12
Ieisu Sabate ana Kaiwabu
(Maki 2:23-28; Luke 6:1-5)
* Ge tuta kuena ʼabibodanaya taha Sabate ʼinaya Ieisu ana toʼabibodayavo maega vaoqa gamonega itautauya, ta toʼabiboda dina ma botanidi ʼinega witi vuaqina ma walona iʼegigoluya ta iʼaiʼai. * Ta tuta nana Falisiavo iʼitedi ʼinega Ieisu ivoneaya, “Kaiwabu uʼitei, au toʼabibodayavo Sabate ana luvine ibaia baʼe viaqa nana ʼinega, waisa?”
* Ta Ieisu edi vona veʼevivia vonaya, “Nage ge oda avoi Buki Nugwenugweina ʼinaya iʼwayavia, Deibida ma enavo taudi wese ʼedewani ibotana? * ʼInega Yaubada ena vanuea lugu ta beledi gwalagwalana ʼewei ʼinega iʼainia, ta beledi nana ma ana luvine vonigo toveguba dimo adi luaqiaqi be ina ʼainia. ʼInega ge ana fata Deibida ma enavo beledi nana ina ʼai, ta ibotana ʼinega tua iʼainia. * Nage wese ge oda avoi Mosese ena luvine gamonaya vonigo Vanue Gwalagwalana ana tovegubayavo Sabate ʼaidega ʼaidega Sabate ana luvine iqeuqeunia edi veyoveyoa ʼinega, ta ge taha adi veʼewamo? * Ta yavona aqiaqiemi, Vanue Gwalagwalana yani qiduana, ta taha tomotau niʼa mai toatoa, ta tauna vanue nana veqidua vaʼinea. * Buki Nugwenugweina ena vona vonaya,
‘Nuakolokolo nuanuagu ta ge guba yubai ʼidiega.’
“ʼEguma vona baʼe ana alamani oda alamania ʼinega gebu agu toʼabibodayavo oda veʼewedi, mana ge taha luveifana ida viaqi. Mana yaʼa Tomotau Natuna Sabate ana Kaiwabu.”
Ieisu ʼoloto nimana belubeluna giveaqiaqiea
(Maki 3:1-6; Luke 6:6-11)
ʼInega Ieisu ʼabaga nana nogea ta tauya edi vanue tafwalolo ʼinaya lugu. 10  * E omoʼe ʼinaya taha ʼoloto ʼitea nimana belubeluna toatoa. Ta Falisiavo nuanuadi taha luveifana ina lobea Ieisu ʼinaya, be yaqisa adi fata ina veʼewea ʼinega ivetalaʼaiea ivonaya, “Kaiwabu, nage ana fata Sabate ʼinaya tovevihiqa kana giveaqiaqiedi?” Ta ivonaya be Ieisu ena vona ʼevivi ʼinega ina tauyea toluvine ʼidia ta ina vekotuya.
11  * ʼInega Ieisu vona ʼeviviedi vonaya, “Omiʼa ʼeguma taha toga ʼimiega ena sifi ʼaidegana Sabatea nabeʼu vetoaya ʼinega nuanuana nalihi vaneyea, waisa? 12 Vonahaqiaqi, sifi yani goyona, ta tomotau yani qiduana ʼinega ana fata Sabatea iula aqiaqina kana neidi kana viaqi.”
13 ʼInega Ieisu ʼoloto nana vonea vonaya, “Nimau usiʼotoi!” Tuata ʼoloto nana nimana siʼotoia ʼinega veaqiaqi ʼevivi ʼedewani nimana diʼwena. 14  * ʼInega Falisiavo vanuega iʼifoqe ta adi ʼaidega idima govaqa maʼoda Ieisu ina luveʼaliga ʼaiqei.
