13
Ár ꞌbede ar motꞌi
(Mr. 4:1‑9; Lk. 8:4‑8)
1 Nunar paꞌö ar Hesu bi bo̱nga har ngu habu̱ mi ꞌbu̱i, ne bi ma ba hu har ñönthe.
2 Bi watꞌa nze̱ye̱ ya jöꞌi habu̱ mi ꞌbu̱ꞌö, jange bi bo̱xa ha nꞌar motsa ne ka bi hñuxnu̱, ha gatho ya jöꞌi mi ꞌba̱ har ñönthe.
3 Ne bi metwabi nze̱ye̱ ya ꞌbede mi utwabi. Mꞌe̱tꞌo bi me nꞌár ꞌbede nꞌar motꞌi ne bi ꞌñenö:
—Nꞌar motꞌi bi bo̱ni ma ba potꞌa ár hwöhi.
4 Núꞌmu̱ mi mpotꞌi, nꞌa tu̱i bi zo har ꞌñu, ba e ya tsꞌintsꞌu̱ bi go bi za.
5 Manꞌa tu̱i bi zo ha ya do habu̱ himi köxa nze̱ye̱ ar ha̱i. Ngutꞌa bi kꞌontsꞌi ngetho himar mpidi ar ha̱i.
6 Ne nu mi bo̱xa ar hyadi bi hwixki. Himi tsa̱ nda nu̱nga yá ꞌyu̱, jange bi ꞌyotꞌi.
7 Manꞌa tu̱i bi zo habu̱ mi ja ya ꞌmini, bi xuhña ne bi otꞌi.
8 Ha manꞌa tu̱i bi zo habu̱ mar ñho ar ha̱i, xa bi unga nꞌar hoga sofo, ꞌra nꞌa nthehe, maꞌra hñunꞌa̱te, ne maꞌra nꞌa̱temaꞌre̱tꞌa nꞌa ngu nꞌar ꞌba̱i.
9 Nöꞌö togo tu ar gu da ꞌyo̱de, dá ꞌyo̱xa nöꞌö te di mö.
Yoꞌö ar Hesu mi zo mꞌede ya jöꞌi
(Mr. 4:10‑12; Lk. 8:9‑10)
10 Mꞌe̱fa yá ma̱xte bi watꞌa habu̱ mi ꞌbu̱ ar Hesu ne bi ꞌñembabi:
—Yoꞌö gi zo mꞌede ya jöꞌi.
11 Ar Hesu bi dötwabi ne bi ꞌñembabiꞌu̱:
—Nuꞌahu̱, Jö utꞌahu̱ nöꞌö hinxki fö mamꞌe̱tꞌo tengu ár tsꞌu̱tꞌwi, ha nu maꞌra hinxi tꞌutwabi.
12 Ngetho nöꞌö to pe̱tsꞌi, ma da thuꞌspabi, ha nöꞌö hinte pe̱tsꞌi, ma da thömba xo̱ge.
13 Jange di zo mꞌede, ngetho tu yá da̱, ne hingi handi, tu yá gu, ne hingi o̱de, ne hingi tso yá mfeni.
14 Thohyu̱ ngu bi mönga ar mꞌe̱hni Isaia núꞌmu̱ bi ꞌñenö:
Ma gi ꞌyo̱hu̱, ne hinda zo ri mfenihu̱.
Ma gi hyanthu̱, ne hingi pöhu̱ teme di bo̱nga nöꞌö gi hanthu̱.
15 Ngetho nuya jöꞌiyu̱ xi japi xi më yá ñö,
ne hingi ne da ꞌyo̱xa nöꞌö o̱de.
Xi tsꞌa̱ntꞌa yá da̱,
njapꞌu̱ hinda xo yá da̱ da hyandi,
ne hinda zo yá gu,
hinda kwata ha yá mu̱i,
ne da hñuxka yá da̱,
ha nuga da tsa̱ ga umba ar nzaki.
16 Ha nuꞌahu̱, nza̱tho ri da̱se̱hu̱ xka hyanthu̱, ne ri guse̱hu̱ xka ꞌyo̱hu̱.
17 Ngetho xa majöni di xiꞌahu̱, nze̱ye̱ yá mꞌe̱hni Jö ne maꞌra ya hogajöꞌi, mi nemhö nda hyanda nöꞌö gi hanthu̱pya, ha himbi tsa̱ bi hyantꞌu̱. Ne mi nemhö nda ꞌyo̱xa nöꞌö gi o̱hu̱pya, ha himbi ꞌyo̱xꞌu̱.
