13
Tari noo ra chicá noo tachí, tyicuan caa cuví ra cahán tuhun Nyoo chihin ñáyɨvɨ
(Mr. 4.1-9; Lc. 8.4-8)
Quɨvɨ cuan quita̱ ra Jesús vehe ra ta chicunyaa̱ ra yuhu miñi. Ta chaha cha cuaha ñáyɨvɨ nataca̱ nu nyaá ra, quɨhvɨ̱ ra chichi noo canoa ta chicunyaa̱ ra. Ta tandɨhɨ ñáyɨvɨ ndoo̱ ñu nyicú ñu nu ñɨtɨ cuan. Tyicuan ta cuaha ri cha quichaha sañahá ra chi ñu chihin noo cuhva ta catyí ra:
―Noo chaha quita̱ noo ra, tachi̱ ra chɨtɨ trigu. Ta nu cuahan ra quɨtɨ̱ ra chɨtɨ cuan, canacoyo̱ suhva chɨtɨ cuan yuhu ityi. Ta quichi̱ coyo saa ta cachachi̱ tɨ. Ta suhva ca canacoyo̱ tɨcu yuu, nu ña cuaha ñuhú yɨhɨ́. Ta yucuan caña̱ chɨtɨ cuan cha numi ri vatyi ña cuaha ñuhú yɨhɨ́ chaha. Soco cuhva cha caña̱ ñanyii ɨɨn na ityi ri tun, vatyi ña cono yɨhɨ́ yoho tun. Suhva ca chɨtɨ canacoyo̱ tɨcu iñu. Ta chahnu̱ iñu cuan. Ta chasɨ̱ chi nuu tun. Yucuan chaha ña chiyo̱ chɨtɨ tun. Soco suhva ca canacoyo̱ nu ñuhú vaha. Ta quɨvɨ cachahnu tun, vaha xaan cachaha̱ tun chɨtɨ, vatyi yɨhɨ́ tun noo cientu chɨtɨ chaha tun cha noo ri maa tun. Ta inga tun uñi xico, ta inga tun oco uchi chɨtɨ chaha̱ tun. ¡Tatu cutuñi iñi ndo, tya̱soho ndo!
Nu sacoto ra Jesús ñáá tuhun cha chihin cuhva ri cahan ra ta ña cahán cachi ra
(Mr. 4.10-12; Lc. 8.9-10)
10 Tyicuan ta tuhva ra cachicá noo chihin ra Jesús, ta candaca̱ tuhun ra chi ra, ta catyí ra:
―¿Ñáá tuhun cha chihin cuhva ri cahún chihin ñáyɨvɨ, ta ña cahán cachun chihin ñu? ―cacatyí ra.
11 Ta nacaha̱n ra Jesús ta catyí ra:
―Chi nyoho sacotó Nyoo tuhun xehe, yoso caa nyacá ñaha ra, soco chi maa ñu ña chahá ra cha coto ñu. 12 Vatyi ñáyɨvɨ cutuñí iñi tuhun cahín ta sacuví ñu, cuaha ca cucutuñi iñi ñu. Ta ñáyɨvɨ cha chiin ri cutuñí iñi, ta ña cuñí ñu sacuvi ñu, cutinyaa ndɨhi cha cutuñí iñi ñu. 13 Yucuan chaha vatyi chihin cuhva ri cahín chihin ñu, tacuhva nyehe ñu ta cuví chi tari cha ña ndichin nyehe ñu. Ta cuɨñɨ ñu soco ma cutuñi iñi ñu, tari cha ña chiñi ñu cuví cuan. 14 Ta tyicuan caa ta chinó cava tuhun cha caha̱n ra Isaías ra profeta Nyoo ta cha naha, ta catyí ra:
Cha ndicha vatyi nyoho cuɨñɨ ndo tuhin, soco ma cutuñi iñi ndo.
Ta cunyehe ndo cha sacuví, ta ma cutuñi iñi ndo.
15 Vatyi cha ndundava̱ añima ñáyɨvɨ ihya, ta ña cachi vaha chiñí ñu.
Ta tahán nuu ñu,
Tacuhva cha ma nyehe ñu chihin chɨtɨ nuu ñu.
Ta ma cuɨñɨ ñu chihin soho ñu.
Ta ni ma cutuñi iñi ñu chihin añima ñu.
Ta ni ma nanducu ñu chii, tacuhva sanduvahi chi ñu.
16 ’Soco sɨɨ xaan cuví chi nyoho, vatyi nyehé ndo chihin chɨtɨ nuu ndo, ta chiñí ndo chihin soho ndo. 17 Cha ndicha catyí chi ndo, vatyi cuaha ra cacuvi̱ profeta Nyoo ta cuaha ñáyɨvɨ vaha, cacuñi̱ ñu nyehe ñu cha nyehé nyoho cha sacuví, soco ña nyehe̱ ñu. Cuñi̱ ñu cuɨñɨ ñu tandɨhɨ tuhun cha chiñi nyoho vityin, soco ña chiñi̱ ñu.
