7
Stephen i Sisiya Babada kurisi
Damanina ba priest kaikapona i toirubai i wona, “Nikosi kunumaka wai bisuwona kona?”
Ba i kaobeyei i wona, “Ko nonoriku, Tamatamaku ba warewaresiku, nosita Abraham Mesopotamia kamonai i mamana wai maranai, God ere kadarina i rerematara kurina, ba muri yai i nae ku Haran. Ba God i wonei, ‘Am kupura ba am dam ki sumarisi ba kuna nae kupura ani beyim wai nakai.’* Damanina ba Chaldea tanona i kasibau taveyei ba i nae Haran yai i kwanatu. Ba Abraham tamana i rabobo murinai wai, God i porai i nae niko ku kupura karaku nina, ko mamana wai nakai.* Ba God kega tano tupana kona tanona yoginaikei i berei iti buderiyei. Saba bagunai wata kona maranai, Abraham kega ere natuna, ba God i kaobiyoyobani kata mara murinai am rakaraka tanona iti karisi yai.* Ba God nikasike i sisiya kurina i wona, ‘Mara murinai am rakaraka wai kupura tumanai sina mana, sini moyaka damana ba sini kamyosukusuku yepo bodu 400 rubana. Nakosi kupurai ko bosaibisaibirisi ba te bogoyoimi wai, ani buibuiyisi. Ba kona murinai am rakaraka namai sina kasibau* wai niko kupurai sina bo pepetiku.’* Ba kona maranai Abraham sini bonaina kairavina God bidamanina maragasina i berei.* Ba Abraham natuna sebare Isaac itupuwa ba kao 8 kamonai ba sinina si bonai.* Muri yai Isaac natuna Jacob i tupuwa* wai yebo sinina si bonai, ba Jacob natunatuna asi 12 yebo sinisi si bona.*
Jacob natunatuna mutusi Joseph si nuwarauwei wai, si gimonei Egypt biyisi kurisi kata kasi bo saibisaibira.* Saba God wai kona yabata.* 10 Kona kairavina goyonai i taraparanei ba kuira ba nuwasuya gaigairesi i berei. Kata i baisisi wai Egypt asi taupauma Pharaoh nuwanuwana i yauni wai Joseph i wosei Egypt kupurina tupana ba yebo ana yove yabata i badei.* 11 Damanina ba gomara kaikapona Egypt ba Canaan kupurisi i ravi, wai bokwarakwara i rakata saki wai Joseph ana rakaraka kega memena kam sita panani. 12 Ba maranai Jacob i nonori kata Egypt kamonai kam i mamana wai natunatuna i porasi kam sita gimoni.* 13 Asi wagawaga biruwaina murinai wai Joseph tuwatuwana i wonisi kata kona wai kotoi, ba yebo ana rakaraka Pharaoh i kaobibeyisi. 14 Nikona murinai, Joseph wara i porai tamana Jacob ba ana rakaraka ereonowana, asi 75 kurisi kata sita botu ku Egypt.* 15 Damanina ba Jacob ana rakaraka yabata si gakira ku Egypt* ba, namai i rabobo ba muri yai ereonowasi yebo si rabobo.* 16 Ba tupuvisi si yauna si veramaga ku Shechem ba, Abraham gawara mane yai Hamor natunatuna gwabisi yai i gimoni wai namai si doguisi.*
17 Ba marana i neratui God ana kaobiyoyobana ita wosei Abraham kurina wai, ata pipiya Egypt kamonai wai asi koroto i rakata saki.* 18 Damanina ba taupauma wauna kesana kega Joseph i kuiri wai, kona Egypt yai i bada.* 19 Kona taupaumina wai pipiya ibi tupaubuwanisi* ba pepeya si tuputupuwa wai tutunusi i kao tupetupenisi kata sita tere kasibuwana yove kupusi yai sita rabobo.* 20 Ba kona maranai wai Moses i tupuwa, ba God matanai wai kona kega pipiya mom. Ba nawaravi tonu tutununa si bunibuniyei.* 21 Ba maranai si tere kasibuwei ku okowa wai, Pharaoh natuna wasike i yauni i natunei ba i potai i rakata.* 22 Moses wai Egypt biyisi asi kuira ba nuwasuya si beyebeyei wai i maragata saki wonai ba wose yai.
