13
Ra ꞌbede de ra motꞌi
(Mr. 4:1-9; Lc. 8:4-8)
1 Nepʉ ra paꞌa̱ ra Jesu bi bøni de núꞌa̱ ra ngu habʉ mi ꞌbʉi, ne bi ma bá hudi ja ra ña̱nga ndehe.
2 Nepʉ bi ma ndunthi ya ja̱ꞌi bá cꞌa̱ꞌtsiꞌa̱, nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ bi bøxa ja ꞌnara motsa ne ja bi hñudini, ne gatho ya ja̱ꞌi bi gohini ja ra ña̱nga ndehe.
3 Nepʉ bi metuabiꞌʉ ꞌraya ꞌbede pa bi ꞌñutuabi. Nurá mʉdi ra ꞌbede bi mede, bi ma̱ de ꞌnara motꞌi ne bi ꞌñena:
―ꞌNara motꞌi bi ma da mpotꞌa ja rá hua̱hi.
4 Y nu mi mʉdi bi mpotꞌi, bi dagui ꞌraya zi nda ja ra ꞌñu. Y nuya ndaꞌʉ bi zi ya tsꞌintsꞌʉ.
5 Y nu maꞌra ya nda bi dagui ja ya ꞌbodo habʉ mi otho ndunthi ra hai, y nuya ndaꞌʉ ꞌbestho bi føtsꞌe ngueꞌa̱ hinxmá pidi ra hai.
6 Y nu mi patꞌa ra hyadi bi huixqui ne bi ꞌyotꞌi ngueꞌa̱ mi otho yá ꞌyʉ.
7 Nu maꞌra ya nda bi dagui mbo ja ya ꞌmini, ne mi te ya ꞌmini bi xumi ne bi hyo núꞌa̱ xqui ꞌbotꞌi.
8 Ha nu maꞌra ya nda bi dagui ja ra hoga hai, y núꞌʉ ya ndaꞌʉ xi bi cꞌontsꞌi xá hño ne bi hogui, ꞌraya ꞌbai bi unga ꞌna nthebe ya nda, nu maꞌra ya ꞌbai bi unga hñuꞌrate, ha nu maꞌra ya ꞌbai bi unga ꞌnatemaꞌrɛtꞌa ya nda.
9 Nuꞌa̱ tóꞌo pɛꞌtsa ra paha da ꞌyøde nuya ya noya dí ma̱, dá ꞌyøde.
Hanja ra Jesu bi zofo ya ja̱ꞌi dega ꞌbede
(Mr. 4:10-12; Lc. 8:9-10)
10 Nepʉ yá nxadi bi joni habʉ mi hudi ra Jesu pa bi ꞌyambabi ne bi ꞌñembabi:
―¿Hanja guí zofo ya ja̱ꞌi njabʉ co núꞌʉ ya ꞌbede?
11 Ra Jesu bi da̱tuabiꞌʉ ne bi ꞌñembi:
―Nuga dí ma̱nga njabʉ ngueꞌa̱ nuyʉ́ hingui tsa da zo yá mfeni núꞌa̱ dí ma̱ de hanja ri nda̱ Ajua̱, núꞌa̱ hinxqui fa̱di maꞌmɛtꞌo. Ngueꞌa̱ nuyʉ́ hinxa tꞌumba ra mfa̱di pa da ba̱di, pe nuꞌahʉ ha̱, xa tꞌaꞌahʉ ra mfa̱di pa gui pa̱hʉ.
12 Y nuꞌahʉ maꞌna ma gui pa̱hʉ ngueꞌa̱ xa tꞌaꞌahʉ ra mfa̱di, nja ngu xa hma̱ gue nuꞌa̱ tóꞌo jababi, maꞌna ma da mɛꞌtsi, ha nuꞌa̱ tóꞌo othobi, ma da tha̱cuabi núꞌa̱ tsꞌʉ pɛꞌtsi.
13 Nuyʉ́ dí petuabi njabʉ ngueꞌa̱ ja yá thandi pe hingui handi, ja yá ntꞌøde pe hingui øde, ne ja yá mfeni pe hinte yá fa̱di.
