☰ Amos 8
8
Kelidiƣan jazalar
1 Rǝb Pǝrwǝrdigar manga mundaⱪ bir ixni kɵrsǝtti; mana, bir sewǝt yazliⱪ mewǝ.□ 2 Andin U mǝndin: Amos, nemini kɵrdung? — dǝp soridi.
Mǝn: «Bir sewǝt yazliⱪ mewini» — dedim.
Pǝrwǝrdigar manga: Əmdi hǝlⱪim Israilƣa zawal yǝtti; Mǝn yǝnǝ ularni jazalimay ɵtüp kǝtmǝymǝn, — dedi.□
3 — Xu küni ordidiki ⱪizlarning nahxiliri ⱪiya-qiyalarƣa aylinidu, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar; — Jǝsǝtlǝr kɵp bolidu; ular jay-jaylarda sirtⱪa taxlinidu. Süküt!□
4 Buni anglanglar, ⱨǝy miskinlǝrni ǝzgüqilǝr,
Zemindiki ajiz mɵminlǝrni yoⱪatmaⱪqi bolƣanlar —□
5 «Axliⱪimizni satmaⱪqi iduⱪ, yengi ay ⱪaqanmu ahirlixar,
Buƣday yaymisini aqattuⱪ, xabat küni ⱪaqan tügǝr?» — dǝydiƣanlar,
— Xundaⱪla «ǝfaⱨ»ni kiqik ⱪilip, «xǝkǝl»ni qong elip,
Aldamqiliⱪ üqün tarazini yalƣan ⱪilƣanlar! □  ■
6 — Namratlarni kümüxkǝ,
Miskin adǝmni bir jüp qoruⱪⱪa setiwalmaⱪqi bolƣanlar,
Buƣdayni süpüründisi bilǝn ⱪoxup satmaⱪqi bolƣanlar!■
7 Pǝrwǝrdigar Yaⱪupning ƣururi bilǝn xundaⱪ ⱪǝsǝm ⱪildiki,
— Bǝrⱨǝⱪ, Mǝn ⱨǝrgiz ularning ⱪilƣanliridin ⱨeqbirini untumaymǝn!□
8 Zemin bu ixlardin tǝwrinip kǝtmǝmdu?
Wǝ uningda turuwatⱪanlarning ⱨǝmmisi matǝm tutmamdu?
U Nil dǝryasidǝk ɵrlǝp ketidu,
U Misir dǝryasidǝk ɵrkǝxlǝp, andin qɵküp ketidu.□
9 Xu küni xundaⱪ ǝmǝlgǝ axuruliduki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar,
— Ⱪuyaxni qüxtǝ patⱪuzimǝn,
Zeminni xu oquⱪ kündǝ ⱪarangƣulaxturimǝn.
10 Ⱨeytliringlarni musibǝtkǝ,
Ⱨǝmmǝ nahxiliringlarni aⱨ-zarlarƣa aylanduriwetimǝn;
Ⱨǝmmǝ adǝmning qatriⱪi üstini bɵz rǝht bilǝn oriƣuzimǝn,
Ⱨǝrbir adǝmning bexida taⱪirliⱪ pǝyda ⱪilimǝn;
Bu matǝmni yǝkkǝ-yeganǝ bir oƣulning matimidǝk,
Ⱨeytning ahirini dǝrd-ǝlǝmlik bir kün ⱪiliwetimǝn.□
 
Sürgün bolup, Hudaning sɵzidin ayrilix
11 Mana, xundaⱪ künlǝr keliduki, — dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar,
Zeminƣa ⱪǝⱨǝtqilikni ǝwǝtimǝn, —
— Nanƣa bolƣan ⱪǝⱨǝtqilik ǝmǝs, yaki suƣa bolƣan qangⱪaxmu ǝmǝs, bǝlki Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalamini anglaxⱪa bolƣan ⱪǝⱨǝtqilikni ǝwǝtimǝn.