Nu catyí ra Jesús ñáá cha cuñí chi catyi cuhva cha cahán ra
(Mr. 4.13-20; Lc. 8.11-15)
18 ’Tya̱soho ndo ñáá cha cuñí chi catyi noo cuhva cha catyi̱ chi ndo tuhun ra cha tachí chɨtɨ trigu cuan: 19 Ñáyɨvɨ cha chiñí tuhun yoso caa cuñí Nyoo cunyaca ñaha ra añima ñu, ta ña cutuñí iñi ñu, tari nu canacoyo chɨtɨ yuhu ityi, tyicuan caa cuví ñu. Vatyi quichi̱ cuihna ta tava̱ ra tuhun Nyoo cha caa añima ñu. 20 Ta tari nu canacoyo̱ chɨtɨ tɨcu yuu cuan, tyicuan caa cuví tucu ñáyɨvɨ cha chiñí tuhun Nyoo, ta sɨɨ xaan cuví chi ñu naquehen cuenda ñu noo ri cuhva. 21 Vatyi nu caña̱ chɨtɨ tɨcu yuu cuan, chiin ri ñuhú yɨhɨ́ chaha. Yucuan chaha caña̱ soco ña cuví tyihi yoho chi. Ta tyicuan caa ñu cuan. Suhva ri quɨvɨ chinó iñi ñu. Soco quɨvɨ cha quichaha nyehe ñu tɨndoho, ta satasɨ iñi ñáyɨvɨ chi ñu cha cuenda tuhun Nyoo ta sandɨhɨ ri ñu tuhun cha chinó iñi ñu. 22 Ta tari nu canacoyo chɨtɨ chichi iñu cuan, tyicuan caa cuví tucu inga ñu cha chiñí tuhun Nyoo. Chiñí ñu, soco ña cuñí ñu sacuvi ñu tari cuhva chiñí ñu. Vatyi nyaá xaan ca xiñi ñu tuhun tɨndoho ñayɨvɨ̱ ican saha tuhun Nyoo. Ta nyiyo ca iñi ñu cha tyayɨɨ. Ta tandɨhɨ tuhun cuan sayanga chi chi ñu, ta ña chahá nanducu vaha ñu chi Nyoo. 23 Soco tari nu canacava̱ chɨtɨ nu ñuhu vaha, tyicuan caa cuví ñu chiñí tuhun Nyoo, ta cutuñí iñi ñu, ta sacuví ñu tandɨhɨ tuhun cahán ra. Yɨhɨ́ ñu cuví ñu tari yutun cha chaha noo cientu chɨtɨ, ta inga ñu tari yutun cha chaha uñi xico, o tari yutun cha chahá oco uchi chɨtɨ noo noo tun.
Nu catyí ra Jesús yoso caa cuahan tuhun trigu ta cuhu ña vaha
24 Ta chaha̱ tucu ra Jesús inga cuhva ihya chi ñu; ta catyí ra:
―Cha nyacá ñaha Nyoo añima ñáyɨvɨ cuví chi tari noo ra cha tachi̱ chɨtɨ trigu nu noo ñuhú. 25 Soco cuhva cha caquixí tandɨhɨ ra casahá tyiño cuan, quɨhvɨ̱ noo ra xaan iñi chi ra, ta tachi̱ ra chɨtɨ cuhu ña vaha, ta cuahan ra. 26 Ta quɨvɨ caña̱ chɨtɨ trigu cuan, ta caña̱ yoco chi, ta yucuan na tuvi tucu cuhu ña vaha cuan. 27 Tyicuan ta ra cacuví musu, cachaha̱n ra chicatyi̱ ra chi chitoho ra: “Tata, tatu maa maa ri maa chɨtɨ trigu tachu̱n, ¿nya quita̱ cuhu ña vaha cuan?” cacatyí ra. 28 Ta nacaha̱n ra cuan ta catyi ra: “Iyó noo ra xaan iñi chi yo tachi̱.” Tyicuan ta musu cuan, catyí ra chi chitoho ra: “¿Atu cuñún cha cuhun ndi ta tohon ndi cuhu ña vaha cuan?” 29 Soco chitoho ra catyí ra: “Ma tohon ndo, coto cuhva cha tohon ndo cuhu ña vaha cuan, ta coyo ndɨhɨ trigu cuan. 30 Sa̱ña ndo, na cuahnu maa chi ɨɨn ri chihin trigo cuan, tyicuan ta quɨvɨ cunɨcoñehi tyiño sahí, cutachi chi ra casaha tyiño cutohon xihna ca ra cuhu ña vaha cuan ta cuhñi ra cuenda sucun, vatyi cahmi ra. Ta yaha cuan ta canaquehen vaha ra cha vaha cuan chichi yaque.”
