Муқеддес Калам (кирил йезиқ) Йәшая 33

Ниҗат Зионға келиду

1 И өзүң булаң-талаң қилинмиған, башқиларни булаң-талаң қилғучи,

Башқилар саңа асийлиқ қилмиған,

Өзүң асийлиқ қилғучи,

Сениң һалиңға вай!

Сән булаң-талаңни болди қилишиң билән,

Өзүң булаң-талаң қилинисән;

Сән асийлиқни болди қилишиң билән,

Өзүң асийлиққа учрайсән;□

2 И Пәрвәрдигар, бизгә меһри-шәпқәт көрсәткәйсән;

Биз Сени үмүт билән күтүп кәлдуқ;

Өтүнимизки, Сән һәр сәһәр Исраилға күчлүк биләк-қол,

Қийинчилиқ пәйтлиридә ниҗатимиз болғайсән.

3 Топ-топ адәмләрниң ғовға-чуқанлиридин хәлиқләр бәдәр қачиду;

Сән Худа қәддиңни тик қилишиң билән әлләр питирап кетиду; □

4 Чекәткә личинкилири от-көкләрни жиғип йәвалғандәк,

Силәргә бекитип берилгән олҗа жиғивелиниду;

Чекәткиләр уян-буян жүгүргәндәк адәмләр олҗа үстидә уян-буян жүгүрүшиду.□

5 Пәрвәрдигар үстүн туриду,

Бәрһәқ, Униң туралғуси жуқуридидур;

У Зионға адаләт вә һәққанийлиқ толдурди;

6 У болса күнлириңларниң теч-аманлиғи, ниҗатлиқ, даналиқ вә билимниң байлиқлири болиду;

Пәрвәрдигардин қорқуш Униң үчүн гөһәрдур. □

Исраилдики һазирқи әһвал

7 Мана, уларниң палванлири сиртта туруп налә-пәряд көтириду;

Сүлһ-әһдә түзгән әлчиләр қаттиқ жиғлишиду;□

8 Йоллар адәмсиз қалди;

Өткүнчи йолчилар йоқ болди;

У әһдини бузуп ташлиди;

Шәһәрләрни көзигә илмайду,

Адәмләрни һеч әтиварлимайду.□

9 Зимин матәм тутиду, зәиплишиду;

Ливан хиҗаләттин солишиду;

Шарон чөл-баяванға айланди;

Башан вә Кармәл болса қирип ташланди. □

Худа орнидин туруп қутқузиду

10 Мана һазир орнумдин туримән,

— дәйду Пәрвәрдигар,

— Һазир Өзүмни үстүн көрситимән,

Һазир қәддимни көтиримән.

11 — Силәрниң боюңларда қуруқ от-чөпла бар,

Пахал туғисиләр;

Өз нәпәслириңлар от болуп өзүңларни жутуветиду;

12 Әлләр болса һак көйдүрүлгәндәк көйдүрилиду;

Орулған җиған-тикәнләрдәк отта көйдүрүветилиду.

13 — И жирақтикиләр, Мениң қилғанлиримни аңлаңлар;

Йеқиндикиләр, Мениң күч-қудритимни тонуп йетиңлар.□

14 Зиондики гунакарлар қорқиду;

Вәһимә ипласларни бесивалиду.

Улар: «Аримиздики ким мәңгүлүк жутқур От билән биллә туриду?

Ким әбәдил-әбәт ялқунлар билән бир маканда болиду?» — дәйду.

Соалға җавап

15 — «Һәққанийлиқ йолида маңидиған,

Дурус-лилла гәп қилидиған,

Залимлиқтин кәлгән һарам пайдиға нәпрәтлинидиған,

Париларни сунғучиларни қолини пулаңшитип рәт қилидиған,

Қанниң гепи болсила қулиқини йопуруп аңлимайдиған,

Пәслик-рәзилликкә қарашни рәт қилип, көзини қачуридиған;□ ■

16 У жуқурини макан қилиду;

Қорам ташлар униң қорғини болуп,

Жуқири униң башпанаһи болиду;

Өз рисқи униңға берилиду,

Униң сүйи капаләтлик болиду».

17 — «Көзлириң Падишаһни гөзәллигидә көриду;

Көзлириң узунға созулған зиминға нәзәр салиду.□

18 Көңлүң вәһимә тоғрисида чоңқур ойға патиду;

Ройхәтчи бәг қени?

Олҗини өлчәйдиған таразичи бәг қени?

