12
Jesu jo Ntwa gwa Sabati
(Maalɨka 2:23-28; Lʉʉka 6:1-5)
Akabalɨlo kamo, Jesu na bafundigwa baake bendaga mmigʉnda pi isikʉ ɨlya pa Sabati.* Abafundigwa baake baalɨ nɨ njala, balɨnkwanda ʉkʉpʉlʉla ɨfisaasali, balɨnkʉlya. Looli aBafalisai bo basibwene ɨsyo, balɨnkʉmmbʉʉla Jesu balɨnkʉtɨ, “Fiki, abafundigwa baako bikʉpʉlʉla? Silɨ mwiko pi isikʉ ɨlya pa Sabati!”
Jesu alɨnkʉbaamula alɨnkʉtɨ, “Bʉle, mukabalamo Kalata ʉMwikemo ɨsi aabombile ʉmalafyale Ndaabɨti na banine bo balɨ nɨ njala? Aalingiile mu nyumba jaa Kyala, aaliile ɨfisyesye ɨfiikemo ʉmwene na banine, ɨfi bakaaliitɨkɨsiigwe ʉkʉlya nɨ ndagɨlo sya Moose. Baaliitɨkɨsiigwe beene abapuuti. Kalɨ, mukabalamo ɨndagɨlo sya Moose ʉkʉtɨ abapuuti bikʉbomba ɨmbombo mu tempeli pi isikʉ ɨlya pa Sabati? Leelo batikʉbaligwa ʉkʉja batʉlanongwa. Looli nikʉbabʉʉla nikʉtɨ, apa alipo ʉnkʉlʉmba ʉkʉkɨnda ɨtempeli. Lɨnga mwagaageenie amasyʉ gaa Kalata ʉMwikemo, aga gikʉtɨ, ‘Ngʉlonda ɨkɨbabɨɨlɨsi, lyomma iikemo,’ ngalɨ mukabalonga abandʉ aba bakaja nɨ nongwa najɨmo. Paapo Nnyamundʉ jo Ntwa gwa Sabati.”
Jesu ikʉmmbʉmbʉlʉsya ʉmundʉ pi isikʉ ɨlya pa Sabati
(Maalɨka 3:1-6; Lʉʉka 6:6-11)
Jesu alɨnkʉsookako ʉko, alɨnkwingɨla mu sinagogi jaabo. 10 Mu sinagogi mula, aalimo ʉmundʉ jʉmo ʉjʉ ɨkɨboko kyake kyalalile. Baalimo kangɨ aBafalisai aba baalondaga ʉkʉnngela Jesu ʉkʉtɨ bansitaake, po balɨnkʉnndaalʉʉsya balɨnkʉtɨ, “Bʉle, ɨndagɨlo sya Moose sikwitɨkɨsya ʉkʉmmbʉmbʉlʉsya ʉmundʉ pi isikʉ ɨlya pa Sabati?”
11 Jesu alɨnkʉbaamula alɨnkʉtɨ, “Lɨnga ɨngʼoosi jaako jɨmo jɨsolokiile nkiina pi isikʉ ɨlya pa Sabati, kʉbomba bʉleebʉle? Bʉle, ʉtikʉjɨfyʉla? 12 Bʉle, ʉmundʉ akaja mpala ʉkʉkɨnda ɨngʼoosi? Kʉnongwa ɨjo sikʉtwitɨkɨsya ʉkʉbomba ɨnunu pi isikʉ ɨlya pa Sabati.”
13 Po Jesu alɨnkʉmmbʉʉla ʉmundʉ ʉjʉ aalalile ɨkɨboko alɨnkʉtɨ, “Golosya ɨkɨboko kyako.” Alɨnkʉkɨgolosya, nakalɨnga kɨlɨnkʉbʉmbʉlʉka, kɨlɨnkʉja kɨkafu bo ɨkɨboko kyake ɨkɨngɨ. 14 Looli aBafalisai balɨnkʉsooka panja, balɨnkʉjobesania ɨsya kʉnngoga Jesu.