14 Hangue bi njabʉ ngu núꞌa̱ xqui ma̱nga ra ba̱di Isaía mayaꞌbʉ ne bi ꞌñena:
Ma gui ꞌyødehʉ pe hinda zo ri mfenihʉ.
Ma gui hyanthʉ pe hingui ma gui pa̱dihʉ te rí bøni núꞌa̱ guí hanthʉ.
15 Ngueꞌa̱ xi xa megui ri mfenihʉ,
ne hinguí ne gui hñuxhʉ ntꞌøde núꞌa̱ guí ødehʉ,
ne hinguí ne gui pa̱hʉ núꞌa̱ guí hanthʉ.
Nuꞌahʉ hinguí ne gui hanthʉ,
nixi gui ꞌyødehʉ,
nixi gui pa̱hʉ,
ngueꞌa̱ hinguí ne gui ntsøꞌmhʉ pa ga punꞌa ri tsꞌoquihʉ.
Nuna guehna bi ma̱nga ra ba̱di Isaía de ya ꞌña̱gamfri ja̱ꞌi.
16 Pe nuꞌahʉ xa ja̱pꞌahʉ Ajua̱, ngueꞌa̱ xcá hyanthʉ co ri thandihʉ, ne xcá ꞌyøhʉ co ri ntꞌødehʉ.
17 Xi majua̱ni dí xiꞌahʉ gue ndunthi yá ꞌmɛhni Ajua̱ núꞌʉ mi ꞌbʉi mayaꞌbʉ ne maꞌra ya hoja̱ꞌi mi nehma̱ꞌʉ xa hyandi ngu núꞌa̱ guí hanthʉbya, pe himbi za bi hyandiꞌʉ. Ne mi nehma̱ da ꞌyøde nuya ya noya guí ødehʉbya, pe himbi za bi ꞌyødeꞌʉ.
Ra Jesu bi ma̱ te rí bønga nura ꞌbede de ra motꞌi
(Mr. 4:13-20; Lc. 8:11-15)
18 Nubyá ꞌyøhʉ xá hño te rí bønga núꞌa̱ ra ꞌbede stá xiꞌahʉ de ra motꞌi.
19 Nuꞌʉ ya nda bi dagui ja ra ꞌñu go gueꞌʉ ngu núꞌʉ toꞌo bi ꞌyøde ra noya de hanja ri nda̱ Ajua̱ ne himbi zo yá mfeni. Nuꞌbʉ́ bi yʉtꞌa ra tsꞌonda̱hi ja yá mfeni pa bi puꞌtua gatho núꞌa̱ xqui ba̱hma̱ꞌʉ.
20 Nuꞌʉ ya nda bi dagui ja ra ꞌbodo go gueꞌʉ ngu núꞌʉ toꞌo bi ꞌyøde ra ma̱ca noya ne ꞌbestho bi gamfrihma̱ co ꞌnara johya,
21 pe hinxqui zɛ yá jamfri, hangue nu mi tho ya tsꞌothogui ne ya ntꞌʉtsate po rá ngue ra ma̱ca noya, nuꞌʉ́ ꞌbestho bi ꞌuegue.
22 Nuꞌʉ ya nda bi dagui ja ya ꞌmini go gueꞌʉ ngu núꞌʉ toꞌo bi ꞌyøde ra ma̱ca noya pe ꞌbestho bi ꞌbɛ yá jamfri ne bi ꞌuegue ngueꞌa̱ nsøctho mi oda yá mfeni ra boja̱ ne maꞌra ya tꞌøtꞌe de ra ximhai.
23 Pe nuꞌʉ ya nda bi dagui ja ra hoga hai go gueꞌʉ ngu núꞌʉ toꞌo bi ꞌyøde ra ma̱ca noya ne bi zo yá mfeni, ne xi bi zɛdi yá jamfri. Nuꞌbʉ́ go gueꞌʉ xi bi unga ra sofo nja ngu ya nda, ꞌra bi unga ꞌna nthebe, ha nu maꞌra bi unga hñuꞌrate, ha nu maꞌra bi unga ꞌnatemaꞌrɛtꞌa.