Истиһкам-мунарларни саниғучи бәг қени?□

19 Қайтидин әшәддий хәлиқни көрмәйсән,

— Сән аңқиралмайдиған, боғузида сөзләйдиған,

Дудуқлап гәп қилидиған, гепини чүшинәлмәйдиған бир хәлиқни иккинчи көрмәйсән.□

20 Ибадәт һейтлиримиз өткүзүлидиған шәһәр Зионға қара;

Сениң көзүң Йерусалимниң теч-аман макан болғанлиғини,

Қозуқлири һәргиз жулунмайдиған,

Танилири һәргиз үзүлмәйдиған,

Иккинчи йөткәлмәйдиған чедир болғанлиғини көриду;■

21 Шу йәрдә Пәрвәрдигарниң шан-шәриви бизгә көрүниду,

— У Өзи дәриялар, кәң өстәңләр еқип туридиған бир җай болиду;

Палақлар билән һайдалған һеч қандақ кемә у җайда қатнимайду,

Вә яки һеч һәйвәтлик кемә у җайдин өтмәйду;□

22 Чүнки Пәрвәрдигар бизниң ниҗаткар-һакимимиз,

Пәрвәрдигар бизгә қанун Бәргүчидур,

Пәрвәрдигар — бизниң Падишасимиз,

У бизни қутқузиду!

23 Сениң тана-арғамчилириң бошиған болсиму,

Исраил йәлкән хадисиниң турумини мустәһкәм қилалмисиму,

Йәлкәнни йейип чиқиралмисиму,

У чағда зор бир олҗа үләштүрүлиду;

Һәтта ақсақ-токурларму олҗини алиду.□

24 Шу чағда шу йәрдә турғучи: «Мән кесәл» демәйду;

