19
Pau̱lo Naali mu Nsi gyʼEfeeso
Apolo b̯uyaali naacaali mu rub̯uga lwa Koli̱nso, Pau̱lo yaacwangani̱i̱ze hakati̱ weisaza lya Bagalati̱ya neisaza lya Bafari̱gi̱na yaagyendera ki̱mwei̱ mu rub̯uga lwʼEfeeso. Ku̱kwo hooho yaarombi̱ri̱ bantu bandi banyakwikiririzanga mu Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to, Mutongoole wa Ruhanga, yaabab̯u̱u̱lya, “B̯u̱mwei̱ki̱ri̱i̱ze Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to, mwatu̱ngi̱ri̱ Mwozo Mu̱syanu̱ mu mitima myenyu̱?”
Beikiriza bab̯wo bei̱ri̱ri̱mwo nibakoba, “Kwahi! Tucaalingi kadi kwegwa-b̯wegwa nti heicalaho Mwozo Mu̱syanu̱.”
Kasi Pau̱lo yaabab̯u̱u̱lya, “Kale nu, kikyani ki̱mwagasi̱i̱rwe b̯u̱mwabati̱zi̱bi̱i̱rwe?”
Bei̱ri̱ri̱mwo nibakoba, “Kubatizib̯wa kwa Yohaana Mu̱bati̱zi̱ ku̱yeegeseerye.”
Mwomwo Pau̱lo yaakoba, “Kubatizib̯wa kwa Yohaana ku̱yeegeseerye, kwali kwa bantu beezi̱ri̱ri̱mwo bibii byab̯u. Kandi Yohaana yaaweereeri̱ bantu Bei̱saleeri̱, beikiririze mu yogwo munyakubba naakugyenda kwi̱za hei̱nyu̱ma gyamwe, yooyo Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to, Mutongoole wa Ruhanga.”
Bab̯wo beikiriza ba Yesu̱, ba Pau̱lo bayaali yaagi̱i̱ryeyo mu rub̯uga lwʼEfeeso, b̯u̱beegwi̱ri̱ yatyo, baabatizib̯wa mwibara lya Mukama Yesu̱. Pau̱lo b̯u̱yaabateeri̱ho ngalu zaamwe, Mwozo Mu̱syanu̱ yaabei̱zi̱ri̱ho baatunga maani, baatandika kubaza mu ndimi zi̱bateetegerezengi̱, kandi baaragura b̯utumwa b̯wa Ruhanga b̯u̱yaatu̱mi̱i̱ri̱ bantu baamwe. Bensei̱ hamwenya baalingi nka bantu i̱ku̱mi̱ na babiri.
Hab̯wa kasu̱mi̱ ka myeri̱ misatu, Pau̱lo yaagyendengi̱ mwi̱rombero lya Bayudaaya naabaza na bantu naali mu̱si̱gi̱ku̱, naakuuta mpaka na magezi̱ nei̱ki̱ri̱zi̱syanga bantu bigambu bikukwatagana na b̯ukama b̯wa Ruhanga. Kyonkei bamwei̱ mu Bayudaaya baabbu̱mbi̱ri̱ mapokopo gaab̯u, basuula ku̱mwegwa, kandi baabaza hasyanu̱ ni̱bajooga Muhanda gwa Mukama. Mwomwo Pau̱lo yaabarugaho yaagyenda. Mu kugyenda, yaatwalageeni̱ beikiriza ba Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to, baagyenda mwi̱rombero* lya mudulu gi̱beetengi̱, Tulaanu. Ku̱kwo hooho, Pau̱lo yaabbengi̱ na nkuratu za b̯uli kiro, za ku̱hi̱ngi̱sani̱a bigambu na bantu bʼEfeeso ku Binyakuhandiikwa. 10 Mu myaka mibiri minyakuhonderaho, bintu kwokwo byei̱ceeri̱ yatyo, nahab̯waki̱kyo Bayudaaya na Bayonaani benseenya banyakwicalanga mwisaza lyʼAsi̱ya, beegwi̱ri̱ kigambu kya Ruhanga.
