21
Yesu izala pa Yerusalem
(Mk 11:1-11; Lu 19:28-40; Yo 12:12-19)
Yesu tomania mbiwa tooni tilaagh tila gha tigharau Yerusalem wa. Tila tigharau nugh Betpage tau igheen ila loloz Oliv ziige, ra Yesu imbaaŋ mbiwa tooni ru ighe: “Yamru amuuŋ azala nugh tawe. Ala avot, pale aghita doŋki ee tau timbitu iyozyooz, ve naatu iyozyooz tomania. Apool zi, ve agham zi tizilam payau. Isaav ighe tamtamon eta ighit gham, ve ighason gham pa ŋgar tau aghamu, na asaav pani aghe: ‘Tiina tsiei, i le uraat pazi.’ I pale rekia mon iyoki zi payam.” *
Tauta Maaron aliiŋa tau muuŋ propet tooni ee ivotia na ighur anooŋa. Saveeŋ tana isaav ighe:
“Asaav pa tamtamon to Zion
aghe:
‘Aghita kinik tsiam tau ilat na.
I ŋeer marowa, ve itatan tauu eeza. Tauta mboole izala doŋki ve ilat.
Mboole izala doŋki paaghu ee ve ilat.’ ” *
Tauvene mbiwa tooni ru tawe timuuŋ tila, ve titaghon saveeŋ tau Yesu isavia pazi na. Yesuru tigham doŋki tawe tomania naatu, ve timuul tizila to Yesu. Tila tivot tooni, ra tizuzuum nonoghiiŋa toozi to ŋgoaaŋ izi, titir zi izala doŋki naatu tana paavo, ve Yesu iyaat izala ve mboole izi. Ra eval tiina tau tilaagh tomani zi na, tizavar nonoghiiŋa toozi to ŋgoaaŋ taghon eez to tipakuru. Ve tamtamon toozi siriv tila timbut gabua imin tuum raua, ve tigham zi tilam ve tiraar zi taghon eez paam. Ve tamtamon siriv timuuŋ pa Yesu, ve siriv tilaagh murei, ve tipaiti toman aliŋazi tiina tighe:
“Hosana!
Tapakur David Naatu.
Ŋeer tane ilam pa Ŋeer Tiina eeza.
Poia to Maaron aat izaa tooni ve ipaloti.
Hosana! Tapait Maaron tau ileep saaŋa le saaŋa kat na eeza!” *
10 Yesu iloŋ ila Yerusalem, ve yes Yerusalema tisov tisaŋeeŋ ve tivaghasoni zi tighe: “Saa ŋeer tawe?” 11 Ve eval tiina tau tilaagh tomania Yesu na, tiyol aliŋazi tighe: “Ene Yesu, propet to nugh Nasaret tau igheen izi Galilaia.”
Yesu iziir tamtamon to raukoliiŋ tighau pa Rumei Tiina
(Mk 11:15-19; Lu 19:45-48; Yo 2:13-22)
12 Yesu iloŋ ila sirsiir to Rumei Tiina loolo, ve ireu yes tau tiraraukol ta sewe, ve iziir zi tisov tighau tivot tila muuri. Ve itoor boor to yes zeran to paravoliaaŋ maet, tomania paŋ to yes tau tiraraukol pa man mbuun na, le saveeŋ mariŋ toozi iparŋgiriiz izi taan. 13 Ve isaav pazi ighe: “Maaron aliiŋa tau tiboode na, isaav ighe:
‘Pale tiwaat rumei tsiau tighe ‘suŋuuŋ niia.’ *
Eemon yam aghamu imin nugh tau umbuuŋa tiyoŋyooŋ ila.’ ” *
14 Yesu ilepleep izi Rumei Tiina naagho, ve matazi kumkuuma ve narapeŋa siriv tila tooni, ve i igharaat zi le tinizi poia. 15 Tauvene geegeu tau tileep Rumei Tiina naagho na paam, tiboboob aliŋazi tiina tighe: “Hosana! Tapakur David Naatu!”
Yes daaba to watooŋrau ve yes ŋgara to tutuuŋ tighita gabua ŋgeretazi tau Yesu ighamgham zi na, ve tilooŋ saveeŋ to geegeu tawe, le irau lolozi mako. 16 Tauvene tisaav pa Yesu tighe: “Ai, saveeŋ tau tibobaini we, yo ulooŋa, ma mako?”
