12
Nu tohón ra cachicá noo chihin ra Jesús yoco trigu quɨvɨ nyitatú ñáyɨvɨ
(Mr. 2.23-28; Lc. 6.1-5)
Noo quɨvɨ nyitatú ñáyɨvɨ, yaha̱ ra Jesús mahñu nu iyó cha tachi̱ ñu. Ta chaa̱ soco chi ra cachicá noo chihin ra. Ta quichaha catohon ra yoco trigu cuan ta quichaha cachachi ra chɨtɨ yoco cuan. Cuhva cha cananyehe̱ ra fariseo cha tyicuan caa, cacatyi̱ ra chi ra Jesús:
―Nye̱he, ra cachicá noo chuhun sacuví ra noo cha ña tahán chi sacuví yo quɨvɨ nyitatú yo ―catyí ra chi ra.
Soco maa ra Jesús catyí ra chi ra:
―¿Atu ta sacuaha ca nyoho cha sacuvi̱ ra David chihin ra tahan ra quɨvɨ cha chisoco̱ ra? Quɨhvɨ̱ ra chichi vehe Nyoo. Ta quehe̱n ra pan ii cha cha yaha̱ catuvi̱ nuu Nyoo. Ta chachi̱ ra ta ña tahán chi cachi ra, ni maa ra ni ra ndɨhɨ chihin ra, vatyi maa ri maa tata sutu tahán chi cachi pan cuan. ¿O ta sacuaha ca ndo nu ley cha chaha̱ Nyoo chi ra Moisés nu catyí chi vatyi ra cacuví sutu, ña canyitatú ra quɨvɨ nyitatú yo, soco sahá tyiño ra chichi vehe ñuhu? Yucuan nyehé yo vatyi ñima cuatyi cuví cuan. Ta catyí chi ndo, vatyi ihya nyaá yuhu cha cuví noo ra cahnu ca ican saha vehe ñuhu. Nyoho, ta cutuñi ca iñi ndo nu catyí chi tyehe caa nu tuhun Nyoo: “Cha cuñí yuhu, cha cundahvi cuñi ndo nyehe ndo chi tahan ndo, ta ñima ca cha cahñi ndo quɨtɨ ta cuhva cuenda ndo chii.” Tyehe ta cutuñí iñi ndo tuhun ihya, ma tyaa ndo cuatyi sɨquɨ ñáyɨvɨ cha ñahri sacuvi̱. Yuhu cuví Rayɨɨ cha quichi̱ nya gloria. Ta iyó ityi chii vatyi catyi chi noo noo ndo ñáá cha sacuvi ndo quɨvɨ nyitatú yo ―catyí ra Jesús.
Nu nduvaha̱ ra cha ityi ndaha
(Mr. 3.1-6; Lc. 6.6-11)
Tyicuan ta quita̱ ra Jesús yucuan, ta cuahan ra vehe ñuhu. 10 Ta yucuan ñohó noo ra ityi ɨnchiyo ndaha. Ta nyicú tucu suhva ra nducu cuhva yoso caa ta catyaa ra cuatyi sɨquɨ ra Jesús. Yucuan chaha candaca̱ tuhun ra chi ra ta catyí ra:
―¿Atu cuví sanduvaha yo chi noo ñu cuhví quɨvɨ nyitatú yo? ―cacatyí ra chi ra Jesús.
11 Ta nacaha̱n ra Jesús ta catyí ra:
―¿Nya noo nyoho, tatu canacava noo mbee sana ndo chichi noo yavi quɨvɨ nyitatu yo, atu ma cuhun ndo ta tava ndo chi tɨ? 12 Ta ¿atu ña yahvi ca nyaá noo ñáyɨvɨ ta ñima ca noo mbee? Yucuan chaha vatyi tahán chi sacuvi yo cha vaha quɨvɨ nyitatú yo ―catyí ra.
13 Tyicuan ta catyí ra chi ra cha ityi ndaha cuan:
―Sa̱nacaa ndahun ―catyí ra.
