14
Lahenda bauinaꞌ ara saka enoꞌ fo nau hopu ramanininoꞌ Ramatua Yesus
(Mateos 26:1-5; Lukas 22:1-2; Yohanis 11:45-53)
1-2 Basa ria, boe ma malaka agama Yahudi ra malaka nara roo mese agama ra, rasaka enoꞌ fo hopu ramanininoꞌ Yesus. Huu fo ara nau raisa Ni. Tehuu ara dodoo-tatai eno na rae, “Mahani dei! Ita bosoꞌ talale hopu Ni, nana huu fai malole a naneneaꞌ so. Bosoꞌ losa neuꞌ ko lahenda kadodouinaꞌ sira rafarau ra ita fo tao nahuu-nalenaꞌ.”
Ara dedea rae leoꞌ na, huu fo bei faiꞌ dua bali, te lahenda Yahudi ra fai malole na, fo riꞌ, rae ‘Fai Paska’ ma ‘Feta Roti Ta Pake Ralu Teteiꞌ fa.’ Ma fai malole ria, nana ara rafarene fai a ulu na, tepoꞌ fo bei-baꞌi nara kalua reme dae Masir a mai a.
Inaꞌ fo poꞌa mina maboomeni mabeli neuꞌ Ramatua Yesus
(Mateos 26:6-13; Yohanis 12:1-8)
Nai koro Betania, hapu lahenda esa, nade Simon. Maꞌulun na lahenda rahiaꞌ ana, nana huu hapu hedi kusta. Tehuu besaꞌ ia ao-ina na makamoiꞌ a so.
Tepoꞌ fo, fai malole ria beita mai fa, Yesus asa reu raa-rinu nai Simon uma na. Faiꞌ fo ara raa-rinu, te inaꞌ esa mai naneta no Yesus. Ana homu neni boto fo taon nemeꞌ batu a mai. Isi na mina maboomeniꞌ teaꞌ mabeli a.* Basa de, inaꞌ a beru natepa boto ria tatana na. Boe ma ana poꞌa mina ria, feen titi bai-bai neuꞌ Yesus laka Na, fo dadi tanda nae, ana fee hada-horomata neuꞌ Yesus.
Tehuu lahenda fekeꞌ hida fo raa-rinu rai naa boe. Ara rita inaꞌ ria tao leo naꞌ, boe ma ara ramanasa, de ara dedeaꞌ koaoꞌ rae, “Ae! Ina ubeaꞌ ia, fo neu tuꞌu heni hihiiꞌ mina maboomeni mabeli beraꞌ ia! Malole lenaꞌ ana seꞌo mina ria! Fo neu babati doi kadodouinaꞌ sira fee lahenda hata taaꞌ ara! Huu fo mina maboomeniꞌ ria, beli na sama leoꞌ lahenda kadi na teuꞌ esa.” Boe ma ara rasaꞌai ni.
Tehuu Yesus nataa si nae, “Emi bosoꞌ tao masususaꞌ inaꞌ ia! Nemeꞌ na! Au amahoꞌo, nana huu ana poꞌa mina mabomeniꞌ ia neuꞌ Au ao-ina Ka. Lahenda kasian ara roo emi kose-kose. De, emi bisa tulu-fali sira nai fai bea a. Tehuu Au sona, ta dooꞌ a fa, te Au ta sama-sama oo emi soꞌ. Au soda Ka ta dooꞌ a soꞌ. Ma bisinaꞌ a inaꞌ ia poꞌa mina a, nana ana sadia naꞌulu Au ao-ina Ka, sama leoꞌ ria kari na laꞌesa rampe neuꞌ Au popora Ka. Mafarereneꞌ matalolole, o! Sudi nai mamanaꞌ bea oo, Manetualain Tutui Malole Na tui-bekan rule-feo dae-bafoꞌ ia, tantu ara tui inaꞌ ia malole na boe. Fo ela basa lahenda rafareneꞌ neu ana.”
