7
Na-runggal-yung na-Roman-jung ani-jambarrgiiyn.
Matthew 8:5-13
Na-Jesus aḏaba anubani-yung wani-magaa-yinyung ana-lhaawu, niwu-jadugayn aḏaba. Marri anubani-yung ni-yanggi yuuguni niga Capernaum-guy.
Nubagi-yung wurrujung bagu niga ni-burri, Roman-jung wurrujung, wurru-wiynji-wiynjini-yinyung. Naagi-yung ni-runggal niga. Naagi-yung ni-buunggawa-maa warruburru-yung 100, warru-mandag, wugurru wurru-wiynji-wiynjini-yinyung. Naagi-yung niga nu-waṉagaa wurrujung, bagi-yung nga nu-yandhurrbangaa-yinyung. Nubagi-yung niga naa-ḏamarr-ngu-burri windiyung, na-wurrujung. Naagi-yung niga ni-lhangurrngandi windiyung, lhaalhag niga ani-ngawini aḏaba.
Nigaayung naagi-yung na-runggal-yung ni-wawanggini anubani-yung ana-lhaawu na-Jesus-inyung, wani-maji-waa-yinyung warruburru-yung warra-wurru-wurruj. Warraawurru-yung mulung-arrgi wugurru bagu mijiwanggu wurru-burri, Jew. Naadagi-yung niga wani-lharrgang buguni nga na-Jesus-guy.
Wurru-yanggi… nga bagu wunu-yandhawiwayn niga, “Baaṉiyn, ba-yaarri nga banu-maji-wang yungguyung nubagi nu-yandhurrbangana-yinyung niga na-runggal-yung-jinyung,” wurru-yamaa wugurru. Waadurru-yung warra-mijiwanggu wugurru naadagi-yung wunu-lhangayaani naagi-yung na-Jesus. “Nubagi-yung yamba niga na-runggal-yung niimbaḻaman, aadanu nagang banaa-gaṉbina nubagi. Naadagu yamba niga ngarrani-ngaynbandii ngagurru anaani warra-Israel-inyung warra-wurru-wurruj. Anubani-yung niga niwu-maṉdhangi ana-wumurrng ana-synagog, ngagurraa yadhu.” Dani-yung wurru-yamayn.
Nigaayung na-Jesus ni-ḻaḻagiiyn aḏaba wurraanggarra-yanggi wugurri-wuy. Aḏaba ni-yanggi niwu-warubaj-gaa anubani-yung ana-wumurrng. Naadagi-yung niga na-runggal-yung wani-lharrgang warraawurru-yung waḻya-waḻya, wurru-yanggi na-Jesus-guy. Anaani-yung wugurru wirri-lhaawu-yarrijgini ana-lhaawu, nigawi-wuy. Wurru-yamayn “Buunggawa, ngaya yagi anaani nimba-warubaj-gi nagang ngayawi-wuy, waari yamba ngaya anaani ngaṉḏunggal-magaa ngaya. Yagi nagang anubagala nuynjabi ngayawi-wuy anaani ana-wumurrng-guy. Anaanila-wala, ngaya waari ngaynjanggi nugawi-wuy. Waari anaani ngaṉḏunggal-magaa ngaya. Anaani ba-yambina lhaawu-wugij, nga anubani-yung ani-maṉdhiiyn niga, nubagi-yung ngayawi-nyinyung na-guwaj.
“Anaani ngaya yamba nga-marrbuy nagang, ngaya yamba na-nguynju nugawi-yii anaani. Yagu warruburru-yung wurru-buunggawa-mana-yinyung, anaani ngarra-yandhurrbangana ngaya. Yagu warruburru-yung wurru-wiynji-wiynjina-yinyung warruburru-yung ngambi-yandhurrbangana ngaya. Ngaya nganu-magana nubagi naaynjaabu-nyung-guy ‘Ba-yaarri,’ nubagi-yung ni-yaarri niga. Nubagi-yung ngana-magana naaynbajung ‘Baaṉiyn,’ nubagi-yung ni-yaarri ngayawi-wuy niga. Marri nubagi-yung ngani-yandhurrbangana-yinyung anubani-yung ‘Baaṉbang,’ marri anubani-yung nganii-gaṉbina niga.” Dani-yung ni-yamaa na-runggal-yung, ni-marrbuy yamba niga, nubagi na-Jesus niwu-waṉagaa lhuḏ-bindiyung.