Ta cuhva cha sanacaa̱ ra, nduvaha̱ ri ndaha ra tari inga chiyo cuan. 14 Tyicuan ta caquita̱ coyo ra fariseo cuandatuhun tahan ra yoso caa cacahñi ra chi ra Jesús.
Noo profeta, ra chahá cuenda tuhun cahán Nyoo, caha̱n ra tuhun ra Jesús cha ni cumañi ca cacu ra
15 Cha chito̱ ra Jesús tuhun tyi canducú ra chi ra, quita̱ ra yucuan ta cuaha ñáyɨvɨ chinyico̱n chi ra. Ta maa ra sanduvaha̱ ra chi tandɨhɨ ñu cuhví. 16 Ta catyí ra chi ñu tyi ma cahan ñu tuhun vatyi ican ra sanduvaha̱ chi ñu. 17 Tyicuan caa cuvi̱ tacuhva nachino cava tuhun cha tyaa̱ ra Isaías ra cuví profeta Nyoo ta cha naha. Tyehe caa tyaa ra:
18 Ican ra ihya cuví ra sacuvi tyiño nui, ra cha nacachi̱ vahi.
Cuñí xain chi ra, ta sɨɨ cuñí chihin ra.
Cusacuti chi ra chihin Tatyi Ii cha iyó chii.
Ta cusacoto ra chi ñáyɨvɨ cha ñima ñu Israel cuví yoso caa sacuvahi chi ñu nui.
19 Ta ma xaan cahan ra ta ni ma cana chaa ra, ta ni yori cuɨñɨ ndusu ra ityi cahnu.
20 Ta ni noo ndoo yacua, ta ma cahnu ndɨhɨ ra.
Ta ni ma ndahva ndɨhɨ ra mecha cha caña ñuhma.
Nyacua nya cha sanicoo vaha ra chi ñáyɨvɨ chihin ra ta cunyaca ñaha vaha ra añima ñu.
21 Ta tandɨhɨ ñáyɨvɨ, ta chi ra cuquɨhɨ iñi ñu.
Nu catyí ñáyɨvɨ vatyi ra Jesús, tunyee iñi ra ña vaha iyó chi ra
(Mr. 3.20-30; Lc. 11.14-23; 12.10)
22 Tyicuan ta nu nyaá ra Jesús chinyaca̱ ñu chi noo ra yɨhɨ́ tatyi ña vaha chi, cuaa ra ta ñɨhɨ ra. Ta ra Jesús sanduvaha̱ ra chi ra. Ta cuvi̱ nacahan ra, ta cuvi̱ nanyehe ra. 23 Iyo xaan cuñí tandɨhɨ ñáyɨvɨ, ta catyí ñu:
―¿Vasɨ ra vachi tata rey David cuví chi ra ihya? ―catyí ñu.
24 Soco cuhva cha cachiñi̱ ra fariseo tuhun cuan, cacatyí ra:
―Chihin fuerza ra Beelzebú, ra cuví nuu chi cuihna, tavá ra ihya tatyi ña vaha ―catyí ra.
25 Soco ra Jesús chitó ra cha cachicá xiñi ra, yucuan chaha catyí ra chi ra:
―Tatu noo gobiernu ta cacusɨɨn ra, cuaha ri ityi nanduvi ra, cucañi tahan ra chihin tahan ra, ta cundɨhɨ tuhun cha canyacá ñaha ra. O tatu noo ñuu o tandɨhɨ ñáyɨvɨ noo vehe cacusɨɨn ñu chihin tahan ñu, cutɨvɨ nu nyicú ñu. 26 Ta tyicuan caa tucu, tatu cuihna ta tava ra suri ra tahan maa ra, cuñí chi catyi vatyi ña ɨɨn ri cacuví ra, ta cundɨhɨ fuerza cha iyó chi ra. 27 Ta nyoho catyí ndo vatyi yuhu tavé tatyi ña vaha chihin fuerza ra Beelzebú. Tu tyicuan caa, ra nyicú chihin maa ndo, ¿yóó cha chaha fuerza vatyi tavá ra tatyi ña vaha? Maa ra na sacoto ra chi ndo cha ndicha, vatyi nyoho tondo ri chicá xiñi ndo. 28 Yucuan chaha catyí chi ndo, vatyi yuhu tave tatyi ña vaha chihin fuerza Tatyi Ii Nyoo. Ta cuñí chi catyi vatyi ndicha cuii Nyoo ra nyacá ñaha añima ñáyɨvɨ cha chaa̱ ra nu canyicú ndo.