Ar Hesu bi mönga tema di bo̱nga ár ꞌbede ar motꞌi
(Mr. 4:13‑20; Lk. 8:11‑15)
18 ꞌYo̱hu̱pya tema di bo̱nga ár ꞌbede ar motꞌi da xiꞌahu̱.
19 Nöꞌö togo da ꞌyo̱xa ar mhö no̱mba ár tsꞌu̱tꞌwi Jö ne hinda zo ár mfeni, mꞌe̱fa da e ar tsꞌondöhi ne da hñömba ar mhö xki zomhö hár mu̱i, gehnu̱ nöꞌö nꞌa tu̱i bi zo har ꞌñu.
20 Nuꞌu̱ maꞌra bi zo ha ya do, ngu nöꞌö bi ꞌyo̱xa ár mhö Jö ne da njohya da hñöni.
21 Ha hinxi ꞌñetꞌa xiñho hár mu̱i nunar mhönu̱, jange xta e ya thogi ne ya ntꞌu̱tsa ngetho xi hñömga ma mhö, da ꞌwege, ngu ar tꞌe̱i hinxi nu̱nga ár ꞌyu̱ ngutꞌa da ꞌyotꞌi.
22 Nöꞌö nꞌa tu̱i bi zo habu̱ mi ja ya ꞌmini, gehyu̱ nuya xi ꞌyo̱xa ár mhö Jö, ne dama bi ꞌbe̱ ar ñꞌemu̱i, ngetho tupa ár mu̱i gatho nöꞌö te jawa har ximha̱i, ne ñhe̱gi da ka ar bojö. Gathoyu̱ da jöꞌsa ar mhö, jangutho ar tꞌe̱i hinte bi uni.
23 Ha nu maꞌra bi zo habu̱ mar ñho ar ha̱i, gehyu̱ nuya bi ꞌyo̱xa ár mhö Jö ne bi zo yá mfeni. Xa bi unga nꞌar hoga zofoyu̱, ꞌra bi unga nꞌanthebe, ꞌra hñunꞌa̱te, ha nu maꞌra nꞌa̱temaꞌre̱tꞌa nꞌa ngu nꞌar ꞌba̱i.
Ár ꞌbede ar tꞌe̱i ne ar nxotꞌo
24 Mꞌe̱fa ar Hesu bi metwabiꞌu̱ manꞌar ꞌbede ne bi ꞌñenö:
—Ár tsꞌu̱tꞌwi Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi jangu nꞌar motꞌi bi ma hár hwöhi ba potꞌa ar tꞌe̱i xi thahni.
25 Ha núꞌmu̱ mi ö yá ꞌbe̱go, ba e ár ñꞌu̱ni ne bi motꞌwa ya nxotꞌo hár hwöhi xki motꞌa ar tꞌe̱i, ne bi ma.
26 Nu mi te ar tꞌe̱i ne mi fu̱di nda ngöhö, bi kꞌontsꞌa ar nxotꞌo ꞌmu̱ nꞌehe.
27 Nuya ꞌbe̱go bi ma ba a̱nga nöꞌö togo ár me̱ti ar hwöhi ne bi ꞌñembabiꞌu̱: Tsi ndada, ha hinga potꞌa ar tꞌe̱i xki nthahni ha ri hwöhi. Xiꞌmu̱ ha xpa e nuya nxotꞌo ꞌmu̱.
28 Nor ñꞌo̱ho̱ꞌö bi ꞌñemba yá ꞌbe̱go: Zage nꞌa ma ñꞌu̱ni xi motꞌi. Nuyu̱ bi ꞌñembabi ꞌmu̱: Ha gi ne ma ga kꞌu̱se ya nxotꞌo.
29 Nöꞌö togo ár me̱ti ar hwöhi bi dödi ne bi ꞌñembabiꞌu̱: Hinꞌö, yo gi kꞌu̱su̱ ngetho yo ma da kꞌu̱xkwi ya tꞌe̱i nꞌehe.
30 Hye̱hu̱pꞌu̱ da tewi mahye̱gi, ne nu xta zo̱ ár pa ar sofo, ga xipa ya xathe da xatꞌa mꞌe̱tꞌo ya nxotꞌo da dutꞌi, ne da göꞌsa har tsibi da zötꞌi. Ha nor tꞌe̱i da muntsꞌi da kwata ha ma tꞌu.