Yaubada ena tofewa vevenuaʼivinina
15 Ta edi dima Ieisu niʼau alamania ʼinega ʼabaga omoʼe nogea tauya mali diʼwe ʼinaya. Ta tomotau ʼeala iʼabibodea, ta omoʼe ʼinaya tovevihiqa qabudi giveaqiaqiedi, 16  * ta wese luvinedi ge ina vevonavonayei tomotau ʼidia. 17 Baʼe ʼinega tovesimasimana Aisea Yaubada ena vona ana aqiaqi veʼifoqeyea Ieisu weaqina, mana lova vonaya,
18  * * “Baʼe egu Tofewa yavenuaʼivinea
ta me egu qaiawa giwaliguyega yaveveyolubea.
Niboanigu ena aʼuya ʼinaya, be luvine tunutunuqina
ʼiguyega nasimanea taudi ge me Diu ʼidia.
19 Tauna nawale ge naveʼaeʼaetoga ta wese ge navekolukolua,
be wese ʼabaga gamonaya ge bonana qiduanega navonavona.
20 Ta tomeqabu dawalilidi ʼidewani didiala baibaina gebu nanogedi,
ta wese taudi edi vetumaqana dawalilina kavona odamu niginigina
ge nanogedi ina ʼweu, ta ʼesi naiuledi,
ana laba tauna luvine tunutunuqina naveʼifoqeyea ena waiwai ʼinega.
21 Ta wese tauna ana wawa ʼinega diʼwe taha taha ana totoayavo ina luʼita vane ʼetoyavua weaqina.”
Ieisu ta Belisibubi
(Maki 3:20-30; Luke 11:14-23)
22 ʼInega taha ʼoloto lova niboana luveifadi edi fewega matana ikwayea ta wese meana igivilea ʼinega ge ana fata naveqae imiea Ieisu ʼinaya ta giveaqiaqiea. ʼInega ʼabiboda ʼoloto nana ana fata naveqae ta wese naʼita. 23 ʼInega tomotau qabudi nuadi voqana Ieisu ena viaqa weaqina ivonaya, “Nage baʼe ʼoloto nana Deibida tubuna?”
24  * Ta Falisiavo Ieisu ena viaqa baʼe valena inoqolia ivonaya, “Baʼe yani nana ana fata, mana niboana luveifadi edi kaiwabu ana wawa Belisibubi ena waiwaiega niboana luveifadi ʼwaviʼwavi ʼifoqeyedi.”
25 Ta Ieisu edi nuanua niʼau alamania ʼinega vonedi vonaya, “Belisibubi tauna enavo ge nuanuana naʼwavi ʼifoqeyedi.” Ta wese vonaya, “ʼEguma taha ʼebeluvine ʼinaya tomotau nuanidia veʼetoʼetoʼidi ʼifoqe ta taudiega ivevedavi, ʼinega nawale ʼebeluvine nana nadawalili ta naluveifa. Wese ʼeguma ʼabaga nage gade ʼidewana nuanidia ʼetoʼidi naʼifoqe nawale ina toasiʼi be edi toa naluveifa. 26 Seitani wese ʼidewana ʼeguma ma enavo taudiega ina vedavi ʼinega edi toa naluveifa ta wese ena ʼebeluvine naqeunia. 27 Niʼa ovonaya vonigo yaʼa Belisibubi ena waiwaiega niboana luveifadi yaʼwavi ʼifoqeyedi, ta ami toʼabibodayavo togama isana ena waiwaiega iʼwaviʼwavi ʼifoqeyedi? Belisibubi ʼinega nage Yaubada ʼinega? Baʼe weaqina ona nuanua, ʼinega wese nuami naʼeqaʼuya vonigo emi veʼewa ʼiguya ge taha ana vonahaqiaqi! 28  * Ta yaʼa Yaubada Niboanina ena waiwaiega niboana luveifadi yaʼwaviʼwavi ʼifoqeyedi, ʼinega ona alamania vonigo Yaubada ena ʼEbeluvine niʼau ʼifoqe mai ʼimia.