Nigaayung naagi-yung na-Jesus anubani-yung ni-waḻaaḻarriyn-bindiyung. Anubani-yung ni-wiḻibiḻingiyn niga, naagi-yung wani-magayn warruburru-yung-guy warraarrawindi wugurru wunu-ga-garri-yurangi-yinyung, “Ngaya anaani ngana-magana nugurri-wuy, waari ngaya anaaji ngamba-nani warra-wurruj nguynju naadagu-yung-jii ni-jambarrgiiyn-jii. Niga waari ani-Jew-magaa, yagu ni-jambarrgiiyn-bindiyung naadagi-yung. Wugurraayung warruburru-yung warra-Jew, warruburru-yung waari ngaya ngambambii-ngu-jambarrgini naadagi-yung-jii.” Dani-yung ni-yamayn.
10 Warruburru-yung wugurraayung warra-waḻya-waḻya, nubagi-yung na-runggal-yung wani-lharrgandi-yinyung, aḏaba wurraagiyn wubani-wuy a-wumurrng-guy wugurru. Warruburru-yung-maynji wunu-nani nubagi-yung na-wurrujung. Anubani-yung aḏaba ni-maji-mayn niga.
Ngarra-ngayi-nyung-jinyung na-ni-marayung ani-ḻaḻagiiyn.
11 Wurrugu marri malgadhaadharri ngijang, anubani ni-yanggi na-Jesus aaynbaj-guy a-wumurrng-guy. Ana-muwaj wu-mayini Nain. Warruburru-yung wurru-marrbuy-maa-yinyung wurraanggarra-yanggi, marri wugurraayunggaj warruburru-yung garnyirrimba nga, wurraanggarra-yanggi anubuguni. 12 Anubani wuu-yanggi wubani-wuy a-wumurrng-guy wu-dhawang-guy.
Wugurraayung warra-mulung-aynbaj warra-wurru-wurruj aḏaba anubanila wuu-ngarra-ḏaba-rabalangi wugurru. Naagi-yung wunu-warrgaay, ni-ngawiiyn, wurrujung. Naadagi-yung nga-rriibi-yung ngarra-ngajiwanggu-nyung na-ni-marayung, aynjaabu-nyung-bugij dagi-yung ngunu-yabayn. Ngaadagi-yung yamba ngiga ngi-ngayi. Warruburru-yung ana-wumurrng-gala anubani anu-dhawang-gala wugurru wurru-yanggi, wurraanggarra-yanggi ngiga. 13 Naagi-yung na-Buunggawa niga ngu-nayn. Ngarraagi-yung ngu-warrngayuyn-bindiyung. “Yagi nuṉḏugi nagang,” ngu-magayn.
14 Ni-yanggi, nga anubani-yung niwu-wiḻdhiyn anubani-yung ana-baadhi. Warruburru-yung wugurru wunu-warrgaay-yinyung naagi-yung, wurru-lhangayn aḏaba. Nga ni-yamayn, “Wulmurr-inyung, nagang ba-ḻaḻagiiyn.” 15 Nubagi-yung niga ni-ngawiiyn-jinyung ni-ḻaḻagiiyn, marri ni-yambiyn niga. Na-Jesus naagi-yung nu-miyn, nga ngaa-gaagijgiyn nga-rriibi-yung-guy aḏaba.
16 Warraawurru-yung wurru-wurri-ḻaḻmayn-bindiyung wugurru. Wunu-warraarriwaa na-God-guy. “Naagi-yung niga na-runggal-yung naa-ja-jambina-yinyung, ni-rabaliyn-bindiyung aḏaba ngagurri-rruj,” wurru-yamayn. Marri, “Na-God niga aḏaba yaaji ni-burraa ngagurri-rruj, ngarrani-maṉmani ngagurru warra-wurru-wurruj nigawi-nyinyung,” wurru-yamayn. 17 Anaani-yung na-Jesus-inyung ana-lhaawu aḏaba wu-rajaarrangi anubani-rruj ana-lhal wu-lhal-wurraayung-baj anubani ana-Judea-waj, marri anubani ana-lhal-aynbaj-baj anubani wu-ridiynjini-yinyung ana-lhal.
