4
La parábola del sembrador
1 Ja'nrëbi jë'te, Jesusbi zitara yëruhuate ba'iguë, bainni coca yihuo bi'raguëna, ai jai jubë bainbi ñë'ca raë'ë. Ai jai jubë bain sëani, Jesús yua yoguna cacani bëaguëna, bain jubëbi mejabë yëruhuate achajën ñuë'ë.
2 Achajën ñu'ijënna, Jesusbi ye'yo cocabi bacuani ai yihuoguë quëabi:
3 —Mësacua achajë'ën. Bainguëbi zio yo'oguë saji'i.
4 Sani, yijare re'oye re'huani tëjini, aonra'carëanre mo'gasi yijana yu'yuguë ganibi. Yu'yuguë ganiguëna, yequëra'carëanbi ma'ana to'inguëna, bi'an hua'nabi chiani uncueni si'ahuë.
5 Yequëra'carëanbi gata yijana to'inguëna, bean yija ba'iguëna, ai besa ticubi.
6 Ja'nca ticuguëna, ja'nrëbi, ai ja'suye ënsëguëna, sita beo sahua sëani, ticubi cueneni junji'i.
7 Yequëra'carëanbi miubëna to'inguëna, miubi quë'rë ta'yejeiye irani hueanguëna, aon quëinmaji'i.
8 Yequëra'carëanbi yua re'oye re'huasi yijana to'inguëna, aonbi irani, jorini, re'oye quënji'i. Quëinguëbi yequë sahuañabi treintara'carëan quënji'i. Yequë sahuañabi sesentara'carëan quënji'i. Yequë sahuañabi cienra'carëan quënji'i, caguë yihuobi Jesús.
9 Yihuoni ja'nrëbi, bacuani se'e cabi:
—Mësacuabi ganjo banica, achani ye'yejë'ën, cabi.
El porqué de las parábolas
10 Ja'nrëbi jë'te, Jesusbi te'e hua'guë ba'iguëna, baguëre concua si'a sara samucuabi, yequëcua baru ba'icua, bacuabi yua Jesús ye'yo coca te'e ruiñe quëayete senni achahuë.
11 Senni achajënna, Jesús sehuobi:
—Riusubi baguë ba'i jobo ba'iyete mësacuani te'e ruiñe quëani, baru ba'i yahuese'ere mësacuani te'e ruiñe masi güeseji. Yequëcuareta'an, banji. Baguë bain jubë beocuare sëani, ye'yo coca se'gabi bacuani beoru quëani achoyë, ñaca toyani jo'case'e'ru ba'ija'ye:
12 Ñaco bacuata'an, ëñani ye'yema'ija'bë caguë, ganjo bacuata'an, achani ye'yema'ija'bë caguë, bacua gu'a jucha yo'ojën ba'ise'e yua mame re'huama'ija'bë caguë, ye'yo coca se'gabi bacuani quëaji Riusu, caguë sehuobi Jesús.
Jesús explica la parábola del sembrador
13 Caguë sehuoni, ja'nrëbi ba ye'yo cocare bacuani te'e ruiñe quëabi:
—¿Mësacua yua yë'ë ye'yo coca case'ere achamate? Ja'nca achama'itoca, ¿mësacua yua si'a ye'yo cocare queaca achaye poreye'ne?
14 Aonra'carëan yu'yusi'quë yua Riusu cocareba quëani achoguë'ru ba'iji.
15 Quëani achoguëna, yequëcuabi achajën, aonra'carëan ma'ana to'inse'e'ru ba'iyë. Riusu cocarebare achajënna, ja'nrëbi jë'te, zupai huatibi rani, ba cocareba bacua recoñoana re'huase'ere quë'ñeni si'aji.
16 Yequëcuabi achajën, aonra'carëan gata yijana to'inse'e'ru ba'iyë. Riusu cocarebare achani bojojën,
17 sita saima'iñe'ru ba'ijën, ja'nji recoñoa bacuabi zoe beoye recoyo ro'tama'iñë. Yequëcuabi je'o ëñajën, hui'ya yo'ojënna, bacua yua Riusu cocareba ro'ire ai yo'ojën, ba cocare recoyo ro'taye jo'cayë.
18 Yequëcuabi achajën, aonra'carëan miubëna to'inse'e'ru ba'iyë.
19 Riusu cocarebare achajën ba'icuata'an, ën yija bonsere ba ëaye ro'tajën, ro coquesi'cua ruiñë. Bonse se'ga si'ayete bani bojoza ro'tajën, aonra'carëan huenni si'ase'e'ru Riusu cocarebare recoyo ro'taye gare jo'cayë. Ja'nca jo'cajën, re'o yo'o yo'oye ëñomajën ba'iyë.
20 Yequëcuabi achajën, aonra'carëan re'oye re'huasi yijana to'inse'e'ru ba'iyë. Riusu cocarebare achani, recoyona re'huani, re'o yo'o yo'oye ai ta'yejeiye ëñojën ba'iyë. Yequëcua yua treintara'carëan quëiñe'ru ba'iyë. Yequëcua yua sesentara'carëan quëiñe'ru ba'iyë. Yequëcua yua cienra'carëan quëiñe'ru ba'iyë, cabi Jesús.