29 “ʼEbevetalatutula baʼe ona noqolia: ʼOloto waiwaina ena vanuea ge taha toga ana fata nalugu be ena kulufa naʼewedi. Ta ʼesi ʼeguma tovanawala nugweta wayoyega tovewaiwai nana nimana be wese ʼaqena nayoqonia, e ʼinega ʼabiboda ana fata vanuea nalugu be ena kulufa naʼekilidi. 30  * ʼEguma taha toga gebu agu toiula ʼinega tauna agu avia. Ta wese ʼeguma taha toga ge naiulegu ta tomotau ge navaʼauqidi namiedi ʼiguya, e tauna egu fewa ana togiveluveifa.
31  * “ʼInega baʼe yavona aqiaqiemi, tomotau edi luveifana ta wese edi vona veifa qabuna Yaubada nanuataqodi. Ta ʼeguma taha toga Niboana Gwalagwalana naʼawaluveifea ʼinega Yaubada ge ana fata tomotau nana nanuataqoi. 32 ʼEguma taha toga yaʼa Tomotau Natuna naʼawaluveifegu ʼinega Yaubada nawale tomotau nana nanuataqoya. Ta ʼeguma taha toga Niboana Gwalagwalana naʼawaluveifea ʼinega Yaubada ge ana fata nanuataqoi tuta baʼe ʼinaya ta wese tuta maimai ʼinaya.”
ʼAiwe vuaqidi
(Luke 6:43-45)
33  * Ta Ieisu wese vonedi, “ʼEguma ʼaiwe aqiaqina ʼinega wese vuaqina aqiaqina, ta ʼeguma ʼaiwe luveifana wese vuaqina luveifana. ʼInega ʼaiwe taha taha kana alamanidi vuaqidi ʼidiega. 34  * Omiʼa mwata natunavo, ʼinega gebu ami fata vona aqiaqidi ona vonayedi mana omiʼa luveluveifami. Ta tolaʼai luveifana giwalimia ʼenoʼenova tuta qabuna ʼawamiega iʼifoʼifoqe. 35 Taha ʼoloto aqiaqina giwalinega nuanua aqiaqidi iʼifoʼifoqe, ta wese ʼidewani ʼoloto luveifana giwalinega yani veifadi iʼifoʼifoqe. 36 ʼInega yavonemi vetalaʼai ana ʼaubena ʼinaya omiʼa emi vona kavokavovo weaqina Yaubada navetalaʼaiemi ʼinega ona vona ʼifoqeyedi. 37 Emi vonayavo ʼidiega Yaubada naʼawahaqiaqiemi nage naʼawaluveifemi.”
Tomotau nuanuadi ʼebeʼita
(Maki 8:11-12; Luke 11:29-32)
38  * ʼInega vaina Falisi ta wese luvine ana toveʼitayavo Ieisu ivonea ivonaya, “Toveʼita, nuanuama ʼebeʼita taha una viaqi ana ʼitea.”
39  * Ta Ieisu vonedi, “Omiʼa baʼe lagata luveifami, ta ge nuanuami Yaubada ena nuanua ona ʼabibodei. ʼInega niʼa ovonegu be ʼebeʼita taha ena viaqia, ta ge nuagu! Ta yavonemi tovesimasimana Iona ona nuaveʼavinia tauna ʼebeʼita ana ʼaidegamo ʼimia. 40  * Mana Iona nana ʼaubena toi be wese velovelovana toi ʼidia ʼiqana qiduana gamonaya toatoa, ta yaʼa Tomotau Natuna wese ʼidewani ʼaubena toi be velovelovana toi ʼidia bwaʼobwaʼo gamo otaqinaya ena toatoa. 41  * Nawale vetalaʼai ana ʼaubena ʼinaya me Ninibe ina tovolo be lagatamina baʼe ina veʼewemi, mana Iona ʼidia lugaihi ta edi ilivu luveifanega inuagivila, ta taha ʼoloto omiʼa nuanimia toatoa ena lugaihi aqiaqi otaqina ta ʼabiboda Iona, ta gebu oda nuagivila.
