12
Ya nxadi bi doca ya nga̱ha̱ gá trigo ra pa dega tsaya
(Mr. 2:23-28; Lc. 6:1-5)
ꞌNara pa ra Jesu co yá nxadi bi ꞌranga ja ꞌnara ua̱trigo. Y nura paꞌa̱ mi nsabdo, y gueꞌa̱ ra pa dega tsaya. Ne nuya nxadi mi tsʉ ra thuhu hangue bi mʉdi bi docua yá nga̱ha̱ ya trigo pa bi ziꞌʉ. Y mi hyanda njabʉ ya fariseo bi ꞌñemba ra Jesu:
―¿Hanja øtꞌa njabʉ ri nxadi? Nuyʉ́ hindí ꞌñepi da ꞌyøtꞌa njabʉ núꞌa̱ ra pa dega tsaya.
Pe ra Jesu bi da̱tuabiꞌʉ bi ꞌñembi:
―¿Ha hinxcá hñeꞌthʉ habʉ ma̱ de núꞌa̱ bi ꞌyøtꞌa ra Davi núꞌbʉ mi tsʉ ra thuhu co núꞌʉ mri ꞌñoui? Nuꞌá̱ bi yʉtꞌa mbo rá nija̱ Ajua̱ ne bi zi núꞌʉ ya thuhme xqui nja̱pi. Ha núꞌá̱ ne núꞌʉ mri ꞌñoui hingo mri ꞌñepa hma̱ha̱ xa zi nura thuhmeꞌa̱, hønsɛ ya macja̱ ha̱. ¿Ha hinxcá hñeꞌtihʉ nehe ja rá ley ra Moise gue nuya macja̱ di mpɛfi ja ra nda̱nija̱ masque ya pa dega tsaya pe hinte ma tsꞌoqui øtꞌe? Ha nuga dí xiꞌahʉ gue ꞌbʉcua núꞌa̱ toꞌo maꞌna ja rá nsu que ra nda̱nija̱. Mahyoni gui pa̱hʉ te rí bønga nuya ya noya bi ma̱nga Ajua̱ ma Dada ja ra Ma̱ca Tꞌofo ne bi ꞌñena: “Nuga maꞌna dí ne gui mpɛꞌtsuahʉ ra nthecate ꞌna ngu ꞌna que gui tsincahʉ ya mboꞌoni pa gui hyohʉ gui ꞌbahaguihʉ.” ꞌBʉ gri pa̱hma̱hʉ te rí bønga nuya ya noya, nuꞌbʉ́ hinxcá ña̱pahma̱hʉ núꞌʉ hinte ma tsꞌoqui tu. Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi go gueꞌa̱ pɛꞌtsa ra tsꞌɛdi pa da manda masque ra pa dega tsaya.
ꞌNara ꞌñøhø xqui ꞌyotꞌa ꞌnará ꞌyɛ
(Mr. 3:1-6; Lc. 6:6-11)
Y ra Jesu bi thogui de guehni ne bi ma bá cʉtꞌa ja ra nija̱. 10 Y ja mi ꞌbʉhni ꞌnara ꞌñøhø xqui ꞌyotꞌa ꞌnará ꞌyɛ. Y nuya fariseo mi ꞌbʉhni bi ꞌyamba ra Jesu ne bi ꞌñembi:
―¿Ha gue rí ꞌñepi gui ꞌyøthe ꞌnara ja̱ꞌi nura pa dega tsaya?
Nuꞌʉ́ mi ambabi njabʉ pa da ña̱pahma̱ꞌa̱.
11 Pe ra Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ:
―¿Toꞌo ꞌna de gueꞌahʉ gri pɛꞌtshʉ ꞌnara zi dɛti, nepʉ da zo ja ꞌnara oꞌtsi ne hingui hña̱ihʉ ngueꞌa̱ ra pa dega tsaya? Pɛꞌtsi gui hña̱ihʉ. 12 ¿Ha gue hingue maꞌna di muui ꞌnara ja̱ꞌi que ꞌnara dɛti? Hangue mahyoni ga øthʉ ya hoga ꞌbɛfi masque ra pa dega tsaya.
13 Nepʉ ra Jesu bi ꞌñembabi núꞌa̱ ra ꞌñøhø toꞌo xqui ꞌyotꞌa rá ꞌyɛ:
―Ha̱ua ri ꞌyɛ.
Nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ bi tʉnga rá ꞌyɛ, nepʉ ꞌbestho bi ña̱ni ne bi gohi ngu mi nja núꞌa̱ maꞌna rá ꞌyɛ. 14 Nuꞌbʉ́ ya fariseo bi bøni de guehni pa bi ꞌñʉꞌti hanja da za da hyohma̱ ra Jesu.
