17
Diꞌa ni̱ kuu tá ni̱ na̱kui̱na vaa̱ ña̱yuu ndéi ñoo Tesalónica
Dá ni̱ ya̱ꞌa Pablo xíꞌín Silas ñoo naní Anfípolis xíꞌín iin ka̱ ñoo naní Apolonia. Dá ni̱ saa̱ na̱ ñoo káꞌano naní Tesalónica. Ta ñoó íin iin veꞌe noo̱ nátaka na̱ Israel. Ta ni̱ saꞌa̱n na̱ veꞌe ñoó táto̱ꞌon ki̱ꞌo kée ná ndidaá ñoo noo̱ sáꞌa̱n na̱. Ta tein ndin oni̱ kuu̱ nániꞌi̱ ndée̱ na̱ Israel ni̱ nda̱tóꞌón ná xíꞌín ña̱yuu ñoó, ta ni̱ na̱kani na táto̱ꞌon ki̱ꞌo káꞌa̱n rá ió tuti ii̱ Ndios. Chi̱ xíꞌín miíán ni̱ xi̱ꞌo na ña̱ ni̱ ka̱ndaa̱ ini ña̱yuu ñoó ña̱ miía̱n ndúsa̱ kánian ndoꞌo naní nío̱ Cristo, na̱ dáka̱ki ñaá, dá kuu na̱, dá nataki na̱ tein na̱ kúú ndi̱i. Dá ni̱ kaa taꞌani na:
―Jesús, na̱ káꞌa̱n yuꞌu̱ saꞌa̱ xíꞌín ndoꞌó, no̱ón kúú Cristo ―kaá na̱.
Ta kúú ni̱ ka̱ndísa va dao na̱ Israel ñoó to̱ꞌon yóꞌo. Dá ni̱ na̱kiꞌin táꞌan na xíꞌín Pablo xíꞌín Silas. Ta ni̱ ka̱ndísa taꞌani kua̱ꞌá nda̱ꞌo na̱ griego, na̱ ndáño̱ꞌo Ndios, xíꞌín kua̱ꞌá na̱ ñáꞌa̱ ndáya̱ꞌi.
Kúú ni̱ ka̱sáꞌá kúꞌuꞌu̱ ini ta̱a Israel ko̱ xi̱ín kandísa. Sa̱ꞌá ño̱ó ni̱ da̱taká ra̱ dao ta̱ kini xíonoo keí ñoó. Ta ro̱ón kúú ra̱ ni̱ da̱káꞌa̱n kue̱ꞌé kua̱ꞌá nda̱ꞌo ña̱yuu ndéi ñoo ñoó. Dá ni̱ ka̱sáꞌá nákui̱na vaa̱ na̱. Dá ni̱ saa̱ tondó na̱ veꞌe iin ta̱a naní Jasón, dá taó ná Pablo xíꞌín Silas, dá ná naki̱ꞌo ñaá ná noo̱ ndáꞌa̱ ta̱ néꞌe choon, káꞌán ná. Tído ko̱ ní nániꞌi̱ taꞌon ñaá ná. Dá ni̱ tiin na mií Jasón ñoó xíꞌín dao ka̱ na̱ kúú kuendá Jesús ndéi ñoó, dá ni̱ kee na ñóꞌo ñaá ná kuaꞌa̱n na̱. Tá ni̱ saa̱ na̱ no̱ó ta̱ néꞌe choon, dá ni̱ ka̱yuꞌú ta̱ Israel ñoó:
―Táꞌa̱n ta̱a xíonoo nádaká ña̱xintóni̱ ña̱yuu ndéi iin níí kúú ñayuú, ro̱ón taꞌani kúú ra̱ ni̱ ka̱sáa̱ ñoo yo̱ viti. Ta kúú ni̱ na̱tiin va̱ꞌa ñaá Jasón yóꞌo veꞌe ra. Ta ndidaá ta̱a ñoó kúú ra̱ ko̱ xi̱ín kueídóꞌo choon saꞌándá ta̱ néꞌe choon káꞌano cháá ka̱, ra̱ kúú César, chi̱ kaá ra̱ ña̱ ió iin ka̱ rey ndáya̱ꞌi cháá ka̱ naní Jesús ―kaá ra̱.