Bintu Binyakubba hali Batabani̱ ba Sikeewa
11 Ruhanga yaakoori̱ byamahanu byakalasanu̱ kuraba muli Pau̱lo. 12 Kubba, kadi b̯utambaara na miheeku mi̱yeebbohengi̱, bantu baakabitwaliranga baseeri̱, mizumu myabaru̱gengi̱mwo na nseeri̱ zaab̯u nizihona.
13 Bayudaaya bamwei̱ banyakugyendanga nibab̯ungira mbuga zikwahukana nibabinga mizumu mibiibi kuruga mu bantu, baagereeryeho ku̱koresya ibara lya Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to, kubinga mizumu kuruga mu bantu. Baakobengi̱, “Mwibara lya Yesu̱, wa Pau̱lo gyatebya, nkubaragira mumurugeho mu̱gyende!” 14 Haalingiho baana ba b̯udulu musanju ba Muyudaaya omwei̱ gi̱beetengi̱ Sikeewa, mu̱laami̱ mu̱handu̱ weidaara lya hakyendi̱ banyakwekooranga bi̱byo bintu bya kubinga mizumu mu bantu.
15 Bei̱tu̱ kiro ki̱mwei̱, muzumu gwabei̱ri̱ri̱mwo, “Yesu̱, mmwegi̱ri̱, na Pau̱lo, nkumwetegereza, bei̱tu̱ nywe kantabeegi̱ri̱?” 16 Kasi mwomwo, mudulu munyakubbaho muzumu gubiibi yaabagwamwo na b̯ulemu yaabaki̱rya maani kandi yaabakuuta bensei̱. Baana bab̯wo ba Sikeewa, baaku̱u̱ti̱i̱rwe hoi̱, bei̱ru̱ka baaruga mu nnyu̱mba gya yogwo mudulu wa muzumu na ngoye zitematemule kandi bahu̱teeri̱ hoi̱. 17 Banyansi bensei̱ ba mu lu̱lwo rub̯uga lwʼEfeeso, Bayudaaya na Banyamahanga, b̯u̱beegwi̱ri̱ bintu binyakugwa mu kicweka, b̯u̱ti̱i̱ni̱ b̯wabakweti̱ hoi̱, baahaariiza ibara lya Mukama, Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to, Mutongoole wa Ruhanga. 18 Mwomwo Beefeeso banene banyakubba bei̱ki̱ri̱i̱ze Yesu̱, baatandika kwi̱za kwatula na kwolokya hasyanu̱ bikorwa byab̯u bya b̯ulogo bya kwesanasana bi̱baakorengi̱, mu mei̱so ga beikiriza ba Yesu̱ bandi. 19 Kandi, bab̯wo balogo bensei̱ hamwenya baaleeti̱ri̱ bitabbu byab̯u bi̱baakoresyengi̱ mu kwesanasana ku̱kwo, baabyokya hasyanu̱ mu bantu. B̯u̱baabali̱ri̱i̱ri̱ muhendu gwa bi̱byo bitabbu, byaru̱gi̱ri̱mwo sente zikwijanjana bi̱polo bi̱koleerwe kuruga mu zaab̯u, mitwaru mitaanu. 20 Mu ngeru gi̱gyo yatyo, kigambu kya Ruhanga kyagyendi̱ri̱ nikisaasaana henseenya na bantu baakiikiririzamwo na maani.
Kaajagaaru Kanyakugwa mu Rub̯uga lwʼEfeeso
21 Hei̱nyu̱ma gya bi̱byo bintu byensei̱ binyakukolwa hahwo, Pau̱lo yaacwi̱ri̱mwo kugyenda mu rub̯uga Yeru̱salemu̱, yaategeka kuraba mu bicweka bya mu masaza ga Makedooni̱ nʼAkaaya. Yaaweereeri̱ kitebe kya beikiriza ba Yesu̱, mu rub̯uga lwʼEfeeso nti, “Hei̱nyu̱ma gya lub̯ungu lwange lwa Yeru̱salemu̱, ndina kugyenda de mu rub̯uga lwa Rooma.” 22 Nahab̯waki̱kyo, yaasi̱ndi̱ki̱ri̱ bei̱ra babiri, Ti̱mi̱teo nʼErasi̱to, nka ku̱baheerezengi̱, beehembere bagyende Makedooni̱, kyonkei yo, yaasi̱geeri̱ yeicalaho mwisaza li̱lyo lyʼAsi̱ya hab̯wa kasu̱mi̱ kaneneneneho.