Yudas nalaharaꞌ no malaka agama ra fo nau seꞌo heni Ramatua Yesus
(Mateos 26:14-16; Lukas 22:3-6)
10 Basa boe ma, neme Yesus ana mana tuka dea kasanahulu dua nara esa mai, nade Yudas Iskariot. Ana kalua neu saka malaka agama Yahudi ra malaka nara, fo nau seꞌo heni Yesus fee si. Losa si boe ma, nafada ria dale hihii na. 11 Faiꞌ fo malaka ra ramanene Yudas dedea nae leoꞌ na, boe ma ramahoꞌo raan seli. Boe ma ara helu rae, “Kalu o nau seꞌo Yesus fee ami, tantu ami bae.” Yudas kalua, boe ma ana mulai saka enoꞌ fo nau fee heni Yesus neuꞌ asa.
Ramatua Yesus naa feta Paska no ana mana tuka dea nara
(Mateos 26:17-25; Lukas 22:7-14, 21-23; Yohanis 13:21-30)
12 Faiꞌ ria laꞌe fai masososaꞌ neme lahenda Yahudi ra fai malole na mai. De, nai faiꞌ ria, ara biasa tunu roti ta pake ralu teteiꞌ, ma hala bibi-lopo boe. Basa boe ma, Yesus ana mana tuka dea nara mai ratane Ni rae, “Papa! Faiꞌ ia, ita fai malole Paska na. De, Papa nau ami meuꞌ bea sadia mamana feta Paska?”
13 Boe ma Yesus nadenu ana mana tuka dean dua nae, “Emi meu maꞌulu kota daleꞌ. Nai na neuꞌ ko emi maneta mo touꞌ esa, nasaa neni oe neuꞌ kusi anaꞌ esa. Emi meu tuka ni. 14 Maneniko ana kodi leo uma bea daleꞌ neu, sona tuka leo naꞌ meu. Basa sona mafada manuu umaꞌ a mae, ‘Papa! Ami Mesen ma hule mamanaꞌ esa, fo Ana nau pake ni ela tao feta Paska no ana mana tuka dea nara.’ 15 Neuꞌ ko lahenda ria natudu fee emi kama maloaina esa nai uma a huhurun lain. Ana sadia na kama ria namadai so. De, adaꞌ noi emi dua meuꞌ na fo sadia nanaaꞌ.”
16 Basa boe ma, dua si leo kota daleꞌ reu. Nai na dua si raneta roo basa-basan fo Yesus nafada so a. Boe ma ara sadia basa-basan, ela Yesus asa raa feta Paska reuꞌ na. Basa boe ma dua si reu raloo Yesus asa.
17 Ledo a mulai tena so, boe ma Yesus no ana mana tuka dean sanahulu dua si leo naꞌ reu. 18 Boe ma ara ratuuꞌ raa-rinu sama-sama. Faiꞌ fo ara raa, boe ma Yesus dedea nae, “Emi nenene, e! Hapu lalenda esa neme emi mai, neuꞌ ko ana seꞌo Au leo lahenda fekeꞌ ara u.”
19 Ramanene leoꞌ na, boe ma dale nara ta tama soꞌ. Tutiꞌ a sira esa-esa natane Yesus nae, “Lahenda fo Papa mafada a, ta au fa, hete?”
20 Yesus nataa nae, “Lahenda fo naboro roti na leo mako ia daleꞌ neu sama-sama no Au, ria riꞌ neuꞌ ko naseꞌo heni Au leo lahenda fekeꞌ ara u. 21 Mafarereneꞌ, é! Au, Lahenda Teteaꞌ, muste mate sama leoꞌ manaduiꞌ nai Manetualain Susura Makamoi Na daleꞌ so. Tehuu besa-besa! Lahenda fo nau seꞌo heni Au a, neuꞌ ko lepa na soe a! Malole lenaꞌ kalu mama na ta boki nan fa!”
Ramatua Yesus nafada nae, roti ria no anggor oeꞌ ia dadi tanda nafarereneꞌ neuꞌ Ana
(Mateos 26:26-30; Lukas 22:14-20; 1 Korintus 11:23-25)
22 Tepoꞌ fo ara bei raa, boe ma Yesus hai na roti baloꞌ esa, de hule makasi neuꞌ Manetualain. Basa boe ma Ana tetebi roti ria, de loo fee ana mana tuka dea nara, Ana nae, “Roti ia, nana Au ao-ina Ka. Hai man fo mia leo.”