Ta kúú ni̱ na̱kui̱na vaa̱ cháá ka̱ ña̱yuu ñoó xíꞌín ta̱ néꞌe choon tá ni̱ seídóꞌo na ña̱ ni̱ kaa ra̱ dión. Tído tá ni̱ ndiꞌi ni̱ chi̱ya̱ꞌi Jasón ñoó xíꞌín dao ka̱ na̱ no̱ó ta̱ néꞌe choon, dá ni̱ da̱yáa̱ ñaá rá.
Diꞌa ni̱ kuu tá ni̱ da̱náꞌa̱ na̱ iin ñoo naní Berea
10 Ta mií sa̱kuaá dáá ñóó ni̱ ta̱ndaꞌá na̱ kúú kuendá Jesús ndéi ñoó Pablo xíꞌín Silas ña̱ kía̱n koꞌo̱n na̱ ñoo naní Berea. Tá ni̱ saa̱ na̱ ñoo ñoó, dá ni̱ ku̱ꞌu na veꞌe noo̱ nátaka na̱ Israel ndéi ñoó. 11 Tído ña̱yuu va̱ꞌa cháá ka̱ ini kúú na̱ ndéi ñoo Berea o̱ du̱ú na̱ ndéi ñoo Tesalónica, chi̱ ndinoꞌo ini na̱ ni̱ sei̱do̱ꞌo na to̱ꞌon va̱ꞌa Jesús. Ta ndidaá kuu̱ ni̱ da̱kuáꞌa na noo̱ káꞌa̱n tuti ii̱ Ndios, dá ná kande̱ꞌá á ña̱ ndaa̱ kía̱n káꞌa̱n Pablo o ko̱ó. 12 Dión ni̱ kee na, dá kua̱ꞌá nda̱ꞌo na̱ Israel ndéi ñoo ñoó ni̱ ka̱ndísa na to̱ꞌon dánaꞌa̱ na̱. Ta kua̱ꞌá na̱ ñáꞌa̱ griego ndáya̱ꞌi xíꞌín kua̱ꞌá nda̱ꞌo ta̱a griego ni̱ ka̱ndísa taꞌani ñaá.
13 Tído tá ni̱ ka̱ndaa̱ ini ta̱ Israel ndéi ñoo Tesalónica ña̱ nákaa̱ Pablo dánaꞌa̱ na̱ to̱ꞌon Ndios ñoo Berea, dá ni̱ kee ra kuaꞌa̱n ra̱ ñoó. Dá tá ni̱ saa̱ ra̱, dá ni̱ ka̱sáꞌá nákui̱na vaa̱ ña̱yuu ñoó ni̱ kee ra. 14 Ta kúú vitíꞌón diꞌa ni̱ ta̱ndaꞌá na̱ kúú kuendá Jesús Pablo kuaꞌa̱n na̱ yuꞌú ta̱ñoꞌo̱. Tído ni̱ ka̱ndo̱o va Silas xíꞌín Timoteo ni̱ sa̱ ndei na ñoo Berea ñoó. 15 Dá ni̱ kee na ndáka na Pablo kuaꞌa̱n na̱ nda̱ ñoo káꞌano naní Atenas. Tá ni̱ saa̱ na̱ ñoó xíꞌín ná, dá ni̱ saꞌanda Pablo choon noo̱ ná ña̱ ná kasto̱ꞌon na xíꞌín Silas xíꞌín Timoteo ña̱ ná kii kíi̱ ná noo̱ ió na̱, kaá na̱. Dá ni̱ na̱ndió kuéi na̱ ni̱ saꞌa̱n ni̱ ndaka na ñoó kuaꞌa̱n nóꞌo̱ ná.
Diꞌa ni̱ kuu tá ni̱ sa̱ káa̱ Pablo iin ñoo naní Atenas
16 Ta nani ndáti Pablo kasaa̱ Silas xíꞌín Timoteo, kúú ni̱ kixian ni̱ ku̱ndaꞌí nda̱ꞌo ini na̱, chi̱ ni̱ xini na̱ ña̱ iin níí kúú ñoo ñoó kándodó yoko̱ ndáño̱ꞌo na. 17 Sa̱ꞌá ño̱ó ni̱ saꞌa̱n na̱ veꞌe noo̱ nátaka na̱ Israel ndéi ñoo ñoó, ta ni̱ nda̱tóꞌón ná xíꞌín na̱ Israel, xíꞌín dao ka̱ ña̱yuu ndáño̱ꞌo Ndios ta̱kí. Ta ndidaá kuu̱ ni̱ kaꞌa̱n na̱ xíꞌín ña̱yuu xíonoo noo̱ yáꞌi ñoó saꞌa̱ Jesús. 18 Dá ni̱ da̱ndíchi̱ táꞌan na xíꞌín dao ka̱ ta̱a dákuáꞌa ña̱ dánaꞌa̱ ta̱ kúú kuendá epicúreo, xíꞌín dao ka̱ ta̱a dákuáꞌa ña̱ dánaꞌa̱ ta̱ kúú kuendá estoico. Dá ni̱ kaa ro̱ón:
―¿Ndi kóni̱ kaa to̱ꞌon káꞌa̱n ta̱a káni̱ téí káꞌa̱n yóꞌo?