Ár ꞌbede ar nda̱murtasa bi ꞌbotꞌi
(Mr. 4:30‑32; Lk. 13:18‑19)
31 Ne ar Hesu bi metwa manꞌar ꞌbede ne bi ꞌñembabi:
—Ár tsꞌu̱tꞌwi Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi ñhe̱hwi nꞌar nda̱murtasa bi motꞌa nꞌar ñꞌo̱ho̱ hár hwöhi.
32 Nöꞌö ar nda̱ꞌö xa tsi tꞌu̱lo töta gatho nu maꞌra. Ha nu xta te, töta gatho nu maꞌra ya kꞌani, habu̱ bi e ya tsꞌintsꞌu̱ köxa yá mꞌafi.
Ár ꞌbede ar njoxthuhme
(Lk. 13:20‑21)
33 Bi xipa manꞌar ꞌbede ne bi ꞌñembabi:
—Ár tsꞌu̱tꞌwi Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi ñhe̱hwi ar njoxthuhme bi pantꞌa nꞌar ꞌbe̱hñö ha gu̱to hwada ar ju̱ni, ne bi do̱ꞌmi bi joxa xo̱ge.
Teme mi japa ar Hesu ya ꞌbede
(Mr. 4:33‑34)
34 Ar Hesu gatho nöꞌö te mi xipa ya jöꞌi, mi xipa mꞌede. Nuꞌmu̱ himar ꞌbede hinte mi xipabi.
35 Njapꞌu̱ bi thogi ngu xki mönga mahamꞌu̱ ár mꞌe̱hni Jö núꞌmu̱ bi ꞌñenö:
Mꞌede ma ga zo ya jöꞌi,
Ma ga mönga nöꞌö xki tꞌögi núꞌmu̱ mi thoka ar ximha̱i.
Ar Hesu bi mönga teme di bo̱nga ár ꞌbede ar tꞌe̱i ne ar nxotꞌo
36 Ar Hesu mi wadi bi ꞌñe ya jöꞌi, bi ma har ngu habu̱ mi ꞌbu̱i, ne bi watꞌa yá ma̱xte, bi ꞌñembabi:
—Xiꞌmu̱ gi xikagihe teme di bo̱nga ár ꞌbede ar nxotꞌo ꞌba̱ har hwöhi.
37 Ar Hesu bi dötwabiꞌu̱ ne bi ꞌñenö:
—Nöꞌö togo potꞌa ar tꞌe̱i xi thahni, gehnu̱ Nöꞌö Togo ba e bi Njöꞌi.
38 Ar hwöhi gehnu̱ ar ximha̱i, ha nöꞌö ar tꞌe̱i xi thahni, gehyu̱ nuꞌu̱ ꞌbu̱ hár tsꞌu̱tꞌwi Jö. Ha nunar nxotꞌo, nuya te̱nga ar tsꞌondöhi.
39 Ar ñꞌu̱ni potꞌa ar nxotꞌo, ar tsꞌondöhi. Nunar sofo gehnu̱ ár ngötsꞌi ar ximha̱i, ne nuya xathe gehyu̱ yá e̱nxe̱ Jö.
40 Jangu ya xatꞌe̱i ꞌweka ar nxotꞌo da tsꞌötꞌi, njapꞌu̱ hár ngötsꞌi ar ximha̱i, ya e̱nxe̱ ma da ꞌweka nuya jöꞌi te̱nga ar tsꞌondöhi.
41 Nöꞌö Togo ba e bi Njöꞌi ma da me̱hna yá e̱nxe̱ da gu̱ka hár tsꞌu̱tꞌwi gatho nuya ꞌyo̱tꞌatsꞌoki ne nuꞌu̱ japa maꞌra da ntsꞌoki.
42 Ne ma da tꞌu̱tꞌa har tsibi, ka ma da nzonu̱ ne da guxtya tsꞌi di tho ya u̱gi.
43 Ne nuꞌu̱ ya hogajöꞌi ma da yotꞌu̱ ngu ar hyadi núnu̱ mhetsꞌi, habu̱ bi ꞌbu̱ ár tsꞌu̱tꞌwi Jö yá Dada. Nuꞌu̱ togo tu yá gu da ꞌyo̱de, dá ꞌyo̱xa nöꞌö di mö.