23 Basa ria, boe ma Ana hai na galaas fo anggor oeꞌ nai daleꞌ. Boe ma Ana hule makasi neuꞌ Manetualain. Basa de Ana loo galaas ria leo ana mana tuka dea nara neu fo rinu. 24 Boe ma Ana nae, “Anggor ia, nana Au daa Ka. Neuꞌ ko ana faa fo fee lahenda dodouꞌ sodaꞌ a. Daa ia dadi buti fo fee nafarereneꞌ nae, hata fo Manetualain helu a, memaꞌ besaꞌ ia dadi so. Naa, hai maan fo minu leo.
25 Nenene matalolole dei! Mulai nemeꞌ hatun ia mai, Au ta inu anggor oe soꞌ. Losaꞌ Au atuuꞌ pareta sama-sama oo Papa Ka nai nusatetu-ikutemaꞌ a, besaꞌ ko Au inu bali.”
26 Basa boe ma, ara soda sosodaꞌ esa, io-oa neuꞌ Manetualain. Tutiꞌ a hatun ria boe ara kalua de leo lete Saitun a reu.
Ramatua Yesus nafada naꞌulu nae Petrus neu ko nalena Ni
(Mateos 26:31-35; Lukas 22:31-34; Yohanis 13:36-38)
27 Tepoꞌ fo ara laꞌo-laꞌo a, Yesus nafada memaꞌ asa nae, “Neuꞌ ko selubaiꞌ hatun ia, emi basa malai ela Au. Ria sama leoꞌ manaduiꞌ memaꞌ nai Susura Makamoiꞌ daleꞌ nae,
‘Neuꞌ ko Manetualain naisa manafoo a,
de, bibi-lopo nara ralai tapasara.’
28 Tebe Au mate. Tehuu maneniko Au asoda seluꞌ, Au auluꞌ emi leo propinsi Galilea u.”
29 Basa boe ma, Petrus nadedea laka nae, “Papa! Leo mae lahenda fekeꞌ ara basa si ralai ela Papa, tehuu au sona taꞌa.”
30 Yesus nataa nae, “Petrus! Mafarerene, é! Hatun ia, manuꞌ ara beita kokoꞌoa kalaiꞌ dua na, te o mafada laiꞌ telu so mae, ta malelaꞌ Au fa.”
31 Tehuu Petrus nataa no hara bera nae, “Taꞌa, Papa! Kalu Papa Ka mate, au boe mate sama-sama. Tehuu au ta alai ela Papa ka fa, ma ta alena Papa boeꞌ.”
Yesus ana mana tuka dea feke nara boe rae leoꞌ na.
Ramatua Yesus hule-haradoi nai oka Getsemani
(Mateos 26:36-46; Lukas 22:39-46)
32 Basa ria, boe ma Yesus asa losa mamanaꞌ esa nai lete Saitun, nade ‘Getsemani’. Yesus nafada ana mana tuka dea nara nae, “Emi mahani ia, e! Au nau uuꞌ hule-haradoi nai ele.”
33 Boe ma Yesus naloo no Petrus, Yakobis ma Yohanis, fo laꞌo sama-sama roo Ni. Mulai neme naꞌ mai, boe ma dale Na susa ma ta tama fa. 34 Ana nafada si nae, “Au dale Ka susa naan seli. Au ameda an nonooꞌ nae Au sakaꞌ mate! Emi matuuꞌ manea nai ia dei!”
35-36 Basa de Ana lali nala dooꞌ a seluꞌ baiꞌ, boe ma Ana sundaꞌ undulaka Na, neuꞌ dae a fo hule-haradoi nae, “Papa manasue-manalai! Kalu Papa mataa, sona Au bosoꞌ lepa doidoso rupa leo iaꞌ a losa mate. Au bubuluꞌ memaꞌ so ae, ta hapu hata esa fo Papa ta bisa tao ni fa. De, kalu bole sona, Papa tuꞌu madoo doidoso ia nemeꞌ Au mai. Tehuu bosoꞌ tuka Au hihii-nanau Ka; ela leoꞌ bea na tuka noi Papa Ka hihii-nanaum.”