Yesu iyol aliŋazi ighe: “Vee, yau nalooŋa wa. Ve mindai, yam awaat saveeŋ to Maaron rigta, ma mako? Pa saveeŋ tooni ziiri ee isaav tauvene:
‘Maaron, yo ughur geegeu to tipait yo ezam! Yes tau zolman rig, ve yes tau tighunghun tuz na paam!’ ” *
17 Yesu isavsaav pazi le isov, ra ipul zi, ve ilaagh ivot pa nugh tiina Yerusalem gha imuul ila pa nugh Betania. Mboŋ izi, ve ileep ta sewe.
Yesu isaav ve ai fik igorgor
(Mk 11:12-14, 20-24)
18 Mboŋ le nughizau, ra Yesu ighe imuul ila pa nugh tiina Yerusalem. Ilaghlaagh ila ve iyamaan ghi ighe i pitoola. 19 Maata ila le ighita ai fik ee iyooz izi eez ziige. Tauvene iŋaruini ila ighe igham anooŋa siriv gha ighan. Eemon ila le ighita ai tawe le anooŋa eta mako. Raua mon. Tauvene isaav pa ai tana ighe: “Aazne ve ila, yo irau uyanooŋ muul mako.” I isavia saveeŋ tane, ve rekia mon ai tana raua imalai, ve igorgor. *
20 Mbiwa tooni tighita kaut ŋgereeta tana le tirur pani ve ŋgar toozi imbool. Ve tisaav tighe: “Wai, mindai ta ai tane rekia mon raua imalai ve igorgor?”
21 Yesu iyol aliŋazi ighe: “Onoon kat, yau nasaav payam: Isaav ighe lolomim ru mako, ve aghur ila ariaaŋ, yam paam irau agham gabua imin tau yau nagham pa ai tane. Ve tane mon mako. Yam aat irau agham gabua tintiina siriv paam. Isaav ighe yam asaav pa loloz tane aghe: ‘Uburig, ve usik taum ula te,’ ene aat gabua tana ivot itaghon aliŋamim. *
22 Onoon kat, isaav ighe yam aghur ila to Maaron toman lolomim eemon, ve aghasoni pa gabua eta, i pale igham gabua tana ivot payam.” *
Yes daaba tighason Yesu pa sei ta ighuru pa uraat tooni
(Mk 11:27-33; Lu 20:1-8)
23 Yesu iloŋ ila sirsiir to Rumei Tiina loolo muul, ve ipaghazoŋai tamtamon pa Maaron aliiŋa. Tauvene yes daaba to watooŋrau tomania pooza siriv tilup zi ve tila tivot tooni, ve tighasoni tighe: “Laak, uraat tau ughamghamu na, yo ezam pani mindai? Ve sei kat ta ighur ghom pa uraat tane?” *
24 Yesu iyol aliŋazi ighe: “Ghasoniiŋ tsiam poia. Eemon yau leg ghasoniiŋ ee payam paam. Isaav ighe ayol ghasoniiŋ tsiau, ene aat yau nayol tsiam paam, ve navotia puughu tau yau ezag pa uraat tsiau. 25 Aiyo, asaav payau. Yoan tau muuŋ irurughuuz tamtamon na, uraat tooni puughu mindai? I itaghon ŋgar to nugh sambam, ma itaghon ŋgar to tamtamon?”
Yes tiyol aliiŋa rekia mako. Tivasavo zi tighe: “Wai, ene pale tasaav mindai? Ighe tasaav taghe: ‘Yoan itaghon ŋgar to nugh sambam’, i pale isaav pait: ‘Ighe tauvene, puughu mindai ta yam aghur ila saveeŋ tooni mako?’ 26 Ve ighe tasaav taghe: ‘Yoan itaghon ŋgar to tamtamon’, iit aat tayamaan ghiit pa eval tiina tane. Pasaa, tisov tighur ila tighe Yoan, i propet tauu to Maaron. Ighe tareu lolozi, pale tigham ŋgar eta.”
27 Tauvene tiyol ghasoniiŋ to Yesu tighe: “Ii, yei nikankaan pani.”
Tauta Yesu aana isaav pazi: “Ighe tauvene, yau paam, aat irau nayol ghasoniiŋ tsiam, ve navotia puughu tau ezag pa uraat tsiau tane ne mako.”