Ra ba̱di Isaía xqui ma̱ de ra Jesu
15 Pe nuꞌá̱ bi ba̱tho te mi beniꞌʉ ne bi ma de guehni y bi dɛna ndunthi ya ja̱ꞌi. Y mi øthebi gatho núꞌʉ toꞌo mi hñeni. 16 Ne bi hñuꞌmba ra hña̱ ya daꞌthi núꞌʉ xqui ꞌyøthe gue hinto da xipabi de núꞌa̱ xqui ꞌyøꞌtuabiꞌʉ. 17 Bi ma̱nga ra Jesu njabʉ pa bi nja ngu núꞌa̱ xqui ma̱nga ra ba̱di Isaía gue Ajua̱ bi ꞌñena:
18 Guehna ma hoga ꞌmɛhni stá pɛhni
ne guehna ma hma̱di ne xi dí hopa rá ꞌmʉi.
Ga umbabi ma Ma̱ca Nda̱hi pa da zofo gatho ya ja̱ꞌi ꞌbʉ ja rá ngʉni ra ximhai,
pa da ba̱diꞌʉ gue ma ga ha̱ꞌmba nguɛnda.
19 Nuꞌá̱ hinto ma da ntsanoyaui,
nixi toꞌo ma da maꞌtiui ja ya ꞌñu.
20 Ma hoga ꞌmɛhni ma da nupa yá mfeni núꞌʉ toꞌo hintsꞌʉ tsɛdi yá jamfri, ngu ꞌñena ꞌnara doxꞌo xa dehmi,
ne ma da mɛꞌtsua ra nthecate núꞌʉ toꞌo ja xa gamfri, ngu ꞌñena ꞌnara tꞌʉca ñotꞌi hintsꞌʉ di yotꞌatho.
Ne ma da ꞌñudi ra hogaꞌmʉi asta hinda ꞌmɛdi ra ntsꞌoꞌmʉi.
21 Y ya ja̱ꞌi de gatho rá ngʉni ra ximhai ma da gamfribi rá noyaꞌa̱.
Bi tꞌembabi ra Jesu gue mi ha̱npa rá tsꞌɛdi ra nda̱ de ya tsꞌonda̱hi
(Mr. 3:19-30; Lc. 11:14-23; 12:10)
22 Nepʉ ra Jesu bá tsꞌimpabi ꞌnara ja̱ꞌi mrá gone ne mrá goda ngueꞌa̱ mi pɛꞌtsa ꞌnara tsꞌonda̱hi, y nuꞌá̱ bi ꞌyɛmbabi. Y ꞌbestho ra oraꞌa̱ bi za bi ña̱ ne bi hyandi. 23 Hangue gatho ya ja̱ꞌi mi ꞌbahni xi bi ꞌyø ne bi ꞌñémbabiꞌʉ ꞌna ngu maꞌna:
―¿Ha go guehni rá tꞌʉ ra nda̱ Davi núꞌa̱ toꞌo xqui mɛhni Ajua̱ pa da nda̱ ꞌbʉ?
24 Y nu mi ꞌyøde ya fariseo bi ma̱nga ya ja̱ꞌi njabʉ, nuꞌbʉ́ nuꞌʉ́ bi ꞌñémsɛꞌʉ:
―Nuní hingue co rá tsꞌɛdisɛ ɛnga ya tsꞌonda̱hi, nuní ha̱npa rá tsꞌɛdi ra Beelsebú núꞌa̱ ra nda̱ de ya tsꞌonda̱hi.
25 Pe ra Jesu bi ba̱tuatho yá mfeniꞌʉ ne bi ꞌñembabi:
―Nuꞌbʉ ꞌnara hnini da hyegue ne da ntunsɛhɛ, nuꞌbʉ́ da ꞌmɛtho núꞌa̱ xa mɛfiꞌʉ. Ha nuꞌbʉ ꞌnara ꞌmʉi da ntunsɛhɛ, hinda za da ꞌmʉi xá hño, da nhuata ra ꞌmʉi. 26 Xi ra tsꞌonda̱hi, ¿hanja da za da ꞌyɛnga rá mitsꞌonda̱hiui? Hinda za, ngueꞌa̱ nuꞌbʉ njabʉ da ꞌñotho yá tsꞌɛdi ꞌna ngu ꞌna ne da nhuati gatho. 27 Guí eñhʉ gue nuga dí ɛnga ya tsꞌonda̱hi co rá tsꞌɛdi ra nda̱ de ya tsꞌonda̱hi. Xi ri ꞌmɛhnihʉ, ¿con toꞌo rá tsꞌɛdi ɛnga ya tsꞌonda̱hi ꞌbʉ? Go dá xiꞌahʉꞌʉ. 28 Nuga dí ɛnga ya tsꞌonda̱hi co rá tsꞌɛdi rá Ma̱ca Nda̱hi Ajua̱ ma Dada, hangue njabʉ pa̱hʉ gue ya xa zøhø ra Nda̱ de mahetsꞌi pa da nda̱.