Dá ni̱ kaa dao ka̱ ra̱:
―Kándaa̱ ini nduꞌu̱ ña̱ xíonoo ra káꞌa̱n ra̱ saꞌa̱ dao ka̱ ndios.
Dión ni̱ kaa ra̱ chi̱ xíonoo Pablo káꞌa̱n na̱ sa̱ꞌá to̱ꞌon va̱ꞌa Jesús, ta káꞌa̱n na̱ ña̱ nataki na̱ ni̱ xiꞌi̱. 19 Dá ndáka ra Pablo ni̱ saa̱ ra̱ iin xíán noo̱ naní Areópago, noo̱ nátaka ta̱a ndátóꞌón rá. Dá ni̱ kaa ra̱ xíꞌín ná:
―¿Á kee ní ña̱ mani̱ kasto̱ꞌon ní xíꞌín nduꞌu̱ sa̱ꞌá to̱ꞌon sa̱á dánaꞌa̱ ní? 20 Chi̱ ko̱ óon taꞌon kueídóꞌo nduꞌa̱n. Sa̱ꞌá ño̱ó kátoó nduꞌu̱ kandaa̱ ini ndu̱ ndi kuaꞌa̱n sa̱ꞌán.
21 Dión ni̱ kaa ra̱, chi̱ kátoó nda̱ꞌo ndidaá ta̱a ndéi ñoo Atenas xíꞌín ta̱ tu̱kú ndéi ñoó kueídóꞌo ra, ta káꞌa̱n ra̱ sa̱ꞌá ña̱ sa̱á.
Diꞌa kuaꞌa̱n ña̱ ni̱ da̱náꞌa̱ Pablo no̱ó ta̱a ñoó
22 Dá ni̱ na̱kuíi̱n ndichi Pablo me̱ꞌí ndidaá ta̱a ni̱ na̱taka ndéi noo̱ naní Areópago. Dá ni̱ kaa na̱:
―Ndoꞌó, na̱ ndéi ñoo Atenas yóꞌo, kándaa̱ ini yuꞌu̱ ña̱ ndíta ndaa̱ ndo̱ xíꞌín ña̱ kándísa ndó. 23 Chi̱ tá ni̱ xi̱onooi ni̱ sa̱ nde̱ꞌí noo̱ náa̱ ndáño̱ꞌo ndó, dá ni̱ xinii̱ iian tándaa to̱ꞌon noo̱án kaá diꞌa: “Ña̱ yóꞌo kúú noo̱ náa̱ iin ndios ko̱ náꞌá ndú”, kaáa̱n. Ta mií Ndios ndáño̱ꞌo ndó, na̱ kaá ndo̱ ña̱ ko̱ náꞌá ndó, no̱ón kúú na̱ koꞌi̱n kasto̱ꞌin xíꞌín ndó saꞌa̱.
24 ’Ta mií Ndios, na̱ ni̱ ka̱va̱ꞌa iin níí kúú ñayuú yóꞌo, xíꞌín ndidaá kúú ña̱ꞌa ió noo̱án, no̱ón kúú na̱ dándáki induú xíꞌín no̱ñóꞌo̱ yóꞌo. Sa̱ꞌá ño̱ó ko̱ ió taꞌon na ini ni iin veꞌe ño̱ꞌo, táꞌa̱n ña̱ ni̱ ka̱va̱ꞌa ndáꞌa̱ ta̱a. 25 Ta ni iin tóꞌón ña̱ꞌa ió noo̱ yo̱ ko̱ xínñóꞌó ná, chi̱ ni iin tóꞌón ña̱ꞌa ko̱ kómani̱ noo̱ ná. Mií diꞌa na xíꞌo ña̱ ta̱kí yo̱ ndéi yó ñayuú yóꞌo, ta xíꞌo na tachi̱ ña̱ nákiꞌin yó, ta xíꞌo taꞌani na ndidaá kúú ña̱ꞌa ió noo̱ yo̱.