Na-Jesus marri na-John waniimbara-ngambijgaa-yinyung.
Matthew 11:1-19
18 Nubagi-yung niga na-John, waniimbaambara-ngambijgaa-yinyung, bagu aḏaba ni-radbidhi niga. Warraawurru-yung nigawi-nyinyung wurru-marrbuy-maa-yinyung, bagu aḏaba wunu-magaa nigawi-wuy, ana-lhaawu na-Jesus-inyung. 19 Naawiṉi-yung wini-wulawaa wuguṉi wanii-gaḏiyn niga. Naagi-yung na-John wani-lharrgang wuguṉi na-Jesus-guy, wubani-yung a-lhaawu wunaa-jurangi nigawi-wuy. Ni-yamayn “Nugawaj yuga aadanu nimba-garrindharrmiyn-jinyung ngaya?” ni-yamayn na-John, “Aadanu yuga anubani-yung ngaya nga-yambini-yinyung marri ngarra-magaa-yinyung? Yagu ngaanaa-garranggana niga nubagi-yung naaynbajung?” Dani-yung ni-yamayn.
20 Naawiṉi-yung wuguṉi wini-yanggi na-Jesus-guy. Nga wini-yamayn, “Nubagi-yung na-John yaga waniimbaambara-ngambijgaa-yinyung anaani niiṉi nani-lharrgang nugawi-wuy. Yaani lhaawu ngunaa-jurangi nagang. Yuga nugawaj danu nundhamarriyn-jinyung nagang, na-John yaga ni-yambini-yinyung niga? Yagu nurru namba-rangarrii aynbaj?” wini-yamayn wuguṉi.
21 Nigaayung naagi-yung na-Jesus wani-maṉmangi wugurru arraarrawindi wurru-wurruj. Warruburru-yung wurru-lhangurrngandi-yinyung, marri anubani wurraarragayangi-yinyung arraalaaladi-yinyung, marri anubani-yung ana-man.gurrg mawurr wurru-waṉagaa-yinyung, arraarrawindi wurru-bagaḻang-aladi-wini-yinyung. Wani-maji-waa niga marri wurraarranggaa aḏaba.
22 Nga naawiṉi-yung wani-yambalmayn aḏaba nubiṉi-yung-guy na-wulawaa-wuy, “Nimbiniigiyn nuguṉi, nga numbunu-magana na-John-guy, anubani-yung nuguṉi niiniwu-nani-yinyung marri niini-wawanggini-yinyung nuguṉi. Warruburru-yung warra-bagaḻang-aladi-yinyung wurraarranggaa wugurru. Warruburru-yung warraarra-wilwilwiluj-jinyung aḏaba wurru-yanggi. Marri warruburru-yung warraarraguṉḏa-guṉḏa warruburru-yung wurru-maṉdhini aḏaba. Marri warruburru-yung wurru-wan-mudangi-yinyung aḏaba warruburru-yung wurraawanggini wugurru. Marri warruburru-yung wurru-ngawini-yinyung, warruburru-yung wurru-ḻaḻagini aḏaba. Warruburru-yung warraambaambalalari-yinyung, warraawurru-yung wurraawanggini ana-mamanunggu ana-lhaawu. 23 Warrubawi-yung-maynji ngambi-yaynjangayii ngaya marri waari amburru-muḏaḏbang-jinyung wugurru, wurru-wuguuguni-wugij wuu-jambarrgina ngayawi-rruj, bawi-yung nga na-God niga waniigajij-majgana wugurru.” Dani-yung ni-yambini na-Jesus, ana-lhaawu.
