Sepinien xa diamu te
Rom
?Visi iaxa tetis uvei ak?
Pol, xa tehe eloheoh tei na Iesu Kristo, tetis uvei ak sangas ni huram hanutap lu e le sav mun AD (huram 57 tetutou ni poten na Iesu), e melele xa Pol tepol ni kakaoen xa tehe vatol nen tengan vasa longeongen hos usil Iesu Kristo mi ngan xil xa latalong usili ti mu. Xos Pol tete taon te hal Korin melele xa tetis uvei ak vengan xa, e sepinien kor nan, di tesepin usil rut moletin xil te hal Korin tetel rute sav xil mun xa ladi sangas visali. E melele nen ak, Pol tepol ngamu e provins xil te hal Kalesia, Esia, Masedonia, e Akea. Ma, tepol ni nenemien nan tengan vahe taon xa mahulong te hal Rom e vatel rute sav xil e provins te hal Itali. E melele xa polien ak ivus, ma tenemi tehit ihur longeongen hos ha ituxoh kantri te hal Spen.
E diamu ni kakaoen xa tehe vahat (4) nen ak, Pol ien tehei tengan ha isa sanien tei xa mahulong xa texo Kristin xil xa lateti e provins xil xa Pol di tepol en tengan ha itutou ni Kristin xil te hal Serusalem. E melele xa Pol teta tamu e hal Serusalem, latetal xati e ba latelingi tete nim te xeih. Huram lu mei tetavi, e ngan xil te kavmen vari latesa Pol teha tehe Rom tengan suv toto xa mahulong te hal Rom ikila ilepis rin nan. E Pol tepusi xa ngan ak tehe mesal tei xa Hi tesa ni mini tengan ti ipispisi kuhi ni Kristin xil te hal Rom.
?Visi vari tevuli uvei ak tetiamu?
Pol tetis sepinien ak tengan teha mi Kristin xil xa lateti e taon te hal Rom. Rom tehe taon xa mahulong xa tehe eilep mak mu teli taon sav xil e melele nen ak. Rom tehe vone kavmen te rute xil vus xa di latesep usili e Vanuvei Eo, Isip teha tetuxoh Serusalem, ut xil vus xa Pol teha en ba tetuxoh Spen mun. Suv toto sav xil xa latelaxat ut xil vus ak lateti pe he suv toto tei xa eilep xa latekesi ni ‘Sisa.’ Xi teta kat e taon te hal Rom tetel eilep nan xil xa di latepol ni rae xil te kavmen.
E melele xa Iesu temat e eivave, Siu xil holu lateti e hal Serusalem xa latexo ut xil vus e kantri te hal Rom. Lateti inggak tengan mei lapol ni Anien te Tavien e hal Serusalem, e melele xa latepus naha xa testal mi Iesu, rute e xil lateneket en e mei latehe Kristin. Ma melele xa latetilomun latehe tim sae xil, xos latehur longeongen usil holesok xil xa latepusi e latelonge usil Iesu, ma moletin xil holu mei lateneket en. Rut moletin xil ak latehe Siu, e holu latnave Siu xil ti.
E melele xa Pol tetis uvei ak, xi tenava ti mu e taon te hal Rom. E, e kakaoen nan xil, xi tehisu mi mol‑Rom xil holu texoni Prisila xal Akuila. E melele xa tetis uvei ak, xalu lutetilomun ngamu ba luteti e Rom. E xalu di lupispisi kuhi mi Kristin xil e rute ak.
?Pol tetis uvei ak veneh?
Pol ien tehei tengan vahit rati mi Kristin xil xa lateti e Rom xa nave nousav ti e xi imei - Pol ien tehei tengan vaha vasa longeongen hos usil Iesu mi ngan xil xa ladi e taon xa mahulong te hal Rom. Ien tehei tengan ha ipus xil mu, ti, ha ipol e kantri te hal Spen.
Pol ien tehei tengan vahit kil vatit longeongen hos xa xi di pispisi ni
Hi tepisen xi mi moletin xil te ut etan, e latesin ni.
Moletin xil vus, Siu xil e ngan xil xa latave Siu ti, lapol misa e latalong xat Hi ti.
Ngan xil xa lapol ni tesaen lihur pangasien xa be maten xa hoxalite teni ihe tovuol.
Melele xa xir rateti tamu e tesaen, Iesu Kristo temaen xoteh meulien nan e temat tehinat xir tengan vasak ni xir mei ramal pe met Hi.