23 Ba Moses kana bodu 40 i yauni wai i nuwasuya kata ita nae turaturana Israel biyisi ita kinanisi. 24 Ba i kinani kata Egypt biyina kwainana kesana Israel biyina i raviravi, wai i nae i baisi ba Egypt biyina i kasibunui. 25 Ba Moses i nosi bage ana pipiya damana, nikona sita kitai wai sita kuiri, kata kona God i porai Israel biyisi iti baisisi ba saba kosi kega si kuiri. 26 Ba mara i tom mena wai Israel biyisi asi ruwamo si birauwa, wai Moses ana waina iti gesisi wai, i wona, ‘Awaika kairavina tuwateim kosi ko birauwa?’ 27 Saba sebare kotoi kokona i dagui wai, Moses i rubokoini ba i wona, ‘Kotoi bibadana i berim kata kuni badikai ba kuni buibuiyikai? 28 Am waina rabirabi Egypt sebare ku kasibunui wai rautainina kuna kasibunuiku?’ 29 Damanina Moses nikona i nonori wai, i vera ku Midia i pipiya tumana, ba namai i mana* ba i tuwa natunatuna sebasebare ruwamo.
30 Bodu 40 si kakaba murinai, Sinai koyana parinai, kupura momnai, garagara kai karakarasina kamonai aneya i rerematara Moses kurina. 31 Moses i kinakinani wai, i sikwanana neganega, ba i nae ku gwabina ita kita kabitamni, saba Bada God gamona i nonori, i wona. 32 ‘Yauku tamatamami, Abraham, Isaac ba Jacob asi God.’ Ba Moses i nonori wai i nagara saki ba i kiroro wai kega i kinana kurina. 33 Bada i wona, ‘Menena ke bimsiri wai gawara kaobaisiyena, kam kae sumasuma ke botavetaveyana. 34 Ba Yauku au pipiya Egypt kamonai asi siniyara, ba bokwarakwara a kinani, ba asi tou a nonori, wai a gakira ana tombaubaunisi. Ba karaku nina ke nonora, kata ani poraim kuna veramaga ku Egypt.’*
35 Niko Moses kesanina, Israel biyisi wonana si sinikikiyei, si wona, ‘Kotoi i terim bada wai kuni bibuibuiya?’* Saba God ikesina Moses i porai asi bada ba kasi biyawasina, aneya keyama kai karakarasina kamonai i rerematara wai ana bibaitai. 36 Matakira ba kiyakiya i wose murinai. Ana pipiya Egypt kamonai i urabakasibauvisi, Enaga Taratarana si garubonei,* ba bodu 40 kupura mominai i boneubuvisi.* 37 Niko Moses Israel biyisi i wonisi, i wona, ‘God wai karaku wata komi kamomi yai peroveta kesana yauku rautainiku ini porai.’* 38 Ba Israel biyisi kupura mominai si gaenisi wai kona namai kamosi yai tutunuta yabata, ba aneya i sisiya kurina Sinai tepanai ba wona yawayawasina i yauni kata ita kaoberita.*
39 Saba tutunuta si totoyana wai si kaosaira. Ba asi waina sita veramaga ku Egypt. 40 Ba Aaron kurina si wona, ‘Tarabibisaka ke wosei, ama god kata ini naovikai. Ba kega ka kuiri kata awaika i tupuwa niko sebare Moses, Egypt yai i urabakasibauvi kai wai kurina.’* 41 Damanina ba kona maranai tara bibisaka si wosei cow wotuna rutainina ba si puyobunuwa kurina ba nuwagaire kaikapona si wosei kata awaika yarosi yai si wosei wai si bokuwayei.* 42 Ba God i ma kupusisi, ba i bere taveyisi kata gwamegwame sita bopepetisi, ba nikona wai peroperoveta asi buka kamonai si kirumi.
‘Si wona kata Israel biyimi
bodu 40 kupura mominai ko yewo wai,
misi nuwa ko suwara kona ko puyo
bunuwa au Tabernacle kamonai kona kega?
43 Komi ko nosi bage yauku au Tabernacle kamonai
ko bopepetiku saba komi wai Molech gubana,
ba gwamegwame Rephan ami god,
ko wose ba ko bopepetana.
Kona kairavina ani pora taveyimi ku Babylon
ba misi kata koni sumarei.’