12 Xuning bilǝn ular dengizdin dengizƣa, ximaldin xǝrⱪⱪǝ kezip mangidu,
Ular Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalamini izdǝp uyan-buyan yürüp, uni tapalmaydu.□
13 Xu küni güzǝl ⱪizlar ⱨǝm yigitlǝrmu ussuzluⱪtin ⱨalidin ketidu;
14 Ⱨǝm Samariyǝning gunaⱨining nami bilǝn ⱪǝsǝm iqkǝnlǝr,
Yǝni «Ilaⱨingning tirikliki bilǝn, i Dan», yaki «Bǝǝr-Xebadiki ilaⱨiy tirik yol bilǝn!» dǝp ⱪǝsǝm iqkǝnlǝr bolsa —
Ular yiⱪilidu, ornidin ⱨǝrgiz ⱪaytidin turalmaydu.□


  ■
 
 
□ 8:1 «Rǝb Pǝrwǝrdigar manga mundaⱪ bir ixni kɵrsǝtti; mana, bir sewǝt yazliⱪ mewǝ» — bu ixni (ⱨǝm 7-bab, 4-, 7-ayǝttiki ixlarnimu) Amos bexarǝtlik ƣayibanǝ kɵrünüxtǝ kɵrgǝn boluxi mumkin. □ 8:2 «Mǝn: «bir sewǝt yazliⱪ mewini» — dedim. Pǝrwǝrdigar manga: Əmdi hǝlⱪim Israilƣa zawal yǝtti... — dedi» — ibraniy tilida «yazliⱪ mewǝ» bilǝn «zawal» degǝn sɵzlǝr bir-birigǝ ohxap ketidu. □ 8:3 «Jǝsǝtlǝr kɵp bolidu; ular jay-jaylarda sirtⱪa taxlinidu. Süküt!» — demǝk, xu qaƣda matǝm tutⱪanda, awaz qiⱪirixⱪa bolmaydu. □ 8:4 «Ⱨǝy miskinlǝrni ǝzgüqilǝr...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi «Ⱨǝy, miskinlǝrni yutuwalƣuqilar...». □ 8:5 «Axliⱪimizni satmaⱪqi iduⱪ, yengi ay ⱪaqanmu ahirlixar, buƣday yaymisini aqattuⱪ, xabat küni ⱪaqan tügǝr?» — «yengi ay» künidǝ ⱨǝm «xabat küni» (xǝnbǝ küni)dǝ Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ dǝm elix kerǝk idi. Əmdi bu kixilǝr aqkɵzlüktin dǝm elixⱪimu narazi idi. Xundaⱪ bolupla ⱪalmay, ular buƣdayni ɵlqǝydiƣan kürini kiqik, tǝnggilǝrni jinglaydiƣan taraza texini qong ⱪilip hǝⱪlǝrni aldaydu (keyinki izaⱨatni kɵrüng). ««ǝfaⱨ»ni kiqik ⱪilip, «xǝkǝl»ni qong elip,..» — «ǝfaⱨ» ⱨǝjim birliki, «xǝkǝl» pulning yaki eƣirliⱪning birliki idi. Bir «ǝfaⱨ» (yaki «kürǝ») 40 litrqǝ, bir «xǝkǝl» («misⱪal») 14 gram kelidu. Bu toluⱪ ayǝt sodigǝrlǝrning addiy puⱪralarni ɵlqǝm birlikliridin paydilinip, ⱪaⱪati-soⱪti ⱪiliwatⱪanliⱪini kɵrsitidu. ■ 8:5 Ⱨox. 12:8 ■ 8:6 Am. 2:6 □ 8:7 «Pǝrwǝrdigar Yaⱪupning ƣururi bilǝn xundaⱪ ⱪǝsǝm ⱪildiki,...» — bǝzi alimlar: ««Yaⱪupning ƣururi bilǝn» degǝnni «Yaⱪupning pǝhri bilǝn», demǝk «Yaⱪupning pǝhri bolƣan Huda bilǝn» dǝp qüxinidu. Biraⱪ 6-bab, 8-ayǝt boyiqǝ Huda «Yaⱪupning ƣururi» yaki «Yaⱪupning pǝhri»gǝ ɵq idi. Adǝttǝ ⱪǝsǝm iqixtǝ ⱪǝsǝm ⱪilƣuqilar naⱨayiti