Mak, ma melele xa moletin tei bit rati xa Iesu be suv toto te meulien nan, e mike reitin nggo tinen xa Hi tesak ni temea rilomun ra maten, ma Hi iteh meulien en.
Ti, moletin ak imaen Hi ihiles tinen e ipol ni nenemien nan tengan mei ihur meulien hu. Imak, ma ikil nenemien na Hi e itep iaxa ikila ipol ni naha xa momal pe meten.
Pol ien tehei tengan vahit kil lingxatien na Hi e rin na Siu xil e ngan xil xa latave Siu ti - Pol tekila xa rut Kristin xil te hal Rom latehe Siu xil e ngan tesav xil latnave Siu ti. Misak ni ien tehei tengan vapisen ni xa tatit moletin xalu ak lutnapol ni ti naha xa momal pe met Hi. Mak, ma momal tengan ngan xil vus xa ladi tatit moletin xalu ak mei liling nenesien nae e Iesu Kristo tengan Hi iteh meulien e xil. Reitin xa Hi tepisen xi mi Siu xil tetiamu. E melele xa xil latesin longeongen hos nan usil Iesu, sexien nae tesa mesal mi ngan xil xa latave Siu ti tengan lakila mei lave horamue xil na Hi. E melele xa Hi iteh meulien e ngan xil xa latave Siu ti iha vuma … ituxol pupuluen xa xi teling xati ngamu, ma Hi iteh meulien e mol‑Isrel xil mun ixoni ngan xa tehit xati.
Vatit nenemien tei te uvei ak de Rom 5:1
“E vengan xa mei ramal pe met Hi nggo suse te neketen, di radi e tomat del Hi nggo naha xa Iesu Kristo, Suv nar, tepol ni.”
?Naha iaxa de uvei ak?
Naha vari momal tengan rike reitin en? (1:1–11:36)
1. Moletin xil vus lapol ni tesaen pe met Hi. (1:1–3:20)
2. Hi di miketeh bos rilomun mi ngan xil xa di laling neketen nae e Iesu Kristo. (3:21–5:21)
3. Hi di misak ni moletin nan xil lameluv ra xeihen te tesaen. (6:1–8:39)
4. Hi teling xati xa iteh meulien e Siu xil itel ngan xil mun xa latave Siu ti. (9:1–11:36)
Naha vari momal tengan ripol ni? (12:1–16:27)
5. Sexien xil xa momal tengan ripisen ni mi Kristin sav xil. (12:1-21)
6. Sexien xil xa momal tengan ripisen ni mi ngan xil xa latave Kristin ti. (13:1-14)
7. Sexien xil xa momal tengan ripisen ni mi ngan xil xa neketen nae taxeih ti. (14:1–15:13)
Sepinien kor na Pol. (15:14–16:27)
1
Sepkilaen na Pol usil uvei ak
Inou Pol, nabe moletin tei te polien na Iesu Kristo xa Hi tekes nou tengan mei nihe eloheoh tei nan. E xi tehosei inou tengan ti nihithiten longeongen hos nan. Longeongen hos ak, Hi tehit xati nousav ngamu texo sepinien nan xa provet nan xil tetiamu latetisi tete Vanuvei Eo. Longeongen hos ak di misep usil Natneli, xa latepesi mei tehe moletin tei texo ra na suv toto xil xa latestal e vatimol na suv toto Deved. E Hi tepisen ni mun xa ngan ak be Natneli reitin tetel xeihen melele xa Ninin Eo tesak ni xi temea rilomun ra maten. Ngan ak be Iesu Kristo, Suv nar. Ve naha xa Iesu tepol ni, Hi di pisen eheien hos nan mi xamem e misak ni nou nabe eloheoh nan. Inou nabe eloheoh nan tei tengan nihe ut sav xil e nitel ngan xil xa latave Siu ti mei liling nenesien nae e Kristo e mei lilong xat Hi. Imak, ma ipisen ni xa his Hi be eilep xa eilep pupu. Longeongen hos ak tetuxoh xamim mun xa mudi e taon te hal Rom, e Hi tekes rat xamim tuei mei mube moletin xil na Iesu Kristo.
Mak iaxa di nadis uvei ak bat mi xamim xa mudi e Rom xa Hi tekes rat xamim tuei mei mube moletin nan xil vengan xa eheien nan di e xamim. Nasis Hi Tamer e Suv Iesu Kristo tengan lalisa eheien hos e tomat nalu mi xamim vus.