29 ’Chichi vehe noo ra ñihi xaan, tari cuihna, ma cuvi quɨhvɨ noo ra ta quehen ra tandɨhɨ cha chii ra, soco tatu cuhñi xihna ra chi ra tyicuan caa ta cuví tinyaa ra tandɨhɨ cha chii ra.
30 ’Ñáyɨvɨ cha ña nyaá tumañi iñi chii, ñáyɨvɨ xaan iñi chii cuví ñu. Ta tatu ña tyinyeé ndo chii cha cahán ndo tuhin nuu ñáyɨvɨ, cuñí chi catyí vatyi ña chahá ndo cha coto ñáyɨvɨ tuhun cahín.
31 ’Yucuan chaha catyí chi ndo vatyi Nyoo sahá ra tɨcahnu iñi cuatyi ñáyɨvɨ, ta ñáá cha ña vaha cahán ñu ñandɨhɨ, soco cha cahan ña vaha ñu sɨquɨ Tatyi Ii Nyoo, yucuan ndicha, ma coo tɨcahnu iñi cha cuenda ñu. 32 Ta yóó ri ñu cha cahán ña vaha sɨquɨ yuhu Rayɨɨ cha quichi̱ nya gloria, coo tɨcahnu iñi chi ñu cha cuenda cuan. Soco ñu cahán ña vaha sɨquɨ Tatyi Ii Nyoo, ma coo maa tɨcahnu iñi chi ñu cha cuenda cuatyi cuan, nɨrɨ ihya ñayɨvɨ̱, ta nɨrɨ inga ñayɨvɨ̱ ñandɨhɨ.
Chihin cha sacuvi ri ñáyɨvɨ ta nɨcohon nuu ri yo chi ñu tatu ñu vaha o ñu ña vaha cuví ñu
(Lc. 6.43-45)
33 ’Noo yutun vaha chahá tun chɨtɨ vixi, chɨtɨ vaha. Ta noo yutun ña vaha chahá tun chɨtɨ ña vaha. Nɨcohón nuu ri yo tatu yutun vaha cuví tun chihin chɨtɨ cha chahá tun. 34 ¡Nyoho, ñu quiñi iyó, tari tata coo xaan cuví ndo! ¿Yoso caa cuví quitá tuhun vaha yuhu ndo, ta ñáyɨvɨ quiñi caa añima cuví ndo? Vatyi cha quitá chichi añima yo ican cuan cahán yo. 35 Noo ra vaha cahán ra tuhun vaha vatyi ñohó cha vaha añima ra. Ta ra quiñi iyó, maa maa ri tuhun quiñi caa cahán ra, vatyi cha quiñi caa ñohó añima ra. 36 Ta yuhu catyí chi ndo vatyi quɨvɨ cutuñi chi tandɨhɨ ñáyɨvɨ, cucuhva ñu cuenda tandɨhɨ tuhun cha ña saha̱ ñu cuenda ta caha̱n ñu. 37 Vatyi yoso cuhva cahún, yucuan cuhva cucutuñi chuun, tatu iyó o ñahri cuatyun.
Ñu quiñi iyó cuñí ñu nyehe ñu seña milagru
(Mr. 8.12; Lc. 11.29-32)
38 Tyicuan ta suhva ra fariseo ta ra sacuahá ley vehe ñuhu cacatyí ra chi ra Jesús tyehe caa:
―Maestro, cuñí ndi vatyi sacuvun noo seña milagru vatyi nyehe ndi.