La parábola de la lámpara
21 Cani ja'nrëbi, yeque cocare bacuani yihuoguë cabi:
—Majahuëte zëonto, ¿ro gajongu sa'nahuëna meñe jaoni ta'piye? ¿o cama yijacuana nëcoye? Bañë. Si'aruanna miaja'guë cajën, ëmëna reoyë.
22 Ja'nca ba'iye'ru ba'iguëna, bainbi bacua gu'a jucha yo'ojën ba'ise'ere yahueye yëcuareta'an, Riusubi si'aye ëñoni, si'acuani masi güeseji.
23 Mësacua yua ganjo banica, achani ye'yejë'ën, yihuoguë cabi.
24 Cani ja'nrëbi, yeque cocare bacuani yihuoguë cabi:
—Mësacua yua ye'yo cocare ëñare bajën, achajën ba'ijë'ën. Mësacua yua bainna cuencueni insijën ba'iye'ru, Riusubi güina'ru mësacuana cuencueni inisji. Mësacua yua baguë cocarebare te'e ruiñe achajën ba'itoca, mësacuana quë'rë se'e ai ta'yejeiye insireba insiji Riusu.
25 Mësacuabi ai batoca, quë'rë ta'yejeiye mësacuana insise'e ba'ija'guë'bi. Ai ba'iye beotoca, mësacua baye choa ma'carë se'ga batoca, beoru quë'ñeni tëase'e ba'ija'guë'bi, yihuoguë cabi Jesús.
La parábola de la semilla que crece
26 Cani ja'nrëbi, yeque cocare bacuani yihuoguë cani achobi:
—¿Riusu ba'i jobo queaca ba'iguë'ne? Aonra'carë yijana tanse'e'ru ba'iji.
27 Bainguëbi yijana tanni, ja'nrëbi yequë umuguseña canni ñataguëna, aonra'carëbi ticuni iraji. ¿Queaca jojoni ticuguë'ne? sento, huesëji.
28 Yijana tanse'e yua ja'anse'ebi jojoni iraji. Ru'ru, ticu se'gabi jojoni irani, ja'nrëbi aon za'zabo quëinji. Quënni, ja'nrëbi yo'je, za'zabobi yayuni ya'jiji.
29 Ya'jiguëna, aon tëa umuguse ti'anguëna, aonre tëajën saiyë, yihuoguë cabi Jesús.
La parábola de la semilla de mostaza
30 Cani ja'nrëbi, yeque cocare bacuani yihuoguë cani achobi:
—¿Riusu ba'i jobo queaca ba'iguë'ne? ¿Que ye'yo cocare quëaye'ne?
31 Mostazara'carë ai zinra'carë, ja'an'ru ba'iji. Si'ara'carëan'ru quë'rë zinra'carë ba'iguëta'an,
32 yijana tanse'ebi irani yua si'a sunquiñëa'ru quë'rë jai sunquiñë irani, jai cabëan quënquëna, bi'an hua'nabi ba sunquiñë sësëyena ziaroan suani, bëa huajëye poreyë, yihuoguë cabi Jesús.
El uso que Jesús hacía de las parábolas
33 Ja'nca ye'yoguë, ye'yo coca se'gare ye'yoguë, Riusu cocarebare bainni ye'yoguë, bacua achaye porese'e'ru yihuoguë quëabi.
34 Bainre ye'yoguë, ye'yo coca se'gare quëabi. Baguëre concuare ye'yoguë, si'aye te'e ruiñera quëani yihuobi.
Jesús calma el viento y las olas
35 Yihuoni, ja'nrëbi na'iguëna, baguëre concuani:
—Zitara que të'huina je'eñu, cabi.
36 Caguëna, bacuabi bain jubëte jo'cani, Jesusre, ba yogute ñu'iguëna, sahuë. Yequë bainbi bacua yoguanbi te'e conni saë'ë.
37 Jesusre sajënna, ja'nrëbi ai jëja tutu raguëna, të'a yua huëni, oco yua yoguna cacaguëna, oco bu'i bi'rabi.
38 Ja'nca ba'iguëna, Jesús yua yogu sëri seihuëte ba'iguë, sinjo tëobëna tëoni cainguë unji'i. Cainguëna, baguëte sëtoni cahuë:
—¡Ëjaguë! ¿Më'ë guere yo'oguë, mai huesëni si'ayete ëñama'iguë'ne? huaji yëjën cahuë.
39 Cajënna, Jesusbi sëta rani, huëni, tutu can jëjoni saoni, zitarana guanseguë cabi:
—¡Ja'anse'e guajë'ën! ¡Ja'anse'e carajeijë'ën! cabi.
Caguëna, tutu'ga, zitara'ga, ja'anse'ebi carajaji'i. Gue tutuye beoye baji'i.
40 Ja'nca ba'iguëna, Jesusbi baguëre concuani cabi:
—¿Mësacua guere yo'ojën, yë'ëni si'a recoyo ro'tamajën, ro quëquëjën ba'iye'ne? cabi.
41 Caguëna, ba hua'nabi ai huaji yëjën, ai ëñajën rëinjën, sa'ñeña cahuë:
—¿Yua queaca ba'iguë'ne ba hua'guë? Baguëbi guanseguëna, tutu'ga, jai zitara'ga, ja'anse'ebi achani, Jaë'ë cani carajaji'i, cahuë.