Ra ꞌbede de ya tsꞌonda̱po ja ra hua̱hi dega trigo
24 Nepʉ ra Jesu bi metuabiꞌʉ maꞌna ra ꞌbede ne bi ꞌñembi:
―Nurá hmanda ra Nda̱ de mahetsꞌi nja ngu ꞌnara motꞌi bi motꞌa ra trigo ja rá hua̱hi.
25 Pe nu mi ꞌña̱ha̱ yá mɛfi, bi zø ꞌnará ncontraꞌa̱ ne bi moꞌtua ꞌraya tsꞌonda̱po ja rá hua̱hi. Nepʉ de gueꞌa̱ ꞌbestho bi ma.
26 Ha nu mi føxa ra trigo, nehe bi føxa ya tsꞌonda̱po.
27 Nepʉ ya ꞌbɛgo bi ma bá ambabi ra mehua̱hi ne bi ꞌñembi: “Ndada, ¿ha gue hingo ra trigo gá potꞌa ja ri hua̱hi? ¿Hanja go bi cꞌontsꞌa nehe ꞌraya tsꞌonda̱po?”
28 Nuꞌbʉ́ ra mehua̱hi bi da̱tuabi yá ꞌbɛgo bi ꞌñembabi: “Za̱i ꞌnama ncontra toꞌo bi motꞌa núꞌʉ ya tsꞌonda̱po.” Nuꞌbʉ́ ya ꞌbɛgo bi ꞌñemba ra mehua̱hi: “¿Ha guí ne ga ma ga cꞌʉꞌtshe núꞌʉ ya tsꞌonda̱po?”
29 Nuꞌbʉ́ bi da̱di ra mehua̱hi bi ꞌñena: “Hina, oxqui ma gui cꞌʉꞌtshʉ ya tsꞌonda̱po, ngueꞌa̱ nuꞌbʉ gui cꞌʉꞌtshʉ ya tsꞌonda̱po, ¿xiꞌbʉ gui cꞌʉꞌtshʉ nehe ra trigo?
30 Hophʉ da te mahyɛgui, cabo gue núꞌa̱ ra pa de ra sofo ga ꞌbɛpa ya xofo da hyɛtsꞌi ꞌmɛtꞌo núꞌʉ ya tsꞌonda̱po, ne da duꞌti pa da tsa̱tꞌi, ha nura trigo da muntsꞌi pa da mɛꞌtsa ja ra troha.”
Ra ꞌbede de ra nda gá mostasa
(Mr. 4:30-32; Lc. 13:18-19)
31 Nepʉ ra Jesu bi metuabiꞌʉ maꞌna ra ꞌbede ne bi ꞌñembi:
―Rá hmanda Ajua̱ mahetsꞌi nja ngu ꞌnara nda dega mostasa núꞌa̱ bi motꞌa ꞌnara ja̱ꞌi ja rá hua̱hi.
32 Núꞌa̱ ra ndaꞌa̱ maꞌna xi ra zi lotsi de gatho maꞌra yá nda ya nda̱po, pe nu sta nteꞌa̱, maꞌna ra da̱ngui de gatho maꞌra ya nda̱po, ne da nte xi ra da̱ngui ngu ꞌnara ꞌbai gá za, y asta ja da hyocni yá ꞌbafi ya tsꞌintsꞌʉ.
Ra ꞌbede de ra nzoi
(Lc. 13:20-21)
33 Nepʉ bi xipa maꞌna ra ꞌbede bi ꞌñembi:
―Nurá hmanda Ajua̱ mahetsꞌi nja ngu ꞌnara ꞌbɛhña̱ bi hyoca ra thuhme ne bi ꞌyɛntsꞌua ra nzoi núꞌa̱ ri japi da netsꞌi ra thuhme, ne mi ngu ꞌnate kilo ra arina bi mantꞌi, ne masque ꞌna zi tʉqui bi japi, pe bi netsꞌi gatho.
Ra Jesu bi zofo ya ja̱ꞌi dega ꞌbede
(Mr. 4:33-34)
34 Gatho núꞌa̱ mi xipa ya ja̱ꞌi ra Jesu bi xipabi dega ꞌbede.
35 Hangue bi njabʉ ngu núꞌa̱ xqui ma̱nga ꞌnará ꞌmɛhni Ajua̱ mayaꞌbʉ bi ꞌñena:
Ma ga petuabi ꞌraya ꞌbede ya ja̱ꞌi,
pa ga utuabi núꞌa̱ hinto xa ba̱di desde bi mʉdi ra ximhai.