29 Hinda za da yʉtꞌa ꞌnara be ja rá ngu ꞌnara ja̱ꞌi núꞌa̱ xi di o rá tsꞌɛdi ꞌbʉ hingue ꞌmɛtꞌo da mihi ne da duꞌti pa da bepi núꞌa̱ te pɛꞌtsi.
30 Nuꞌʉ tóꞌo hingui ꞌyo con gueque, núꞌʉ́ di ʉtsagui. Nehe nuꞌʉ tóꞌo hingui faxqui ga muntsꞌa ma sofo, núꞌʉ́ go xantho.
31 Dí xiꞌahʉ gue gatho ya tsꞌoqui øtꞌa ya ja̱ꞌi ne gatho ya tsꞌone ma̱ñꞌʉ, ma dra pumbabiꞌʉ. Pe nuꞌa̱ tóꞌo da zamba rá Ma̱ca Nda̱hi Ajua̱, nura ja̱ꞌiꞌa̱ hindra pumbabi. 32 Nuꞌa̱ tóꞌo da zani Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi, nuꞌá̱ dra pumbabi, pe nuꞌa̱ tóꞌo da zanga ra Ma̱ca Nda̱hi hindra pumbabi nixi nubya ni pa nza̱ntho.
Ya ꞌbai gá za fa̱ditho po yá fruta
(Lc. 6:43-45)
33 ꞌNara hoga ꞌbai gá za unga ya hoga fruta, ha ꞌnara tsꞌo ꞌbai gá za unga ya tsꞌo fruta. Hangue njabʉ da za gui pa̱dihʉ ndaꞌa̱ ra hoga ꞌbai gá za y ndaꞌa̱ hingrá hoga ꞌbai gá za. 34 Nuꞌahʉ xi gyá tsꞌoꞌmʉihʉ guí njahʉ ngu ya quꞌeña̱ tsate. ¿Hanja da za gui ma̱ñhʉ ya hoga noya ꞌbʉ guí beñhʉ ya tsꞌomfeni? Ngueꞌa̱ núꞌa̱ guí beñhʉ ja ri mfenihʉ go gueꞌa̱ guí ma̱ñhʉ nehe. 35 Nuꞌa̱ tóꞌo benga ya hoga mfeni ma̱nga ya hoga noya, ha nuꞌa̱ tóꞌo benga ya tsꞌomfeni ma̱nga ya tsꞌonoya. 36 Nuga dí xiꞌahʉ gue gatho núꞌa̱ te gui ma̱ñhʉ ne hingui jamasuhʉ, pɛꞌtsi te gui tha̱dihʉ nura paꞌa̱ ma da tha̱pꞌahʉ nguɛnda. 37 Ngueꞌa̱ Ajua̱ go gueꞌa̱ ma da hña̱pꞌahʉ nguɛnda de gatho núꞌa̱ guí ma̱ñhʉ, ne ja ma da hnequini tengu ri hñoja̱ꞌihʉ ne tengu ri ntsꞌoꞌmʉihʉ.
Ya tsꞌoja̱ꞌi adi ꞌnara ntꞌudi
(Mr. 8:12; Lc. 11:29-32)
38 Nepʉ ꞌraya xahnate de ra ley ne ya fariseo mi ꞌbʉhni bi ꞌñembabi ra Jesu:
―Xahnate, dí nehe gui ꞌñutcahe ꞌraya ntꞌudi pa ga pa̱he ua xi majua̱ni go xpá mɛñꞌaꞌi Ajua̱.