Ʉmbombeli ʉjʉ asʉngʉliigwe na Kyala
15 Jesu bo asyageenie ɨnyiinogono syabo, alɨnkʉsookapo pala. Abandʉ bingi bankongaga, aababʉmbʉlʉsyaga ababine boosa. 16 Looli aabakaanisyaga ʉkʉtɨ balɨngajobaga ʉkʉtɨ jo jwani. 17 Jesu aajobaga bo ʉlo, ʉkʉtɨ siboneke ɨsi aajobile ʉnkunguluka Jeesaja mwa Kalata ʉMwikemo ʉkʉtɨ,
18 “Namunkeete ʉmbombeli gwangʉ ʉjʉ nʉnsʉngwile,
ʉNkʉndwe gwangʉ,
ʉjʉ ɨndumbula jangʉ jiikyeliile nagwe.
Ngʉmmbɨɨkapo Mbepo gwangʉ pamwanya pamyake,
ʉkʉtɨ afumusye ʉbʉpoki bwangʉ
kʉ bandʉ abaa mfiisʉ ɨfingi.
19 Pabʉlongi aikʉja kɨnuunu,
Najʉmo ikwisa kʉlɨpɨlɨka ɨliisyʉ lyake pala.
20 Atikwisa kʉmfulasya najʉmo ʉjʉ moonywa,
bo ʉlwa lʉtete ʉlʉ lʉfyonywike.
Atikwisa kʉmfulasya najʉmo ʉjʉ alɨ kɨfuki ʉkʉfwa,
bo ʉlwa mooto ʉgʉ gʉlɨ kɨfuki ʉkʉsima.
Kʉmmalɨɨkɨsyo ikwisa kʉbʉbɨɨka ʉbʉpoki ʉkʉbʉtola ʉbʉtʉlanongwa.
21 Kangɨ abandʉ abaa mfiisʉ ɨfingi bikwisa kʉnsʉʉbɨlaga.”§
Jesu alɨ na maka ʉkʉkɨnda amaka gaa Seetano
(Maalɨka 3:20-30; Lʉʉka 11:14-23)
22 Po abandʉ bamo balɨnkʉntwala kwa Jesu ʉmundʉ jʉmo ʉjʉ aalɨ nɨ mbepo ɨnyali. Ɨmbepo ɨnyali jɨla jaalɨmpelile ʉkʉja mfwa maaso nʉ kʉsita kʉjoba. Jesu alɨnkʉmmbʉmbʉlʉsya, ʉmundʉ jʉla alɨnkʉjoba nʉ kʉkeeta. 23 Ɨkɨlʉndɨlo kyosa ɨkya bandʉ balɨnkʉswiga, balɨnkʉtɨ, “Bʉle, ʉjʉ akaja Mwana gwa malafyale Ndaabɨti?”* 24 Looli aBafalisai bo bapɨliike ɨsi abombile Jesu, balɨnkʉtɨ, “Ʉmundʉ ʉjʉ ikʉsikaga ɨmbepo ɨnyali kwene kʉ maka agaa Belisebuli, ʉnkʉlʉmba gwa mbepo ɨnyali.”
25 Jesu alɨnkʉsyagania ɨnyiinogono syabo, po alɨnkʉbabʉʉla alɨnkʉtɨ, “Abandʉ abaa mbʉnyafyale bʉmo, lɨnga bikʉsambʉkana, ʉbʉnyafyale ʉbo bukʉfwa. Boope abaa nkɨkolo kɨmo, lɨnga basambʉkeene, ɨkɨkolo ɨkyo kikʉfwa. 26 Lɨnga Seetano ikʉnkaga Seetano, po ʉbʉlongosi bwake bʉsambʉkeene. Bukwɨmaga bʉleebʉle? 27 Lɨnga mukʉtɨ ʉne ngʉsikaga ɨmbepo ɨnyali kʉ maka agaa Belisebuli, abafundigwa bɨɨnu bikʉsikaga kʉ maka gaani? Abafundigwa bɨɨnu bikʉjaga balamuli bɨɨnu. 28 Looli lɨnga ʉne ngʉsikaga ɨmbepo ɨnyali kʉ maka agaa Mbepo gwa Kyala, po ʉBʉnyafyale bwa Kyala bʉfikile kʉmyɨnu! 29 Akajako ʉmundʉ najʉmo ʉjʉ abagiile ʉkwingɨla nnyumba jaa ʉjʉ alɨ na maka nkʉpʉpa ɨfyʉma fyake, bo akampinya taasi jʉla ʉgwa maka. Looli lɨnga ampinyile, po abagiile ʉkʉmpʉpa ɨfyʉma fyake.