37 Basa boe ma, Ana fali leo ana mana tuka dea kateluꞌ sira neu, tehuu ara suku ramanee. Boe ma Ana fafae nafoa si, de nafada neuꞌ Petrus nae, “Peꞌu! O suku, do! Au uꞌ ria adaꞌ noi hate mataꞌ boe, tehuu emi ta manea baiꞌ boeꞌ! 38 Madidilaꞌ mata mara dei. Basa sona foa fo manea mo Au! Emi dale mara sona rahiiꞌ tao malole, te noi emi aopaa mara ta baraꞌai a fa. De, malole lenaꞌ hule-haradoi, ela maneniko hapu sosobaꞌ boe oo, ta naseki emi fa.”
39 Basa boe ma Yesus neu hule seluꞌ laꞌesa bali. Ana hule seluꞌ neuꞌ Manetualain, bosoꞌ foa ela Ni fo lepa doidoso ria. 40 Basa de Ana fali main leo ana mana tuka dea kateluꞌ sira. Tehuu ara suku seluꞌ bali, huu fo mata nara rambera. Ana fafae nafoa seluꞌ asa, tehuu ara ta bubuluꞌ rataa Ni rae leoꞌ bea soꞌ.
41 Boe ma, Yesus neu hule-haradoi seluꞌ kalaiꞌ telu na. Basa boe ma Ana fali de fafae nafoa si. Ana nae, “Emi bei suku bali, do? Dai so! Foa leo! Lahenda fo nau seꞌo heni Au Lahenda Teteaꞌ ia a, naneneaꞌ so. Besaꞌ ia ara nau hopu ra Au, fo fee Au leo lahenda tadalu ara lima dale nara uu. 42 Foa leo! Madilaꞌ mata mara fo soba mete leo eleꞌ meu! Lahenda fo nau seꞌo heni Au a, mai so. Mai fo ita teu soruꞌ asa!”
Ara hopu ra Ramatua Yesus
(Mateos 26:47-56; Lukas 22:47-53; Yohanis 18:3-12)
43 Yesus bai dea-dea te Yudas noo lahenda dodou-inaꞌ mai so. Ara mai reni tafaꞌ, ai tutukuꞌ, fo nau hopu Yesus. Ara tao leo naꞌ tuka pareta neme malaka Yahudi ra mai. Sira nana siꞌ malaka agama ra malaka nara, mese agama ra, ma lasi hadas ara. 44 Yudas nalaisiꞌ mema asa so nae, “Emi mete matalolole! Au deꞌi bea, sona hopu maa Ni leo! Huu fo Ria riꞌ, lahenda fo emi saka ni a.”
45 Tepoꞌ fo Yudas asa losa na, boe ma ana nasare nasuu tinoꞌ Yesus. Basa de ana nateꞌa nae, “Papa Mesen!” Boe ma Yudas holu nan ma deꞌi Ni. 46 Tutiꞌ a lahenda kadodouinaꞌ sira tuturuu mata reu, de hopu ra Yesus.
47 Tehuu Yesus lahendan esa lesu na fela lakatuku ana na, de seru naꞌetu lahenda esa ridoo na. Lahenda mananeni hinaꞌ ria, nana malaka agama Yahudi a malaka bau-ina na ana uma dalen. 48 Yesus dedea no lahenda fo ara mai hopu Ni a nae, “Leoꞌ bea? Emi mae Au ia nana lahenda tadaluꞌ, do? De, emi meni tafaꞌ ma aitutukuꞌ fo mai hopu Au? 49 Tuka-tuka faiꞌ Au anori-afada emi nai Manetualain Uma Mamaso Ina Na daleꞌ, tehuu ta hapu lahenda esa hopu na Au boeꞌ. Mai hopu ma Au leo! Huu fo ia nana manaduiꞌ memaꞌ neme uluꞌ mai so nai Manetualain Susura Makamoi Na daleꞌ.”