24 Naawiṉi-yung winiwu-lhaawu-yarrijgini-yinyung, bagala aḏaba winiigiyn na-John-guy wuguṉi.
Anubanila-wala, nigaayung naagi-yung na-Jesus wani-magaa aḏaba warruburru-wuy warraarrawindi nubagi-yung-jinyung na-John. Niga ni-yamayn, “Nugurru, a-yangi yungguyung yuga nurru-yanggi nugurru anubani ana-lhal-aṉḏarrg-guy? Yuga nimbirri-nani yungguyung a-maḏa wubani wu-maḏa-wirbirini yadhu? Girrjag nga! 25 Yagu a-yangi yungguyung yuga nurru-yanggi nugurru anubuguni nurru-nani? Yuga waḻyinyung naadagi-yung ni-yabini-yinyung yaaḻi-mamaaḻang mana-yaaḻi? Girrjag! Warruburru-yung wurru-yabini-yinyung magurru mana-yaaḻi-mamaaḻang, warruburru-yung yuga wugurru wurraambalal yamba? Yii! Marri warruburru-yung wugurru wurru-burri nubagi-yung-duj anga na-king-duj.
26 “Marri a-yangi yungguyung yuga anubani nurru-yanggi nurru-nani nugurru? Yuga nubagi-yung niga naa-ja-jambini-yinyung na-God? Yuu! Naagi-yung yamba niga ni-runggal-windiyung, waari nguynju yaga warruburru-yung-jii wunaa-ja-jambini-yii yaga. 27 Anaani ana-lhaawu waarrarrina na-John-jinyung. Na-God ni-yamayn niga,
‘Ngaya anaani nganu-lharrganjii niga, bagi-yung nga nganii-dhaawu-yarrijgina-yinyung niga ana-raga-ragij nguynju yadhu nagang.
Niga manubama-yung animaandhurrg-gana yungguyung nugawi-nyinyung-jinyung manaadi.’
Dani-yung na-God ni-yamaa niga, ni-yambini na-John-jinyung, anaani waarrarrina yamba a-wubiba-rruj.”
28 Na-Jesus naagi-yung niga ni-yambini-wugij. “Ngaya ngana-magana nugurri-wuy, naagi-yung na-John ni-runggal-windiyung niga. Nguynju yaga warruburru-yung warra-mulung-arrgi-yung wurraambuḻwina yaga warruburru warra-mijbiibiyung-gala, waari ani-yamaa niga. Yagu warruburru warra-wurru-wurruj na-God-jinyung warru-mandag, warruburru-yung wurru-runggal-windiyung, waari naadagi-yung-jii na-John-jii, ambu-yamang.” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus niga.
29 Wugurraayung warruburru-yung warra-wurru-wurruj marri warruburru-yung wirri-mundu-munduwaa-yinyung wugurru anu-ṉuga, “Na-God niga naadagu ni-maaḻamburrg!” wugurru wurru-yamaa. Niga yamba na-John naadagi-yung waniimbara-ngambijgaa yamba, anubani-yunggaj. 30 Yagu wugurraayung warruburru-yung warra-Pharisee marri warruburru-yung warra-marrbuy-waa-yinyung wugurru anubani ana-lhaawu-runggal, yagu anubani-yung niga na-God-jinyung wani-ngaynbandangi-yinyung, yagu wugurru anubani waari ambirriij-ngaynbandangi waadurru-yung. Waari anubani ambii-yarrijgini wugurri-wuy. Warraawurru-yung wugurru wurraaḻamin-jamaa, wugurru yamba wunaandirrangi niga na-John, yagu naagi-yung waari yamba ambaniimbara-ngambijgaa niga.
31 Na-Jesus niga ni-yamayn, “Ngaynjaminggarrang ngaya ngaynjamang nugurri-nyinyung aadanu warra-wurru-wurruj warraarrawindi-lhangu anaani ana-yimbaj? Nugurru nurru-yamana aḏaba aani-yung-jii. 32 Aadanu nguynju nugurru warra-mijburrayung-jii, nurru-yamana. Warruburru-yung yaga wurraambargalii wugurru wubani-rruj wurru-muṉḏugaynjina-rruj marri wurraa-gaḏijgaynjina wugurru,
‘Nurru-lhamurrangi-maynji naagi na-lhambiḻbiḻg yagu waari nugurru ngijang numburru-wan.ngaa!