Sisen te memesien
Itiamu, ve naha xa Iesu Kristo tepol ni e rin nar, nabit nasa memesien navan vaha mi Hi navan ve xamim vus, vengan xa moletin sav xil di lasep usil neketen namim e rute xil vus e ut etan. Inou di napol mi Hi del meulien tevi navan tengan nikila nihithiten longeongen hos usil Natneli mi moletin xil vus. E xi mikil kuhi xa be reitin xa inou di nanem usil xamim vehakut e sisen navan xil. 10 E nasis mak tengan, xosxa imal ihusil nenemien nan, ma Hi ipol ni suse navan imese tengan mei nisao ni xamim ixoni ngan xa ieok tehei nousav ngamu tengan nipol ni. 11 Vengan xa ieok bei pupu tengan nipus xamim e nisa tuxolxatien xil mi xamim xa ixo visal Ninin Eo xa isak ni neketen namim mei ixeih mu. 12 Reitin, ihos xa nihat tengan xir vus ti ripet rat nenemien nar xil ve neketen xa de xir.
13 Tuxoli e hinoxoli xil, ieok bei pupu ni tengan mukila xa nousav ngamu natesak pisi tengan mei nasao ni xamim. E vehakut, holesok xil latesikoe xol nou. Ieok bei pupu xa namat napol vatel xamim tengan nikila nipus huit polien navan istal e meulien namim ixoni ngan xa di mistal e meulien na mosav xil xa latave Siu ti e melele xa di napol del xil. 14 Nalonge nggoni ngan xa be polien xati navan tengan niha nihithiten longeongen hos mi ngan xil xa latave Siu ti, xa rute e xil labe mol‑Kris xil xa lakil kuh neta, e rute sav xil mun labe ngan xil te rute sav xil xa latasukul kuhi ti. 15 Mak iaxa, ieok bei pupu tengan nihat nihithiten longeongen hos mun mi xamim xa mudi e taon te hal Rom.
16 Longeongen hos ak, inou natave unoun ti tengan nihithiteni mi mol‑Rom xil vengan xa xeihen na Hi da en tengan iteh meulien e ngan xil vus xa langgur neketen: tetiamu, mi Siu xil, e xosali, mi ngan xil mun xa latave Siu ti. 17 Longeongen hos ak di pisen suse xa Hi di misak ni moletin xil mei lamal pe meten nggo en. E ngan xil xa langgur neketen lakila xa neketen ak kestang be suse te momalen, vatite ba duxoh hoxalite teni. Ngan ak nggoni ngan xa Vanuvei Eo di biteni xa bit, “Ngan xa di nggusil Hi del neketen nan, xi momal pe meten.” (Hab 2:4)
Tesaen na moletin xil
18 Momal tengan moletin xil lihusil Hi itel neketen, vengan xa ngan xa de ut nesao di pisen ekaten nan mi moletin xil vus xa latahusili ti, ngan xil xa tesaen nae di misikoe xol xil latapus kil ti reitinen usil xi. 19 Reitin, Hi isa pangasien mi xil vengan xa xil lakil usili ngamu, vengan xa tepisen xi tasen mi xil tuei. 20 Vengan xa, tetiamu nousav, e melele xa Hi tepeas ni holesok xil vus te ut etan mei duxoh xosali, Hi di pisen xi mi moletin xil. Tave ti neta xa rasakras rapusi ni metexir, e rapus kila xa hoxalite te xeihen nan tovuol e di rapus kil sexien nan xil nggo holesok xil xa xi tepeas ni xil ladi. Vengan xa ngan ak be reitin, moletin xil lasakras laviteni xa latakil ti xa Hi da. 21 E tave ti neta xa latekila xa Hi da, iexil ti tenavei tengan lamerere ni, e latnamesi ti ve holesok xil xa xi di pol ni ve rin nae. Nenemien nae mikoe, e nggoni ngan xa dit latavuel e maluxoluken. 22 Xil lanemi labit labe metisou, e labe unu vari tang. 23 E di langgoles Hi xa be eilep pupu xa da vehakut ni nanao xil xa di lapol ni xil tengan lavur nini moletin, mu nini tuman, mu nini vongoro, mu nini tetal xil te ut etan tang xa di lakesae.