50 Yesus ana mana tuka dea nara bii mamateꞌ. Boe ma ara ralai foa elan mesaꞌ Ana.
51 Nai na boe, hapu anatou muri anaꞌ esa, tutukaꞌ Yesus dea na. Ana naluse lafatende bibia anaꞌ esa. Lahenda sira nau homu ran boe. 52 Tehuu ara rano ra noi lafatende na. Basa de ana nalai poꞌiraoꞌ neu ni, huu fo ana bii mamateꞌ.
Ara roo Ramatua Yesus leo mamana naꞌetu dedea agama a neu
(Mateos 26:57-68; Lukas 22:54-55, 63-71; Yohanis 18:13-14, 19-24)
53 Basa ria boe ma, ara hela roo Yesus leo malaka agama Yahudi a malaka bau-ina na uma na neu. Nai naa, lahenda bauinaꞌ ara tesa so. Siꞌ malaka agama ra malaka nara, mese agama ra, ma lasi hadas ara. 54 Tepoꞌ fo hopu roo Yesus, Petrus boe tuka nafufuniꞌ nesi buiꞌ, losa nai malaka agama Yaudi a malaka bau-ina na uma na. Ana masoꞌ leo uma a mata na neu, de natuuꞌ namaneru ai sama-sama no lahenda manea fo rai na. 55 Nai uma ria daleꞌ, malaka agama ra malaka nara dedea rao nara roo lahenda fo ratuuꞌ rai mamana naꞌetu dedea agama. Sira basa saka buti fo nau fee Yesus salaꞌ a, nana huu ara nau huku raisa Ni. Tehuu ara ta hapu buti esa boeꞌ. 56 Boe ma raloo ra sakasii dodouꞌ fo nau ratuda Yesus. Tehuu sira dedean ria, esa ta naraa no esa boeꞌ.
57 Hapu sakasii hida foa rapadeiꞌ de tui rapuputaꞌ rae, 58 “Ami mamanene lahenda ia dedea nae, ‘Neuꞌ ko Au fate abuu Uma Mamaso Ina fo riꞌ rafoan pake lahenda dae-bafoꞌ a lima na. Basa faiꞌ telu bali, neuꞌ ko Au afoa faliꞌ Uma ria, tehuu ta pake lahenda dae-bafoꞌ a lima na fa.’ ” 59 Tehuu sira dedean ria, esa ta naraa no esa boeꞌ.
60 Boe ma Malaka Bauinaꞌ a foa napadeiꞌ nai lahenda mana ee dedea ara matan, ma natane Yesus nae, “Ubeaꞌ taon de O ta mahahara baiꞌ boeꞌ? O ta sipoꞌ lahenda ia ra kolaa nara esa boe?”
61 Yesus ta dedea baiꞌ boeꞌ. Basa de malaka agama Yahudi a malaka bau-ina na natane seluꞌ Ana nae, “Soba O mafada dei! Tetebes ara O ia, nana Kristus, Manetualain Anan fo helu memaꞌ neme uluꞌ mai a, do?”
62 Yesus nataa nae, “Memaꞌ tebe. Ria nana, riꞌ Au ia. Neuꞌ ko emi basa mita Au, Lahenda Teteaꞌ ia, atuuꞌ nai nusateta-ikutemaꞌ a nai Manetualain boboa ona Na. Ria kuasa Na kahereꞌ naan seli! Neuꞌ ko Au o Ni homu belaꞌ pareta a! Basa ria nate, neuꞌ ko Au onda emeꞌ nusatetu-ikutemaꞌ a mai, nai oaꞌ a.”
63 Ramanene Yesus dedea nae leoꞌ na, boe ma malaka agama Yahudi a malaka bau-ina na namanasa mamateꞌ, losaꞌ sii nalutu badu manaruina na. Basa boe ma ana naloo namberaina, nafada lahenda fo ratuuꞌ rai mamana naꞌetu dedea ria nae, “Ita ta parluu manasakasii soꞌ? 64 Emi mamanene mataꞌ, Ria riꞌ nafada aon, hete? Ana soꞌu aon dadi neuꞌ Manetualain Ana Na. Dedea namamuluꞌ bauinaꞌ ia! Tuka atoran agama a, kalu hapu lahenda tao aon sama leoꞌ Manetualain, lahenda ria muste maten! De, besaꞌ ia emi nau maꞌetuꞌ mae, ubea?”