Nurru nurru-ruguni yagu nugurru waari numburru-ruguni aadanu!’
33 “Aadanu nugurru nuu-yamana nga. Nugurru nurru-marrbuy, naagi-yung na-John waniimbara-ngambijgaa-yinyung ni-waṉini nugurri-wuy. Malgarrawindi waari naagi-yung ani-nguni ana-marrya yagu ani-waḻ-nguni anu-gargayag niga. Ngijang nugurru aadanu nurru-yamaa aadanu, ‘Niga naagi niwu-waṉagana man.gurrg!’ 34 Yagu ngaya anaani, na-Niwiyayung na-Wurrujung-jinyung ngaya, nga-nguyii marri ngaaḻ-nguyii yagu anaani ngaya. Nugurru nurru-yamana aadanu, ‘Ni-wandha-wuguuguni ni-nguyii marri ni-waḻ-nguyii niga marri ni-bungurru-dhina niga, marri warra-mijgalgur-yung warruburru-yung wirri-mana-mani-yinyung wuṉuga, marri warruburru warraalaaladi-yinyung, wurraalgurmaynjini niga.’ Danu nurru-yamana nugurru.
35 “Yagu wugurraayung wurru-marrbuy-yinyung na-God-jinyung, wugurru wurru-marrbuy aniga-yung ana-maaḻamburrg.” Dani-yung ni-yamayn na-Jesus.
Na-Jesus ani-burraa aanga-rruj na-Pharisee-yung-jinyung.
36 Anubanila-wala, naagi-yung Pharisee-yung nga bagu wurrujung nu-yandhawiwandi niga, “Baaṉiyn, marri ba-nguyii ngayawi-rruj.” Anubani-yung ni-yanggi marri ni-yabiyn niga nigawi-rruj na-Pharisee-yung-duj. Marri ni-nguni bagu ana-marrya.
Yagu ngarrubagi-yung ngarra-maṉinyung ngigaayung anubanila ana-wumurrng-gala, ngarraagi-yung ngiga ngiiladi-windiyung. 37 Ngarraagi-yung ngi-wawanggiyn ngiga ana-lhaawu, anubani-yung na-Jesus niga bagu yamba ni-nguni nubagi-yung-duj na-Pharisee-yung-duj. Marri ngi-yanggi ngiga buguni. Manaama-yung wirrima-miyn mana-gaṉdharra ma-mamanunggu. Anubani-yung bagu wu-burri wumalagaj, wu-lhaguḻaarrmangi wugurru, arrawuj-mamaaḻang. 38 Anubani-yung ngiga ngi-jarrarriyn nga ngi-lhangayn a-mun-duj na-Jesus-duj. Marri anubani-yung ngiga ngi-ruguni. Anubani-yung ngi-ruguni-yinyung ngi-ba-dhililangi, nga anubani-yung ngunu-mun-jarrbini ru-mirri niga. Marri ngigawi-nyinyung-mirri mung-mirri, ngunu-mun-jarrbini niga. Marri anubani-yung ngiga ngunu-mun-dhawuynjaa. Marri anubani-yung ngunu-mun-baḻbini ngiga wugargayag-mirri.
39 Naadagi-yung niga na-Pharisee-yung ngu-nayn, nigaajbaj ni-yamijgini, “Naagi-magaa niga anaa-ja-jambini-yinyung-magaa na-God, naagi-yung niga ani-marrbuy-maa aḏaba, yangi-nyung ngarraagi ngarra-maṉinyung ngiga, anubani-yung ngi-waṉbaaṉbini-yinyung ngiga anaaladi, naagi-yung-magaa niga ani-marrbuy-maa aḏaba!” ni-yamijgini, ni-yamaa niga.
40 Yagu nigaayung na-Jesus anubani-yung nu-yambalmayn, nga ni-yamayn “Simon, wa-magana lhaawu anaani.”
Nigaayung ni-yamayn, “Yangi yuga anubani, nagang barra-marrbuy-wana-yinyung.”