Ra Jesu bi ma̱ te rí bønga ra ꞌbede de ya tsꞌonda̱po ja ra hua̱hi dega trigo
36 Nepʉ ra Jesu bi ꞌñedi ya ja̱ꞌi pa da ma ja yá ngu, y neheꞌa̱ bi ma ja núꞌa̱ ra ngu habʉ mi ꞌbʉi. Nepʉ yá nxadi bi ma bá tsʉdi ne bi ꞌñembabi:
―Xi da xicje xá hño te rí bønga núꞌa̱ ra ꞌbede de ya tsꞌonda̱po bi føxa ja ra hua̱hi.
37 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi da̱di ne bi ꞌñembabiꞌʉ:
―Núꞌa̱ ra mehua̱hi bi motꞌa ra trigo ja rá hua̱hi go gueꞌa̱ Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi.
38 Ha nura hua̱hi go gueꞌa̱ ra ximhai, ha nura trigo go gueꞌʉ núꞌʉ ꞌbʉi ja rá hmanda Ajua̱, ha nuya tsꞌonda̱po go gueꞌʉ núꞌʉ øtua rá hmanda ra tsꞌonda̱hi.
39 Nura ncontra toꞌo bi motꞌa ya tsꞌonda̱po go gueꞌa̱ ra tsꞌonda̱hi. Ha nura pa de ra sofo go gueꞌa̱ rá nga̱tsꞌi ra ximhai, ha nuꞌʉ ya xofo go yá ɛnxɛ Ajua̱.
40 Nja ngu ya xofo da ꞌueca ya tsꞌonda̱po pa da tsa̱tꞌi, njabʉ nehe ja rá nga̱tsꞌi ra ximhai ya ɛnxɛ da ꞌueca núꞌʉ ya ja̱ꞌi øtua rá hmanda ra tsꞌonda̱hi.
41 Núꞌa̱ Toꞌo bi e bi Nja̱ꞌi ma da mɛhna yá ɛnxɛ pa da ꞌueca gatho ya ꞌyøtꞌatsꞌoqui ne gatho ya tsꞌoꞌmʉi gá ja̱ꞌi pa hinda yʉtꞌa mahetsꞌi.
42 Nuꞌʉ́ ma da tꞌeque pa da thøtꞌa ja ra tsibi núꞌa̱ ma da nzø pa nza̱ntho, y nuni ja di zohma̱ni ne ja di gusthma̱ni yá tsꞌi.
43 Nepʉ nuꞌʉ tóꞌo ꞌyo xá hño ja rá thandi Ajua̱ ma da yotꞌiꞌʉ ngu ꞌnara da̱nga ñotꞌi nuni mahetsꞌi habʉ bí mandaꞌa̱. Nuꞌa̱ tóꞌo pɛꞌtsa ra paha da ꞌyøde nuya ya noya dí ma̱, dá ꞌyøde.
Ra ꞌbede de ra boja̱ tꞌagui
44 Rá hmanda ra Nda̱ de mahetsꞌi nja ngu ra boja̱ xa tꞌagui mbo ja ra hai, y nura boja̱ꞌa̱ bi dini ꞌnara ja̱ꞌi ne bi yopa goꞌmithoni maꞌnaꞌqui. Nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ co ra johya bi da̱ma pa gatho núꞌa̱ te mi pɛꞌtsi pa da danga núꞌa̱ ra hai habʉ xqui dinga ra boja̱.
Ra ꞌbede de ꞌnara perhla xi di muui ndunthi
45 Nehe rá hmanda ra Nda̱ de mahetsꞌi nja ngu ꞌnara duqui núꞌa̱ mi tuca ya hoga tꞌaxa do yá thuhu ya perhla.
46 Nu mi zʉdi ꞌnara hoga perhla xi mi muui ndunthi, nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ bi da̱ma pa gatho núꞌa̱ te mi pɛꞌtsi pa bi danga núꞌa̱ ra perhlaꞌa̱.