Boe ma basa si raetuꞌ rae, “Lahenda ia memaꞌ sala! De, ana muste hapu huhuku mamates a!”
65 Boe ma lahenda hida mata reu, de mudi radiu Yesus ape. Ara poti etu mata Na, ma fepa-liꞌu Ni. Basa de ara rafada Ni rae, “Kalu O nana Manetualain mananesimatan, sona soba maneuꞌ. Bea riꞌ fepa-liꞌu O ia?” Basa boe ma ara pareta lahenda fo ranea Uma Mamaso Ina a, fo mai hela roo Yesus. Ara roo Ni laꞌo, boe ma ara fepa ramiminaꞌ Ana.
Petrus nalena Ramatua Yesus laꞌi telu
(Mateos 26:69-75; Lukas 22:56-62; Yohanis 18:15-18, 25-27)
66-67 Faiꞌ ria, Petrus bei natuuꞌ nai uma a matan. Basa boe ma, malaka agama Yahudi a malaka bau-ina na, ana ina uma dalen esa mai, nita ni namaneru ai. Ana bebesa natalolole Petrus mata-idun, basa boe ma ana dedea nae, “Bisinaaꞌ a, o boe tuka mo Yesus, lahenda Nasaret ria, hete?”
68 Tehuu Petrus nataa nae, “Taꞌa! Ubeaꞌ taon de o matane mae leoꞌ na? Au ta alelaꞌ Ana fa.” Basa boe ma, Petrus deaꞌ neu, de napadeiꞌ nai kota bafaꞌ a. [Naraa no ria boe ma, manuꞌ a kokoꞌoa.]
69 Basa boe ma, ana uma daleꞌ ria nita seluꞌ Petrus bali. Boe ma ana nafada lahenda fo rai na nae, “Touꞌ ia nana esa neme lahenda sira mai boe.”
70 Boe ma Petrus nadedea laka nae, “O bate mamulu? Au ta alelaꞌ lahenda ria fa!”
Ta doo bea boeꞌ te, lahenda fekeꞌ esa nai na nafada neuꞌ Petrus nae, “Ae! O bei masararali bali mae, o ta sama-sama moo lahenda sira fa! Ae! Emi basa lahenda Galilea, hete?”
71 Tehuu Petrus nalena bali nae, “Ae! Au soo-supa au ta alelaꞌ lahenda Ria fa!”
72 Naraa no ana dedea nae leoꞌ na, boe ma manuꞌ a kokoꞌoa kadua na. Boe ma Petrus nafarene Yesus dedea bisinaa Na nae, “Manu ara beita kokoꞌoa laiꞌ dua, te o malena Au laꞌi telu so.”
Petrus nafarene na leoꞌ na, boe ma ana dola nasaꞌeedu.
14:1-2 Kalua reme Masir 12:1-27 * 14:3 Mina mabomeniꞌ ria beli na, sama leoꞌ lahenda kadi na teuꞌ esa. Susura Makamoi dedea Yunani a nae, mina ria beli na denari natun telu, Boe ma mina a nade nardos, fo maꞌulu na lahenda taon neme ai oka maboomeniꞌ a mai. Susura Makamoi dedea Indonesia nae ‘narwastu’. Ma boto ria ara taon neme batu fo lahenda bisa paa ralan. Boto ria boe beliꞌ mesan. Susura Makamoi dedea Yunani nae, ara tao boto ria neme batu a nade alabastros. Susura Makamoi dedea Indonesia nae batu ria nade ‘batu pualam’. Metem nai Lukas 7:37-38. 14:7 Tui Seluꞌ Laꞌe Neuꞌ Eno Sodaꞌ a 15:11 14:18 Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 41:10 14:24 Kalua reme Masir 24:8; Yeremia 31:31-34 14:27 Sakaria 13:7 14:28 Mateos 28:16 14:37 Dudui dedea Yunani dui nae ‘Simon’ nai ia. Simon nana, Petrus nade feke na. 14:49 Lukas 19:47; 21:37 14:58 Yohanis 2:19 14:62 Daniel 7:13 14:64 Malaka Agama ra Atoran 24:16