Nu catyí ra Jesús vatyi tari chɨtɨ mostaza cuví cha nyacá ñaha Nyoo añima yo
(Mr. 4.30-32; Lc. 13.18-19)
31 Tyicuan ta catyí tucu ra Jesús inga cuhva ihya chi ñu:
―Cha nyacá ñaha Nyoo añima ñáyɨvɨ cuví chi tari noo chɨtɨ yutun cha nañí mostaza cha tachi̱ noo ra nu ñuhú ra. 32 Vatyi ican chɨtɨ cuan cuví cha luhlu ca ican saha tandɨhɨ ca chɨtɨ. Soco quɨvɨ chahnu̱ tun cuví tun noo yutun cahnu vavaha. Ta quichi̱ coyo saa, ta casavahá tɨ taca tɨ nuu tun ―catyí ra Jesús.
Nu catyí ra Jesús vatyi tari yuchan iya cuví cha nyacá ñaha Nyoo añima ñáyɨvɨ
(Lc. 13.20-21)
33 Ta catyí tucu ra Jesús inga cuhva ihya:
―Cha nyacá ñaha Nyoo añima ñáyɨvɨ cuví chi tari yuchan iya cha nasaca̱ noo ñaha chihin uñi cuhva yutyi pan. Vatyi tari ndaa tandɨhɨ pan cuan chihin yuchan iya cuan, tyicuan caa cuahan nducuaha ca ñu nyacá ñaha Nyoo añima ―catyí ra.
Yoso caa chotyiñó ra Jesús noo cuhva cha cahán ra
(Mr. 4.33-34)
34 Tandɨhɨ tuhun ihya cahan ra Jesús chihin ñáyɨvɨ chihin cuhva ri. Ta tandɨhɨ tuhun cha catyi̱ ra chi ñu soco maa maa ri chihin noo cuhva ri. 35 Tyehe caa sacuvi̱ ra tacuhva chino cava tuhun cha cahán ra profeta ta cha naha ta tyaa̱ ra tyehe caa:
Chihin cuhva ri cucahin chihin ñáyɨvɨ.
Cucatyi chi ñu tuhun cha ñohó xehe nyata savaha̱ Nyoo ñuhu ñayɨvɨ̱.
Nu catyí ra Jesús ñáá cha cuñí chi catyí tuhun cuhu ña vaha cha cañá mahñu chɨtɨ trigu cuan
36 Tyicuan ta sacunuhu̱ ra Jesús chi ñáyɨvɨ, ta ndɨhvɨ̱ ra chichi vehe. Ta catuhva̱ ra cachicá noo chihin ra chi ra, ta catyí ra chi ra:
―Na̱catyi chi ndi ñáá cha cuñí chi catyí tuhun cha caña̱ cuhu ña vaha cuan nu ñuhu cuan.
37 Tyicuan ta quichaha catyí ra Jesús chi ra:
―Ra cha tachi̱ chɨtɨ trigu cuan ican cuví yuhu Rayɨɨ cha quichi̱ nya gloria. 38 Ta ñuhú cuan, ican cuví añima ñáyɨvɨ iyó sɨquɨ ñuhu ñayɨvɨ̱. Ta chɨtɨ trigu cuan ican cuñí chi catyí ñáyɨvɨ cha nyicón chi Nyoo, ta chɨtɨ cuhu ña vaha cuan cuñí chi catyí ñáyɨvɨ cha nyacuví cuhva cuñí ra ña vaha.
39 ’Ra cha tachi̱ cuhu ña vaha cuan, ican cuví cuihna ra xaan iñi chi Nyoo. Ta quɨvɨ cunacoñehe ra tyiño saha ra, ican cuví quɨvɨ cucunaa ñuhu ñayɨvɨ̱. Ta ra cha cunacoñehe chɨtɨ cuan, ican cuví ra cacuví ángel. 40 Tari nasataca̱ ra cuhu ña vaha cuan vatyi cayu chi, tyicuan caa cucuvi quɨvɨ naa ñayɨvɨ̱. 41 Yuhu Rayɨɨ cha quichi nya gloria cutachi chi ángel cunasataca ra chi ñu sacoo cuatyi inga ñu, ta ñu cha sacuví cha ña vaha. 42 Ta cutyihi ra chi ñu chichi horno nu cayú ñuhu. Ta cucuacu ñu ta cusacahñi ñu noho ñu. 43 Ta ñu cha sacuví cuhva cuñí Nyoo cutuvi ñu nuu Nyoo Sutu yo. Ta tari cha ndichin ñanyii, tyicuan caa cucuvi ñu. Tatu cutuñí iñi ndo, tya̱soho ndo tuhun cahín.