26 ’Ta xíꞌín iin tóꞌón vá ta̱a ni̱ na̱taꞌi̱ ndidaá ña̱yuu ni̱ kee Ndios, dá ná nakuita̱ noo na kandei na iin níí kúú ñayuú yóꞌo. Chi̱ sa̱ ni̱ chi̱náꞌa̱ vá Ndios noo̱ kúú sa̱ꞌá ña̱ kataki yo̱, ta ni̱ chi̱náꞌa̱ taꞌani na noo̱ ndiꞌá, ta ni̱ chi̱náꞌa̱ taꞌani na noo̱ kandei iin rá iin yó. 27 Dión ni̱ kee Ndios, dá ná nandukú yó na̱, dá ná ndundéé yó nda̱ ná kandeé yó naniꞌi̱ yo̱ ná. Chi̱ miía̱n ndaa̱ kíán ña̱ ko̱ xíká taꞌon ió Ndios noo̱ iin rá iin yó. 28 Chi̱ mií ná kédaá xíꞌín yó, dá takí yo̱, ta kandá yo̱, ta ndéi yó. Ta kíán táto̱ꞌon ni̱ taa dao ta̱a kuendá mií ndó, táꞌa̱n ra̱ ti̱ꞌa taa to̱ꞌon luu kuaꞌa̱n, chi̱ ni̱ taa ra ña̱ kúú yó de̱ꞌe Ndios. 29 Ta sa̱ꞌá ña̱ kúú yó de̱ꞌe Ndios, sa̱ꞌá ño̱ó ko̱ níyi̱ká yó kaꞌán yó ña̱ kúú ná iin naꞌáná ni̱ ka̱va̱ꞌa ndáꞌa̱ ta̱a xíꞌín oro o plata o xíꞌín yuu̱, chi̱ sa̱va̱ꞌa ña̱ ni̱ na̱kani ini ña̱xintóni̱ ta̱a ti̱ꞌa káva̱ꞌa ña kíán.
30 ’Tído ko̱ ní taó kuendá taꞌon Ndios sa̱ꞌá ña̱ sa̱ kee ña̱yuu tá sata̱, chi̱ ko̱ ní sá naꞌá ná mií Ndios. Tído viti saꞌándá na̱ choon noo̱ iin rá iin ña̱yuu ndéi iin níí kúú ñayuú ña̱ ná nandikó iní na̱ sa̱ꞌá kua̱chi kée na. 31 Chi̱ ni̱ chi̱kaa̱ ini Ndios ña̱ kasandaá iin kuu̱, dá keyíko̱ ndaa̱ na̱ saꞌa̱ ndidaá kúú ña̱yuu ndéi iin níí kúú ñayuú yóꞌo xíꞌín ndáꞌa̱ iin ta̱a ni̱ chi̱kani mií ná. Ta ni̱ xi̱ꞌo na ña̱ ni̱ ka̱ndaa̱ ini yo̱ ndá yoo kúú ta̱a ñoó, chi̱ ni̱ da̱nátaki ñaá ná tein na̱ kúú ndi̱i ―kaá na̱.
32 Tá ni̱ sei̱do̱ꞌo ra ña̱ ni̱ kaꞌa̱n Pablo sa̱ꞌá ña̱ nataki na̱ ni̱ xiꞌi̱, ta kúú ni̱ ka̱sáꞌá dao ra kédi̱ki ñaá rá. Tído dao ka̱ ra̱ ni̱ kaa xíꞌín ná:
―Kóni̱ nduꞌu̱ kueídóꞌo ndu cháá ka̱ sa̱ꞌá ña̱ yóꞌo.
33 Dá ni̱ keta na kuaꞌa̱n na̱. 34 Tído ni̱ ka̱ndísa dao ña̱yuu ñoó to̱ꞌon ni̱ da̱náꞌa̱ Pablo, ta ni̱ na̱kiꞌin táꞌan na xíꞌín ná. Ta tein na̱ ni̱ ka̱ndísa ñoó nákaa̱ iin ta̱a naní Dionisio, ta kúú rá iin ta̱a néꞌe choon noo̱ naní Areópago ñoó. Ta nákaa̱ taꞌani iin ñáꞌa̱ naní Dámaris, ta ni̱ ka̱ndísa taꞌani dao ka̱ ña̱yuu.