23 Hab̯wi̱re b̯wob̯wo b̯u̱mwei̱, haabyoki̱ri̱ho kaajagaaru kaamaani hoi̱, kanyakuleetwa bantu ba mu rub̯uga lu̱lwo lwʼEfeeso, batendyengi̱ bantu banyakwikiririzanga mu nzegesya gya Muhanda gwa Mukama weetu̱. 24 Haalingiho mudulu omwei̱ gi̱beetengi̱ Demetu̱ri̱yo, mu̱heesi̱ wa zaab̯u, munyakuheesanga b̯u̱nyu̱mba b̯wa bileleru bya kihala ki̱beetengi̱ rugaba. B̯u̱b̯wo b̯u̱nyu̱mba b̯wa mahongo b̯waleeterengi̱ yogwo mudulu na bantu baayaakoresyengi̱ mu kuheesa b̯u̱b̯wo b̯u̱nyu̱mba, magoba ganene hoi̱. 25 Hei̱nyu̱ma, yeeteseerye bakori̱ baamwe na bantu bandi banyakukoranga gu̱gwo mulimo yaabasoka bigambu naabaweera, “Bei̱ra bange, mu̱kyegi̱ri̱ nti tu̱tu̱ngi̱ri̱ b̯u̱gu̱u̱da b̯utuli nab̯wo kuruga mu mulimo gwetu̱ gwogu. 26 Hati̱ nu, nka ku̱mu̱weeni̱ kandi nka ku̱mwegwi̱ri̱ bintu bya yogwo mudulu Pau̱lo ali mu kukora, ali mu kuweera bantu nti, bi̱si̱sani̱ bi̱baheesi̱ri̱ na ngalu tibisobora kubba baruhanga, kandi b̯u̱b̯wo yaamaari̱ kadei na kwi̱ki̱ri̱si̱sya bantu banene ba haha mu rub̯uga lwʼEfeeso, na heehi̱ isaza lyensei̱ lyʼAsi̱ya. 27 Kale nu, kili kibiibi hoi̱; b̯ub̯iibi b̯wakyo b̯uli nti, mulimo gwetu̱ gu̱twi̱ceeri̱ nitukora gu̱kwi̱za kubba gu̱kwi̱ri̱. B̯ub̯iibi b̯wakyo b̯undi b̯uli nti, nnyu̱mba gya maa kihala kyetu̱ gi̱kwi̱za kubba gitali na mugasu. Kubba b̯u̱b̯wo, ki̱ti̱i̱ni̱sa kya kihala kya bantu bensei̱ bʼAsi̱ya na ba mu nsi gyensei̱ kibaramya, ki̱kwi̱za kubba ki̱heneki̱ri̱.”
28 Bab̯wo bantu b̯u̱beegwi̱ri̱ bi̱byo bigambu bya mu̱handu̱ Demetu̱ri̱yo bi̱yaabaweereeri̱, baakwatwa ki̱ni̱ga baatandika kwaluka nibakoba, “Rugaba ali wa maani, kihala kyʼEfeeso!” 29 Mu b̯wi̱re b̯u̱dooli̱ hoi̱, bantu ba mu rub̯uga lwʼEfeeso lwensei̱ baali batab̯u̱ki̱ri̱. Bantu baagyendi̱ri̱ baakwata Gaayo nʼAri̱si̱taako, banyakubba bei̱ra ba Pau̱lo bayaali̱batengi̱ nabo kandi nibali Bamakedooni̱. B̯u̱baabakweti̱, baabakapakapyi̱i̱rye kubatwala mwi̱rombero, cali baazenyerengi̱ mi̱zeenyo. 30 Pau̱lo yaali yendeerye kugyenda mwi̱rombero li̱lyo, cali bantu baali beecookeeri̱, bei̱tu̱ beikiriza ba Yesu̱ baamu̱geeni̱ atagyendayo. 31 Na kindi, bamwenya hali bantu ba b̯u̱sobozi̱ ba mwisaza lyʼAsi̱ya, banyakubba banywani ba Pau̱lo, nabo baamu̱tu̱mi̱i̱ri̱ b̯ukwenda nibamutaagira atageryaho kugyenda mwi̱rombero lya mi̱zeenyo. 