Ra ꞌbede de ya hua̱ ja ra xitꞌa̱
47 Nehe rá hmanda ra Nda̱ de mahetsꞌi nja ngu ꞌnara xitꞌa̱ bi tꞌɛntꞌa ja ra ndehe ne bi gʉ ꞌramaꞌnaꞌño ya hua̱.
48 Y nu mi ñutsꞌi ra xitꞌa̱, ya mɛhua̱ bi hña̱i pa ja ra ña̱nthe. Ne bi hñudiꞌʉ pa bi huahna ya hoga hua̱ pa bi yʉtꞌa ja ra ꞌbøtsꞌe; ha nuꞌʉ himyá hoga hua̱ bi føtbʉ.
49 Ma da njabʉ nehe ja rá nga̱tsꞌi ra ximhai, ma da ꞌñehe ya ɛnxɛ pa da ꞌueca ya tsꞌoꞌmʉi de ja ya hoja̱ꞌi.
50 Ne núꞌʉ ya tsꞌoꞌmʉi ma da thøtꞌa ja ra tsibi núꞌa̱ ma da nzø pa nza̱ntho, y nuni ja di zohma̱ni ne ja di gusthma̱ni yá tsꞌi.
Ya nda̱xjua tꞌøtꞌe ne ya ꞌraꞌyo tꞌøtꞌe
51 Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ꞌñembabi yá nxadi:
―¿Ha gue xa zo ri mfenihʉ gatho núꞌa̱ stá xiꞌahʉ?
Nuꞌbʉ́ nuꞌʉ́ bi da̱tuabi ne bi ꞌñembi:
―Ha̱ha̱, ma zi Hmuꞌihe.
52 Nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ bi ꞌñembabiꞌʉ:
―Xá hño ꞌbʉ. Nubyá da za gui ꞌñudihʉ hingue hønsɛ núꞌa̱ bi ma̱nga ra Moise ne maꞌra yá ꞌmɛhni Ajua̱, pe nehe da za gui ꞌñudihʉ ma ꞌraꞌyo ntꞌutuate dí uꞌtꞌaꞌihʉ de hanja ri nda̱ Ajua̱, gui njahʉ ngu ꞌnara dada de ꞌnara ngu jʉqui nura ora honi gatho núꞌa̱ te xa mɛꞌtsa mayaꞌbʉ ne ja guehya.
Ra Jesu mi ꞌbʉhni Nasare
(Mr. 6:1-6; Lc. 4:16-30)
53 Ha nu mi uadi ra Jesu bi ma̱nga nuya ya zi ꞌbede, bi ma de guehni.
54 Ne bi ma pa ja rá haiꞌa̱, y de mi ꞌbʉhni mi pa ja ra nija̱ de guehni pa mi xahna ya ja̱ꞌi. Y nuꞌʉ́ xi bi ꞌyø ne bi ꞌñena:
―¿Habʉ xuá pa̱di núꞌa̱ ra mfa̱di pa̱hni? ¿Ne há xqui ba̱hni ꞌbʉ nuya ya da̱nga ntꞌudi øtꞌe?
55 ¿Ha gue hingo guehni rá tꞌʉ núꞌa̱ ra yaxi? ¿Ha gue hingo guehni rá tꞌʉ ra Maria? ¿Ha gue hingo guehni rá cu ra Cobo ne ra Jose, ne ra Simu ne ra Juda?
56 ¿Ha gue hingyá menguua yá nju nehe? ¿Habʉ xuá ba̱dini gatho núꞌa̱ ma̱ ne gatho núꞌa̱ øtꞌe?
57 Y ya ja̱ꞌi de guehni mi pø yá cuɛ con gueꞌa̱ ne himbi ne bi gamfri. Hangue nura Jesu bi ꞌñembabiꞌʉ:
―ꞌNará ꞌmɛhni Ajua̱ habʉraza ri ꞌyo ri hnumansu, pe ja rá haisɛ hina, nixi ja rá ngu.
58 Hangue ra Jesu himbi ꞌyøtꞌa ndunthi ya da̱nga ntꞌudi de guehni ngueꞌa̱ ya ja̱ꞌi himbi ne bi gamfri.