Noo xuhun cuaan cha ñohó xehe
44 ’Cha nyacá ñaha Nyoo añima ñáyɨvɨ cuví chi tari noo xuhun cuaan ñohó xehe chichi ñuhú. Ta noo ra nañihi̱ xuhun cuaan cuan, soco natyihi̱ xehe tucu ra inga chaha ta sɨɨ xaan cuñí ra cuanuhu ra ta xico̱ ra tandɨhɨ cha iyó chi ra, ta sata̱ ra ñuhu nu ñohó xehe xuhun cuaan cuan.
Noo cuhva cha cahan ra Jesús cuenda noo perla cha yahvi xaan nyaá
45 ’Ta cha nyacá ñaha Nyoo añima ñáyɨvɨ, cuví tucu chi tari noo ra satá ta naxicó perla finu. 46 Ta cuhva cha ñihi̱ ra noo cha yahví vavaha nyaá, ta xico̱ ra ndɨɨ maa cha cumi̱ ra, ta sata̱ ra perla vaha cuan.
Nu sañahá ra Jesús noo cuhva cuenda tarraya
47 ’Ta suri cuví tucu cha nyacá ñaha Nyoo añima ñáyɨvɨ tari tarraya cha cañí ra nu tyañuhu, ta ñihi ra ndɨhɨ nuu tiyaca chihin. 48 Ta cuhva cha chitu̱ tarraya cuan chihin tiyaca, catava̱ ra ityi nu ñɨtɨ, ta yucuan canacachi̱ ra chi tɨ, canaquehe̱n vaha ra chi quɨtɨ vaha chichi noo tica, ta sacuita̱ ra chi quɨtɨ ña vaha cuan. 49 Ta tyicuan caa cucuvi quɨvɨ naa ñayɨvɨ̱, cuquichi coyo ángel, quichi tava sɨɨn ra chi ñu vaha ta ñu ña vaha. 50 Ta cutyihi ra chi ñu ña vaha cuan chichi anyaya nu cayú ñuhu̱, nu cucuacu ñu ta cusacahñi ñu noho ñu.
Nu sañahá chi vatyi vaha tuhun chahnu ta tuhun chaa Nyoo
51 Tyicuan ta ra Jesús ndaca̱ tuhun ra chi ra cachicá noo chihin ra, ta catyí ra:
―¿Atu cutuñí iñi ndo tandɨhɨ tuhun ihya?
Ta nacaha̱n ra ta cacatyí ra:
―Ay, Sutu Mañi yuhu. Cutuñí iñi ndi.
52 Tyicuan ta catyí ra Jesús chi ra:
―Tatu noo ra sacuahá cuenda ley vehe ñuhu, ta cutuhva ra tuhun yoso caa nyacá naha Nyoo añima ñáyɨvɨ, cumí ra cha vaha tuhun chahnu Nyoo, ta cumí tucu ra tuhun chaa cha sañahí. Ta cuví ra tari noo ra cuví nuu, ra chitó ta sañahá ra tuhun chahnu ta tuhun chaa cha sañahí ―catyí ra Jesús.
Nu ñohó ra Jesús Nazaret ñuu nu chahnu̱ ra
(Mr. 6.1-6; Lc. 4.16-30)
53 Ndɨhɨ̱ cahan ra Jesús cuhva ihya ta cuahan ra. 54 Ta nachaa̱ ra ñuu ra. Ta yucuan quichaha sañaha ra chichi vehe ñuhu ñuu cuan. Ta iyo cuñí ñáyɨvɨ ta catyí ñu:
―¿Nya maa maa cutuhva̱ ra ihya cha chiñi tuñi xaan ra? ¿Ta yoso caa cuví sacuvi ra milagru? 55 Vatyi sehe ra satyá vitu cuan cuví chi ra. Ta cu María cuví sɨhɨ ra. Ta yañi ra cuví chi ra Jacobo, ta ra José, ta ra Simón ta ra Judas. 56 Ta cuhva ra ñandɨhɨ, iyó ñu ityi nu iyó yo. Tu tyicuan caa, ¿nya maa maa cutuhva̱ ra tandɨhɨ tuhun ihya? ―catyí ñu.
57 Ta yucuan chaha ña cuñí ñu quichaha ñu chi ra. Soco ra Jesús catyí ra chi ñu:
―Tandɨhɨ ñáyɨvɨ tandɨhɨ ri ityi sahá ñu ñáyɨvɨ chi ra profeta. Soco ña quichahá ñu chi ra tatu ra ñuu ñu, o ra vehe ñu cuví chi ra ―catyí ra.
58 Ta ña cuaha milagru sacuvi̱ ra yucuan cha cuenda vatyi ña chinó iñi ñu chi ra.