30 “Ʉmundʉ gwesa ʉjʉ akaja na niine, ikʉpɨngana na niine, na ʉjʉ atikʉbʉngaania pamopeene na niine, ikʉbalania. 31 Kʉnongwa ɨjo nikʉbabʉʉla nikʉtɨ, abandʉ babagiile ʉkʉhobokeligwa kʉkʉtɨ bʉtʉlanongwa na maheelu. Looli ʉjʉ ikʉntʉka Mbepo Mwikemo, atikwisa kʉhobokeligwa. 32 Kangɨ ʉmundʉ gwesa ʉjʉ ikʉntʉka Nnyamundʉ abagiile ʉkʉhobokeligwa. Looli ʉjʉ ikʉntʉka Mbepo Mwikemo, atikwisa kʉhobokeligwa, akabalɨlo aka pamo aka kikwisa.”
Abandʉ bikʉmanyigwa kʉ njɨla jaa mbombo syabo
(Lʉʉka 6:43-45)
33 “Ʉtendekesye ʉmpiki kanunu, ɨseke syake sikʉjaga nunu. Ʉtendekesye ʉmpiki kabiibi, ɨseke syake sikʉjaga mbiibi. Ʉbagiile ʉkʉgʉmanya ʉmpiki muno gʉjɨɨliile kʉ seke syake. 34 Mwe njoka ʉmwe! Mubagiile bʉleebʉle ʉkʉjoba ɨnunu bo ʉmwe mulɨ babiibi? Ʉmundʉ ikʉjoba ɨsi siiswile nʉ kooneka ʉkʉfuma mu ndumbula jaake. 35 Ʉmundʉ ʉnnunu ikʉsoosya ɨnunu ʉkʉfuma mu nunu ɨsi siiswile mu ndumbula jaake. Looli ʉmundʉ ʉmbiibi, ikʉsoosya ɨmbiibi ʉkʉfuma mu mbiibi ɨsi siiswile mu ndumbula jaake. 36 Nikʉbabʉʉla nikʉtɨ, pi isikʉ lya bʉlongi, abandʉ bikwisa kʉlaalʉʉsigwa ʉkʉlɨngaania kʉkʉtɨ isyʉ ɨlya mwalo ɨlɨ baalɨjobile. 37 Po kʉ masyʉ gaako amanunu kwisa kwabʉligwa pabʉlongi, na kʉ masyʉ gaako amabiibi kwisa kʉlongigwa.”
ABafalisai bikʉlonda ɨkɨmanyilo ʉkʉfuma kwa Jesu
(Maalɨka 8:11-12; Lʉʉka 11:29-32)
38 Po aBafalisai bamo na bamanyisi baa ndagɨlo sya Moose, balɨnkʉmmbʉʉla Jesu balɨnkʉtɨ, “Gwe Mmanyisi, tukʉlonda ʉbombe ɨkiika, ʉkʉnangɨsya ʉkʉtɨ ʉtʉmiigwe na Kyala.” 39 Jesu alɨnkʉbaamula alɨnkʉtɨ, “Ʉmwe mulɨ batʉlanongwa mukiigana ʉkʉmmanya Kyala, ʉkeetege mukʉsʉʉma ɨkɨmanyilo! Mutikʉpeeligwa ɨkɨmanyilo nakɨmo, looli kyene ɨkɨmanyilo ɨkya nkunguluka Joona. 40 Bo ʉlwa Joona aalɨ munda muuswɨ ɨnywamu amasikʉ matatʉ, pakɨlo na pamuusi, bʉbʉʉbo Nnyamundʉ aikʉtʉʉgala mwi ipʉmba amasikʉ matatʉ, pakɨlo na pamuusi. 41 Pi isikʉ lya bʉlongi, boope abandʉ abaa mu Ninibe bikwisa kwɨma ʉkʉbabʉʉla mwe bandʉ baa nkabalɨlo aka, ʉkʉtɨ mulɨ babiibi, paapo Joona bo alʉmbɨliile ɨliisyʉ lya Kyala kʉmyabo, baapɨndwike.§ Apa lɨɨlɨno alipo ʉnkʉlʉmba ʉkʉnkɨnda Joona! 42 Pi isikʉ lya bʉlongi, ʉmalafyale ʉnkiikʉlʉ ʉgwa kwitongo* ikwisa kwɨma ʉkʉbabʉʉla mwe bandʉ baa nkabalɨlo aka, ʉkʉtɨ mulɨ babiibi. Ʉmwene aafumile nkiisʉ kya kʉbʉtali, aaliisile kʉkʉpɨlɨkɨsya amasyʉ gaa mahala agaa Solomoni. Apa lɨɨlɨno alipo ʉnkʉlʉmba ʉkʉnkɨnda Solomoni!”