41 Na-Jesus nigaayung ni-yamayn, “Naawiṉi wini-wulawaa waḻya-waa, naawiṉi ambunaa-gaagijgini wuṉuga wuguṉi nubagi-yung-guy naaynjaabu-nyung-guy na-waḻyinyung. Naagi naaynjaabu-nyung niga anaa-gaagijgini anubani-yung wugurru anu-ṉuga 500. Niga nubagi-yung naaynbajung nigaayung 50. 42 Naawiṉi-yumbaa wuguṉi waari ambunaa-gaagijgini, waari yamba ambiniwu-waṉagaa anu-ṉuga wuguṉi. Yagu nubagi-yung niga naaynjaabu-nyung niga waniigajij-garruyn. Naawiṉi-yung na-wulawaa nga, ajiga-yung-jinyung niga nu-ngaynbandangi ana-runggal, nubagi-yung naaynjaabu-nyung?” Dani-yung ni-yamayn.
43 Nigaayung na-Simon ni-yamayn, “Ari bagi-yung nga, naagajij-garruyn-jinyung niga ana-runggal,” ni-yamayn.
Nigaayung na-Jesus ni-yamayn, “Aadanu nagang numbijangani-yinyung, wiij-maṉdhiiyn, yagu wiij-gandhurrg aḏaba,” ni-yamayn nubagi-yung-guy.
44 Anubani-yung ni-wiḻibiḻingiyn niga, ngarrubagi-yung-guy ngarra-maṉinyung-guy, nga nu-magayn na-Simon-guy, “Nungu-nayii ngarraagi ngarra-maṉinyung? Ngaya anaani-yung nga-yanggi nugawi-wuy ana-wumurrng-guy, yagu anubagu waari ngaya nimba-mun-jarrbini nagang, ngayawi-nyinyung ana-mun, anaa-gugu-mirri. Yagu ngiga ngangi-mun-jarrbini ru-mirri. Marri ngangi-mun-jarrbini ngigawi-nyinyung mung-mirri. 45 Nagang waari nimba-bilhargaa ngaya, anubani-yumbaa nga-yanggi nugawi-wuy, yagu ngiga ngi-wuguuguni-wugij ngarraagi ngangi-mun-dhawuynjana ngiga. 46 Yagu nagang waari bawu-burrangi anubani-yung anu-gargayag ngayawi-wuy ana-yinag-guy. Yagu ngiga ngi-wuguuguni-wugij ngiwu-burrangi ana-malagaj ngayawi-rruj ana-mun-duj ngiga.
47 “Anaanila-wala ngunu-magana nagang, anaanila-wala aḏaba ngarraagi ngi-warrbidi ngi-burraa ngiga, anubanila anaaladi-wala anaarrawindi-yinyung. Ngarraagi yamba ngiga ngangi-ngaynbandii runggal-windiyung. Yagu warrubawi-yung-maynji wugurru ambu-warrbidi-mang-maynji anubani anaaladi wugurru winyig wirri-waṉagana, yagu warrubawi-yung ngambambi-ngaynbandii ngaya winyig.” Dani-yung ni-yamayn na-Jesus.
48 Ngarrubagi-yung ngu-magayn niga ngarra-maṉinyung-guy, “Nagang aḏaba nundaarrbidi anaaladi-wala,” ni-yamayn ngigawi-wuy.
49 Warruburru-yung warra-mulung-arrgi-yung wurraanggarra-nguni-yinyung ana-marrya anubagu, warruburru-yung wurru-yambiynjini wugurraajbaj-balij. “Yangi-nyung yuga naagi, waniigajij-garruna-yinyung anaaladi niga?” wurru-magaynjini wurru-yamaa.
50 Yagu ngarrubagi-yung ngu-magayn ngarra-maṉinyung-guy, nga ni-yamayn, “Nagang aḏaba aadanu nu-ngu-jambarrgiiyn. Aadanila-wala aḏaba God aadanu niga nini-wiri-gayn nagang. Ba-yaarri aḏaba nagang, ba-lhamaamura,” ngu-yamijgayn dani-yung niga.
7:27 Malachi 3:1.