Saveeŋ palelaaŋ to ŋeer ee tomania natŋa ru
28 Yesu isaav muul pa yes daaba to watooŋrau tomania pooza tana ighe: “Laak, yam agham ŋgar mindai? Pai ee, ŋeer ee tomania natŋa ru tilepleep. I ila to naatu olman, ve isaav pani ighe: ‘Natug, yau naghe aazne yo ula ugham uraat ila vaen tsiau loolo.’ 29 Naatu olman tawe imbuzir pani ighe: ‘Ah, yau tinig imum.’ Eemon murei ra, i itoor ŋgar tooni, ve ila igham uraat tana.
30 Tamazi ila to naatu muria paam, ve isavia saveeŋ raraate mon pani. Ve naatu tawe iyok sorok ve isaav ighe: ‘Tamaŋ, ene poia. Yau aat nataghon aliŋam.’ Eemon i ila igham uraat mako. 31 Laak, natŋa ru tana, sindei ta itaghon taama ŋgar tooni?”
Yes tiyol aliiŋa tighe: “Naatu olman.”
Tauvene Yesu isaav pazi muul ighe: “Yau nasaav payam kat. Zeran sasaghatizi to yauŋ takes tomania zilivaa to eez, tauta timuŋmuuŋ payam gha timuuŋ tiloŋ tila Maaron pooz tooni loolo. 32 Pasaa, saawe tau Yoan ilam ve ipaghazoŋai gham pa eez duduuŋa to Maaron, yam aghur ila saveeŋ tooni mako. Eemon zeran sasaghatizi to yauŋ takes, tomania zilivaa to eez, yes tighur ila saveeŋ tooni, ve rekia mon tipul ŋgar toozi sasaghati ileple, ve titoor ŋgar toozi ila pa Maaron. Ve yam aghita ŋgar tau tighamu na, eemon atoor ŋgar tsiam ve aghur ila Yoan saveeŋ tooni mako.” *
Saveeŋ palelaaŋ to uraata sasaghatizi tau tiŋgin uum vaen
(Mk 12:1-12; Lu 20:9-19)
33 Yesu isaav pazi muul ighe: “Aghur taliŋamim ve alooŋ saveeŋ palelaaŋ ite tane. Pai ee, taan tauŋa ee igharaat taan tooni, ve ivazogh vaen ila. §
Mako ikau olol ilivutini, ve itai puura ee imin nugh to pisooŋ vaen. Ve irau balbaal aaghe malaua. Leso yes uraata tileep izala saaŋa, ve matazi ilala pa uum vaen tawe ve tiŋgini. I igharaat gabua naol le isov, ra ipul uum vaen tooni ila uraata siriv nimazi. Leso tigham uratoini, ve saawe to yauŋ vaen anooŋa, mako tivalaghi gha sirivu imin i le, ve sirivu imin yes lezi. I igharaat saveeŋ tomani zi le isov, ra iburig, ipul nugh tooni, ve ila ileep malau izi nugh ite. *
34 “Ilepleep izi ta sewe le saawe to yauŋ vaen anooŋa ivot. Ra imbaaŋ besooŋa tooni siriv tila to yes uraata tawe. Leso tigig zi ve tigham vaen anooŋa tau tighuru pa uum tauŋa na. 35 Eemon saawe tau besooŋa tooni tila peria toozi, yes uraata tawe tikis zi. Besooŋa ee, tiravu le naagho isaghat. Ve ite, tiravu imaat. Ve ite imin tol, ene tiravu pa maet. 36 Tauvene uum vaen tauŋa imbaaŋ besooŋa tooni siriv muul tila. Yes eval rig. Tiliiv zetazŋa tau i imbaaŋ zi imin maata. Eemon yes paam, uraata tana tigham ŋgar raraate pazi.
37 “Murei ra, uum tauŋa imbaaŋ naatu aana ila pazi. Pasaa, igham ŋgar ighe tauu naatu ila, o tiroron pani ve tilooŋ aliiŋa. 38 Eemon saawe tau yes uraata tana tighita naatu ilaghlaagh soghan gha ilam, tivasavo zi tighe: ‘Ou, aghita! Ewe tiina toit naatu, tauta ilam we. Murei, i pale ighamuur gabua naol isov to taama. Tala taravu imaat. Leso gabua tau i eeza pani ne, taghamu imin leen.’ 39 Tauvene tila gha tikisi, tigherevu ivot ila soghan pa uum vaen, ve tiravu imaat.” *
40 Yesu isavia saveeŋ tane le isov, ra ighason zi ighe: “Yam agham ŋgar mindai? Isaav ighe uum vaen tauŋa ila ivot to yes uraata tawe, ene pale igham mindai pazi?”