Шу җайни макан қилған хәлиқниң гуналири кәчүрүм қилиниду. □

□ 33:1 «И өзүң булаң-талаң қилинмиған, башқиларни булаң-талаң қилғучи, башқилар саңа асийлиқ қилмиған, өзүң асийлиқ қилғучи, сениң һалиңға вай!...» — мошу айәт Асурийә падишаси Сәннахерибни көрситиду. Исраил падишаси Һәзәкия әлчиләрни әвәтип Сәннахериб билән «сүлһ» әһдисини түздүргән («2Пад.», 18:13-18-айәтни көрүң); илгәрки Аһаз падишаниңму Асурийә билән түзгән «течлиқ» әһдиси бар еди («2Пад.» 16-бапни көрүң). Сәннахериб миладийәдин илгәрки 701-жили, икки әһдини бузуп Исраил (Йәһуда)ниң пүтүн зиминини бесивелип, пайтәхти Йерусалимға тәһдит салди. Униң шундақ «асийлиқ» ишлири хелә көп еди. Бәлким, мошу бешарәттики «асийлиқ қилғучи», «әһдини бузудиған» дегән сөзләр ахирқи замандики дәҗҗалниму көрситиши мүмкин. □ 33:3 «Топ-топ адәмләрниң ғовға-чуқанлиридин хәлиқләр бәдәр қачиду; сән ... қәддиңни тик қилишиң билән әлләр питирап кетиду» — бу, бәлким, Пәрвәрдигарниң Исраилниң 2-айәттики дуасиға бәргән җавави болуши мүмкин. «Топ-топ адәмләрниң ғовға-чуқанлири...» бәлким Ефиопийә падишаси Тирһакаһниң қошунлириниң җәң жүрүшини көрситиду («2Пад.» 19:9-айәтни көрүң). Сәннахериб «Тирһакаһ келиду» дегән хәвәрни аңлап чекинди. Ахирқи заманларда мошу вақиәгә охшайдиған йәнә бир вақиә болиду («Дан.» 11:44-айәтни көрүң). □ 33:4 «Силәргә бекитип берилгән олҗа жиғивелиниду» — бизниңчә «силәр» Исраилларни көрситиду (6-айәтни көрүң). Асурийәликләр олҗини уларға ташлап қачиду (36-, 37-бапни көрүң). Башқа тәрҗиманлар «силәр» дегән Исраилдин башқа әлләрни көрситиду, дәп шәрһиләйду. □ 33:6 «Пәрвәрдигардин қорқуш униң үчүн гөһәрдур» — башқа бир хил тәрҗимиси: — «Пәрвәрдигардин қорқуш Униң адәмләргә беридиған гөһири». □ 33:7 «Мана, уларниң палванлири ... налә-пәряд көтириду; сүлһ-әһдә түзгән әлчиләр қаттиқ жиғлишиду» — бизниңчә бу айәт әйни чағдики әһвални көрситиду. 8-айәттики изаһатни көрүң. «палванлар ...налә-пәряд көтириду... Әлчиләр жиғлишиду» — 1-айәттики изаһатта дейилгәндәк, Асурийә падишаси Сәннахериб «сүлһ-әһдә»гә асийлиқ қилип, Исраилни ишғал қилған; әһвал 7-9-айәтләрдә тәсвирлигәндәк болған. Шу чағда Һәзәкия билән у Сәннахерибқа әвәткән әлчиләр әшу сүлһ-әһдиниң бир тийингиму әрзимигәнлигини көрүп, қаттиқ пушайман қилған болса керәк. □ 33:8 «У әһдини бузуп ташлиди» — «у» бәлким асийлиқ қилғучи (Асурийәлик) Сәннахерибни вә шуниң билән биргә ахирқи замандики дәҗҗалниму көздә тутуши мүмкин. □ 33:9 «Ливан... Шарон.... Башан... Кармәл...» — чирайлиқ орманзарлиқ район. Шарон мунбәт яйлақ. Башан дәл-дәрәқлири көп, чарвичилиқтин бейиған район. Кармәл йәрлири интайин мунбәт, мевә-чевә, көктатлар көп чиқидиған, көп яйлақлири бар район еди. Хәритиләрни көрүң. □ 33:13 «И жирақтикиләр, Мениң қилғанлиримни аңлаңлар; йеқиндикиләр, Мениң күч-қудритимни тонуп йетиңлар» — мошу бешарәт 10-айәттин башлап ахирқи заманларға өткән болуши мүмкин. □ 33:15 «Һәққанийлиқ йолида маңидиған, дурус-лилла гәп қилидиған...» — бу сөзләр 14-айәттики «Аримиздики ким мәңгүлүк жутқур от билән биллә туриду? Ким әбәдил-әбәт ялқунлар билән бир маканда болиду?» дегән соалға болған җавапниң бешидур. «париларни сунғучиларни қолини пулаңшитип рәт қилидиған» — башқа бир хил тәрҗимиси: «парилар тутқузуп қоюлмисун дәп қоллири титрәп кетидиған». «Пәслик-рәзилликкә қарашни рәт қилип, көзини қачуридиған» — мәнаси бәлким: «рәзилликни күзитишни қәтъий рәт қилидиған». ■ 33:15 Зәб. 14:1-2; 23:3-4 □ 33:17 «Көзлириң Падишаһни гөзәллигидә көриду» — мошу йәрдә падишаниң ким екәнлиги техи дәп берилмиди. У жуқуриқи 9-бап, 6-айәт, 11-бап, 1-9-айәт вә 32-бап, 1-айәттә тилға елинған падишаға охшаш адәм болуши керәк. «көзлириң Падишаһни гөзәллигидә көриду» — «гөзәллигидә» дегәнлик, падишаниң бәлким башқа әһвалдиму көрүнүши мүмкин. «узунға созулған зимин» — бәлким кәң-азатилик, һеч вәһимә көрүнмәйдиған зимин дегән мәнидә. □ 33:18 «Ройхәтчи бәг қени? Олҗини өлчәйдиған таразичи бәг қени? Истиһкам-мунарларни саниғучи бәг қени?» — мошу бәгләр, шүбһисизки, Исраилни аяқ асти қилған дүшмәнниң ишғалийәтчи қошунлириниң бәглири; бирақ уларниң рольлири анчә ениқ әмәс. Биринчиси, бәлким, әсирләрниң тизимлигини тәйярлиған; иккинчиси олҗини хатириливалған; үчинчиси шәһәрдики пачақлаш керәк болған истиһкамларни хатириливалған. □ 33:19 «Сән аңқиралмайдиған, боғузида сөзләйдиған, ... гепини чүшинәлмәйдиған бир хәлиқни иккинчи көрмәйсән» — бу айәт, шүбһисизки, зимининиң ятлар тәрипидин ишғал қилғанлиғини яки улар тәрипидин хәлиқниң сүргүн қилинғанлиғини, шундақла чәтәл тилида сөзләйдиған муһит ичидә өткүзгән турмушни көрситиду. ■ 33:20 Зәб. 45:6; 124:1, 2 □ 33:21 «Шу йәрдә Пәрвәрдигарниң шан-шәриви бизгә көрүниду, — У Өзи дәриялар, кәң өстәңләр еқип туридиған бир җай болиду; палақлар билән һайдалған һеч қандақ кемә у җайда қатнимайду, вә яки һеч һәйвәтлик кемә у җайдин өтмәйду» — бу сирлиқ гәпниң мәнаси, пәризимизчә: «Пәрвәрдигар зиминимизни бәрикәтлик қилғандин кейин һеч қандақ нәрсини башқа әлләрдин киргүзүшниң һаҗити йоқ, шуңлашқа биз кемә елип кәлгән һеч қандақ мәһсулатларға муһтаҗ әмәсмиз; Пәрвәрдигар Өзи бизгә һәммини тәминлигүчидур» дегәндәк болуши мүмкин. □ 33:23 «Сениң тана-арғамчилириң бошиған болсиму, Исраил йәлкән хадисиниң турумини мустәһкәм қилалмисиму, ... у чағда зор бир олҗа үләштүрүлиду; һәтта ақсақ-токурларму олҗини алиду» — йәнә бир сирлиқ гәп! Пәризимизчә, бу бир охшитиш болуп, Исраилни бир чоң кемигә охшатқан; кемә болса бәк конирап кәткән, маңалмайдиған һалға келип қалған болса керәк. Һалбуки, бу Худаниң тәқдим қилмақчи болған бәрикитигә һеч қандақ тосалғу болмиған; олҗа һаман қолға елиниду, һәтта «ақсақ-токур» вә аҗиз адәмләрму бәхит-бәрикәткә еришиду. Бәзи алимлар кемә тоғрисидики сөзләрни Исраилниң дүшмәнлиригә қаритилған, дәп қарайду. □ 33:24 «Шу җайни макан қилған хәлиқниң гуналири кәчүрүм қилиниду» — сөзмусөз тәрҗимә қилғанда: — «Шу җайни макан қилған хәлиқ гунайидин көтириветилиду»