Ɨkɨfwanikɨsyo ɨkya mundʉ ʉjʉ aalɨ nɨ mbepo ɨnyali
(Lʉʉka 11:24-26)
43 “Ɨmbepo ɨnyali bo jikʉsooka mmundʉ, jikʉbʉʉka ndʉngalangala kʉkʉlonda ʉbʉjo bwa kʉtʉʉsya, jɨtikʉbwaga. 44 Po jikʉjoba jikʉtɨ, ‘Ngʉgomokelako kʉla kʉ nyumba jangʉ, kʉno naaliko.’ Lɨnga jɨgomwike, jikwaga ɨnyumba jɨlɨ jeene, jɨpyagɨliigwe nʉ kʉtendekesigwa kanunu. 45 Po jikʉbʉʉka kʉkʉsyega ɨmbepo ɨnyali ɨsingi ihaano na ibɨlɨ, ɨmbiibi ʉkʉjɨkɨndapo ɨjeene. Ɨmbepo ɨsyo syosa sikwingɨla nʉ kʉtʉʉgala mmundʉ ʉjo. Po akajɨɨlo kaa mundʉ ʉjo kikʉja kabiibi ʉkʉkɨnda ʉlʉtasi. Mo muno sikwisa kʉjɨɨlaga kʉ bandʉ ababiibi abaa nkabalɨlo aka.”
Ʉnna na bakamu baa Jesu
(Maalɨka 3:31-35; Lʉʉka 8:19-21)
46 Jesu bo alɨ pakʉjoba nɨ kɨlʉndɨlo ɨkya bandʉ, keeta, ʉnna na baamyabo baa Jesu baalyɨmile panja pa nyumba ɨjɨ aalimo, baalondaga ʉkʉjoba nagwe. 47 Po ʉmundʉ jʉmo alɨnkʉmmbʉʉla alɨnkʉtɨ, “Keeta! Ʉnyoko na bakamu baako bɨɨmile panja, bikʉlonda ʉkʉjoba na nungwe.” 48 Looli Jesu alɨnkʉmmbʉʉla ʉmundʉ jʉla alɨnkʉtɨ, “Jʉʉba jo jwani? Na bakamu bangʉ bo baani?” 49 Po alɨnkʉgolosya ɨkɨboko kʉ bafundigwa baake alɨnkʉtɨ, “Keeta, aba bo baa jʉʉba na bakamu bangʉ! 50 Gwesa ʉjʉ ikʉbomba ʉbwigane bwa Taata gwangʉ ʉgwa kʉmwanya, ʉjo jo nkamu gwangʉ, jo ilʉmbʉ gwangʉ, jo jʉʉba.”
* 12:1 12:1 ƗSabati Bala kʉ Ɨsyakʉlɨngaania. 12:2 12:2 Silɨ mwiko pi isikʉ ɨlya pa Sabati Ɨndagɨlo sya Bajuuta siitɨkɨsyaga ʉmundʉ ʉkʉpʉlʉla ɨnganu panandɨ, mu ngʉnda gwa mundʉ ʉjʉngɨ (Ʉkʉkʉmbʉka Ɨngomeelesyo 23:25). ABafalisai bʉʉmanaga paapo ʉkʉpʉlʉla ɨnganu baatɨgɨ babombile ɨmbombo. 12:7 12:7 Bala kalata gwa Osija 6:6. § 12:21 12:18-21 Bala kalata gwa Jeesaja 42:1-4. * 12:23 12:23 ɄMwana gwa malafyale Ndaabɨti Kokʉtɨ Meesija. Bala iisyʉ Meesija kʉ Ɨsyakʉlɨngaania. 12:24 12:24 Belisebuli Joope ngamu ɨjɨngɨ ɨjaa Seetano, ʉjʉ jo nkʉlʉmba gwa mbepo ɨnyali syosa. 12:40 12:40 Bala kalata gwa Joona 1:17. § 12:41 12:41 Bala kalata gwa Joona 3:5. * 12:42 12:42 Bala kalata gwa 1 Abanyafyale 10:1-10.