41 Yes tiyol aliiŋa tighe: “I aat irav zi tisov timataar. Ve mateegh toozi pale poia mako. Toman yavyavuuŋ tiina. Mako ighur uum vaen tooni ila tamtamon siriv nimazi to tiŋgini. Leso saawe to yauŋ vaen anooŋa, tighur vaen anooŋa siriv ila pani.” *
42 Ra Yesu isaav pazi muul ighe: “Maaron aliiŋa ziiri ee tau tiboode na, yam awaato rigta, ma mako? Saveeŋ tawe isaav ighe:
‘Maet tau yes to raoŋ ruum matazi veleghini ve tisiki ilale, tauta imin puughu pa ruum iyooz ve ipaloti. Leso ruum iyooz ariaaŋ izala paavo.
Maaron tauu igham ŋgar tane ivot. Ve yei nighita imin gabua ŋgereeta ee ila matamai.’ ” *
43-44 Ra Yesu iseeŋ saveeŋ tooni muul tauvene: “Isaav ighe tamtamon eta itap ve irav ghi izala maet tawe, ene pale tuua ipolpol. Ve isaav ighe maet tana itap izala tamtamon eta paavo, ene pale imbiriis le ŋanŋania. Tauvene yau nasaav payam kat: Maaron aat iwalaav pooz to nugh sambam payam, ve ighuru ila tamtamon siriv nimazi. Leso tigham uratoini le anooŋa ivot.” *
45 Yes daaba to watooŋrau tomania zeran tutuuŋa tana tilooŋ saveeŋ palelaaŋ tane, ve tighilaal tighe Yesu isavia saveeŋ tane iŋarui zi. 46 Tauvene tighe tikisi pataghaaŋ. Eemon tiroi pa eval tiina. Pasaa, yes tighita Yesu tighe i propet to Maaron.
* 21:3 Eez ite to tatoor saveeŋ ziiri tane, ene vene: ‘Tiina tsiei, i le uraat pazi. Isaav ighe igham uraat tooni le isov, i aat ipamuul zi rekia mon. 21:5 Zion (o Sion, o Zaion), ene Yerusalem eeza ite. Zion, ene nugh mbua ee to Yerusalem tau tirau Rumei Tiina to Maaron izala. * 21:5 Is 62:11; Sek 9:9 21:9 Hosana, ene saveeŋ ziiri ee to yes Israela. Puughu tauvene: ‘ugham mulin’ o ‘uul.’ Isaav ighe tipakur ŋeer tiina eta, ene tibobai saveeŋ tana to tipakuru. * 21:9 Mbo 118:26 * 21:13 Is 56:7 * 21:13 Yer 7:11 * 21:16 Mbo 8:2 * 21:19 Lu 13:6+ * 21:21 Mt 17:20 * 21:22 Mt 7:7, 18:19; Yo 14:13+ * 21:23 Yo 2:18; Mbaŋ 4:7 * 21:32 Lu 7:29+ § 21:33 Mos ziiri siriv iwaat yes Israela ighe yes timin ai vaen to Maaron, ma uum vaen tooni. Pasaa muuŋ, Maaron timbuzŋa tila tivot taan to yes Kanaana, ve igham taan tawe pazi. Leso tileep ta sewe, ve tigham ŋgar popoia ivot, imin ai vaen ighur anooŋa popoia. Eemon saawe naol, yes Israela titaghon Maaron ŋgar tooni mako. Ve saawe tau Maaron imbaaŋ yes propet pazi to tipaduduuŋ zi, yes tilooŋ zi mako ve tivaghamun zi. * 21:33 Mbo 80:8+; Is 5:1+ * 21:39 Hib 13:12 * 21:41 Mbaŋ 13:46, 28:28 * 21:42 Mbo 118:22+; Mbaŋ 4:11 * 21:43-44 Is 8:14+; Ro 9:33; 1Pe 2:4, 7+