Ár ꞌbede ar mꞌe̱tsꞌi tꞌa̱gi
44 Ár tsꞌu̱tꞌwi Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi ñhe̱hwi nꞌar mꞌe̱tsꞌi tꞌa̱ har ha̱i. Nunar mꞌe̱tsꞌinu̱ bi dinga nꞌar jöꞌi, ne bi mengi bi ꞌñö manꞌagi. Ne xa bi njohya bi ma ba pa̱ gatho nöꞌö mi pe̱tsꞌi, bi da̱nga ar ha̱i habu̱ mi tꞌa̱ ar mꞌe̱tsꞌi.
Ar nza̱tho do xa xi mhödi
45 Nunár tsꞌu̱tꞌwi Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi jangu nꞌar ma̱ honga ya nza̱tho do xa xi mhödi.
46 Nu mi dinga nꞌar hoga do, bi ma ba pa̱ gatho nöꞌö mi pe̱tsꞌi ne bi ma ba ta̱i.
Ar ntꞌa̱tsꞌi
47 Ár tsꞌu̱tꞌwi Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi jangu nꞌar ntꞌa̱tsꞌi njötꞌa har dehe ne tsa̱ntꞌö ar zuꞌwe bi gu̱tsꞌi.
48 Nu xta ñuxa yá ntꞌa̱tsꞌi, nuya ngu̱xhwö da gu̱ka har ñönthe, ne da hñudi da hwahna nuya xiñho da ꞌyu̱tꞌa ha yá ꞌbo̱tsꞌe, ne nu maꞌra hingi ho da ꞌye̱nga nthi.
49 Ma da njapꞌu̱ xta göxa ar ximha̱i, da e ya e̱nxe̱ da ꞌweka ya tsꞌomꞌu̱i xi nthöskwi ya hogajöꞌi.
50 Ne da tho̱tꞌa har tsibi, ka ma da nzonu̱ ne da guxtꞌa yá tsꞌi.
Ya ꞌraꞌyo ne ya gönga mꞌe̱tsꞌi
51 Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌya̱nga yá ma̱xte:
—Ha xi zo ri mfenihu̱ gatho nöꞌö xta xiꞌahu̱.
Bi döꞌu̱ ne bi ꞌñeñꞌu̱:
—Hö, ma tsi Hmuꞌihe.
52 Nuꞌmu̱ nöꞌö bi ꞌñembabiꞌu̱:
—Njapꞌu̱ nꞌar bötꞌofo pötwa xiñho ár tsꞌu̱tꞌwi Jö, ñhe̱hwi nꞌar dada pe̱ꞌsa ár mꞌe̱tsꞌi, ne ju̱ka nuꞌu̱ mi ja mahamꞌu̱ ne nuꞌu̱ ja getya xi nja.
Ar Hesu mi ꞌbu̱hnu̱ Nasare
(Mr. 6:1‑6; Lk. 4:16‑30)
53 Mi wadi bi mönga nuya ꞌbedeyu̱, bi ma bi zohnu̱ nunar hnininu̱.
54 Ne bi zo̱nga hár ha̱iꞌö, mi ku̱tꞌa ha yá nijö mi uti, ne nuya jöꞌi xa mi ꞌyo̱tho ne mi eñꞌu̱:
—Ha xpa tinga ar mfödi ne ar tsꞌe̱di da ꞌyo̱tꞌa nuya döta ntꞌudiyu̱.
55 Ha hinga gehnu̱ ár tꞌu̱ ar hye̱nza. Ha hingar Maria ár nönönu̱, ne ár jödö ar Hakobo, ar Huse, ar Simu ne ar Huda ꞌmu̱.
56 Ha hinge di ꞌbu̱hwihu̱wa yá nju nꞌehe. Ha xpa pöhnu̱ gatho nöꞌö mö ne o̱tnu̱ ꞌmu̱.
57 Ne nuya mengunu̱ xa mi tso̱tꞌa yá mu̱i, jange ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱:
—Nꞌár mꞌe̱hni Jö habu̱ gatho hnumansu, ha nu hár ha̱ise̱ hinꞌö, ne hár nguse̱.
58 Jange himbi ꞌyo̱tꞌa nze̱ye̱ ya döta ntꞌudinu̱, ngetho ya jöꞌi himi ñꞌemu̱ibi.