24 Vengan xa di latemot mi nanao xil, Hi testokovein xil tengan eheien tesa xil xa di e tinexil itel xil tengan lipol ni holesok holu xa tamese ti pe meten. E tesak ni xil ba latepol ni tesaen xil holu ni tenbexil tetel xil mun tang xa momal tengan lave unoun ni. 25 Xil di langgoles reitinen usil Hi ni luvosen tang. E lamot mi nanao xil xa langgur nini holesok xil xa Hi tepeas ni e lapol nggusil nenemien nae. E mi Hi reitin xa tepeas ni holesok xil ak, latamot ti mini e latapol ti vahusil nenemien nan. !Neta sav xa xi iaxa momal tengan lapet rat hisen vehakut xa vehakut tang! Reitin.
26 Vengan xil lasin Hi mak, xi be reling moletin xil tengan ti lihusil xat naha xa tenbexil di ien bei, naha xa momal tengan lave unoun ni. Atou xil laling sexien xil xa momal tengan ti lapol ni vatel tiramue xil di, e laba sung di lapat del atou xil mun tang. 27 E nggo hisit sexien ak, tiramue xil mun laling sexien xil xa momal tengan ti lapol ni mi atou xil di, e eheien nae bas nenemien nae vehakut tang tengan lipol isa itel tiramue xil mun tang. Reitin, tiramue xil di lapol misa holu del xil mun tang nggo sexien xa momal tengan lave unoun ni. Mak, ma di lalihi pangasien ve sexien nae xil xa mikavui mei iha xat xil mun tang.
28 E vengan xa moletin xil iexil ti tavei tengan lakil Hi, ma xi be reling xil e nenemien nae mei polu ni holesok xil xa tavos ti e lapol ni tesaen xil xa tamal ti tengan lapol ni. 29 Reitin, xil mei lapolu ni sexien savsav xil holu xa tamal ti: lapol misa holu, labe hokan, e sexien nae tamal ti. Labe elu mi mosav xil, langor, e labas vin moletin xil. Laluvos, lalang ves suse tengan ti lapangei moletin xil vaxo en, e laseputut usil mosav xil. 30 Lasepsisil rin na mosav xil, tinexil di nggat Hi, e di lanem holu usil suse sav xil xa lakila lapol ni tesaen sav xil vaxo en. Lapo rat xil labe nesao mili mosav xil, labe koai, e lasin rae tamexil e ninexil. 31 Xil labe unu, langgur xoteh hitxatien nae xil, e latapisen hosien mu esaeen ti mi mosav xil. 32 Lakila xa rae xil na Hi di biteni xa moletin xil xa di lapol ni hisit sexien tesa xil ak, momal tengan lihur pangasien teni xa be maten. E tave ti neta xa lakila, langgulehi dit lapol ni tesaen xil ak e dit lapet rat his moletin sav xil mun xa di lapol ni.
: Rom 1:1 : Pol 18:2321:16 : Pol 20:1-3 : Rom 16:1,23 : Rom 15:23-24 : Rom 15:25-28 : Pol 25:11-12; 27:1 : Pol 2:10 : Rom 16:1-16 : Rom 1:10-15 : Rom 15:22-25 : Rom 1:18-23 : Rom 3:23 : Rom 6:23 : Rom 5:8-9 : Rom 10:9-10 : Rom 12:2 : Rom 2:9 : Rom 3:21-22 : Rom 9:4-5 : Rom 9:6,23-24 : Rom 11:25-26 1:1 Pol 9:15; 13:2; Kal 1:15 1:2 Rom 16:25-26; Taet 1:2 1:3 Mat 22:42; 2Tim 2:8; Rom 9:5 1:4 Pol 13:33 1:5 Pol 26:16-18; Rom 15:18; Kal 2:7,9 1:7 1Kor 1:2; 2Kor 1:1; Nam 6:25-26; 1Kor 1:3; 2Kor 1:2 1:8 1Tes 1:8 1:9 Plp 1:8; 1Tes 2:5,10; Efes 1:16 1:10 Pol 19:21; Rom 15:23,32 1:13 Sion 15:16 1:16 Sam 119:46; Mat 10:18; 1Kor 1:18,24; Pol 13:46 1:17 Rom 3:21-22; Kal 3:11; Hib 10:38 1:18 Efes 5:6; Kol 3:6; 2Tes 2:12 1:19 Pol 14:15-17; 17:24-28 1:20 Siob 12:7-9; Sam 19:1 1:21 Efes 4:17-18 1:22 Ser 10:14; 1Kor 1:20 1:23 Dut 4:15-19; Sam 106:20 1:24 Pol 14:16 1:25 Ser 13:25; 16:19; Rom 9:5 1:27 Lev 18:22; 20:13; 1Kor 6:9