta ena avutugu aqiaqina navenuaʼivinia ta wese ena ʼoqola falafaladi ʼidewana agumo naludaʼedi. Ta ʼinega bwaʼobwaʼo aqiaqinaya navetovolodi ta vanue nana nayoqonia. 47 Ta ʼeguma taha toga namai ʼiguya ta egu vona nanoqolidi ta naviaqidi, ʼinega tauna ʼedewani taha toʼeyoqona ena vanue nayoqonia ena alamani aqiaqi ʼinega. E tauna weaqina ena veʼitemi. 48 Tauna ena avutugu aqiaqina nugweta navenuaʼivinia, ʼinega ena ʼoqola ʼidewani agumo miedi ta vetovolodi, ta ʼinega ena vanue yoqonia. Ta tuta nana ʼwei qiduana webui ta seuseu inoqa be yaqina vunuqa ʼinega ge ana fata daqeu yavulei, mana ena vanue yoqonia bwaʼobwaʼo aqiaqina ʼinaya ta wese ʼoqola falafaladi ʼinega.
49 “Ta ʼeguma taha toga egu vona nanoqolia ta ge naviaqidi, e tauna ʼedewani toʼeyoqona vanue gelasa ʼinaya ena vanue yoqonia ta ʼoqola kavokavovo vetovolodi gelasaya. Ta tutana ʼwei qiduana webui ta seuseu inoqa, ʼinega vanue nana buini ta qeu yavulea ge taha daʼeno.”
* 6:1 Luve 23:25 * 6:2 Ion 5:10 * 6:3 1Sam 21:1-6 * 6:4 Luvi 24:5-9 * 6:21 Ve 7:16-17; Same 126:5-6; Ais 61:3 * 6:22 Ion 15:19; 16:2; 1Fit 4:14 * 6:31 Md 7:12 * 6:37 Md 6:14 * 6:38 Mk 4:24 * 6:39 Md 15:14 * 6:40 Md 10:24-25 * 6:46 Md 7:21