muⱪim, ɵzgǝrmǝs bir nǝrsǝ bilǝn ⱪǝsǝm iqidu; Hudaning «Yaⱪupning ƣururi bilǝn» ⱪǝsǝm iqixi bolsa intayin kinayilik gǝp, «Yaⱪupning ƣururi»ning ⱨeq ɵzgǝrmǝs, naⱨayiti jaⱨil ikǝnlikini puritidu. □ 8:8 «Zemin bu ixlardin tǝwrinip kǝtmǝmdu? Wǝ uningda turuwatⱪanlarning ⱨǝmmisi matǝm tutmamdu? U Nil dǝryasidǝk ɵrlǝp ketidu, u Misir dǝryasidǝk ɵrkǝxlǝp, andin qɵküp ketidu» — muxu ayǝttǝ Amos yǝr tǝwrǝx toƣruluⱪ bexarǝt beridu (1:1ni kɵrüng). Nil dǝryasi ⱨǝr yili tuyuⱪsiz ɵrlǝp ketip, bir mǝzgil kǝlkün kelip, zeminni besip ketidu. Ⱪanaan (Pǝlǝstin) zeminimu ǝmdi Nil dǝryasiƣa ohxax «ɵrlǝp ketidu» (yǝr tǝwrǝx bilǝn egiz-pǝs bolidu). □ 8:10 «Ⱨǝmmǝ adǝmning qatriⱪi üstini bɵz rǝht bilǝn oriƣuzimǝn» — «bɵz rǝht»kǝ oruniwelix, qaqlarni qüxüriwetix ⱪattiⱪ matǝmni yaki towa ⱪilixni bildüridu. «Bu matǝmni yǝkkǝ-yeganǝ bir oƣulning matimidǝk... ⱪiliwetimǝn» — bexarǝttǝ ɵlgǝn «yǝkkǝ-yeganǝ oƣul» zadi kimdu? Mǝzkur soal Israil üqün dǝwrdin-dǝwrgǝ baxni ⱪaturidiƣan mǝsilǝ. □ 8:12 «kezip mangidu» — yaki «sǝrsan bolup mangidu» yaki «ǝlǝngxip mangidu». «Xuning bilǝn ular dengizdin dengizƣa, ximaldin xǝrⱪⱪǝ kezip mangidu, ular Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalamini ... tapalmaydu» — birinqidin, «dengizdin dengizƣa» degǝnlik bǝlkim ««ottura dengiz»din «ɵlük dengiz»ƣa», yǝni «ƣǝrbtin xǝrⱪⱪǝ» dǝp bildüridu. Tekisttǝ «jǝnubⱪa» tilƣa elinmaydu. Bǝlkim bu Israildikilǝrning ⱨakawurluⱪini kɵrsitidu — ular Yǝⱨudadin, yaki Yǝⱨudadin kǝlgǝn pǝyƣǝmbǝrdin (mǝsilǝn, Amostin) ⱨǝⱪiⱪǝtni izdimǝydu. Toluⱪ bexarǝt bǝlkim Yǝⱨudiylarning keyinki dǝwrlǝrdiki, bolupmu ⱨazirⱪi omumiy ǝⱨwalini kɵrsǝtkǝn bolsa kerǝk — ular Injilni, yǝni «hux hǝwǝr»ni ⱪobul ⱪilmiƣaqⱪa, ɵzliri tartⱪan azab-oⱪubǝtlirigǝ ⱨeq qüxǝnqǝ tapalmaydu. □ 8:14 «Samariyǝning gunaⱨining nami bilǝn ⱪǝsǝm iqkǝnlǝr» — «Samariyǝning gunaⱨi» ularning butliridin biri bolsa kerǝk. «Bǝǝr-xebadiki ilaⱨiy tirik yol bilǝn!» — ibraniy tilida «Bǝǝr-Xebadiki yolning tirikliki bilǝn» deyilidu. «Danning ilaⱨi» ⱨǝm «Bǝǝr-Xebadiki ilaⱨiy tirik yol» — xu ikki yǝrning butlirini kɵrsitidu. «Yol» ibraniy tilida «dǝrǝk» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. Uyƣur tilidiki «tǝriⱪǝ» wǝ «tǝriⱪǝt» degǝn sɵzlǝr ǝrǝb tili arⱪiliⱪ muxu sɵzdin kǝlgǝn. ■ 8:14 Am. 5:5
☰