39 Ta nacaha̱n ra Jesús ta catyí ra:
―Ñu quiñi iyó ta ñu nyicón inga nyoo cuñí ñu nyehe ñu seña milagru. Soco ma nyehe ca ñu inga seña, noo ri seña ra Jonás ra profeta Nyoo, yucuan ri cunyehe ñu. 40 Vatyi tari ñoho̱ ra Jonás chichi tiyaca cahnu cuan uñi quɨvɨ ta uñi ñuu, tyicuan caa cucohon yuhu Rayɨɨ cha quichi̱ nya gloria chichi ñuhú uñi quɨvɨ ta uñi ñuu. 41 Ta quɨvɨ cucutuñi chi tandɨhɨ ñáyɨvɨ, cundɨcuita ñu chiyo̱ ñuu Ninive ta cha naha ta cucatyi ñu na tachi tuñi Nyoo chi nyoho ñáyɨvɨ cha iyó vityin, ta cucatyi ñu vatyi cucunaa ndo, vatyi maa ñu cha cuví ñu ñuu Nínive, canasama̱ ñu cuhva iyó ñu quɨvɨ caha̱n ra Jonás tuhun Nyoo chihin ñu. Ta ihya nyaá ra cahnu ca cuví ta ñima ca ra Jonás. 42 Vatyi tyicuan caa tucu ñaha cha cuvi̱ reina ityi Sur, cundɨcuita ña quɨvɨ cucutuñi chi ñáyɨvɨ ta cucatyi ña vatyi cucunaa nyoho ñu iyó vityin, vatyi maa ña, vasɨ cañi ñuu ña soco quichi̱ ña, quichi̱ tyasoho ña tuhun cha chiñi tuñi ra Salomón. Ta ihya cahnu ca cuvi ra cha cahán chihin ndo vityin ta ñima ca ra Salomón.
Yoso caa ndichi tucu tatyi ña vaha inga chaha añima ñáyɨvɨ tatu naa iñi ñu chi Nyoo
(Lc. 11.24-26)
43 ’Tatu noo tatyi ña vaha quita chi añima noo rayɨɨ, chicá noo chi noo nu ityi, nanducú chi noo nu nyitatu chi, soco ña nañihi chi nu nyitatu chi. Tyicuan ta ndichi xiñi chi: 44 “Cunuhu tiqui nya vehi nu quite̱.” Yucuan ta nachaa chi añima ra nu quita̱ chi. Ta nanyehe̱ chi vatyi ndɨɨ xaan, ta yori nyaá. 45 Tyicuan ta cuanaquehen chi ucha ca tahan tatyi ña vaha, cha yaha ca cuhva ican saha maa chi. Tyicuan ta quɨhvɨ tandɨhɨ tatyi ña vaha cuan añima ra cuan. Yucuan chaha, quiñi ca cunɨcoo ra ta ñima ca cuhva chiyo̱ maa ra. Ta tyicuan caa cucuvi chi ñáyɨvɨ quiñi iyó ihya ―catyí ra Jesús.
Tari yañi ra Jesús ta tari sɨhɨ ra cuví chi ñáyɨvɨ sacuví cuhva catyí Nyoo
(Mr. 3.31-35; Lc. 8.19-21)
46 Ni cahán ca ra Jesús chihin ñáyɨvɨ, ta chaa̱ sɨhɨ ra ta yañi ra, ta ndoo̱ ñu chata vehe, ta cuñí ñu cahan ñu chihin ra. 47 Tyicuan ta sacoto̱ noo ñáyɨvɨ nyaá cuan chi ra Jesús, ta catyí ñu:
―Sɨhun ta yañun nyicú ñu chata vehe. Ta cuñí ñu cahan ñu chuhun.
48 Tyicuan ta nacaha̱n ra Jesús ta catyí ra chi ñu:
―¿Yóó cha cuví sɨhi ta yañi? ―catyí ra.
49 Tyicuan ta sañaha̱ ndaha ra chi ra cachicá noo chihin ra, ta catyí ra:
―Ican ra ihya cuví sɨhi ta yañi. 50 Vatyi tandɨhɨ ñáyɨvɨ cha sacuvi cuhva cuñí Suti ra nyaá andɨvɨ, ican ñu cuan cuví yañi, ta cuhve, ta sɨhi ―catyí ra Jesús.