44 Kata tutunuta naki kupura mominai God ana Tabernacle yovena si boneubuvei. Ba kona wai God, Moses i kaobibeyei kata mekabage ita bowai ba ita kirumi wai nanakasike i wosei.* 45 God ana Tabernacle si yauni murinai tutunuta, Joshua i naovisi wai God ana maragatai kupura kaikaposi yai pipiya i ratu taveisi ba tano i yauni, namai si mamana yepo David ana ku mara. 46 Ba David, God nuwanuwana i yauni wai i babai kata rubana God ana yove ita bowai Jacob ana God kairavina.* 47 Saba yovena wai, Solomon i bowai.*
48 Saba God kaidamona sakina kega pipiya yarosi yai yove si bowa wai kamonai e mamana, peroveta i wona wai nanakasike.
49 ‘Bada i wona, “Sapama au bitaupauma
aba makimakira gawarina,
ba dodu wai kaeku kana bi utukikita.
Au aba mamana wai sapamai.
Au biyakam gawarina ina mana?
50 Ba, nikosi sawara ereonowasi
sapamai ba dobuai wai
yauku mom a wose.” ’*
51 Ba Stephen kurisi i wona, “Komi pipiya kawakasekasemi, nuwanuwami gudugudusi ba tainami potapotasi! Komi wai tamatamami rutainisi, komi mamanina Kanuma Kaobaisiyena ko bisinikikiyei! 52 Ba tamatamami peroperoveta si bobisipuvisi ba Iesu ana botubotuna si bisisiyei wai si kasi bunuwanisi, ba karaku yebo ko bere taveyei ba ko kasibunui. 53 Ba komi God kairuwana ana aneya i porai wai ko yauni saba kega ko bosisiriyei.”
Stephen Akimai si Ravi
54 Ba maranai nikona si nonori wai si yagisi saburere ba nibosi si taragisigisi Stephen kurina. 55 Saba Stephen, Kanuma Kaobaisiyena i bonuwei, wai i gagawa ku sapama, ba God ana kadara i kinani, ba Iesu, God kasaunai imsimsiri. 56 Ba i wona, “Ko kinani, sapama a kinani i tamotatara, ba Sebare Natuna (Iesu) a kinani God kasaunai e bimsiri.”
57 Damanina namai tainasi si rugudu ba, ere paraparasi si vera kurina. 58 Ba kona gawarinai si taina seseri Jerusalem yai si kasibau ba akimai gudaina si dagui. Ba pipiya si bi kunumakei wai kasi gara si botavetaveyana ba sebare yarakina kana waba Saul kaenai si gaena. 59 Akimai si gudagudai maranai wai Stephen i rupari, i wona, “Bada Iesu, kanumiku ke yauni.” 60 Damanina ba i maere sogasoga, ba gamona kaikaponai i para, i wona, “Bada asi piragagoyosi ke notataveyisi.” Ba kona i sisiyei murinai wai i rabobo.
* 7:3 Genesis 12:1 * 7:4 Genesis 12:4 * 7:5 Genesis 12:7, 13:15, 17:8 * 7:7 Genesis 15:13,14 * 7:7 Exodus 3:12 * 7:8 Genesis 17:10-14 * 7:8 Genesis 21:2-4 * 7:8 Genesis 25:26 * 7:8 Genesis 29:31–35:18 * 7:9 Genesis 37:28 * 7:9 Genesis 39:2,21 * 7:10 Genesis 41:39-41 * 7:12 Genesis 42:1,2 * 7:14 Genesis 45:9,10,17,18 * 7:15 Genesis 46:1-7 * 7:15 Genesis 49:33 * 7:16 Genesis 50:7-13 * 7:17 Exodus 1:7 * 7:18 Exodus 1:8 * 7:19 Exodus 1:10,11 * 7:19 Exodus 1:22 * 7:20 Exodus 2:2 * 7:21 Exodus 2:3-10 * 7:29 Exodus 2:11-15 * 7:34 Exodus 3:1-10 * 7:35 Exodus 2:14 * 7:36 Exodus 14:21 * 7:36 Nambas 14:33 * 7:37 Deuteronomy 18:15,18 * 7:38 Exodus 19:120:17 * 7:40 Exodus 32:1 * 7:41 Exodus 32:2-6 * 7:44 Exodus 25:9,40 * 7:46 2 Samuel 7:1-16; 1 Chronicles 17:1-14 * 7:47 1 Kings 6:1-38 * 7:50 Isaiah 66:1,2