32 B̯u̱b̯wo nu, bantu bakukira b̯unene mu̱mwo mwi̱rombero baali bagu̱gu̱mu̱ki̱ri̱ mu b̯uteega. Bandi muli bo, baalu̱kengi̱ kintu kindi, bandi nibaaluka de kintu kikwahukana, kubba bantu bakukira b̯unene baali bateegi̱ri̱ hab̯waki bantu baalingi beecooki̱ri̱ hahwo mwi̱rombero li̱lyo. 33 Bayudaaya bamwei̱ banyakubba mu̱mwo mwi̱rombero, baaragi̱i̱ri̱ Aleki̱zanda yeemeere mu mei̱so ga bantu bensei̱ abatonganiire. Kyonkei bantu bandi b̯u̱baamu̱weeni̱ yeemereeri̱ mu mei̱so gaab̯u, baateekereza yooyo gi̱baaju̱naanengi̱. Mwomwo Aleki̱zanda yaabyokya mukono gwamwe mwa kuweera bantu beetegeerye, hab̯wakubba yaali naakwendya kusoboora bantu nka kubaali batakusagika bintu bya Pau̱lo bi̱yaakorengi̱. 34 Bei̱tu̱ bantu b̯u̱beetegeri̱i̱ze nti Aleki̱zanda ali Muyudaaya, bensei̱ baalu̱ki̱ri̱ neiraka li̱mwei̱ kumala saaha nkeibiri nibakobanga, “Rugaba, kihala kyʼEfeeso, ali wa maani!”
35 Kasi mwomwo nka kadei, mu̱handi̱i̱ki̱ wa lukuratu lwa rub̯uga lu̱lwo lwʼEfeeso, yeeti̱kereerya bantu naakoba, “Bantu bʼEfeeso bei̱ra bange! Bantu bensei̱ bakyegi̱ri̱ nti, rub̯uga lulu lwolwo lulinda nnyu̱mba gya kihala kya rugaba wa maani nei̱hi̱ga lya muzizo linyakugwa kuruga mwiguru. 36 Kandi, tihaloho muntu yenseenya akusobora kugaana bi̱byo bintu. Nahab̯waki̱kyo, mukusemeera kubba bateeku̱ kandi mwehale ku̱gu̱gu̱mu̱ki̱ra bintu. 37 Baba badulu mu̱baleeti̱ri̱ haha, bei̱tu̱ tibali na kintu ki̱baheneeri̱ mu b̯u̱nyu̱mba b̯wa bihala, kandi tibali na kintu kyensei̱ kya muzizo ki̱bakoori̱ ku maa kihala kyetu̱. 38 Na kindi, Demetu̱ri̱yo na bei̱ra nka kubakora, baakabba nibali na kintu kyenseenya kibakujunaana muntu yensei̱, tugira balemi̱ na biro bi̱twegweramwo misangu, bei̱ze baleete nsonga zaab̯u kwodi̱. 39 Bei̱tu̱ kandi, haakabba nihaloho nsonga zindi zensei̱ zi̱mu̱kwendya kuleeta, zi̱zo zi̱kwi̱za kubba ni̱zeetaagi̱sya kuzimalira mwicwero lya misangu. 40 Kubba ku̱si̱gi̱ki̱ra bintu nka ku̱byemereeri̱ hataati̱, twakabba tu̱taweeni̱ kurungi, tu̱kwi̱za kujunaanwa musangu gwa kujagaraarya bantu. Kandi de, tu̱kwi̱za kubba tutali na nsonga gyensei̱ gi̱twekwati̱ri̱i̱rya kubba nigili gyogyo gi̱heeri̱ baba bantu ku̱gu̱gu̱mu̱ka.” 41 Hei̱nyu̱ma gya kubaza bi̱byo, yogwo mu̱handi̱i̱ki̱ wa lukuratu yaaragi̱ri̱ bantu, banzuka kuruga mwi̱rombero li̱lyo.
* 19:9 19:9 Bitabbu bindi bya Luyonaani bikoba isomeru lya Tulaanu.