39 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi da̱tuabi ne bi ꞌñembi:
―Nuꞌahʉ́ gyá tsꞌoja̱ꞌihʉ ne gyá ꞌña̱gamfrihʉ hangue guí adihʉ ꞌnara ntꞌudi gui hyanthʉ pa gui camfrihʉ. Pe nuga, hinga ma ga uꞌtꞌaꞌihʉ ni ꞌnara ntꞌudi. Hønsɛ ndaꞌa̱ da tꞌuꞌtꞌahʉ, núꞌa̱ ra ntꞌudi de ra Joná rá ꞌmɛhni Ajua̱. 40 Nuꞌá̱ bi ꞌyo hñu pa ne hñu xuui mbo rá mʉi ꞌnara da̱nga hua̱. Njabʉ nehe Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi ma da ꞌmʉi hñu pa ne hñu xuui mbo ra hai. 41 Ha ꞌmɛfa bi ma ra Joná bá zofo ya ja̱ꞌi de ra hnini Ninive, ha nuꞌʉ́ ꞌbestho bi ntsøꞌmi de yá tsꞌoqui. Ha nubyá ꞌbʉcua ꞌna toꞌo maꞌna xi ja rá nsu que ra Joná, pe nuꞌahʉ hinxcá camfrihʉ. Hangue ja rá nga̱tsꞌi ra pa ma xi da ña̱pꞌaꞌihʉ ya me Ninive, ngueꞌa̱ masque xcá hyanduabihʉ rá tsꞌɛdi Ajua̱ pe hinxcá camfrihʉ. 42 Nehe núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱ mrá nda̱ de ra hai Arabia mi ꞌyøde gue ra Salomó xi mi ja ndunthi rá mfa̱di. Núꞌá̱ bá ehe bi cꞌa̱ꞌtsiꞌa̱ masque xi ntsꞌɛdi mi yabʉ rá hai, pa da ꞌyøde núꞌa̱ mi ma̱ñꞌa̱. Pe nubyá ꞌbʉcua ꞌna toꞌo maꞌna xi ja rá nsu que ra Salomó, pe nuꞌahʉ hinxcá camfrihʉ. Hangue ja rá nga̱tsꞌi ra pa ma da ña̱pꞌahʉ núꞌa̱ ra ꞌbɛhña̱ꞌa̱ ngueꞌa̱ masque xcá hyanduabihʉ rá tsꞌɛdi Ajua̱ pe hinxcá camfrihʉ.
Ra Jesu bi ma̱ ꞌnara ꞌbede de ra tsꞌonda̱hi bi mengui
(Lc. 11:24-26)
43 Nepʉ ra Jesu bi ꞌñena:
―Nuꞌbʉ ꞌnara tsꞌonda̱hi da bønga de ja ꞌnara ja̱ꞌi, nura tsꞌonda̱hiꞌa̱ ꞌyo habʉraza ja ya mbonthi honi hma̱ha̱ habʉ da ꞌmʉi, pe hingui tsʉdi. Nuꞌbʉ́ ma da ma̱nsɛꞌa̱ ne da ꞌñena: 44 “Pøde ma ga pengui habʉ dá pøni pa ja ga yopa ꞌbʉhni.” Ha nu stí menguiꞌa̱ da zʉdi núꞌa̱ ra ꞌñøhø ne guetꞌatho rá mfeni ngu bi zogui ra tsꞌonda̱hi, nuꞌbʉ́ nja ngu ꞌnara ngu xa ꞌbastꞌi ne xá ntꞌaxi pe hinto ꞌbʉi. 45 Nuꞌbʉ́ núꞌa̱ ra tsꞌonda̱hiꞌa̱ da ma da tsi má yoto ya tsꞌonda̱hi núꞌʉ maꞌna xi strá ntsꞌo que gueꞌa̱, nepʉ da yʉtꞌa ja núꞌa̱ ra ꞌñøhø núꞌa̱ mi guetꞌatho rá mfeni. Nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ maꞌna strá ntsꞌo rá mfeni que rá mʉdi. Hangue núꞌahʉ gyá tsꞌoja̱ꞌihʉ ma gui njahʉbʉ nehe ꞌbʉ hingui ñobrihʉ.
Rá na̱na̱ ne yá cu ra Jesu
(Mr. 3:31-35; Lc. 8:19-21)
46 Y de mi utuate ra Jesu, bi zøhø rá na̱na̱ ne yá cu mi ꞌbai møte ra ngu habʉ mi utuateꞌa̱ ne mi ne da ña̱uiꞌa̱. 47 Nuꞌbʉ́ ꞌnara ja̱ꞌi bi ꞌñemba ra Jesu:
―ꞌBacua møte ri na̱na̱ co ri cu hoñꞌi gui ña̱ui ꞌna̱.
48 Pe nura Jesu bi da̱tuabi núꞌa̱ toꞌo bi xipabi njabʉ ne bi ꞌñembi:
―¿Toꞌo ma na̱na̱ga, ne toꞌo ma cuga?
49 Nepʉ co rá ꞌyɛ bi ꞌñudi yá nxadi ne bi ꞌñena:
―Nuya go guehya ma na̱na̱ ne ma cu. 50 Nuꞌa̱ tóꞌo øꞌtua rá paha ma Dada bí ꞌbʉi mahetsꞌi, go gueꞌa̱ ma cu ne ma nju ne ma na̱na̱.