42  * “Wese ʼidewani taha vavine kaikaiwabudi bolimana ana ʼawayaqiega imai Solomoni ena alamani sabi noqolina, ta vetalaʼai ana ʼaubena ʼinaya ina tovolo ta omiʼa lagatamina ina veʼewemi, mana taudi luluvai otaqega imai Solomoni ena alamani sabi vineneqina. Ta baʼe ʼitagana taha tomotau nuanimia toatoa ena alamani qidua vaʼinena, ta ʼabiboda Solomoni. Ta omiʼa ge nuami tomotau nana ena vona ona noqoli.
Niboana luveifana ʼevivi mai taha ʼoloto ʼinaya
(Luke 11:24-26)
43 “ʼEguma niboana veifana ʼoloto taha ʼinega naʼifoqe, ʼinega ʼoloto nana naveaqiaqi ta niboana veifana nana nayabayaba kavokavovo goʼila geqanaya, ta ena ʼebeveyawai salisalia, ta ge ana fata nalobei. 44 ʼInega niboana nana taunega ʼinaya vonaya, ‘Ana ʼita ena ʼevivi egu ʼebetoa nugwenugweina ʼinaya.’ ʼInega ʼevivi ta ʼebetoa nana lobea kawakawana ta vunavunaqina ta wese ʼiʼivaʼavaʼaina.
45  * “ʼInega ʼifoqe tauya ta enavo niboana adi yau seveni luveifa otaqidi wese ʼebeʼewedi miedi, ʼinega qabudi ilugu ʼebetoa nana ʼinaya itoatoa. ʼInega ʼoloto nana ena toa igiveluveifa otaqia, lova ge ʼidewani. Omiʼa lagata baʼena wese ʼidewani luveifami, ta tuta ʼebeluʼovoa ʼinaya emi toa naluveifa otaqa.”
Ieisu inana ta wese tainavo
(Maki 3:31-35; Luke 8:19-21)
46 Ieisu nawale yoʼo ʼidia vonavona ta inana be tainavo maega imai. ʼInega ʼatamanaya itovotovolo ta nuanuadi Ieisu maega ina veqae. 47 ʼInega ʼoloto taha valedi miea Ieisu ʼinaya vonaya, “Inau taimwavo maega itovotovolo ʼabagaya nuanuadi ina voneu.”
48 Ta Ieisu ʼoloto nana ena vona veʼevivia vonaya, “Togama inagu ta tomeqabu taigwavo?” 49 ʼInega Ieisu nimana siʼotoi yoʼo dina ʼidia ta ʼoloto nana voneaya, “Baʼe tomotau diavona inagu be taigwavo. 50  * Mana tomeqabu Tamagu mahalaya ena nuanua iʼabiʼabibodea e taudi taigwavo be novugwavo ta wese inagwavo.”
* 12:1 Luve 23:25 * 12:2 ʼIfo 20:10 * 12:3 1Sam 21:1-6 * 12:4 Luvi 24:5-9 * 12:5 Naba 28:9-10 * 12:6 Md 12:41-42 * 12:7 Ose 6:6; Md 9:13 * 12:10 Lk 14:3 * 12:11 Lk 14:5 * 12:14 Ion 5:16 * 12:16 Md 8:4; Mk 3:12 * 12:18 Ais 42:1-4 * 12:18 Md 3:17 * 12:24 Md 9:34; 10:25 * 12:28 Via 10:38; 1Ion 3:8 * 12:30 Mk 9:40; Lk 9:50 * 12:31 Ibe 6:4-6 * 12:33 Md 7:16-20 * 12:34 Md 3:7; 15:18; Lk 3:7; 6:45 * 12:38 Md 16:1; Lk 11:16; Ion 6:30 * 12:39 Md 16:4; Mk 8:12 * 12:40 Ioa 1:17 * 12:41 Ioa 3:5 * 12:42 1Kin 10:1-10 * 12:45 2Fit 2:20 * 12:50 Lom 8:29